2e Congresboek.
Denk om 19 Juli.
De drie steden der Mohammedanen.
UIT DE PERS
Oorlogswinsten en bijzondere collecten.
Een waarheid achter de waarheid.
Kerk- en Schoolnieuw».
hier is het in elk geval zoo. De traditie is
nog sterk, hoewel we reeds in de 20ste eeuw
leven en dit komt mede, omdat de families
vaak van geslacht tot geslacht op een en de
zelfden plaats wonen.
Als de Zeeuwen evenveel zucht tot disputeeren
hadden, als vele anderen in ons vaderland, dan
zou men eens hooren, wat zij wel denken, maar
meest laten zy de vreemden praten en gaan toch
hun eigen weg. Zij hebben weinig van een
°P
Tegenover de eigenaardige ondeugden staan
vele deugden, welke de bevolking tot een eere
strekken. Wie nu de kaart van het land kende,
maakte zich niet zoo geheel ongerust bij de
nadering van de stembus, maar gaf zich ook
niet over aan groote illusies. Hij wist, dat
het er om spannen ging en hij zag weldra, dat
er over 't geheel een goede samenwerking was.
Wanneer het gelukte om de bevolking van
Walcheren te doen stemmen naar hun eigen
belijdenis, dan zouden we hier altijd een tamelijk
sterke rechtsche meerderheid hebben, maar de
kerkelijke verdeeldheid, om van andere invloe
den te zwijgen speelt ons nog altijd parten.
Er was slechts een klein dorp, waar alle drie
candidaten van rechts hetzelfde aantal stemmen
hadden en dit is teekenend voor onze toestan
den. Men kan dit betreuren, maar het is be
zwaarlijk om het te veranderen.
Wanneer we een en ander overwegen, zyn
we zeer tevreden over den uitslag, welken we
verkregen hebben en we hopen, dat wat we in
1913 doorleefd hebben, ook verder voor ons
gewest tot een blijvende waarschuwiüg zij. Ne
derlagen zijn onaangenaam, maar zij kunnen
wel eens zeer goed zijD. Zij houden het oog
open voor de fouten, welke we begaan en leiden,
moeten tenminste leiden tot een zelfcritiek,
welke voor elke politieke partij noodzakelijk is.
Wij hebben altijd beweerd en wee onzer indien
het een leugen mocht zijn, dat we strijden voor
de doorwerking van het evangelie ook in 't pu
blieke leven van ons volk. Wij blijven echter
daarbij menschen, zondige menscheD, voor wie
de bekoming van macht ook een verderfelyken
invloed kan hebben. Laat ons dit verstaan, op
dat we het oog gericht houden op 't doel, waartoe
we ons aangegord hebben, en de zaak van ons
land bij voortduring leggen in de handen van
Hem, die alle dingen regeert. Bouma.
Een mooi en belangrijk boek, op welks in
houd we later nog terug hopen te komen, ver
scheen bij den heer W. Kirchner te Amsterdam,
n.l. de Handelingen van het Tweede Congres
voor Gereformeerde Evangelisatie op Woensdag
3 Mei 1916 gehouden te Rotterdam.
Het is op even royale wijze in hetzelfde
formaat uitgegeven als de Handelingen van
het Eerste Congres in 1913 gehouden. Het
telt nu slechts ruim 150 bladzijdenmaar
daarin geeft het een nauwkeurig verslag van
de gehouden discussies, terwijl de zeer belang
rijke referaten alle in hun geheel zijn opge
nomen.
Leest men een en ander aandachtig, dan
komt men tot de conclusiele. dat wij op den
goeden weg zijn2e. dat wij nog maar aan het
begin staan 3e. dat er nog heel wat vraag
stukken om oplossing roepen4e. dat de dis
cussie nog vruchtbaarder zou kunnen zijn,
wanneer de stellingen eenigen tijd tevoren
waren gepubliceerd.
