FEUILLETON.
Een betwistbare datum.
Terechtgebracht.
Ben verhaal nit het volksleven onzer dagen
Kerk- en ftehooinlenwa.
Oftlolëtla Berichten.
Gereformeerde Kerk van Middelburg.
Verantwoording Tan Liefdegaven.
5e Verantwoording verkoop boekjes
,ln en om Magelang'.
Het is das ook geen nieuwigheid. Ia begin
sel is het reeds lung aanwezig. Het is waar,
„de Synode der Ned. Herv. kerk gaat in haar
erkenning, dat het stichten van onderwerpen
der gemeente van wetenschappelijke kennis on
afhankelijk is, niet zoover. Maar het Regle
ment op het godsdienstonderwijs geeft het vol
doende te kennen, dat zij de kennis van oude
en nieuwe talen, noch het inzicht in de leer
aangaande God, de wijsbegeerte in de geschie
denis van den godsdienst, de Israëlitische
Christelijke letterkunde, noch andere acade
mische wijsheid, noodzakelijk acht om een goed
catecheet, krankenbezoeker en godsdienstpredi
ker te zijn. En waarom zou zij dan nu bezui
nigd moeten worden en niet allereerst deze
opleiding uitsparen?
Het eenige voorrecht, dat de academisch ge
vormde predikant in de Herv. kerk geniet, is
de bediening der sacramenten. Toch heeft de
Synode de overtolligheid van Grieksch en He-
breesch voor dezen „heiligen dienst" ook almede
erkend, Men herinnert zich immers, dat zij een
paar jaar geleden de oud-zendeling-leeraars en
hulppredikers die r a f en t ienjarig verblijf in Indië
wegens ziekte van zich zelf of van hun vrou
wen naar Nederjand terugkeeren, de volledige
rechten van het predikantsambt wilden schen
ken. Is volgens haar een dergelijk „wetenschap
pelijke" waarborg voldoende om den acade
misch gevormden predikant in allen deele te
vervangen, dan zal zij voor het bezorgen der
verminderde opleiding welgemoed heenstappen.
De revolutionaire strekking van dr. Mein-
dertsma's voorstel is dus niet zoo erg als het
schijnt. En zijn plan heeft dit voor, dat er
evenredigheid komt tusschen de bezoldiging
der predikanten en de aan hen gestelde we
tenschappelijke eischen".
Men ziet, waartoe de omstandigheden som
migen leiden. Wij voor ons gelooven nog niet,
dat de Syoode een dergelijk voorstel zal aan
vaarden. Maar het is opmerkelijk, dat het
naast andere plannen aan de orde komt en de
aandacht trekt. Het is in elk geval een bewijs,
dat de tegenwoordige omstandigheden overal
ook in het kerkelijke zich doen gelden en wie
zal zeggen, waartoe het onder den druk der
tijden komt. Wat de Hervormde kerk wil doen
om uit de bestaande moeilijkheden te komen,
is haar zaak, maar we gelooven, dat er onder
de overwegingen van die voorstellingen zeer
juiste zijn, en het kan niet anders, of we doen
wel, wanneer we er rekening mede houden.
De kerknieuws-schrijver besluit zijn artikel
met deze woorden: „Derhalve raad ik den
▼oorsteller aan, de consiquentie van zijn radi
caliteit te trekken door kortweg de academi
sche vorming van predikanten af te schaffen".
Dit is wel zeer kras. En dat alleen om prac-
tische redenen. Gelukkig, dat het zoover nog
niet is, en in den eersten tijd zeker nog wel
niet komen zal. Maar teekenend is het wel en
het legt getuigenis af, dat zij, die zoo spreken,
de huidige toestand geheel onhoudbaar achten.
Boüma.
