Een drietal cultuur-gevaren voor de
Zending.
Kerk- en Schooliaieawsi.
Verantwoording van Liefdegaven.
Kerkbouw Magelang.
BOEKAANKONDIGING.
Christelijk Vrouwenleven Uitgave van
E. J. Bosch Jbzn. te Ny verdal.
Draag nu den Olijftak aan. Bede om
Vrede. Voor een zangstem met bege
leiding van orgel of piano. Woorden
van ds. A. J. Mulder, pred. der Geref.
Kerk te Bussum. Muziek van A. Pomper,
organist der Evang. Luth Oude Kerk
te Amsterdam. 2e druk. Uitgave vau
fa. Ten Have, Kalverstraat 154, Am
sterdam.
Gereformeerd Theologisch Tfldgchrift.
VEREENIGINGSLEVEN
zyn overtuiging uit te spreken en er naar te
handelen.
Later heeft hy met de kostelijke gaven hem
van den Heere geschonken, de kerk ter plaatse
als ouderling gediend en haar saamleven met
de Chr. Gereformeerden bevorderd.
Het stichten van een Chr. School, een werk,
dat hier ook op allerlei wyze is bemoeilijkt
geworden, stond, als haast van zelf spreekt bij
dezen man van beginselen, ook op zyn program
en ook dat ideaal is verwezenlijkt. Hy bleek
ook hier even bezield belyder als trouw strij
der, ja op alle gebied stond hy vooraan, hy
was in de christelijke actie een voorman.
Het nageslacht mag dat niet vergeten, en
mag ook niet vergeten er God voor te danken,
dat hy in woelige tyden mannen verwekte, die
om den naam en de zaak van Christus srnaad-
heid wenschten te dragen.
Zulk een man was Pieter Melis.
Zyn nagedachtenis blyve by ons voortleven.
Warmenhoven.
ZEI0IIG.
Voor onze zendelingen wordt een zoo uit
nemend mogelijk wetenschappelijke en prac-
tische vorming noodzakelijk geacht.
Met het stelsel, dat de uitgezonden Evan
gelie-boden alleen „vroom" hebben te zyn, is
reeds lang gebrokende wetenschap der Zen
ding heeft te duidelijk geleerd, dat zich in de
Zending problemen voordoen, die behalve een
godvruchtig hart, ook, en niet minder, een
helder verstand en degelijke studie vereischen.
Doch dwaas zou het zyn, indien van eene we
tenschappelijke opleiding zoowat alles werd
verwacht. De middellijke weg moet bewan
deld, doch de zegen, die met het gebruik der
middelen gepaard moet gaan, komt van boven.
Paulus plant, Apollos maakt nat, doch het is
God alleen, die den wasdom geeft.
Bovendien dreigt er gevaar van de samen
werking van de Zending met de ongeloovige
wereld, met het doel de cultuur te bevorderen.
Een typisch voorbeeld van zulk een samen
werking vindt ge in de Deli-Zending onder de
Karo-Bataksde heer Cremer, oud-Minister
van Koloniën, was diep doordrongen van de
wensehelykheid deze Bataks door kerstening
tot vrienden van Nederland te maken de ver
schillende tabakmaatschappijen wilden de noo-
dige gelden verschaffen aan het Ned. Zend. Gen.
om een Zending onder dit volk te beginnen
alzoo is geschied; zy bestaat nu ruim 25 jaren.
Betalen de maatschappijen de benoodigde gel
den en bemoeien zy zich in geen enkel opzicht
met den arbeid, zoo is er niets tegen te zeg
gen, dat de Zending van zulk eene gelegen
heid gebruik maakt. Doch 't gevaar is, dat
men ter wille van de cultuur het werk der
Evangelieprediking op de tweede plaats zet
en 't zou tot groote moeilijkheden aanleiding
geven, indien de maatschappijen op den duur
de uitbreiding van het werk niet meer wilden
bekostigen. De broeders, die een dergelijke
Zending besturen, hebben wel bijzondere wijs
heid, genade en getrouwheid noodig.
