„Zeeuwsche Kerkbode"
BOEKAANKONDIGING.
Levensvragen. Serie VIII.
Advcrtentfën.
Mej. Leijntje Martina Priester,
j. v. DAALEN.
P. W. VAN SORGE; J
H. j. VAN SORGE.
joha priester, v
Onze lezers doen verstandig
AL HUNNE FAMILIE-
ADYERTENTIËN
betreffende
Ondertrouw,
Huwelijk,
H u welijksherdenking,
Geboorte,
Overlijden,
Dankbetuiging,
in de
te plaatsen.
De „ZEEUWSCHE KERK-
BODE" telt duizenden lezers
in Zeeland.
En bfl het lezen ontstelde ik niet minder
dan mijn vrouw.
„De advertentie in rouwrand" toch meldde
het overladen van myn vriend en broeder Jan
Louwerse
't Is niet mijn doel een biografie te schrijven.
Ds. Bouma deed dit reeds op voortreffelijke
wijze. Ik wil alleen enkele herinneringen neer
schrijven.
Ik dacht terug. Vele jaren terug.
Veertig jaar, en nog langer geleden, hadden
we onze plaatsen naast elkander, in 't Kerkge
bouw, toen nog in de St. Pieterstraat te Mid
delburg. Eu die plaatsen waren des Zondags
bijna nooit onbezet. Alleen 's avonds, in den
derden dienst, kwam Louwerse zelden, omdat
h\j te ver van Middelburg woonde.
Ik dacht terug45 jaren terug, toen we
op een Zondag in September '70 ook naast el
kander zaten in de toen nog Chr. Geref Kerk
te Veere, waar wij tegenwoordig waren bij de
bevestiging en intrede van Veere's eersten
predikant.
Ik dacht terug, 42 jaren terug, toen we
op een Zondagavond in October '78 ook naast
elkander zaten in 't Kerkgebouw in de St.
Pieterstraat, waar een predikant optrad, die
een laatste woord tot de gemeente sprak, na
eenigen tijd in Middelburg getoefd te hebben.
Onder 't laatste zingen zeide Louwerse tot me
„Koster, jij kunt goed zingen" Louwerse
kon dat in dien tijd in 't geheel niet. „Als
de zegen is uitgesproken zet jij dan eens in
„Dat 's Heeren zegen op u daal." En ik vol
deed aan Louwerse's verzoeken ik geloof ook
altijd nog dat dit tot groot genoegen van de
gemeente was, want ik zong geen enkele let
tergreep alleen. Allen zongen ook dadelijk mee.
Ik dacht terug; lang terug.
't Was ook in de zeventiger jaren, dat we
geregeld 's Zondags naar Grflpskerke gingen,
om daar Zondagsschool te houden, en bij welke
gelegenheid we meermalen kwamen op de hof
stede van Louwerse's vader, en ook hem gedu
rig ontmoetten.
(Jan Louwerse was toen reeds getrouwd)
benevens ook zijn broeders Cornells en Adriaan.
't Was- door Jandat we ook met die jongere
broeders bekend werden, die beiden hem reeds
zijn voorgegaan in de rust, die er overblijft
voor het volk van God.
Ruim 35 jaren geleden verliet ik Middelburg,
maar nooit vergat ik Jan Louwerse. Bij onze
gewone jaarlijksche bezoeken aan Middelburg,
ontmoette ik hem altijd, en meermalen bezocht
ik hem dan, toen h\j nog op „Sandvoort" woonde.
Jan Louwerse was iemand, dien men nooit
vergeten kon, omdat hij altijd aantrok.
Ik dacht terug. Zeven jaren terug, toen
ik voor de eerste maal door de Prov. Drente
afgevaardigd was ter Generale Synode te Am
sterdam. Toen ik na den bidstond voor de
Synode het was reeds bijna middernacht
ter plaatse kwam, waar mij door de Am-
sterdamschen Kerkeraad logies bereid was tij
dens de Synode, ontmoette ik daar ook Jan
Louwersedie met mjj en nog een ande-en
broeder, onder 't zelfde dak zou verblijven.
Wat hadden we toen elkander veel te vragen
en veel te vertellen En wat waren we samen
bly, we bil elkander warenEiken mor
gen gingen we samen op weg van de Wester-
markt naar het Kerkgebouw op de Keizers
gracht.
