Verantwoording van Liefdegaven.
alleen Terneuzen genoemd als contribuant
als plaatsen waar contribuanten wonen wor
den vermeld Goes, Koudekerke, Colijnsplaat,
Ierseke, Arnemuiden, Anna Jacoba Polder,
Middelburg, Serooskerke, Terneuzen en Vlis-
singen doch 't schijnt mooier dan dit is, want
op de raeesten van deze plaatsen bedraagt het
getal der contribuanten slechts één
Zeide ik teveel, toen ik van „beschamend"
sprak Het staat toch vast, dat de liefde voor
den Evangelisatie-arbeid in N. B. en L. grooter
is, dan uit het jaarverslag kan worden opge
maakt. De oorzaak zal wel schuilen in de
gebrekkige organisatie. Het zou reeds een heele
verbetering zijn, indien elke classe in Zeeland
een correspondent voor dezen arbeid aanwees,
die tevens met de kerkeraden had overleg te
plegen inzake het houden eener collecte of het
laten optreden van een spreker.
Zegene de Heere dezen arbeid, die te Tilburg,
Roosendaal, Eindhoven, Helmond, Yenlo, Roer
mond, Heerlen, Hoensbroek en Maastricht wordt
verricht. Ik besluit met de mededeeling, dat
er een tekort is, niet van f2000 (bl. 2), doch
van fll07t86Ys; dat zullen de Zeeuwen gaarne
mee helpen dekken Penningmeester is ds. P.
Nomes te Fijnaart. J. D. Wielenga.
UIT 1MB PERS.
Onder dezen titel staat een hoofdartikel in
het Maandblad van de Gereformeerde Ver-
eeniging voor Drankbestrijding, dat we op
verzoek overnemen. Hoewel we geen lid zijn
van deze Vereeniging, toch waardeeren we, al
wat deze Vereeniging zooal gedaan heeft tot
bestrijding van het misbruik van den sterken
drank. Met haar gelooven we, dat er ook in
onze kringen nog wel wat te doen valt en het
kwaad waartegen deze strijd gaat, is niet ge
ring. De lezers noodigea we uit om dit artikel
met aandacht te lezen.
Luctor et Emergo.
Dat is een woord, dat U geldt, mannen en
vrouwen uit Zeeland. Gij woont daar in den
Zuid-westelijken hoek van ons Vaderland, ge
scheiden van het noorden en midden des
lands door breede waterstroomen en gij
hebt daardoor uw eigen type, uw volksaard,
uw zeden en gewoonten, ja zelfs uw kleeder
dracht uit vroeger tijden beter bewaard dan
uw broeders en zusters uit andere deelen van
ons vaderland. En ieder rechtgeaard Neder
lander, die zijn land en volk kent, ziet met
zekeren trots naar dien zuid-westelijken hoek
en zijne bewonersnaar het volk, eerlijk en
trouw, goed rond goed Zeeuwsch. Met voor
liefde wordt het devies uit uw wapenschild
aangehaaldluctor et emergo, ik worstel en
ontkom. Geen der Nederlandsche stammen
geniet de eer, dat zijn wapenspreuk zoo alge
meen bekend en geliefd is. Gij hebt een
schoon verleden achter u. De historie levert
het bewijs, dat gij recht hebt die wapenspreuk,
die van volharding en moed getuigt, te voeren.
Ja, waarlijk, gij hebt geworsteld tegen de baren
der zee en tegen die van vreemde overheer-
sching en gij zijt, door Gods genade niet onder
gegaan, maar ontkomen.
Laten wij u evenwel in herinnering mogen
brengen, dat dit schoone devies niet slechts
historische beteekenis heeft, o neen, het geldt
ook voor het hedenik worstel en ontkom.