In de Protestantsehe landen verschijnen dit
jaar allerlei boeken ter gedachtenis aan wat
voor eeuwen geschiedde door den grooten
Kerkhervormer Luther Ieder kent den zooge-
naamden historischen Sisten October 1517 als
Hervormingsdag. Onder de gansche Christen
heid wordt die datum als aanvang van een
nieuwe periode in de geschiedenis van Christus'
Kerk beschouwd. Met het aanplakken van zijn
95 stellingen aan de deur der slotkapel te
Wittenberg zou Luther den eersten stoot ge
geven hebben tot de Kerkhervorming. Die
stellingen worden genoemd de „oorkonde" van
de Hervorming. Van Gereformeerde zjjde is
men het met die voorstelling niet zoo geheel
en al eens. De Gereformeerden wezen er meer
malen op, dat ofschoon het aanplakken dier
stellingen wel een geloofsdaad van Luther was
de inhoud toch van dien aard was, dat
daarin nog niet uitkomt Luthers breken met
de kerk van Rome.
De Standaard van Dinsdag 10 April j.l.
wjjdde aan deze kwestie een hoofdartikel onder
den titel: „Wittenberg of Worms" en voert
een pleit voor de gedachte dat als eigenlijken
DOOE
ANTHONIA MARGARETHA.
32)
„Dat ziet er met Lena niet zooheel mooi uit,''
zei Mijnheer, toen hij binnenkwam. Hij zette
een zeer bedenkelijk gezicht en had blijkbaar
zijn vroolijkheid boven gelateD. „'k Geloof, dat
die meid ziek wordt, en 't beste zou zijn dat
ze zoo gauw mogelijk naar huis ging.
„Ja, maar ze wil juist niet naar huis; ze
gevoelt zich wel veertien dagen hangerig en
onplezierig, zegt ze, maar ze heeft het alleen
niet gezegd, omdat ze niet naar huis wil. 't
Schijnt, dat er iets zit, tusschen haar en haar
ouders, of dat ze iets heeft met haar tweede
moeder, 'k heb er vroeger ook al eens iets van
gemerkt."
„Dat is allemaal goed en wel, maar als ze
zich niet wel gevoelt en niet in staat is haar
werk te doen, dan moet ze toch naar huis, al
i9 het maar voor een veertien dagen. Zin of
geen zin, daar zou ik niet naar vragen. Iets
anders is of ze de koorts al niet heeft, en of
ze zonder gevaar het reisje naar huis nog zou
kunnen makeD. Tot mijn geruststelling en om
verantwoord te zijn, zou ik daar onzen dokter
datum ter herdenking der Hervorming geno
men zou moeten werden 17 April 1521, toen
Luther zijn beroemde rede hield op den Rijks
dag te Worms, welke hij besloot met de be
sliste uitspraak: „Hier:sta ik; ik kan niet
anders God helpe mij, Amen
Op het college in Kerkgeschiedenis aan de
Vrije Universiteit „werd ons indertijd door pro
fessor Rutgers geleerd, dat als eigenlijke datum
van de Kerkhervorming moest worden vastge
steld 10 December 1520.
Om het gevoelen van dezen Hoogleeraar
nader uiteen te zetten, behoef ik gelukkig ni t
te verwijzen naar het collegedictaat van een
student, want dat geeft altoos maar zeer ge
brekkig weer wat van de katheder gedoceerd
wordt. Gelukkig kan ik in dit geval verwijzen
naar een in druk verschenen geschrift van
onzen derzake kundigen professor. En voorals
nog scharen we ons aan zijne zijde in de op-
vattiDg dier zaak.
't Is te vinden in de rectorale oratie van het
jaar 1894: „Het Kerkrecht in zoover bet de
kerk met het recht in verband brengt".
Daar lezen we
„De dag, waarop Luther op de Markt te
Wittenberg zijn papieren brandstapel aanstak,
was juist daardoor de beslissende dag van zijn
breken met Rome, de dag waarop de Hervor
ming als het ware positie nam als hervorming
der Kerk, de dag die wel niet den naam heeft
van Gedenkdag der Kerkhervorming, maar die
inderdaad toch het meest aan dien naam zou
beantwoorden".