En wat hadden we dan veel bekijks Am-
sterdamsche Heeren en Dames bleven somtijds
stilstaan om ons na te oogen Wat een groote,
forsche kerel is dat!" Deze uitdrukking kon
den we eiken morgen herhaaldelijk wel hooren.
En dat de Amsterdammers hem van 't hoofd
tot de voeten goed opnamen, bleek ons op ze
keren morgen toen we een Amsterdamsche
jonge dame hoorden zeggen: „Wat heeft die
vreemde man toch groote voeten
Samen reisden we toen ook na afloop van
de Synode van Amsterdam naar Middelburg.
Ik dacht terug. Vier jaar geleden waren
we weer samen op de Generale Synode te
Zwolle. Toen waren we niet onder één dak,
maar eiken morgen bijna gingen we toch samen,
wijl we 't huis voorbij moesten waar Louwerse
toen logeerde.
Ik dacht terug. Bijna anderhalf jaar ge
leden had ik het genoegen op een Zondag den
dienst te Serooskerke waar te nemen en ik
had het voorrecht bij mijn vriend en broeder
Jan Louwerse „ingekwartierd" te worden met
mijn vrouw en dochter.
Nog veel meer herinneringen doemden op
voor mijn geest, toen ik „de advertentie in
rouwrand" las.
Ik dacht o.a. ook terug aan menig dogma
tisch gesprek, dat ik met Jan Louwerse had.
Wat sprak hij daarover gaarne! En hij kon
dogmatische gesprekken voeren.
En nu Jan Louwerse is niet meer. Als
ik me niet geheel vergis, was hij de laatst
overgeblevene der vele zonen van den eerzamen
C. Louwerse. Geen zijner broeders werd oud.
Hij, een der oudsten overleefde de anderen.
Ik dacht echter niet alleen terug aan hem
maar ook aan zoovele anderen onzer Zeeuwsche
kennissen en vrienden, die reeds heen gegaau
zijn, en voor welke ook al een „advertentie
In rouwrand" geplaatst werd.
Zoo gaat het als we ouder worden. Veler
onzer vroegere vrienden zijn niet meer. Straks,
wie weet hoe spoedigis de beurt aan
ons.
Gelukkig, als we bereid zijn om heen te gaan.
Gelukkig, als we hoopvol met blijde ver
wachting de stervensure tegemoet gaan
Straks wordt wellicht ook voor ons ,,cen
advertentie in rouwrand'' geplaatst.
Zij ons leven zóó, dat in ons bewaarheid
wordt, de spreuk der oude Perzen
„Toen ge geboren werd, weendet ge, en al
len die er bij tegenwoordig waren, waren ver
blijd. Leef zóó, dat, als ge sterft, gij verblijdt
zijt, en allen die daar bij tegenwoordig zijn,
weenen."
Trooste de Heere Irfuwerse's Ëclitgenoote en
kinderen, en zjj deze „advertentie in rouw
rand" een ernstige roepstem ten eeuwigen leven.
V.mond, 22 Dec.. '15. P. Koster.
Te laat ontvangen voor 't vorig nummer.
Red.
Christelijk Onderwijs in Suriname
Toen eenige jaren geleden het Bestuur der
Evangelische Broedergemeente zich genood
zaakt zag de opheffing van hare scholen in
Suriname te overwegen, omdat de financieele
lasten niet langer te dragen waren, heeft de
in Nederland voor dat doel werkende Ver-
eeniging, n.l. de „Maatschappij tot bevorde
ring van het godsdienstig onderwijs onder de
inlandsche bevolking in de kolonie Suriname"
kortweg genoemd „de Haagsche Maatschap
pij" die opheffing weten te voorkomen. Zoo
lang het haar mogelijk zou zijn, zou de Maat-
sahappij trachten f6000. - jaarlijks naar Suri
name te zenden. Zoo is het dan ook enkele
jaren gegaan. Ditmaal zal de Penningmeester
van genoemde Maatschappij, G. C. Baron van
Asbeck, de Ruijterstraat 71, Den Haag, slechts
f3200— naar Suriname kunnen zenden, tenzij
de zendingsvrienden en de vrienden van Chris
telijk onderwijs in Nederland alsnog zorgen
voor de ontbrekende f2800.
