Boahh. FANOY, Burg B16.
II. I. IliÉveektnj en ZaïHil
mi
KALENDER en de PREMIE
BIJBELVERKLARINGEN.
I. V
MULST.
IJZERWAREN, LANDBOUW
WERKTUIGEN EN
ÏERFWAREN.
Onze Walchersche abonnés
Geref. Schoolvereeniging
„Het Boek van den Profeet Amos"
„WALCHEREN".
Harderwijk.
A. J. WÜESTMAN.
Magazijn bij den Watertoren.
ps-ües Donderdags op deMarkt.
Firma F. f. D'HUIJ, Uilgeeisler, Middelbnrg.
is het goedkoopste adres voor
Slavenhandel in Marokko.
Kerk en Schoolnieuws.
Ofticiëele .Berichten.
C. P. Vogelaar.
BOEKAANKONDIGING
Oranje Boven, door T. Brouwer. Uitgave
van Oosterbaan en le Cointre te Goes.
Stemmen des tflds.
Bouma.
worden vriendelijk verzoekt het abonne
mentsgeld over het eerste halfjaar te
komen voldoen. DE UITGEVER.
J. GOOTE, Penningmeester,
LANGEVIELE K 232.
Perkamentpapier
Vetdieht papier
Ds. D. HOEK te Enkhuizen.
met premie f 1,00,
zonder premie - 0,40.
De Kalender, geb. als boek f 0,75,
met premie f 1,25.
Directeur F. A. HANSEN, Middelburg.
De Christelijke Zangvereeniging „SOLI
DEO GLORIA" houdt hare repetitie
ELKEN DONDERDAGAVOND,
in de School Gravenstraat, ten 8 uur.
Jongelingen in het bjjzonder en jonge-
dochters zullen hartelijk welkom zyn.
Leeftijd boven de 16 jaar.
Beste middel tegen Koesten
v.b. C. LOÜWERSE, Middelburg.
groote beteekenis der religie prijzen.
J. Bruinwold Riedel schreef in zynDe
opvoedende beteekenis van de voor allen toegankelijke
volksschool, „Zelf stel ik op religie hoogen pry's.
Wie de religie als gemoedsstemming mist, moet
innerlyk armer zijn, dan wie dezen schat van
binnen bezit. Ik wensch dus dien schat ont
dekt, aangekweekt te zien, ook by het kind."
Deze auteur betreurt het dat de kennis van
den godsdienst, van den By bel onder ons zoo
bedroevend veel te wenschen over laat. Doch deze
erkenning leidt hem niet tot de gevolgtrekking,
dat zy op de lagere school moet worden aan
geleerd, maar dat een veel ruimer plaats moet
worden beschikt aan het door predikanten en
godsdienstonderwijzers te geven godsdienst
onderwijs.
Hy is dus vóór godsdienst en vóór godsdienst
onderwijs, alleen maar, hy wenscht deze niet
op de school.
Als de nieuwe opvoedkundigen van godsdienst
spreken, hebben wy veelal met een gesluierd
beeld te doen. De godsdienst is by hen om
hangen met een kleed, waarin verleidelijk schoone
namen als: „gevoel voor het oneindige", „teedere
stemming des gemoeds", „steun voor de zede
lijkheid", enz. met gouddraad zyn geweven.
Maar wandelt de oude moeder in dat pronk
gewaad nog deftig rondhare dochter, het
socialisme, heeft dat stemmige kleed opgebor
gen. Zy heeft den sluier afgerukt. Nu vertoont
het beeld in zyn afschuwelijke gestalte zich
ten volle.
Wat door de moeder nog plechtig en statig
werd geoordeeld, is door de dochter verachtelijk
naar „de rommelkamer" verwezen.
De godsdienst is volgens de socialisten niets
dan uitvloeisel der materieele ontwikkeling.
Alle religie heeft zyn oorsprong in onkunde
ten aanzien van den inn er 1 ijken samenhang der
maatschappelijke machten. De ontwikkeling
van den godsdienst bestaat dan ook in zyn al-
geheelen ondergang. Is de socialistische maat
schappij aangebroken, dan vlucht, naar dr. Gor
ters getuigenis, de godsdienst als een laffe schim
van de aarde.
Volgens Domela Nieuwenhuis wordt de
mensch door den godsdienst verlaagd tot een
speeltuig, dat door God bespeeld wordt.