We raden de stichtelijke lezing van dit boek
werk aan jong en oud, vooral ook aan Corpo
raties, ten zeerste aan. Wat de prijs is, weten
we niet, maar het zal niet duurder zijn dan
de Handelingen van het Eerste Congres, en
die waren spotgoedkoop.
Dat schrijven we voor de broeders en zusters
op Walcheren.
Het is een Woensdag. Dus etn visitedag.
Maar ditmaal niet. Ditmaal is het Zendings
dag. Maak dus geen afspraakjes tegen 19 Juli,
maar kom met ons naar de openluchtbijeen
komst op de weide van De Buck. Kom met
vrouw en kinderen. Zooveel als gij er maar
meebrengen kunt.
Ge weet het dus nu lang genoeg vooruit.
Denk om 19 Juli.
Keerhof.
ZENDING.
Het leven van een volk trekt zich in den
regel samen in één of meer groote steden. De
beteekenis van het platteland onderschatten
wij niet; doch de polslag van het volksleven
klopt toch in de hoofdplaatsendeze zijn de
centra van de cultuurdaar bloeit de weten
schap daar zijn de tentoonstellingen van kunst
daar ligt de pracht en praal van sieraad en
kleeding achter winkelruiten te kijk en te koop
daar wordt ook dikwijls de godsdienstige lei
ding van het volk bepaald. Noem Parijs,
Londen en Berlijn, en Frankrijk, Engeland en
Duitschland zijn genoegzaam gekarakteriseerd.
Voor het godsdienstig leven zijn sommige
steden zelfs heilig geworden. Hoeveel zag niet
de jood in Jeruzalem! Nog branden tiendui
zenden harten onder het jodenvolk van ver
langen om het land der vaderen te bezoeken,
en vooral om Jeruzalem te zien. Zoo ik u
vergete, riep een joodsch zanger uit, zoo ver-
gete mijn rechterhand zichzelveEn hoe
heeft ook enkel de naam reeds van Rome
eeuwen lang de volkeren van Europa geïmpo
neerd en godsdienstig saamgebonden
De Mohammedaansche wereld heeft zelfs drie
middelpunten in de drie steden Mekka in Arabië»
Constant ino pel in Turkije en Caïro in Egypte-
Dr. Zwemer, Zeeuw van geboorte (naar wy
meenen van Oost-Kapelle), Amerikaan van op
voeding en vorming en zendeling van professie,
heeft in zija nieuwste werk .Mohammed or
Christ" (zie Int. Rev. of M. V 18 bl. 320)
ook een enkel woord aan deze drie steden ge-
wÜd-
Het eigenaardige toch is, dat elk der drie
steden een centrum van één gedeelte van het
Mohammedaansche leven is. Mekka is het
religieus. Constantinopel het politiek en Caïro
het intellectueel middelpunt van den Islam.
In Mekka, gelegen in Arabië, heeft Moham
med zelf jarenlang gearbeid; daar bevindt zich
het groote heiligdom met de zwarte steen
(Kaiiba). Van alle zijden der Mohammedaansche
wereld, met name van uit ons Oost-Indië, doen
de geloovigen hun pelgrimsreis naar Mekka,
alwaar de duizenden belijders van Alla en
Mohammed elkander ontmoeten en opnieuw
inspireeren. Zy die van de pelgrimstocht huis
waarts keeren, zijn verwoeder Mohammedaansch
dan tevoren, 't Lag bepaald in de bedoeling
van Mohammed om al zijn aanhangers saam te
binden en te vereenigen, ook uitwendig. Nu
is dit in den loop der eeuwen vrijwel onmo
gelijk geworden tenminste, van nationale een
heid, waarvan Mohammed droomde, is geen
sprake. Als politiek middelpunt heeft M-kka
dan ook geen beteekenis meer, maar des te meer
ala haard van den godsdienstigen ijverMekka
is een wapenkreet. En de Zending heeft
er geen toegang
Tegenwoordig is Constantinopel, in den hui-
digen wereldoorlog opnieuw de aandacht der
wereld trekkend, het politieke centrum van
den Islam, terwijl de sultan het kalifaat be
kleedt. De geschiedenis leert duidelijk, dat de
sultan er geen wettige aanspraak op kan ma
ken nadat gedurende eeuwen de feitelijke
onmacht der Abassidische kalifen, de aanma
tigende leer van het kalifaat (bestuurder te
zijn van het gansche door den Islam ingenomen
gebied), scheen te schande te hebben gemaakt,
wisten de Turken als echte roovers zich het
kalifaat toe te eigenen. Maar al is de oor
sprong van zyn macht op onrecht gegrond,
feitelijk en werkelijk is de sultan van Turkye
de hoofdvorst der Mohammedanen in de oogen
van de groote meerderheid van het Moslem
volk is hy de kalief, de machthebber, de heer.