Deze zaak verdient de aandacht en de sym
pathie van alle Nederlanders. Door vreemde
lingen werden, alleen door zendingsliefde ge
dreven, in onze Nederlandsche kolonie 32
scholen allengs opgericht, welke einde 1914
door 3018 leerlingen bezocht werden. Zes van
die Scholen zijn te Paramaribo gevestigd, 15
in de districten, 8 bij de Boschnegers en 1 is
alleen voor Britsch-Indische kinderen. De
Evangelische Broedergemeente doet daar Ne-
derlandsch werk in den besten zin, dat ook
door het Koloniaal Bestuur wordt gewaardeerd
en gesteund.
Mogen velen zich gedrongen gevoelen om,
door inzending van eene groote of kleine gift
aan bovengenoemd adres, te toonen, dat zij
medegevoelen de verantwoordelijkheid van ons
Nederlandsche volk voor de instandhouding
van dezen zegenrijken arbeid.
Maandblad van de Gereformeerde Veree-
niging voor drankbestrijding.
Het bovenstaande Maandblad blijft krachtig
zich wijden aan de Drankbestrijding en het is
gewenscht dat het steeds in breederen kring
verspreid wordt. De vijand, waartegen te
velde getrokken is, blijft nog altijd sterk en
richt in vele gezinnen groote ellende en ver
woesting a n. We verheugen er ons over, dat
de actie tegen de drank gevoerd levendigis en
we kunnen dit Blad dan ook aaubevelen.
In het December-nummer staat een hoofd
artikel over: „De kerk en de strijd tegen het
Alcoholisme", dat vooral de ouderlingen onzer
kerken wel eens mogen lezen, omdat het weer
geeft een uiteenzetting van de houding, welke
de geïnstitueerde kerken aannemen moeten in
dezen strijd.
Bovendien geeft het vele artikelen waaruit
heel wat te leeren valt.
Laat ieder in onze kringen ook bij de wisse
ling des .jaars, welke ditmaal al zeer ernstig is,
met deze vereeniging medewerken tot beteu
geling van dit kwaad. Zullen al onze jonge
lingen denken aan het bekende vers Waarmede
zal de jongeling zijn pad zuiver bewaren Gewis,
als hij het houdt naar Uw Woord.
Doe dat, tot dat Hij komt. Een praetikale
verhandeling over het godvruchtig
Avondmaal vieren, door ds G. Wisse,
Gereformeerd predikant.
Uitgave van E. J. Bosch Jbzn. te
Nijverdal
De uitgever staat bekend »»ls een man, die
goed werk levert en dit boek is er weer een
bewijs van. Het uiterlijk kleed is aantrekkelijk.
De schrijver is eveneens bekend en heeft reeds
menige goede pennevrucht geleverd. Hij weet
zoo te schrijven, dat men gaarne leest, wat hij
aanbiedt. Dit werk heeft dan ook reeds een
ruimen kring van lezers gevonden, want het
verschijnt reeds voor de tweede maal.
Het telt tien hoofdstukken, waarvan de voor
name punten de volgende zyn
Op de pelgrimsreize.
De heiligste en heerlijkste disch.
Schik u om uwen God te ontmoeten.
De mensch beproeve zich zelf.
Zonder Bruiloftskleed.
Ik zal avondmaal met hem houden en hij
met Mij.
Wie onwaardiglijk eet en drinkt.
Een gemeenschap des lichaams Christi.
Zend uw licht en uwe waarheid, dat die
mij leiden.
Mijn overdenking van Hem zal zoet zijn.
Na deze opgave veroorloof ik me de opmer
king, dat ik de uitdrukking „de heiligste disch"
niet zoo juist acht. Was het niet beter om alleen
te spreken van „de heilige disch" Het lijkt
me toe, dat hier de overtreffende trap de zaak
eerder verzwakt dan versterkt. Men kan soms
door een te sterken nadruk op een woord te
willen leggen schade aan de beteekenis toe
brengen.