En nu komen wij met de vraag zijn er geen
stroomen over u heengegaan, waartegen gjj
verzuimd hebt te worstelen
De snelle ontwikkeling van het leven in de
laatste eeuw vooral, heeft zoovele stroomingen
medegebracht. Zijt gij er voor op uwe hoede
geweest? Worstelt gij er tegen met de vaste
verwachting ook eraan te zullen ontkomen
Daar is het alcoholisme, die machtige stroom,
die door heel de wereld, bijzonder de zooge
naamde beschaafde wereld, landen en volken
teistert. Zeg eens ronduit, Zeeuwsche Broeders
en Zusters, is uw land daarvan vrijgebleven
Zijn er bij u geen vergunningen, waar dage
lijks uw mannen en zonen, misschien ook wel
uw vrouwen komen om bij een armzalig glas
alcohol verstrooiing te zoeken en hun levens
geluk te verliezen? Zijn er bij u geen kroegen,
d.w.z. gelegenheden, waar men bij het gebruik
van bier, wijn of gedistilleerd een vrijheid ge
niet, die schier altijd ongebondenheid is Hoe
is de toon der gezelschappen in uwe herbergen
en de inhoud hunner gesprekken verheffend
en veredelend, of zooals overal elders, neer
trekkend en ontaardend? Zijn er ten uwent
geen drinkgewoonten, in hooi- en oogsttijd, bij
koop en verkoop en allerlei gelegenheden
drinkgewoonten, die uw zonen vertrouwd maken
met het glas der bedwelming en die u de oogen
hebben doen sluiten voor dien alcoholstroom,
die over heel de wereld, ook over ons Vader
land allerwege gaat
Wij behoeven uw antwoord niet af te wach
ten de feiten spreken te duidelijk en zeggen
ons, dat een ontkennend antwoord onmogelijk
is. Neen, niet in alle streken van uw gewest
heerschen de drinkgewoonten in even sterke
mate. Het land ten zuiden van de Schelde,
Zeeuwsch-Vlaanderen, dat in zeden en gewoon
ten zoo nauw aansluit bij Belgisch-Vlaanderen
telt zijn kroegen (vergunningen en vooral bier
huizen) in veel grooter aantal dan Beveland of
Walcherenmaar dat deel uwer provincie be
hoort dan ook met Limburg tot de streken,
die in ons goede vaderland in dit opzicht een
treurige vermaardheid hebben verkregen. Maar
daar is, Gode zij dankdan toch in de laatste
10 jaren een worsteling tegen dien verderfe-
lijken stroom begonnen. In Zeeuwsch-Vlaan
deren, dat grootendeels Roomsch is, heeft de
Roomsche drankweer, die in de laatste jaren
zoo krachtig georganiseerd is, een arbeidsveld
gevonden en althans de banier van den strijd
omhoog gestoken. In de overige deelen uwer
provincie evenwel heerscht nog altijd ten aan
zien van den alcoholstrijd een treurige stilte.
En toch kan er niet gezegd worden, dat
Zeeuwsch-Vlaanderen en de overige deelen van
Zeeland nu juist een tegenstelling vormen.
Sfeen, het alcoholisme eischt ook in deprotes-
tantsche streken zijn slachtoffers.
Terwjjl wij dit schrijven ligt ons nog versch
in het geheugen het couranten-bericht van den
lOen Juli 1916, aldus luidende
„VLISSINGEN, 10 Juli. Hedennacht is
op den dijk bij het eiland een 18-jarigejon
gen gevonden, die geheel bewusteloos was
door overmatig gebruik van sterken drank.
Het kostte heel wat moeite den jongen weder
tot bewustzijn terug te brengen. Bjj onder
zoek bleek, dat hfj voor een weddenschap
een bierglas jenever had uitgedronken, waar
op hij direct bewusteloos werd."
Eén zoo'n feit zegt zoo oneindig veel. Wat
moet er voorafgegaan zijn in het leven van
dit jongmensch, eer hij met den jenever tot
zoo groote vertrouwelijkheid gekomen is Hoe
moet door de drinkgewoonten alle zelfrespect
zjjn uitgedoofd in dit jonge leven? Wie is
hier de schuldige? Wij denken er niet aan
den persoon zelf onschuldig te verklaren.
Mocht hjj dit artikel eens lezen, en door de
lezing ervan voor God in de schuld vallen.