En o.a. ook in ons Indië is de meening ver
spreid, dat de vorst van Constantinopel de
wettige wereldbeheerscher is, terwijl dan de
overige koningen en keizers der aarde of zyn
vasallen ofzyn vijanden moeten worden genoemd
een derde bestaat dan niet. Dat zulk een op
vatting op den duur wel eens een gevaar kan
worden voor onze koloniën met hun 35
millioen Mohammedaansche bewoners, ligt voor
de hand.
Caïro in Egypte is het intelleetueele centrum
van den Islam daar bloeit de Mohammedaan
sche wetenschapZwemer noemt deze stad de
meest belangrijke van de drieen, wat van
groote beteekenis is, zy staat open voor den
arbeid van het Evangelie. Lang geleden werd
de wetenschap te Bagdad beoefend onder den
kalief Mamunnu staat de universiteit te
Caïro en daarnaast worden er meerdere hoo-
gescholen gevonden. Daar blykt duidelijk hoe
er in het ééne Mohammedanisme toch vele
richtingen zyn. Het scherpst staan wel tegen
over elkander zy, die het verleden trachten
weg te doezelen en het karakter van Moham
med idealiseeren, en zy, die het oude ortho
doxe gezichtspunt handhaven en streng zich
kanten tegen de meer vrye gedachte. Mede
hierom is te Caïro belangrijk zendinkswerk te
verrichten, wat ook geschiedt. Dr. Zwemer
noemt de stad „een Gibraltar van het chris
telijk geloof niet alleen voor Egypte, maar ook
voor heel Noord-Afrika".
Zal ooit de macht van de Halve Maan in
deze drie steden wyken voor de glorie van
het Kruis?
J. D. wlelenga.
CONCEPT van een Nieuwe Regeling inzake
de uitvoering van art. 13 K.O,
I. Met betrekking tot de Kerkeraden
Onveranderd behoudens 't uitvallen van regel
11—15 „terwijlbepalen.
a. onveranderd behoudens de geheel bij
komstige toevoeging na regel 19Ter bevor
dering van 't zoeken van gesalarieerden arbeid
kan aan den betrokkene een toeslag worden
gegeven tot vier derde van 't genoten emeriti-
taatsgeld, waaronder dan echter 't genoten
salaris is begrepen.
b. onveranderd behoudens wyziging vr.
I15 in en dan gesteld wordt op twee derde
van 't inkomen, met dien verstande dat als
minimum wordt gerekend een tractement van
veertienhonderd gulden.
en uitlating in regel 22 van „by gebleken
behoefte".
c. onveranderd behoudens uitlating in regel
3 van (voor zoolang zy weduwe is)
en in regel 7, „met dien
verbonden is"
en r. 15 „by gebleken behoefte".
d. Om de deugdelijke verzorging van de
emeriti enz. te bevorderen, beveelt de Synode
de Kerken aan elkander de behulpzame hand
te bieden door middel van onderlinge verze
kering met dien verstande, dat de premie be
draagt de onderhoudskosten telken jare pro-
centsgewyze omgeslagen en wel naar verhouding
der tractementen van de dienstdoende predi
kanten, vermeerderd met 20 pCt. als vergoeding
voor 't genot van pastorie, vergoeding van
huishuur enz.