Overigens is het een boek, dat nauwgezette
lezing verdient, en het mag zich een practicale
verhandeling over het godvruchtig avondmaal-
vieren noemen. Het legt den vollen nadruk op
de roeping van de belijders om gehoerzaam te
zijn aan het bevel des Heilands en geeft raad
en voorlichting aan allen, die bij de begeerte
om 's Heeren inzettingen te bewaren innerlijk
verschillende bezwaren hebben. Juist weet het
te onderscheiden tusscheu voorgewende en wer
kelijke bezwaren en het kan onder den zegen
des Heeren bijdragen om het godvruchtig avond
maal vieren te bevorderen.
De poging in Hoofdstuk acht aangewend om
duidelijk te maken, welke werking van den
Vader, den Zoon en den H. Geest onderschei
den uitgaat bij de gedachtenis van den dood
des Middelaars is niet onverdienstelijk, al komt
ook uit, dat we ons hier bevinden op een ge
bied, waar de hoogste schuchterheid past. De
zucht om alles te verklaren leidt ons licht te
ver en kan maken, dat het teedere van deze
verborgenheid een weinig teloor gaat. Toch is
het goed, want hoe duidelijker de heerlijke
beteekenis van het H. Avondmaal voor ons
bewustzijn s'aat, hoe beter we waardeeren
zullen, wat de Middelaar ons in dit Sacrament
des N. Verbonds heeft geschonken. Bouma.
Du. S. Volbeda. Het wezen der Religie.
Inaugureele rede gehouden 14 Sept.
1915. Hoogl. a.d. Theol. School der
Christ. Geref. kerk te Grand-Rapids,
Mich. U. S. A. Uitgave van J. H. Kok
te Kampen. Prijs f 0,60.
De onder ons bekende ds. V. die aan onze
V. IJ. promoveerde en menige gemeente diende
met prediking des Woords, heeft in deze inau
gureele rede een schoon stuk werk geleverd.
Hij toont te zijn een scherpzinnig denker, een
vaardig stylist en een principieel Gereformeerd
theoloog. Van hem is te verwachten een ar
beiden in de lijnen van Kuypers Encyclopaedia.
Dat zal den Gereformeerden in Amerika ten
goede komen. (Waarom schrijft hjj Kmper op
bladz. 25 Onze aandacht trok vooral zijn
critiek op Bavincks handhaven van de religie
„objective". Met blijdschap namen we van
deze pennevrucht kennis. Ónze Vrije Univer
siteit ziet haar stekjes planten in het verre
Westen. Worde aan dr. Volbeda een lang
durig en vruchtafwerpend professoraat toege-
'wenscht
Bloei. Leesboek voor de christelijke school.
Verzameld dcor J. Lens en H. J. van
Wijlen. Met teekeningen van Isings.
Deel X (Slotbundel). Gecartonneerd
f'0,50. II J. Spruijt. 's Gravenliage.
Een nieuwe serie leesboeken zal verschijnen
voor onze christelijke scholen. Deel 10 kwam
uit. Voor de hoogste klassen. Frisch werk.
Zooals we 't voor onze dagen noodig hebben. De
stukjes zijn met zorg gekozen. De uitvoering is
nefjes. De plaatjes prachtig. Onder de gedichten
zijn er ook van Guido Gezelle, Mej. Kuyper,
Nellie enz. Met het opvoedkundig element is
gerekend Of een stukje als Hij, die weet".
na enkele jaren ook nog zal voldoen? Op dit
oogenblik wel. Ook voor leesgierige kinderen
van ongeveer 12 jaar een mooi boekje thuis.
Ouders en onderwijzers zij kennismaking ermee
aanbevolen.
TimotheÜ8. Geïllustreerd Weekblad. 21ste
Jaargang, Afl. 3. Dec. 1915. Zwolle.
La Riviêre Voorhoeve.
De gewone rubrieken op voortreffelijke wijze
bewerkt.
„Hemelsch Sion" een treffend lied met
een treffend verhaal er bij van drie Duitsche
kameraden, die hun Keizer ontmoetten op het
graf van den vierden uit hun kwartet. Het
opstel over John Knox loopt ten einde. Een
paar pas verschenen boeken worden breeder
besproken „Zonnegloren" en „De Koopmans
dochter". Het Japansche plaatje met de drie
apen biedt een les van praktische levenswijs
heid. Zal ze worden opgevolgd A. L. levert
een leerzamen „Brief uit Wonderland" over
„onze deken" en vertelt wonderbare dingen
van het maanlicht. De vragen ter bevordering
van Bijbelkennis „Pelgrimsvragen" zijn niet
onaardig gevonden en door de achtergevoegde
teksten gemakkelijk op te lossen. Ons dunkt,
Timotheus is vooral in de winteravonden een
welkome gast in onze christelijke gezinnen.