Maar zijn er niet vele medeschuldigen Ja,
gaat wel iemand vrij uit, die niet door een
voortdurend getuigen met het woord en met
de daad medewerkt om de verfoeilijke drink
gewoonten te keeren en den verderfelijken
drankhandel te doen verdwijnen O, wij weten
welvoor eigen persoonlijk leven staat de zaak
niet voor allen even ernstig. Er zijn, vooral
onder de gereformeerden, die door dit artikel
in 't bijzonder worden opgeroepen tot den strijd,
velen die niet van misbruik van bier en wijn,
nog minder van sterken drank mogen beschul
digd worden, vooral niet als dit begrip mis
bruik volgens de gewone opvattingen, zoo eng
begrensd wordt, dat men slechts denkt aan in
't oog loopende feiten. Maar zijn wij daarmede
van het alcoholisme los en vrij Steunen wjj
niet de drinkgewoonten, den drankhandel, het
kroegleven, ook door ons matig gebruik Maakt
het niet krachteloos het woord der vermaning,
dat van ons uitgaat? Ja erger, zal ons mede
doen aan die drinkgewoonten, niet bij de meeste
Christenen het woord der vermaning, het ge
tuigenis tegen het alcoholisme op de lippen
doen verstommen Hierin moet verandering
komen. Het is een ernstig verschijnsel, dat
anarchisten en socialisten, ja, dat velen, die
God en Zijn Christus den rug hebben toege
keerd, ons Gereformeerden, voorgaan in den
strijd tegen den drankduivel. Dit komt ons te
na. Zullen wy niet geoordeeld worden naar
het licht, dat ons gegeven is Laten wij dan
in onze consciëntie de roeping gevoelen om in
dezen strijd vooraan te staan. Allerwege moest
van ons, het getuigenis het eerst uitgaan, moest
door ons de leiding gegeven worden moesten
onze beginselen zuiverend inwerken op die der
andere drankbestrijders. Moge daartoe dan ook
het gereformeerde volk in Zeeland opwaken.
Er is, Gode zij dank, een begin. Door den
volhardenden arbeid van enkele broeders heeft
de Gereformeerde Vereeniging voor Drankbe
strijding sinds kort 2 afdeelingen in Zeeland
gekregeneerst te Vlissingen en daarna te
Oost- en West-Souburg. Zij zijn nog zwak
en wachten versterkiog door de toetreding van
vele broeders en zusters. Maar er moeten
meerdere volgen. Wij wachten Middelburg,
Zierikzee, Goes, Terneuzenwij wachten de
dorpen op Walcheren en Beveland wij wachten
op elke plaats, waar gereformeerden wonen.
De tijden zijn ernstig. De oorlog heeft bij
vele volken de oogen geopend voor het gevaar,
waarmede het alcoholisme hen bedreigt. Aller
wegen neemt men maatregelen. De alcohol-
stroom zendt echter steeds zijn golven voort.
Laten wij er tegen worstelen, in de kracht
Gods. Worstelen in het gebed. Worstelen
door redding van drankzuchtigen. Worstelen
door ons getuigenis in Woord en Geschrift.
Worstelen bovenal door te breken, totaal te
breken met de drinkgewoonten, door de daad
der geheelonthouding. Dan zal er voor ons
land en volk nog ontkoming zijn. Saevis tran-
quillus in undis, d. i. rustig te midden der
woedende baren dat was de lijfspreuk van
Willem I, den Vader des Vaderlands, eenmaal
Stadhouder ook van Zeeland. Dat kon, dat
mocht hij zeggen, want hij had niet alleen
„een vast Verbond gemaakt met den Potentaat
der Potentaten", maar ook goud, goed en bloed
geofferd ten dienste van het land. Laten ook
wij iets ten offer brengen, om ons woord kracht
bij te zetten, om den ernst der zaak aan an
deren te doen gevoelen. Minder dan het offer
van ons wijn-, bier- of drankglas kan toch niet.
Dan staan wij sterk. Dan zullen ook wij rustig
kunnen en rustig mogen zijn te midden van
de woede van den alcoholstroom.