En dan gaat prof. Rutgers aantoonen,
waarom dat zoo is. Lutlier heeft toen niet
slechts de pauselijke bul verbrand. Dat was
slechts een toemaatje. De bundel boeken, die
eerst verbrand waren, waren de boeken van
het Roomsehe Kerkrecht en de Besluiten der
Concilie a en Pausen: de Can ones en Decreta.
't Was op dien brandstapel te doen niet om
de banbul te vertereD, maar om de boeken,
waarin het destijds geldende kerkrecht was
saamgevat, aan de vlammen prijs te geven.
En dat was een publieke daad van Luther,
welke hij later in een geschrift met nadruk en
ernst heeft verdedigd. Het was immers een
oud gebruik in vroeger eeuwen om alle booze
en vergiftige boeken publiek te verbranden.
Die symbolische handeling had Luther verricht
ten opzichte van de boeken van het Roomsehe
Kerkrecht.
Prof. Rutgers schrijft:
Luther bedoelde een protest niet slechts
tegen het vonnis dat over hemzelven was uit
gesproken, maar veeleer tegen het beginsel
waaruit dit vonnis voortkwam, tegen het ge-
heele stelsel waarvan het slechts de toepassing
was. Als met vlammend schrift wilde hij be
tuigen en ook aan de gansche christenheid
voorhoudenhet Corpus Iuris Canonici moet
de wereld uitweg daarmee, voor altijd
Dat was de gedachte, die toen werd be
lichaamd".
Luthers geestverwanten waren het niet allen
met die daad eens. Vooral de heeren rechtsge
leerden niet. Maar wij als Gereformeerden
mogen juist in dezen daad van den Hervormer
zien zijn principieel breken met de Rooriische
Kerk.
Jammer, dat 10 December niet de gedenk
dag der Hervorming is geworden.
Dan hadde het beginsel zuiverder doorge
werkt
Niettemin zullen wij ook in onze kerkelijke
herdenking dit jaar ons vasthouden aan den
eenmaal historisch geworden Gedenkdag. Een
dracht in het herdenken van dit groote feit
geeft ook alleen macht.
Kerkhof.
TWEETAL
te MildamN. Woldinga te Ten Post;
F. Wiersma te Oo9terbierum.
BEROEPEN
te Schettens c.a.M. v. Alphen te Voorst;
te DelshavenR Hamming te Groningen
te MidwoldaM. Post te Gees
te Stellendam c.a.T. Sap te Gouda.
eerst wel eens over willen raadplegen."
„Ik geloof ook vast, dat ze de koorts al heeft
zei Mevrouw, „wil ik een van de kinderen eens
naar den dokter zenden?"
„Ja, doe het maar."
Ongelukkig was de dokter niet tehuis, en
kon hjj niet komen voor tegen den avond.
Lena was inmiddels reeds naar bed gegaan
en scheen zeer onrustig.
Toen de dokter kwam, nam hij haar nauw
keurig op, maar zei niet veel.
„Zou ze ziek worden zeide Mevrouw.
„Dat is ze reeds, Mevrouw!"
„Het spijt mij, dat u van middag niet thuis
waart, want we hadden u willen vragen of ze
van middag nog niet naar huis had kunnen
gaan. Zou ze morgen nog vervoerd kunnen
worden Ze woont een uurtje met den tram
hier vandaan."
„Ik denk niet, Mevrouw, dat het raadzaam
isze zou dan nog eerder naar 't ziekenhuis
kunnen.
„Zou dat niet 't minste bezwaar opleveren
„Niet het minste bezwaar, dat is zoo veel
gezegd. Vervoer is voor zulke patiënten nooit
aan te raden, en kan licht eenig gevaar op
leveren. Als het uw dochter was, in plaats
van uw dienstbode zou ik u alle vervoer beslist
ontraden."
„Of het mijn dochter of mijn dienstbode is,
dat is voor mij in dit geval precies hetzelfde.
Als vervoer voor mijn kind gevaarlijk zou zijn,
is het dat ook voor het kind van een ander.