Als de gemeente vacant is, wordt evenwel
de premie doorbetaald op den ouden voet.
Wanneer een Dienaar des Woords, die reeds
op een hooger pensioen recht had, in een kleinere
gemeente beroepen wordt op een lager tractement
kan de Kerberaad hem in 't genot van 't hooge
pensioen laten, door een premie te betalen in
overeenstemming met dat hooger pensioen.
Waar zulks meestal in 't belang is van beide
betrokken gemeenten, terwijl toch de meerdere
premiekosten voor de kleinere gemeenten een
bezwaar kunnen zyn wordt der gemeenten
aanbevolen met elkander in onderhandeling te
treden, terwyl by verschil de betrokken Clas-
sis(es) een commissie benoeme(n) om de kerken
tot overeenstemming te brengen.
Een kerkeraad kan door meerdere premie
betaling 't gewone pensioen van haren Dienaar
niet verhoogen dan met toestemming van de
Classis (eventueel van Particuliere en Generale
Synode) na opgaaf van redenen ter beoordeeling.
II. Met betrekking tot de Classen.
Onveranderd.
a. onveranderd.
b. vervangen door het er op aanleggen om
kerken, die de premie niet kunnen betalen
door middel van de kas voor hulpbehoevende
kerken te doen ondersteunen tenzij om plaat
selijke redenen door de Classis een bizondere
regeling tydelyk meer gewenscht geacht mocht
worden
c. onveranderd.
le. onveranderd behoudens uitlating van
regel 710„maar bezwaard en toevoe
ging vanmaar ook te zorgeD, dat zy daaraan
kunnen voldoen. En, wyl 't samenbrengen van
de benoodigde gelden uit eigen kring by al 't
geen er verder moet opgebracht worden, groote
bezwaren medebrengt, er by hen op aandringen
door middel van onderlinge verzekering elkan
ders lasten in dezen te helpen dragen opdat
't gewicht daardoor voor geen enkele kerk al
te zwaar zy.
2 en 3 uitgevallen en vervangen door
2e. De premiën in ontvangst te nemen en
te administreeren en voor zoover noodig ze af
te dragen aan die classicale kerk, die een
emeritus heeftEen verslag hiervan op te
zenden aan den deputaat der particuliere Synode
met de overige gelden of zoo noodig een ver
zoek om toezending van 't tekort aan de be
trokken kerk(en), terwyl eveneens een verslag
worde gezonden aan de Deputaten der Generale
Synode.
3e. Telken jare op een Classicale vergade
ring voorafgaande aan de vergadering der
Particuliere Synode aan de kerken te vragen
a. een opgave van den stand der predikants
traktementen
b. een opgave van 't pensioen, dat door de
Kerkeraden in 't ofgeloopen jaar mocht zyn
voorgeschoten.
c. een opgave van de pensioenen, die in 't
nieuwe boekjaar moeten worden toegekend;
en deze gegevens mede te deelen aan de
deputaten der Part. Synode, die de ingewon
nen gegevens ordenen en met een overzicht
van 't door hun ressort opgebrachte en daar
voor vereischte opzenden aan de generale de
putaten.
4e. Wanneer een Kerk in de Classis een
hooger pensioen aan haar Dienaar wil toeken
nen en daarvoor toestemming wenscht te vra
gen, zulk een aanvrage te onderzoeken ter
beoordeeling of de belangen van 't geheel er
niet door worden geschaad om alsdan de Classis
te dienen van advies.
5e. Indien de classis om bizonder redenen
mocht besluiten de Kerken, die haar premie
niet kunnen betalen op bizondere wyze, n 1.
door middel van collecten enz. te ondersteunen,
daartoe in opdracht van de classis 'tnoodige
in 't werk te stellen.