Kerk- en Sclioolnleuwg.
DRIETAL
te Siddeburen
D. Prins te Oudega
K. v. d. Veen te Gasselternyeveen
H. Enserink te Wilsum (Bentheim).
TWEETAL
te UrkS. Idema te Workum
T. Rispens te Oude-Pekela.
BEROEPEN
te St. Pancras e. a.J. Post, cand. te Sexbierum
te ZutfenJ. Waterink te Appelscha;
te Helmond J. B. Goris, cand. te Zevenbergen
te NiezijlG. J. Aalberts te Baambrugge
te IdskenhuizenP. A. Zeilstra te Mildam
te Vijf huizenW. H. Bouwman teNederhorst
den Berg
te ZweeloM. Meindertsma te de Leek
te Oud-Vossemeer ds. G. de Jager te Wol-
faartsdijk
te Klundertds. F. W. H. Bramer te Hein-
kenszand
te SellingenM. Post te Gees.
AANGENOMEN
naar StrijenP. E. v. Sehaik te Anna-
Jacoba-Polder
naar Kamerik: R. de Jager te Scherpenzeel.
BEDANKT
voor Loenen-VreelandC. J. de Kruijter
te Oostkapelle
voor Heerjansdam: F. Staal te Colijnsplaat
voor UrkJ. Waterink te Appelscha
voor Werkendam (A)S. Idema te Workum
voor Nijverdal (als 2e Miss. Dienaar des W. voor
W. Soemba)H. Brouwer te Schoondijke
voor WestmaasK Veen te Meliskerke.
Afscheid van Boskoop, wegens emeritee-
ring, ds. O. D. Eerdmans, met de woorden
„En nu, broeders, ik beveel u Gode en den
Woorde Zijner genade".
Afscheid en gedachtenisrede. Bjj gelegen
heid van zijn 25-jarig ambtsjubileum en het
rust nemen voor een jaar, sprak ds. Buitenhuis
te Vreeswijk over Hand. 26 22.
Wijlen Mej. A. v. d. Ven, wed. J. Wind,
te Oude-Pekela, legateerde aan deTheol. School
te Kampen f1000.
In de Geref. kerk te Hardinxveld gevon
den f 1000, als „dankoffer van een gouden
echtpaar".
Wijlen de heer A. F. Idserda heeft ge
legateerd aan de Geref. kerk te Huizum (Fr.)
de som van f6000, aan de Diaconie f2000 en
aan de Chr. school f 1000.
Aan de Vrije Univ. is geslaagd voor het
prop. ex. theol. de heer G. Kruyswijk.
„De Standaard" verneemt, dat dr. W. G.
Harrenstein, pred. te N. Scharwoude, zich be
reid verklaard heeft om den arbeid onder de
verstrooide Gereformeerden op Sumatra ter
hand te nemen. Er is echter een „maar" bij.
Dat zal toch alleen 't geval zijn, „indien na de
Gener. Synode, in 1917 te houden, de voor-
loopige plannen betreffende dezen arbeid vasten
vorm zullen hebben verkregen".
Intree te Gramsbergen J. W. Siertsema
met Ef. 6 19, na bevestigd te zijn door zijn
vader ds. Siertsema van Drachten met Ef. 6
vs. 11—14te Lekkerkerk ds. P. Roos, over
gekomen van Vinkeveen, met 1 Cor. 2 2, na
bevestigd te zijn door ds. G. van Setten van
Berg-Ambacht met 2 Cor. 5 1820.
Afscheid van Bunschoten (A), wegens
vertrek naar Heerde, ds. P. H, de Jonge met
1 Joh. 2 1517 van Sellingen ds. D. B. v.
d- Meulen met Hebr. 13 8.
Ds. v. Schelven schreef in een correspon
dentie in de „Geld. Kerkb." van een bezoek
aan de Gereformeerden in Rijn-Pruissen o. a.
„Om 5 uur kwamen wij zeer ontsteld in het
vergaderlokaalwant om 4 uur was een vlieger
over Essen gevlogen, en had 12 bommen in de
stad laten vallen.