Hoe nu de godsdienst te niet moet worden
gedaan, heeft Liebknecht op den partijdag te
Halle in 1890 duidelijk aangewezen. „De we
tenschap", zoo zeide hy, „zorgt voor goede
scholen, dat is het beste middel tegen den
godsdienst. De religie kunnen wy alleen daar
door te lijf gaan, dat wy den godsdienst van
de individu kalmpjes godsdienst laten, maar
hem wetenschap by brengen. De school moet
tegen de kerk gemobiliseerd worden, de school
meester tegen den pastoor, goede opvoeding
maakt, dat er geen religie meer is'"
„Indien Markus Aurelius", zoo heeft een
ongeloovige gezegd, „in steê van tot leeuwen
en brandstapels de toevlucht te nemen, zich
op de school had geworpen, hy zou beter zyn
doel hebben bereikt, om de wereld van het
Christendom te verlossen."
Al is er nu tusschen wat de moderne op
voedkundigen en de socialisten ten aanzien van
den godsdienst voorstaan, oppervlakkig een groot
verschil, 'tis echter niet meer dan schyn.
De modernen erkennen de religie als gemoeds
stemming, als steun voor de zedelijkheid, ter
wijl het socialisme den godsdienst vloekt. In
beginsel echter zyn het twee bewegingen van
dezelfde vijandige legermacht, die zich stelt
tegen alle waarachtige religie. De socialist doet
den frontaanval, doch de moderne maakt een
omtrekkende beweging, die dezelfde noodlottige
uitwerking heeft.
De godsdienst wordt hier geheel buiten het
publieke leven gehouden, 'tls louter een per
soonlijke aangelegenheid, een privaatzaak. Geen
heerschende macht iil het leven, maar een sier
plant of een liefelijk bloempje in de stille huis
kamer. Men maakt God tot een God zonder
werking, zonder macht. Alle wezenlijke invloed
van den Christus Gods wordt gekeerd. Als men
Hem nog wil dulden, dan slechts in doeken
gewonden, maar in de herberg van het nationale
leven is voor Hem geen plaats.
Geen plaats voor den Christus ook op de
school. Het kind worde zonder godsdienst op
gevoed. De godsdienstige en zedelijke energie
moet van den aanvang af in het kind worden
gedood.
Hieruit blijkt nu, dat de moderne opvoed
kundigen, hoezeer zy, wat de beginselen betreft,
onze tegenvoeters zyn, evenwel, wat het pae-
dagogische aangaat, precies dezelfde methode
toepassen als wy.
De moderne paedagogiek werpt zich, evenzeer
als de Christelijke, met .pile macht op het kind.
Beide willen gaarne zoo vroeg mogelijk hun
arbeid beginnen. Maar met een diep ingrijpend
onderscheid. De moderne opvoedkunde wil van
den beginne aan het kind neutraliseeren ten
aanzien van alle religie, maar de Christelijke
paedagogiek wenscht van kindsbeen af de jeugd
in de leering en de vermaning des Heeren
te onderwijzen en haar liefde voor God en voor
zyn dienst, eerbied voor het Woord des Heeren
in te planten.
Beide grijpen naar het kind. Maar de eene
om het van God en van den Christus te ver
vreemden, de andere om het tot God op' te
leiden en neer te leggen onder de zegenende
schaduw van Christus' kruis.
Een verschil dus zoo groot als dat van dag
en nacht. J. P. Tazeaar.
SPBOKKELIJf GEN.
Een Fransche dame deelt een en ander mede
omtrent den slavenhandel in Marokko, waaruit
blijkt, dat slaven met gemak van de hand wor
den gezet, hetzij op de markt, hetzij, in de over-
groote meerderheid der gevallen, clandestien.
De markt wordt driemaal per week, zegt de
schrijfster, gehouden. Vrouwen, kinderen, kna
pen en volwassen mannen worden door elkaar
in de lage hokken rondom het marktplein ge
stopt, voor de veiling begint. De arme stakkers
bieden hoogst zelden tegenstand, daar zy wel
weten, dat dit toch niets zal baten. Nadat de
dellals (afslagers) een paar verzen uit den Koran
met luider stemme hebben opgezegd en Allah's
zegen hebben afgesmeekt, begint de verkooping.
Iedere dellal plaatst zich.aan het hoofd van den
troep slaven dien hy moet veilen en doorkruist
met snellen pas het marktplein in alle richtin
gen onder het uitroepen van het bod. Als een
aspirant-kooper een goed „nummer" meent te
zien, dan heft hy de hand opde troep staat
stil, en de kooper onderzoekt op zyn gemak
tanden, haren, huid en ledematen van den slaaf
of de slavin, waarop hy het oog gevestigd heeft
Wordt de koop gesloten, dan wordt een koop-
acte voor de adouls of notarissen opgemaakt.