III. Met betrekking tot de Particuliere
Synode onveranderd.
IV. Met betrekking tot de Generale Synode
onveranderd.
le. onveranderd behoudens 't uitvallen van
5-9 en dat blyve.
en 3e vervallen en worden vervangen
regel
2e
door
2e.
al de gegevens te verzamelen aangaande
de benoodigde pensioenen, weduwe en wezen-
gelden en de door de gemeenten uitgekeerde
predikantstractementen, om daarnaar 't pro-
centencyfer voor de premie te bepalen en dit
in 't begin van de maand October bekend te
maken aan alle classicale deputaten om zulks
ter kennis te brengen van de kerken.
3e. Elk kwartaal de van de Particuliere
Synodale deputaten ontvangen overschotten te
verdeelen en te doen toekomen aan die Par
ticuliere Synodale Deputaten, die zulks be
hoeven.
W. F. C. v. Helsdingen.
Augustinusga, Maart 1916.
In de Groninger Kerkbode wordt gewezen op
wat er in onzen tyd al zoo voor bizondere be
hoeften zyn, en wat daarvoor gedaan of niet
gedaan wordt.
Millioenen zyn ingekomen voor de verschil-
verstandelende Steuncomités voor hen, die tengevolge
van den oorlogstoestand lyden moesten.
In enkele weken stroomde ruim twee millioen
voor de door den watersnood geteisterde streken
saam.
Ook de kerken in die streken moeten ge
holpen (een begin van hulp is er reeds), als
mede de drijvende Christelijke Scholen.
Tengevolge van de algemeene duurte kwam
ook de Christelijke verzorging van Krankzin
nigen, Veldwyk e.a., om hulp vragen. Er is
een tekort van wel dertig duizend.
En dan de Chr. Milit. Tehuizen, vooral in
het Zuiden van ons land. Wat is dit een nut
tige en noodige arbeid voor onze jongelingen
en mannen. Maar wat is daar wekelijks veel
geld voor noodig. Duizende guldens elke week.
Ook de Vrye Universiteit staat voor een aan
zienlijk tekort, en zoekt zich finantiëel te ster
ken.
En dan blijven al de gewone zaken van Kerk,
Armen, Zending, Evangelisatie, Chr. Onderwijs,
enz. hulp vragen van de Christenen, ja meer
nog dan anders, daar de armen en de arbeiders
in Gods Koninkrijk ook vaak duurtetoeslag
noodig hebben in meerdere of mindere mate.
't Is waar de Regeering moest de Christe
lijke actie voor onze militairen beter steunen
de Hervormde broeders en zusters moesten
veel meer voor de Christelijke krinkzinnigen-
gestichten doen, omdat verreweg het grootste
aantal patiënten van hunne zyde komt, er
bestaat uitzicht, dat alle kosten voor het bizon
der onderwijs evenals die voor het openbaar
onderwijs (bewaarscholen en lagere scholen)
door de overheid zullen betaald worden,
maar op dit oogenblik zyn die drie dingen nog
niet zoo, en zoodoende blijven de meerdere be
hoeften en de meerdere aanvragen.
De schrijver in de Groninger Kerkbode acht
dat hier vooral een roeping ligt voor hen, die
in de oorlogswinst deelen. Naar het oordeel
van alle deskundigen moet die winst over het
geheele land genomen enorm wezen. Het ge
brek nu des eenen moet vervuld worden door
den overvloed des anderen, opdat er gelijkheid
zy. Die vermaning van den Apostel geldt zeker
ook wel voor onzen tijd.
De schrijver wil blijkbaar niet de anderen
van hun verplichting ontslaan, maar bizonder
nadruk leggen op de bizondere roeping van
sommigen, en verwondert zich over de niet-
styging der kerkcollecten op plaatsen, waar
toch veel oorlogswinst is. Moge zyn woord in
gang vinden!
In lang vervlogen eeuwen was de allagorische
schriftuitlegging zeer in zwang.