De ontsteltenis was des te grooter, daar een
heel eskader vliegmachines aangekondigd werd,
dat 's nachts de stad zou be-werpen.
Wij hadden de plaatsen der verwoesting ge
zien, maar beschrijven die hier niet.
Een geluk, dat het Zondag was, want een
bom is gevallen in een groote christelijke ge
meente-school des namiddags was er nog Zon
dagsschool in gehouden, ook door eene der
duitsche zusters, welke ons werk in Essen sedert
jaren zoo boven allen lof steunen".
De 39ste Jaarvergadering der Unie zal
op Dinsdag 10 April 1917 (in de Paaschweek)
te Utrecht worden gehouden.
Het aantal scholen met den Bijbel, dat sedert
1 Januari 1916 met 15 is vermeerderd doch
met 1 is verminderd, bedraagt thans 1169,
terwijl er vermoedelijk in dit jaar nog 8 zullen
geopend worden. Het aantal Chr. Kweek
scholen is tot 19 geklommen.
Van het Bevredigings-Rapport zijn 2500 ex.
gedrukt. Zij zijn alle verkocht. Voor het
laten drukken van een 2e oplage ontbrak de
gelegenheid.
De Kerkeraden der Hervormde Gemeente,
die van de Gereformeerde Kerken A en B,
die van de Chr. Geref. Kerk en van ne Bap
tisten-Gemeente te Groningen, zijn in actie, om
te verkrijgen, dat toezicht worde gehouden,
dat jeugdige personen uit de Bioscopen ge
weerd en Zondagsrust ingevoerd wordt.
Deze Raden van Kerken hebben zich èn tot
den Burgemeester én tot den Gemeenteraad
geweod.
Zjj wenschen, dat de tram dienst op Zondag
beperkt wordt en dat voortaan verboden zal
worden op den Dog des Heeren wedstrijden,
wedrennen en muziekuitvoeringen te doen
plaats hebben.
Men schrijft ons uit Poortvliet
Zondag j.l. werd in de Geref. Kerk alhier
in de Avondgodsdienstoefening een bidstond
gehouden voor den nood der tijden. De bid
stond werd geleid door den voorganger der
gemeente, den heer B. W. de Graaff, die in
een treffend en schoon woord zijne hoorders
bepaalde bij Amos 4 vs. 12.
Aanstaanden Zondag zal D.V. in de avond
godsdienstoefening een ure des gebeds worden
gehouden voor de Zending onder de Joden.
Het bericht aangaande het jubileum van
ds. Lindeboom te Amsterdam kwam het eerst
voor in de (a.r.) Rotterd. van 21 Sept. j.l.
Reeds den volgenden dag bevatte dit blad de
mededeeling van ds. L. dat dit buiten zijn
voorkennis was geplaatst, alsook, dat het op
een vergissing berustte, wijl hij aan een jubi
leum, in den gangbaren zin van dit woord, de
eerste jaren nog niet toe is.
Men verzoekt ons het volgend berichtje
op te nemen
Redactie-verandering. In de plaats van ds.
J. Gispen, die naar Assen vertrok, en die tijde
lijk vervangen werd door ds. T. A. van der
Heyden van Oudshoorn, is als eind redacteur
der „Rijnlandsche Kerkbode" met 1 Oct. op
getreden ds. S. Huismans van Zevenhoven.
Jeze hoopt dus als „Poortwachter" zijn pers-
arbeid in dit blad voort te zetten.
Met hem zijn redacteuren ds. J. Brouwer te
Oude Wetering en ds. J. W. Gunst te Woerden.
Ofiiciëale JSerieliten.
Schoondijke, 1 Oct. 1916. Zondagmorgen
maakte onze geachte Lee raar de WelEerw.
Heer ds. H. Brouwer H.Mz. de gemeente be
llend, met vrijmoedigheid te hebben mogen
bedanken voor het beroep op Z.Eerw. uitge
bracht door de Geref. kerk van Nijverdal als
Missionnair D. d. W. op West Soemba. Nadat
oud. br. A. Quaak de blijdschap van kerkeraad
en gemeente vertolkt had, zong op diens ver
zoek de gemeente hem staande toe Ps. 1343.
Krone de Heere dit besluit met Zijnen zegen.
Namens den Raad der kerk,
A. J. Leenhouts, Scriba.
Oostkapelle. Zondag 1 October na de morgen
godsdienstoefening, mochten we tot onze blijd
schap vernemen dat onze geliefde Leeraar, ds.
C. J. de Kruijter, die eene roeping had ont
vangen van de Gereformeerde kerk te Loenen-
Vreeland, vrijmoedigheid had mogen vinden om
voor die roeping te kunnen bedanken.
Stelle de Heere verder Zijn WelEerw. en
zijn arbeid in de gemeente onder ons tot rijken
zegen.
Namens den kerkeraad,
J. de Voogd Mz., Scriba.
CLASSIS MIDDELBURG.
De Kerken der Classis Middelburg zullen
D.V. vergaderen Woensdag 8 November e. k.
in de Gasthuiskerk te Middelburg.
Punten voor het Agendum in te zenden tot
30 October a. s. bij den Actuarius ds. C. J. de
Kruijter.
Namens de roepende kerk
van Vrouwepolder,
F. W. J. Wolf, Praeses.
P. Geerse, Scriba.
Vrouwepolder, October 1916.
AGENDUM van de vergadering der Clas
sis Goes, te houden op Donderdag 19
October 1916, in de Consistoriekamer
der Geref. Kerk te Goes, aanvang
's morgens 9Vs uur.
1. Opening.
2. Onderzoek der Credentiebrieven.
3. Aanwijzing van een Moderamen.
4. Lezing der Notulen.
5. Ingekomen Stukken.
6. Instructiën.
7. Acte van ontslag ds. B. A. Knoppers,
Kap. Biez.
8. Bespreking Acta Partic. Syn.
9. Regeling vacaturebeurten.
10. Benoeming Deputaten.
11. Storting Collecten Theol. Fac. V. U. en
Hulpbeh. K.K.
Inning quota Zending en Emeriti.
12. Rondvraag Art. 41 K.O
13. Sluiting.
Namens de roepende kerk van
Heinkenszand,
F. Brameb, Praeses.
L. yan Vessem, Scriba.
Kerkbouw Magelang.
Ontvangen f 1,gevonden in de collecte
te St. Laurens f 1,gevonden in de collecte
Middelburg Aen door bemiddeling van dr.
A. A. v. Schelven f 1,— en f 0,50.
C. J. Hondius.
Weer eenige steentjes: fl,gevonden
in de kerkcollecte van Middelburg C f 1,
gevonden in de kerkcollecte van Vrouwepolder
f2,zijnde het bedrag van verkocht zilver
papier door J. M. v. d. V. te Goes; en f2,
van Mej. D. K. te Middelburg Hartelijk dank
J. D. Wielenga.
In dank ontvangen een postwissel a f 6,46
van br. J. v. d. Zouwen te Heinkenszandwelk
bedrag gecollecteerd werd op een Zendingsavond.
Voorts een steen van f50,door br. J. P. na
mens het Zendiügscomité te Tholen, met bij
gaand schrijven, waarin de hoop werd uitge
sproken, dat dit voorbeeld van een kleine en
zwakke kerk beschamend en aanstekelijk moge
werken op groote en sterke Kerken, waarin
Zendingscomité's gevonden worden, die heele
bedragen op rente gezet hebben.
G. F. Kerkhof.
Souburg, 5 October 1916.
ZENDING.
Middelburg O. Met vriendelijken dank ont
vangen uit de catechisatiebus f 5,95.
Namens gecommitteerden,
B. Lahr, Penningm.
Vlissingen, 5 Oct. 1916. Met dankbaarheid
aan de(n) milde(o) gever (geefster) gevonden
in de collecte f 10,voor de kerk.
Namens den kerkeraad,
A. Roos, Scriba.