Ik zou haar 't liefst naar huis gestuurd hebben,
ook om de moeite natuurlijk, maar meer nog,
AANGENOMEN
naar Ambt-Vollenhove: J. Dekker te N. Vennip.
BEDANKT
voor ZweelooC. J. H. v. Diemen te Nieuw-
leusen
voor Koudekerk a. d. Rjjn Y. v. d. Zee te
Westergeest
voor Ede en Genderen H. v. d. Zanden te
Harmeien
voor TerwispelU. Buwalda te Schouwerzijl
voor LoppersumJ. H. Broek Roelofs te
Schildwolde.
Afscheid van Bruinisse ds. A. Taal met
1 Petr. 5 10 en 11.
De kerkeraad van de Geref. kerk te Rot
terdam besloot met het oog op den nood der
tijden een biduur te houden op Zondagavond
22 April.
Ds. H. H. Woudstra te Dokkurn (B)
heeft wegens voortdurende ongesteldheid eme
ritaat aangevraagd.
Op Goeden Vrijdagavond is door onbe
kende oorzaak het gebouw der Geref. kerk te
Heinenoord afgebrand de Herv. kerk verschaft
aan de gemeente voorloopig onderdak.
In de Geref. kerk te St. Laurens (Brig-
damme) is ingebroken men nam als „buit"
slechts een ledig busje mede.
De Geref. kerk van Middelburg zal, te
beginnen met a. s. Zondag, weder twee avond
diensten houden.
Niet op de hoogte! In „De Zeeuw" van
5 April komt de advertentie voor„Aan de
Christelijke Geref. School 't Zandt, wordt tegen
1 Mei a. s gevraagd een Werkvrouw". De
secretaris is echter niet op de hoogte, als hij
de school „Christelijk" Gereformeerd noemt
zij is Gereformeerd, „zonder" meer.
De toestand van Prof. Dr. J. Woltjer is
iets gunstigerdie van Prof. Dr. Sillevis Smitt
schijnt niet zoo ernstig te zijn als eerst gevreesd
washjj onderging een groote operatie.
De Geref. kerk te Coevorden ontving een
legaat van f 750, de Diaconie van f 500 en de
Christelijke School eveneens f 500.
Te Heemstede is de Geref. kerk geïnsti
tueerd ds. Datema van Haarlem predikte over
1 Cor. 15 5.
De (Doopsgezinde) Zondagsbode vestigt
de aandacht op enkele gegevens, welke dr. H.
D Rutgers in een bundel Tijdspiegelingen
19141916 meedeelt omtrent het „godsdienstig
leven in de studentenwereld". Genoemde schrij
ver heeft berekend, dat de Vereeniging voor
ethische en godsdienstige vraagstukken, de
Ned. Christen Studenten Vereeniging, de Vrijz.
Christelijke Studenten Bond en de VereenigiDg
van Roomsch-Katholieke Studenten tezamen
reeds meer dan een derde van de Nederlandsche
Studentenwereld omvatten. „Dat wijst", zegt
dr. Rutgers, „wel op een groote kentering in
de geestelijke stroomingen, vergeleken bij een
kwart eeuw terug". Voorts vertelt dr. Rutgers
o.a. dat de op orthodox standpunt staande
Wereldfederatie van Christen-Studentenveree-
nigingen thans afdeelingen heeft aan meer dan
2500 hoogescholen en meer dan 190,000 leden
telt. Waren in het begin de theologische stu
denten daarbij in d0 meerderheid, thans is de
verhouding van theologen tot niet-theologen
hier te lande nauwelijks 1 tot 5 en in andere
landen is het evenzoo. Onder invloed dezer
Wereldfederatie zijn meer dan 5000 studenten
in dienst der zending gegaan.