D.w.z men stelde zich niet tevreden met den
klaarblykelijken zin der Schrift, maar zocht in
alles nog een hoogere beduidenis.
De Schriftverklaring vond haar hoogtepunt
in „vergeestelijking".
Later kwam men van dit dwaalspoor terug.
Hier en daar hield en houdt een buitenissig
prediker of een kringetje menschen, dat het
nergens vinden kan, er nog aan vast.
De vreemdste uitleggingen doen daar opgeld.
Om eens iets te noemen. De twee mannen, die
den druiventros van Eskol droegen, zouden het
werkverbond en het genadeverbond moeten
voorstellen. De man, die het gezicht op de
druiven had, verpersoonlijkt dan het genade-
verbond, en die er met zyn rug naar toeliep
het werkverbond.
Men noemt dat het zoeken van een waarheid
achter de waarheid.
Een bedenkelijk teeken moet het geacht, dat
een geleerd man als dr. de Hartog van Haar
lem zulke exegese, waarvan we gelukkig zoo
goed als verlost waren, weer schijnt te willen
invoeren.
In zijn „Nieuwe Banen" geeft hy daar tel
kens blyk van.
Een voorbeeld. Hy schryft over de ontmoe
ting van Jezus en de Samaritaansche. Als
Christus haar heeft gezegd, dat zy vyf mannen
gehad heeft en dat die zy nu heeft haar man
niet is, past hy dit aldus toe„En nu het
oordeelVijf mannen, vyf zinnen Jezus Chris
tus spreekt regelrecht tot U en tot my, tot ons,
die met onze vyf zinnen, dag en nacht, in de
aardsche verwachtingen gebonden zyn in onze
aardsche gedurighoid, onze hemelzuchtEn als
deze vyf zinnen gebluscht zyn, dan komt de
zesde ure der inzinking, dan komt de knokige
man, de willekeurige dood, de ongedurige min
naar, het graf, dat ons omhelst. Ja, voorwaar,
deze is onze man nietO vyf zinnen, o vyf
maagden, a erwacht den Eeuwigen Bruidegom,
de olie des Geestus doortrokke de lamp der
vertroosting, zegene onze leden. „De droefheid
der wereld doet den nacht vallen, maar het
wachten op God keert zich naar het morgen
licht"
Hoe gaat de gezonde toepassing hier geheel
te loor
In een andere aflevering van zyn tijdschrift
maakt hy het nog bonter. Sprekende over Eva,
beroept hy zich op een diepen geest uit de
Middeleeuwen.
„Een diepe geest uit de Middeleeuwen heeft
gezegd: „De naam „Eva" is zulk een treffend
juiste naam. Want „Ee weeroept de moeder,
die baart, en „Aa, au!" roept het kind, dat
geboren wordt. Daarom „Eva", dat is de ge
boorte uit het bloed voor het graf".
Dat heet diep.
Toch is 't niet anders dan een spel van valseh
vernuft.
En wie een weinig Hebreeuwseh kent, kan
er slechts onzin in zien.
Men zou evengoed den naam Noach op deze
wyze kunnen omschrijven
jNoach is zulk een treffend juiste naam.
Want „no" zegt de Engelschman, waar wy
„neen" zeggen, en „achroepen wy, als wy
iets bejammeren. Lamech meende, dat zyn zoon
troost zou bieden over zyn werk en smart en
vloek. Maar 't was „no-ach't Was niet zoo
(no). En vanzelf betreurde hy zulks, (ach
Zóó zouden we kunnen voortgaan.
Maar 't lust ons niet.
We schudden het hoofd maar eens.
En hopen hartelijk, dat zulk gegoochel geen
navolging vinde! Dr. V. Heit.
Klundertsche Kerkbode.
TWEETAL
te Alphen F. W. H. Bramer te Heinkenszand
E. Schouten te Hoofddorp.
BEROEPEN
te Oldeboorn en te Stellendam C. M. Huizenga,
cand. te Kampen