Een ander gevaar dreigt van de zyde der
overheid. Meer en meer heeft de Zending, aller-
wege, behalve den steun der kerk, ook de hulp
der overheid gezocht en gekregen. De geld
sommen, in den vorm van subsidiën gegeven,
bedragen reeds honderdduizenden. Ons aardsch
gezind hart heeft ongetwijfeld de neiging op
die subsidiën zyn vertrouwen te stellen, in
ieder gevalKerk en overheid te combineeren
de overheid geeft ook zoo ruim; de kosten van
scholen en hospitalen worden grootendeels
vergoedzy is als de kip, die gouden eieren
legt. Deze subsidie-regelingen zyn volstrekt
niet af te keuren veeleer danken wij God, dat
de overheid ons helpt. Doch dreigt er geen
gevaar De geweldige stryd over de facultatief-
stelling van het godsdienstonderwijs op de
zendingsscholen ligt nog te versch in ons ge
heugen, dan dat wy daarop nader zouden moeten
ingaan. En het vertrouwen stellen op den
vleeschelyken arm èn het toegeven, zy het ook
in nog zulk een geringe mate, aan voorwaar-
eenvoudig lezen en rekenen en schrijven!"
viel Volders dominé in de rede. „Om een kind
te leeren dat twee maal twee vier is, daar komt
in 't geheel geen godsdienst bij te pas. Voor
een Jood, voor een Roomsche en voor een
Heiden, is en blijft twee maal twee vier. Ze
leeren dus op school altijd 't zelfde of de school
'Christelijk is of niet."
„Laat dit met rekenen zoo zyn, is het daarom
b.v. met de Vaderlandsche geschiedenis even-
zoo? Wie wijst uw kind op de bizondere
leidingen Gods met ons land, tijdens den tach
tigjarigen oorlog? Op welk een toon wordt
er gewag gemaakt van den Potentaat der Po
tentaten, met wien Prins Willem een vast ver
bond had gemaakt? Denkt ge dat een kind
het ook, om eens iets anders te noemen, niet
voelt dat, welk boek het ook in handen
krijgt, de Bijbel hem stelselmatig onthouden
wordt Denkt ge dat het niet merkt, dat men
hem de namen inscherpt van de uitvinders van
stoommachine en luchtballon en hy hoort ze
prijzen als de weldoeners der menschheid, ter
wijl de Naam van den Verlosser van zondaren
met opzet voor hem verzwegen wordt Men
zal de kinderen wel leeren, met eerbied te
spreken over onze groote veldheeren, men zal
ze wèl leeren, hun moed en doodsverachting
te bewonderen; maar men vergeet, neen men
wil niet, erger nog, men mag niet eens, tot
hen spreken van Hem of over Hem, die Dood
en Hel eens overwon, en Zijn lichaam ter krui
siging overgaf, opdat Hij zondaren zou redden
van het eeuwig verderf."
(Wordt vervolgd).
den en eischen, die de vrye prediking van het
Evangelie en de vrye ontwikkeling van den
zendingsarbeid zouden belemmeren, zyn alles
behalve denkbeeldige gevaren, waartegen wy
hebben te waken en te bidden.
Trouwens de verhouding tusschen Zending
en overheid levert nog andere bezwaren op.
Wy kennen een zendeling, wien aangeboden
werd de belangrijke post van het civiel gezag
hebberschap van het eiland, waarop hy arbeidde.
Er lag veel aanlokkelijks in het voorstel het
inkomen, dat hy ontving, zou aan de zendings-
kas een niet onbelangrijke bate gevenhet
ware hem mogelijk voor de cultuurontwikke
ling der bevolking heilzame maatregelen te
treffenhet was eene gelegenheid, zooals mis
schien zelden voorkomt, om Zending en Cultuur
te laten loopen in éénzelfde spoor het aller
mooiste was, dat aan den zendeling geen stroo-
spier in den weg zou worden gelegd de civiel-
gezaghebber zou als zendeling vry blijven.