De prijzen hangen natuurlijk van de kwali
teit der mensehelyke waar af. „Ik heb een jonge
man van 24 jaar voor 16 douros hasjani (35
gulden) zien verkoopen, maar meisjes van 10
tot 12 jaar brengen wel 120 tot 150 douros op.
Kleine kinderen zyn niet veel waard, maar een
vrouw, die goed kan koken, wordt graag met
500 douros (iets meer dan 1000 gulden) betaald.
Menigmaal komt een moeder met haar kind ter
markt, en als dan de kooper alleen maar de
vrouw wil hebben, vallen er tooneelen voor, die
in niets verschillen van die ons in „De Neger
hut" in zoo schrille kleuren worden afgeschil
derd. Binnen twee maanden kan een koop
ongedaan worden gemaakt, als de slavin niet
voldoet, hetgeen tot tallooze processen aanlei
ding geeft.
Men meene vooral niet, dat deze soort ver-
koopingen tersluiks plaats hebben, want zy zyn
door de maghzen zelf geregeld en vormen een
ware staatsinstelling! Nog onder de regeering
van Mouley-Hassan, vader van den huidigen
Sultan, werden er blanke slavinnen in groote
getale verkocht. Wegens de talryke klachten
nam de Sultan het besluit alleen den verkoop
van negers en mestiezen toe te staan.
Tot aan de regeering van Mouley-Hassan
leverde deze slavenmarkt overigens een bron
van ontzaglijke inkomsten voor den Sultan op,
want deze hief een vijfde gedeelte van de op
brengst voor zyn particuliere kas. Om dat
drukkend servituut te ontduiken, gingen de
Marokkaansche slavenhandelaars later de kara
vanen, die slaven aanbrachten tegemoet, waarop
de Sultan, van twee kwaden het minst kiezend,
de markt verpachtte voor een vaste som.
TWEETAL
te Garrelsweer ds. S. W. Bos te Westergeest
ds. W. Bouwman te Hallum.
te 's Hertogenboschdr. J. G. Geelkerken te Epe
ds. S W. Huizing te
IJmuiden.
DRIETAL
te Appelschads. F. W. Geerds te Oldekerk
ds. A. Tapstra te Terwispel;
ds. J. E. Westerhuis te Grams-
bergen.
BEROEPEN
te Zegwaart, te Medemblik en te Dirkshorn
cand. J. G. Feenstra te Koudum
te Kielwindeweer ds. A. Steyling te Naarden
te Kampen: ds. W. H- Gispen te Zwolle;
te Fynaart: dr. C. W. Impeta te;Katwyk.
BEDANKT
voor Kapelle-Biezelingeds. L. A. Smilde te
Ommen
voor Balkbrugds. C. Elzenga te Woubrugge.
CLASSIS THOLEN.
De kerken der Classis Tholen worden ter ver
gadering opgeroepen, in het Militair Tehuis te
Bergen op Zoom, tegen 6 Aug. a. s. 11 uur.
Punten voor het Agendum zende men in vóór
23 Juli aan het adres van den eerst-onderge-
teekende.
Namens de roepende kerk
P. E. v. Sciiaik, Praeses.
P. Vogelaar, Scriba.
Anna Jacoba Polder, 1-7-13.
AGENDA voor de vergadering der Classis
Middelburg, te houden op Woensdag 9 Juli
a. s. in de Gasthuiskerk.
Praesesds. J. J. Koopmans.
Assessor
Ie Scriba: ds. K. Veen.
2e Scribads. J. B. Netelenbos.
1. Opening door de roepende Kerk.
2. Onderzoek der credentiebrieven.
3. Constitueering der vergadering.
4. Lezing der Notulen.
5. Omvraag naar Art. 41 D. K. O.
6. Ingekomen stukken.
7. Rapporten.
8. Inning van de Zendingsby dragen 3e
kwartaal 1913.
9. Aanwijzing der oproepende Kerk.
10. Omvraag.
11. Censure naar Art. 43 D. K. O.
12. Lezing der Korte Notulen.
13. Sluiting der vergadering.
De Aetuarius der Classis
C. J. de KrUIJTER.
Krabbendijke. Na ruim negenjarigen arbeid,
nam Zondagnamiddag voor een talryke schare,
onze geachte leeraar ds. J. Sybrandy zege
nend afscheid van zyn gemeente met de woor
den uit 1 Cor. 13 8a: „De liefde vergaat
nimmermeer."
Ouderling Vogelaar bracht den dank over
van kerkeraad en gemeente, voor al den ar
beid hier verricht. Tot afscheid werd staande
ps. 121 4 toegezongen.
Namens den Kerkeraad,
CLASSIS GOES.