Vlissingen. Zondagavond nam ds. D. Pol
alhier in de Nieuwe Middel Kerk afscheid van
de Gereformeerde Kerk, naar aanleiding
van Hebr. 18 8 Jezus Christus is gisteren,
enz. Spr. liet uitkomen de onverandelijk-
heid van Christus en de verandelijkheid
van den mensch. Na de predikatie werd de
scheidende leeraar toegesproken door ds. Kerk
hof van Souburg namens de classis Walcheren
en door ds. van Schelven alhier namens de
gemeente alhier en zong men hem staande toe
Ps. 1214. Achtereenvolgens werden gezongen
Ps. 33 11, Ps. 97 6 en 7, Ps. 72 11 en
Ps. 29 6.
Ds. Pol, die het beroep heeft aangenomen
naar Boskoop, stond bijna 10 jaar alhier en
heeft mogen medewerken tot de ineensmelting
van de Gereformeerde kerken A en B alhier.
omdat ik denk dat Volders Lena graag tehuis
zal hebben als ze ziek moet worden Ik reken
maar, als mijn jongen later van huis moet, en
hij zou ziek worden, dan paste ik hem zelf
liefst op en dan in mjjn eigen huis, en zoo
denken die menschen er natuurlijk ook over.
Of je burgemeester bent of advocaat, timmer
man of metselaar, ouders zijn ouders, en ieder
houdt veel van zijne kinderen."
„Als u er zoo over denkt, dan moet u het
meisje hier houden Mevrouw," zei de dokter
terwijl hij opstond om heen te gaan.
Onder aan de trap stond Mijnheer Meddens
den dokter op te wachten, en vroeg belang
stellend
„Welnu, dokter, wat dunkt u van Lena?"
„Ik kan er van avond nog weinig van zeggen,
en moet haar eerst morgen nog eens zien, maar
ik vrees, ik vreesals dat maar geen typhus-
patient wordt."
HOOFDSTUK XIII.
Zelfverloochening.
„Een telegram," zei vrouw Volders ontsteld,
toen ze op het geroep „volk" naar voren was
gekomen en nu de besteller voor zich zag staan,
met een telegram in de hand. „Is dat voor ons
't Zal voor ons niet zijn, want we krijgen nooit
een telegram."
„Metselaar Volders; dat is toch hier?"
„Ja dat is toch hier
„Ja dat kan niet mankeeren," stemde vrouw
Volders toe, terwijl zij met de punt van haar
Eiken Woensdag houdt eene Commissie in
de consistorie Noorderkerk Bogardstraat,
's avonds van 8 tot 9 uur, zitting tot het in
ontvangst nemen van attestatiën, huwelijks- en
doopsaanvragen enz.
C. Weeda, Scriba.
Dam F 162.
Vergadering van de Classe Zierikzee D.V.
9 Mei e.k. Aanvang IOV2 uur.
Punten voor het agendum op te zenden
vóór 29 April aan het adres van den laatst-
ondergeteekende.
Namens den kerkeraad der
roepende kerk te Zierikzee,
Ds. J. Sybesma, Praeses.
D. Mulder, Scriba.
Vlissingen, 8 April. Hedenavond nam onze
geliefde leeraar ds. D. Pol afscheid van zijne
gemeente naar aanleiding van Hebr. 13 8.
De hoofdgedachte der predikatie was, dat Jezus
Christus, ook bij de wisseling van predikanten,
gisteren en heden dezelfde is en in der eeuwig
heid.
Na de bediening des Woords richtte hij zich
tot de afgevaardigden der zusterkerken en der
Classis, tot zijn collega dr. A. A. v. Schelven,
den kerkeraad, de commissie van beheer, het
hoofd der Christelijke School met het daaraan
verbonden personeel, kosters, organisten en tot
de onderscheidene vereenigingen. Eindelijk
sprak hij de gemeente in hartelijke bewoordin
gen toe, die hem, vooral in de laatste dagen,
op ondubbelzinnige wijze hare liefde en hoog
achting toonde.