Toch weigerde hy het aanbod, want hij zag
in, dat de heidenen Zending en Overheid,
Evangelie en Cultuur zouden gaan verwarren
het zou hun onmogelijk worden te gelooven,
dat alleen d9 liefde van Christus den zendeling
dreefzy zouden er bijbedoelingen achter heb
ben gezooht. Daarom werd de Cultuur aan de
Zending opgeofferdom mogelijk geestelijk
verlies werd aardsch gewin prijsgegeven doch
hoe groot was de verzoeking geweest
J. D. Wielenga.
TWEETAL
teWezep (Geld.)J D.Heersink te Nieuweroord;
N. G. Kerssies te Den Ham.
te KommerzijlA. J. de Boer te Garrelsweer
C. W. de Yries te Kiel windeweer.
BEROEPEN
te Cubaard J. v. Henten te Wyckel en Balk;
te Vijfhuizen N. Diemer te Gameren
te O.-PekelaS. W. Bos te Koudum
te Wezep (Geld.): N. G. Kerssies te Den Ham;
te Heerjansdam W. T. van Dam te Willemstad.
AANGENOMEN
naar Oldekerk J. v. Henten te Wyckel en Balk;
naar Oud-Vossemeer C. Staal te Oosterland
naar MoordrechtF. Drost te De Bildt (U.).
BEDANKT
voor Hendrik-Ido-Ambaeht :V. K. Kuy venhoven
te Zwammerdam
voor Rysoord J. L. Schouten te Arnhem
voor Bunschoten (B.)R. E. v. Arkel te Soest
voor Waarder Joh. Dam te Baarland
voor NichtevechtW. de Jonge te Heeg
voor Koudekerk a.d. Rijn: Joh. Dam te Baarland;
voor Haastrecht en ElburgH. v. d. Zarden
te Harmeien.
Twee predikanten ontvielen aan onze Geref.
Kerken; ds. D. Fleurke van Berkel, 35 jaar en
ds. M. Schouten, em. pred. van Ridderkerk, 41
jaar, beiden dus in de kracht van 't leven. Dit
heeft wel iets te zeggen.voor kerken, die alleen
jonge predikanten willen beroepen en bang
zyn voor de ouderen met het oog op de
emeritaats- en weduwegelden
De Geref. kerk van Woldendorp, zal, ge
steund door de classe Appingedam, tot het
beroepingswerk overgaan.
Intree te Edam cand. P. C. de Bruyn vau
Arnhem met Rom. 1 17, na bevestigd te zijn
door prof. T. Hoekstra van Kampen met 1
Petrus 5 24.
Afscheid van Uithuizen, wegens emeritaat,
ds. J. Duursema met 2 Cor. 13 11.
Intree te Zutfen ds. J. Waterink, overge
komen van Appelscha, met 2 Tim. 2 3a, na
bevestigd te zyn door ds. S. Doornbos van
Doetinchem met Joh. 1 29 en 36.
In verband met den kolennood zyii alle
college's aan de Theol. School te Kampen saam-
gevoegd op drie dagen. Om dezelfde reden zyn
de lessen van het Ger. Gymnasium aldaar naar
de morgenuren verschoven.
In sommige kerken schijnt men er toe
over te willen gaan om den Zondagavond kerk
dienst te verzetten op 's middags, om licht en
kolen te besparen. Ik ontraad dit alsnog zeer
1. Omdat de kerk en de dienst van God niet
moet wyken, zoolang er in die uren 's avonds
nog kroegen en zondige lokaliteiten etc. geopend
en verlicht zyndan verschaffen we aan die
gelegenheden feitelijk meer licht.
2. Omdat het eigenlijk geen besparing van
licht geeft; misschien juist omgekeerd. Want
er zyn tal van gezinnen, die als 't kerk is, ge
heel met z'n allen opgaan dan zyn in zoo'n
huis alle lichten c.a. 2 a 3 uur uit. Dit van al
dergelijke gezinnen opgeteld, geeft veel meer
lichten dan het aantal in de kerk.
3. Omdat verandering van kerkuur in vele
gevallen niet gunstig is voor de opkomstmaar
in den regel vermindering in de hand werkt.
Men blyve dus liever 't gewone uur behouden.
By den aanvang der godsdienstoefening, Zon
dagmorgen in de Martinikerk te Groningen,
door Ds. Schulte geleid, begon deze, naar de
N. Prov. Gron. Ct. meldt, met mede te deelen
aan de Gemeente, dat hij wilde protesteeren
tegen het besluit om de kerk te sluiten ten ge
volge van den kolennood. Toen in 1672, aldus
de kansel-redenaar, de Bisschop van Munster
onze stad bedreigde, hos groot was toen de
verslagenheid, die zich van ons volk meester
maaktealle handel stond stilde winkels,
scholen en academie's waren gesloten en de
rechtbanken geschorst en velen gingen vluchten
naar andere landen maar de kerken bleven ge
opend en waren te klein nu zyn ze te groot,
en als straks het uur van aanvang nog eens mocht
worden vervroegd, verzocht de spreker de Ge
meente hem te willen steunen in zyn protest
door in grooten getale steeds op te gaan naar
de avondgodsdienstoefeningen.
(Stand,)
Dr. Joh. Warneek geeft iu enkele woor
den den toestand der Duitsche Zending in 1916
aldus weer.
Het jaar 1916 bracht voor Voor-Indië de
verwijdering van de laatste Duitsche zend in gs-
menschen, een steeds bitterder stemming tegen
al wat Duitsch is en verzwaring van den arbeid
der neutralen, die vriendelijk voor de Duitsehers
de plaats innamen. Het jaar was getuige van
de verdrijving der Bazeler zending van Britsch-
Noord-Borneo, verergering van den toestand
der Duitsehers in Japan en van de Liebenzeller
zending op de Carolinen-eilanden. In West-
Afrika werd de Bazeler zending in het binnen
land van Tego opgeheven, insgelijks twee sta
tions van de Bremer op de Goudkust. De
Rynsche Ovambo-zending werd door dePortu-
geezen stop gezetin Zuid-Afrika weerlichte
het, in Oost-Afrika werden alle Berlynsche
en Herrnhutter zendelingen van het Niassa-
gebied geïnterneerd, de Leipziger zending van
Kilimaudjaro belemmerd, die van Bethel in
Roeanda, van Neukirchem in Oeroendi en van
Breklum in Oeha in het krijgsgewoel betrokken,
waarschijnlijk opgeheven. Het getal der met
geweld uit hunne gemeenten verwijderde zende
lingen bedraagt ongeveer 400 (de vrouwen niet
meegeteld), dus byna een derde van alle Duitsche
zendelingen. Het aantal van Inlandsche Christe
nen, die van Europeesche leiders beroofd wer
den, bedraagt ook ongeveer een derde deel,
n.l. ongeveer 220.000. Zonder zerMingsvelden
zyn thans de Gossner, de Sleeswyk-Holstein-
sche, de Baptiste en de Soedau-pionier-zending
zwaar benadeeld zyn de Bazeler, Leipziger,
Hermannsburger, Oost-Afrikaansclie en Berlyn
sche zending. Behalve de kleine zendings-ver-
eenigingen in China en de Neuendestelsauer
zyn alle getroffen. Met iedere maand neemt de
schade aan de heiden-christelijke gemeenten,
het weder-opleven der lieidensche godsdiensten
toe. En nog schijnt het laagste punt niet be
reikt te zijn.
In een meditatie over „Laat uw woorden
weinig zyn" schrijft dr. A. K. in „De Heraut"
aan het eind dezer behartigingswaardige woor
den voor predikanten, die 't gebed doen in de
kerk, en ouderlingen, die voorgaan in de con
sistorie„Lang bidden is de uitvlucht van wie
nog nimmer het echte bidden geleerd heeft.
Wie echt bidden kan, bidt vanzelf kort".
Uit een artikeltje uit „De Heraut", ge
titeld „Door God geroepen", van dr. H. H. K.,
halen wij de volgende, o. i. juiste woorden
aan: „Wel heeft men het recht aan den kerke-
raad mee te deelen de bezwaren, waarom men
gelooft, dat men deze roeping, (n.l. tot ouder
ling of diaken) niet vervullen kan, b.v. wegens
gebrek aan tyd. Meent de kerkeraad dat deze
bezwaren ongegrond zyn en handhaaft hy (de
kerkeraad) zyn roeping, dan heeft men (de
gekozene broeder) zich daarbij öf neer te leggen,
öf men heeft zich te beroepen op de meerdere
vergaderingen der Kerk. Maar eigenmachtig
bedanken mag men nooit".
Offlefëelci Berichten.
Baarland. Zondag 18 Februari maakte aan
het einde der namiddag-Godsdienstoefening
onze geliefde Herder en Leeraar de WelEerw.
Heer ds. Joh. Dam aan de gemeente bekend,
dat hy voor de roeping van de Geref. kerk te
Koudekerk a.d. Ryn gemeend hadjje moeten
bedanken, en dat inzake het beroep van de
Geref. kerk te Waar der hy zich had voorge
nomen den daaropvolgenden dag te zullen be
danken.
Daarna werd onze leeraar door ouderling
J. Sandee in hartelijke bewoording toegesproken
vertolkende de innige blijdschap en dankbaar
heid van kerkeraad en gemeente, waarna hy
hem de bekende zegenbede uit Ps. 134 door
de gemeente liet toezingen.
De Heere bekrone deze beslissing met Zijn
zegen, opdat bovenal Zyn Naam er in verheer
lijkt wordt, en stelle verder Zijnen dienst
knecht tot een rijken zegen voor de gemeente
opdat de liefde als de band der volmaaktheid
wederzijds tusschen leeraar en gemeente des
te sterker moge worden.
De Heere vervulle de ledige plaats in de
kerken, die onzen leeraar riepen, met den man
Zijns raads.
Namens den kerkeraad,
H. Schout, Scriba.
De kerkeraden der Geref. kerken te Mid
delburg deelen mede, dat a.s. Woensdag 28 Febr
des avonds 7 uur in de Noorderkerk te Mid
delburg D. V. een dusgenaamde ineensmeltiogs-
samenkomst der drie kerken zal worden ge
houden, by welke gelegenheid de drie predi
kanten ds. L. Bouma, ds. J. D. Wielenga en
ds. J. B. Netelenbos het woord zullen voeren.
Vanaf dezen datum zal de ineensmelting wor
den geacht een feit te zyn.
Namens de drie kerkeraden,
Ds. J. D. Wielenga.
Middelburg, 22 Febr. 1917.
Ontvangen Collecten vau de Gereformeerde
Kerken in de classe Middelburg voor de hulp
behoevende Kerken in de classe.
Arnemuiden f 8,20l/s Domburg f4,84 Gapinge
f 3,67 Grypskerke f 15,19 Koudekerke f 16,07
St. Laurens f2,87; Meliskerke f8,76% Mid
delburg A f19.93; Middelburg B f 12,55
Oostkapelle f 13,25 Serooskerke f 18,31 Sou
burg (Oost en West) f 13,71 Veere f 12,04
Vlissingen f 27,51 Vrouwepolder f 5,59 West-
kapelle f 1,25.
Middelburg C nog niet ontvangen.
De Correspondent voor de class, coll.,
A. Punt.
Middelburg, 22 Febr. 1917
Ontvangen uit de kerkcollecte te Souburg
op 18 Febr. een gift van f 1.—.
G. F. Kerkhof.
Met hartelyken dank méld' ik de gift van
fl,j.l. Zondag gevonden in de collecte Noor
derkerk Middelburg. J. D. Wielenga.
Vlissingsn, 19 F(br. Onder dankzegging aan
de milde gevers gevonden in de collecte van
18 Februari met byschrift „een dankoffer"
f5,voor de kerk en f5,voor de armen.
Bovendien gevonden f 1,voor de Zending.
De bydragen voor het orgelfonds bedragen
over Januari de som van f8,81 Vs.
Namens den kerkeraad,
A. Roos, scriba.
ZENDING.
Middelburg G. Met vriendelyken dank ont
vangen uit de catechesatiebus f5,96,
Namens gecommitteerden,
B. Lahr, penn.
Dat gaat goed. „Ons maandschrift mag zich
verheugen in een ongedachte belangstelling.
Reeds gaven zich meer dan 1400 abonnées op.
Niet het minst werden we verrast door de intee-
kening van H. M. de Koningin-Moeder". Zulk
een bericht teekent de aanmoediging, welke dit
maandschrift gevonden heeft.
Het deed ook ons genoegen, want het is wel
de tyd, dat ook de christelijke vrouw zich uit
spreekt over verschillende zaken, welke be
langstelling verdienen. Het tweede nummer
heeft ook weer een afwisselenden en aange-
namen inhoud.
Op onderscheiden plaatsen in ons gewest vond
het ook reeds ingang en we twijfelen er niet
aan, dat, wanneer het meer bekend wordt, het
nog in menig dorp trouwe lezeressen zal vin
den. We bly'ven het aanbevelen.
Wie leest, wat we hierboven afdrukten,
weet wat hun hier aangeboden wordt. Ik laat
hier het begin van 't zangstuk volgen
„Draag nu den Olijftak aan,
't Schoon symbool der oude schriften
Bind, bind in uwe booze driften,
Waardoor volken ondergaan
Vrede zy het, vrede alom
Roep van de allerhoogste tinnen
Hun het bruisend wellekom
Die den zoeten vrede minnen
Draag nu den Olijftak aan
Rol nu op uw krijgsbanieren,
Laat geen woede u meer ontsieren,
En hun hand niet langer slaan
Zie het land is rood van bloed,
En het oog van tranen stroomen
Schreiend smeekt het volksgemoed,
Laat de vrede weder komen.
Deze regels geven een voorstelling van wat
ons in het geheele lied wordt gegeven en we
hebben dit te eerder gedaan, omdat we ons
van een oordeel voor de dichterlijke waarde
onthouden moeten. Dichtkunst is een heerlijke
gave, welke God aan sommigen zijner men-
schenkinderen geeft, maar wie uitmaken wil,
hoe hoog dit zangstuk staat, moet meer be
voegdheid hebben dan wy.
Over de muziek kunnen we evenmin oor-
deelen en daarom moeten we volstaan met de
aandacht op deze Bede om vrede te vestigen.
We kunnen wel verklaren dat wat hier tot
uiting komt, leeft in vele harten. Dit is het
verlangen der volken. Bouma.
Afl. 10. Februari 1917.
Bosch, Ny verdal.
Inhoud
Dr. J. Ridderbos, Jezus' houding tegenover
de nationale zyde van Israëls heilsverwachting I.
Dr. G. Ch. Aalders. Het jaar van den Uit
tocht, naar aanleiding van een tydsehrift-ar-
tikel van den Eng. jurist Harold M. Wiener
over deze kwestie.
Ds. Rullmann laat in zyn Kroniek verschil
lende Geref. stemmen hooren over de sexueele
voorlichting in de opvoeding.
Dr. J. G. Ubbink doet een aanval op dr.
Hepps voorslag in zake de anologia fidei.
Met eenige boekbeoordeelingen wordt deze
aflevering besloten. Kerkhof.
BONDSRING MIDDELBURG.
Uitgestelde Ringvergadering D. V. 1 Maart,
's avonds l1)2 uur, in de Chr. School aan het
Oranjeplein, Oost-Souburg.
1. Materialistische stroomingen enz. Schets
Zeeuwsche Afd. door de Ver. v. Middelburg.
2. M. O.De z.g. nieuwe richting in het
strafrecht. Koudekerke.
Vrienden, de Nieuwstraat is hopeloos ge
blokkeerd door den Middelburgschen Raad.
Dus allen naar Souburg. Al is de verlichting
niet schitterend, in de 80 jaren hadden onze
vaderen 't ook niet breed- Onze vergadering
even druk bezoeken als hunne hagepreeken
Contributie a 10 ct. per lid.
J. M. Roseboom, Secr.