De kerkeraad van 's Gravenpolder geeft door
dezen kennis aan de Kerken in de Classis Goes
dat voor het Agendum der e. v. vergadering,
welke D.V. op Donderdag 17 Juli e.kop gewonen
tyd en plaats zal gehouden worden geene stukken
zyn ingekomen.
Te storten collectenvoor de Theol. School
en Kas e. b. p.
Namens de saamroepende Kerk.
van 's Gravenpolder.
W. de Schipper Cz Praeses.
A. Eckiiardt, Scriba.
Ds. H. Lanning, Consulent.
In een oranje-kleurig omslag wordt ons hier
een boekje aangeboden, dat boeiend geschreven
is. Het heeft de volgende afdeelingen
I. Géén „Oranje-Boven
II. Een Gelderschman in den Haag
III. Een „boer" en een „Filistyn"
IV. Wederom in den Haag;
V. Een uitstapje naar Amsterdam
VI. „Oranje-Boven"
VII. De man, die durfde
VIII. In het Vaderland terug.
Zooals ieder uit het bovenstaande allicht ver
staan kan, handelt dit werkje over de toestanden
in ons land nu honderd jaar geleden. Het telt
een veertig bladzijden en bezit de eigenschap
dat jongen en ouden het graag lezen zullen.
Wy bevelen het zeer gaarne aan. Onderscheiden
plaatjes verhoogen de aantrekkelijkheid.
De uitgave is goed verzorgd.
Dit tijdschrift heeft reeds in onze kringen
een goeden naam verkregen en het beijvert zich
steeds wat goeds te leveren. De inhoud is
degelijk en de vorm uitnemend. Laat ieder
wat doen om het nog meer lezers te verschaffen.
We hebben zoolang reeds naar dergelijke lectuur
uitgezien en nu ze er kwam hebben we ook
de verplichting om deze onderneming te steunen.
Wy blyven het dan ook warm aanbevelen.
Ad vertentlën.
By dezen betuigen wij onzen liartelijken
dank voor de vele bewijzen van deelneming
ondervonden by het overlijden van onzen ge
liefden Echtgenoot en Vader de Heer KLAAIS
HOUTERMAN.
Wed. K. HOUTERMAN-Pieterse.
Biggekerke, 3 Juli 1913.
Hiermede betuigen wy onzen hartelïjken dank
voor de vele bewijzen van belangstelling öp
28 Juni 1.1. ondervonden.
J. DE JONGE.
A. DE JONGE—de Maaker.
Middelburg, 3 Juli 1913.
TE MIDDELBURG.
Bericht dat de coupons van de Obligatie-leening
van genoemde vereeniging vervallende 1 Juli
1913 worden uitbetaald by ondergeteekende.
voor Inmaakpotten.
ter verpakking van boter.
HET OUDERWETSCHE BESTE
Vliegendoodpapler
2Vs cent per vel.
De inteekening op den
van het
is weer in vollen gang. De premie is getiteld
door
Deze kostelijke premie, die van blijvende
waarde is, zal ongeveer 240 pag. groot zyn.
Het schild van den Kalender is een sieraad
voor de wand. Het is een uitbeelding der
gelijkenis van den barmhartigen Samaritaan en
daarom een dagelyksche opwekking in onze
huisgezinnen tot het werk der Christelijke liefde.
De pry's is
Men vrage proefschild en inteekenlyst aan.
By tijdige bestelling kan men van de uit
voering der orders verzekerd zyn.
Voor uitdeeling op Zondagsscholen wordt uit
sluitend geleverd op onderteekende bestelbil-
jetten van 't bestuur der Zondagsschool. Deze
biljetten worden op aanvrage door de uitgeefster
gratis verstrekt.
Namens het Geref. Tractaatgenootschap
„Filippus"
Dagelijks Zaden verkrijgbaar bij den Heer
G. DEKKER, Vlasmarkt K 156a, Middelburg.
Des Donderdags op de Markt.
Standplaats tegenover Café „de Eendracht".
is het voortdurend gebruik van ROGGE
BLOEM des morgens vóór het ontbyt.
Deze Roggebloem is en wordt onderzocht
door het scheikundig bureau alhier en is vol
komen zuiver be>onden.
Verkrijgbaar Magazyn „Groenen Draak",
hoek Langeviele te Middelburg. Pakjes van
5 ons a 13 cent en by de verdere Wederver-
koopers
Voor den eersten aanvrager te koop
Patrik-Polus en Wels Bijbelverklaring, 18
dln kwarto, goed ex. voor slechts f 20,
Klinkenbergs Bijbelverklaring in 27 dln
8o ingenaaid, voor slechts f 10,
Dachsels Bijbelverklaring v.h. Oude Test.
in 4 prachtbanden voor slechts f 13,50