Oude Paden. Weekblad voor de verbrei
ding der Geref. beginselen ten dienste
van Kerk en Volk. Onder Hoofdre
dactie van ds. J. J. Knap Czn. Uit
gever J. H. Kok te Kampen.
Drie maanden achtereen verscheen nu dit
weekblad. Den gunstigen indruk, dien het bij
den aanvang maakte, blijft het handhaven,
zoowel door zijn degelflkeu inhoud als door zijn
voorname verschijning. Het st-mpel „degelijk
heid" staat er op. Wij hopen, dat vooral in
Hervormde kringen deze lectuur worde gezocht
en genoten.
Frank Gerickk. Van het Slagveld der
Natiën. Afl. 13-18.
D. A. Daamen. Den Haag.
Reeds vroeger wezen we op dit boeiende
verhaal.
Wat wordt gezellig verteld.
En de teekeningen zijn, ook al staan ze bui
ten verband met het verhaal, interessant vaak
leuke kiekjes, die het boek nog aantrekkelijker
maken.
Het is nu reeds 288 bladzijden groot.
Nog zeven afleveringen moeten uitkomen,
eer het compleet is. Het geheel kost slechts
een rijksdaalder. Aanbevolen.
No. 5. H. J. E. Westerman Holstiju. Het
Probleem van den Oorlog en de Roe
ping van den Godsdienstigen mensch.
No. 6. Dr. J. H. Gerretsen. God en de
materieele wereld. Een studie naar
aanleiding van Christian Science.
No. 7. H. J. E. Westerman Holstiju.
Vaderlandsliefde en Chauvinisme.
Per brochure f 0,40.
Par serie van 10 nummers f 3,
Baarn. Hollandia-Drukkbbij. 1915.
Deze nummers ieder afzonderlijk bespreken
zullen we niet. Het zijn belangrijke onderwer
pen, die door de schrijvers bestudeerd en door
dacht zijn, eer zij hun voorlichting boden. Na
tuurlijk zfln dit geen boekjes voor Jan en
alleman. Maar wie omtrent de behandelde
punten van genoemde Hervormde predikanten,
welke niet tot de modernen behooren, voor
lichting begeerd, make met deze geschriftjes
kennis. Het lezen ervan kan bevorderlijk zjjn
tot het vestigen van eigen oordeel.
Keribo*.
CORRESPONDENTIE.
M. S. te N. Het is in orde.
De Administratie.
Heden behaagde het den Heere,
na een langdurig doch geduldig
gedragen lijden, van onze zijde weg
te nemen onze innig geliefde en
onvergetelijke Echtgenoote, Moeder,
Behuwd- en Grootmoeder en Zuster,
in den ouderdom van 59 jaar en
8 maanden.
Zij ontsliep zacht en kalm in. de
volle verzekerdheid des geloofs. Dit
lenigt eenigszins onze smart.
A. VAN SORGE.
Middelburg.
ADRa VAN SORGE.
Arnemuiden.
N. S. VAN SORGE.
M. P. VAN SORGE. I g>
P. A. v. DAALEN-
v. sorge. i q
Middelburg.
Middelburg, 28 Dec. '15.
Hiermede betuigen wjj onzen harte-
lQken dank voor de vele blijken van
deelneming ontvangen bij het overljjden
van ons geliefd Dochtertje en Zna\je
NEELTJE.
Uit aller naam,
S. DAVIDSE.
Middelburg, 30 December 1915.
Door dezen betuigen wij onzen harte-
lyken dank voor de ontvangen blijken
van deelneming b\j het overlijden van
onzen geliefden Echtgenoot, Vader, Be
huwd en Grootvader, P. J. GILLISSEN.
Mede namens Kinderen, Behuwd-
en Kleinkinderen,
Wed. M. J. GILLISSEN—
pletmrse.
Vlissingen, 30 December 1915.