Namens de classis werd den vertrekkenden
leeraar door ds. Kerkhof dank gezegd voor den
arbeid in 't belang der classiskerken verricht,
waarna door ds van Schelven hem dank werd
gebracht namens de gemeente, in herinnering
brengende de ineensmelting der voormalige
kerkgroepeD, die mede door zijne leiding tot
stand kwam. Op verzoek van ds. van Schelven
werd den scheidenden leeraar staande toege
zongen Ps. 121 4.
Zeer druk werd gebruik gemaakt van de
gelegenheid om persoonlijk in de consistorie
van ds. en mevr. Pol afscheid te nemen.
De opkomst was in dezen dienst zoo groot,
dat de Middelkerk de schare nauwelijks kou
bevatten. Dat de Heere deze Zijne dienstknecht
stelle tot een rijken zegen in Boskoop en hem
en zijn huisgezin moge behoeden en bewaren.
Namens den kerkeraad,
A. A. Roos, Scriba.
Gere/. Kerk Middelburg. Tot het in ontvangst
nemen der plaatsgelden der Noorderkerk, hoopt
de plaatsencommissie zitting te houden D. V.
op Woensdag 18 en Vrijdag 20 April a s., des
avonds van 7Vg tot 9Vs uur, in de Consistorie
der Noorderkerk.
Namens voorn. Commissie,
J. W. den Hollander.
Na de vorige verantwoording ontving ik nog
de volgende bedragen
Van ds. F. Staal te Colijnsplaat als opbrengst
van den verkoop der boekjes op den Zendings
dag en in de verschillende kerken der classis
Zierikzee f 66. (264 exemplaren.)
Van ds. A. Thielen te Axel voor 3 ex. f 0,75.
Van br. P. S. Geschiere, penningm. van het
Zendings-Comité te Grijpskerke voor 13 ex.
f3,25.
En van ds. S. Groeneveld te Terneuzen voor
14 boekjes f3,50 en voor 1 boekje f 1,—.
Dus saam f 74,50.
Het vorige bedrag was f 57,10l/s.
Sinds 1 Januari brachten de boekjes dus op
een^ saldo van f 131,60V2.
Nadat de drukkker betaald was, is reeds in
1916 tweehonderd gulden als batig saldo ge
stort voor den kerkbouw te Magelang.
Nog zijn we niet aan het einde.
Gaarne ontving ik spoedig de laatste bedra
gen. De boekjes zijn nu uitverkocht.
Krrkhof.
schort het telegram aanpakte, „'k Was net aan
't werk," zei ze, bij wijze van verontschuldiging,
„mijn handen zijn dus niet erg schoon, ziet u."
„Ja, ja, dat zie ik," antwoordde de besteller
wat ongeduldig, „maar maak nu wat voort,
als 't je belieft, ik heb geen uur den tijd. Je
moet je naam nog teekenen."
't Hield heel wat in, eer de naam gezet was.
Vrouw Volders kon beter een breipen en een
naainaald hanteeren dan een pennehouder of
een potlood. Maar eindelijk stond het er dan
toch.
Nu ging de man tevreden en voldaan weer
heen. „'k Begrijp uiet, waarom of de menschen
toch altijd zoo'n drukte maken van een onnoozel
telegrammetje," dacht hij. „Een telegram is
toch iets heel gewoons."
Zeker, het is iets heel gewoons, voor degenen
die zich om den inhoud niet behoeven te be
kommeren doch hoe menigmaal brengt zoo'n
telegram een droeve tijding
Wel brengt het soms het blijde bericht van
een geboorte, van een welslagen bij een examen,
of van een voordeeligen koop, zoo even gesloten
maar ach, hoe vaak ook is het een bericht van
ziekte en dood
Vrouw Volders had nog nooit in haar leven
een telegram ontvangenze had zoo'n ding
zelfs nimmer van nabij g0zien, en was half
bang van 't gele envelopje.
„Zou ik 't open makeD, of niet?" vroeg zij
zich zelf weifelend af.
„Zij besloot tot het eerste, en scheurde voor
zichtig de enveloppe met een haarspeld opeD,
en las het volgende:
