Een Dorpsgeschiedenis
FEUILLETON.
filet listigheid gevangen.
METHODISM! en PHILANTHROPE.
Om ons heen.
Velen zullen na de benauwingen des aardscben
levens overgaan in de eeuwige angsten en
banden der bel. Maar wel zijn alle benauwd-
beden geleden in de gemeenschap des geloofs
met den Man van Smarten bet bewys, dat wij
behooren tot dat volk, welks benauwdheden
Jezus borgtochtelyk droeg, opdat bet door Hem
in de benauwdheid gesterkt, en uit de benauwd
heid in de ruimte en in de rust zou worden
geleid.
En dan zeggen wij Zalige benauwdheden, die
ons Jezus deden vinden Laman.
ZEXPING.
De Zendingsarbeid mag niet eenzijdig zyn,
en de Zendeling, die liefde heeft tot zyn werk,
zint altyd weer op nieuwe middelen, om het
hart van den Inlander te treffen.
Onze broeder Merkelyn is ook ijverig in het
zoeken van wegen, die tot het doel kunnen
leiden: de behoudenis van den Javaan. Daartoe
houdt hy koempoellan („kerkje" aan huis), laat
hy in de gevangenis prediken, verspreidt hy
christelyke lectuur, geeft hy les in het Hol-
landsch aan zonen van priaji's (de edelen des
volks) enz.
Toen hy echter op zyn rondreis was langs
de Zendingsposten, zag hy o. a. een werkmethode
van dr. Esser, die zyn aandacht trok en hem
tot navolgen prikkelde. In een van zyn brieven
heeft ds. Merkelyn aan zyn „Amice" hierover
geschreven. Het is het uitgaan met lichtbeelden
in de dessa's en kampongs.
Zyn de lichtbeelden voor ons „beschaafden",
aantrekkelijk, niet minder boeien zy den Javaan.
Lichtbeelden brengen dikwijls beter de vele
zaken tot de ziel, dan de vertelling. Het beeld
moet het woord helpen. Als de lantaarn de
beelden op het doek brengt, komen talrijke,
anders zoo schuchtere Javanen, toestroomen
de Zendeling heeft dus dadelijk een groot en
tevens belangstellend gehoor. En de gelegen-
hèid om in aansluiting met de Bybelsche platen
het Evangeliete brengen, is buitengewoon schoon.
Ook op deze wijze wil ds. Merkelyn gaarne de
Inlanders met listigheid vangen. Zy komen naar
prentjes kijken en hooren den Zaligmaker
verkondigen
Ds. Merkelyn wil gaarne deze Zendingsmethode
volgen. Doch hy heeft geen lantaarn. Daarom
is zyn verzoek, dat de Zèeuwsche Kerken hem
zulk een lichtbeelden-lantaarn mochten geven
Natuurlijk is onze Zendingskas voor zulke uit
gaven moeilijk te gebruiken. Zoo doet dus het
Comité te Middelburg, dat namens de Zendende
Kerk de Zendingszaken behartigt, een beroep
op de broeders en zusters.
Komt, geeft een kleinigheid voor deze lantaarn.
Natuurlijk moet het een heele beste zijn want
een prul geeft veel verdriet en wordt nog duur
Het heele toestel zou ongeveer een driehonderd
gulden kosten, waarbij dan ook nog kosten voor
verzending zullen komen.
Wy twijfelen er niet aan, of dat sommetje is
al heel gauw by elkander. Ds. Kerkhof en onder-
geteekende zullen gaarne de giften in ontvangst
nemen, die in Zeeuwsch Kerkblad en Zuider
Kerkbode zullen worden verantwoord.
J. D. wlelenga.
XII.
Naar veler oordeel beweegt zich het huidige
methodisme in hoofdzaak op philanthropisch
terrein. Van de verheven hoogten eener be-
door
ZELANDIA.
14) HOOFDSTUK X.
De burgemeester klopte Pennema bescher
mend op den schouder en zei: „Maak je maar
niet ongerust, meester, dat komt terecht", en
hy legde op deze laatste woorden een zeer
merkbaren nadruk. En toen Pennema hem
eenigszins verwonderd aankeek, herhaalde hy
de geheimzinnige wooiden nog eens: „ddtfkomt
terecht
De nieuwsgierigheid werd al sterker geprik
keld. En eindelijk ja, daar kwam het geheim,
burgemeesters tong werd al losser en voor een
aandachtig gehoor verhaalde hy van zyn mees
terlijken zet. „Zie je, alleen kan Donker toch
niets beginnen en hy moet het volk toch mee
hebben. Welnu, Heins, de schoenmaker, ook
één van die kraaiers, (een verachtelijk gehum
gold als teeken van instemming met het ge
sprokene), zou gewis zich terugtrekken. Daar
was niets meer van te duchten. Dien had de
burgemeester op ,zyn nommer gezet. En dat
voorbeeld zou afschrikken, dat zou het."
zielde godsvrucht, waarop het, vol van heilige
liefde, voorwaarts schreed, is het, zoo acht men,
langzaam maar zeker gedaald tot den gewonen
weg der menschlievende werkzaamheden. Met
een blik van diepen spy't of ook wel van goed
moedige meewarigheid, zegt men u, dat deze
door haar krachtig en gloedvol zieleleven eens
zoo hoog strevende richting allengs kens ver-
loopen is tot de alledaagsche paden eener alom
beoefende philanthropic.
Een beroep op de actie van het Heilsleger,
zooals die hier te lande gedreven wordt, moet
meestal dit gevoelen stavenEvangeliseeren
doet het Leger ook nog wel, al galmen de
luide stemmen by trom en tamboerijn door
van leegheid holle zalen doch zijn kracht zoekt
het gaandeweg meer in verzorging der armen,
leniging der tydelyke nooddruft, beoefening
van velerlei liefdadigheid, kortom in het zgn.
maatschappelijk werk. De ijzeren pottekens
op de dunne staakjes, bij gelegenheid van het
naderende Kerstfeest, hier en daar op de hoofd
verkeerspunten geplaatst, geeft men als de
sprekende illustratie van zyn opinie onder een
veelbeteekend glimlachenen als om u de te
genweer geheel uit de hand te nemen somt
men op wat de afdeeling maatschappelijk werk
hier te lande omvat 9 Barmhartigheidsposten,
waarvan de officieren of barmhartigheidszusters
onder de allerarmsten werken door huisbezoek,
ziekenverpleging, enz,5 Industrieele Tehuizen
voor mannen, waar dakloozen worden opgeno
men, .van werk, onderdak en voedsel voorzien
en na eenigen tijd aan betrekkingen geholpen;
2 Toevluchten (nachtverblijven voor minver
mogenden) 2 Gaarkeukens van idem 2 Red
dingshuizen voor gevallen vrouwen1 Moe
derhuis 1 Tehuis voor vrouwen en kinderen
1 Jongenshuis 2 Meisjes- en Kinderhuizen
1 Herstellingsoord voor kinderen 1 Landko-
lonie2 Tehuis voor ontslagen gevangenen
en hij, die de couranten der laatste week bij
hield, zal aanhalen de verslagen der redevoe
ringen, door den nieuwen generaal Bramwell
Booth te Amsterdam gehouden, die zonder
tegenspraak veel meer stonden in het teeken
der algemeene menschenverheffing en rnen-
schenveredeling dan in dat der God en Diens
Koninkrijk zoekende Christenliefde.
Tegenspreken, dat het Heilsleger, begonnen
ook hier te lande met zooveel reddende zon
daarsliefde, thans in hoofdzaak met het najagen
van philanthropische doeleinden zich onledig
houdt, zullen wy dan ook niet.
Alleen maar het Heilsleger is wel een
machtige nawerking en heeft ook menigen
trek van het methodisme, doch 't is toch niet
het methodisme zelf en 't mag ook niet met
het methodisme vereenzelvigd worden wie
het methodisme beoordeelt, naar wat het Heils
leger hier te lande te zien gegeven heeft en
thans te aanschouwen biedt, maakt zich met
terdaad aan een groote onrechtvaardigheid
schuldig; naar het gevoelen van een tot oor-
deelen alleszins bevoegd man „spreekt men in
ons vaderland wel van een methodistische
richting, die b. v. in het Leger des Heils,
Jezuël en andere evangelisatie-vereenigingen
te voorschijn treedt, maar deze staat slechts in
verwijderd verband met „het" methodisme en
heeft niet veel anders dan den naam er mede
gemeen."
In de landen, waar de methodistische actie
altyd nog krachtig is, waar de methodistische
kerken bloeien, in Engeland en Amerika, is
het dan ook gansch anders. Daar is het me-
Hoe burgemeester dat gedaan had gekregen
Nu ja, 't moest „onder ons" blyven, maar zóó
en zóó zat het. Kon de schoenmaker ér wel
tusschen uit? Had hy hem niet beet? En
zouden de anderen nu ook niet terug krabbelen
De soos eindigde in een triomfante stemming.
Den anderen morgen, wel een beetje later,
dan hy zich had voorgesteld, maar dat stond
op rekening van de soos van gisterenavond,
begaf de burgemeester zich op weg naar de
schoenmakerswerkplaats ons bekend. Onder
de wandeling verkneuterde Z Ed. zich reeds
over zyn zoo gemakkelijke overwinningzóó
moest men dat volkje maar aanpakken.
Spoedig stapte hy by Heins binnen.
Zyn korte groet werd door den schoenmaker
beleefd beantwoord.
„Ik heb niet veel tyd, Heins, je hebt zeker
al beslist wat je doen zult?"
„Ja, burgemeester," was 't antwoord.
„Dus je ziet maar van die zaak af? Kom,
da's wys van je. Ik wist wel, dat je zoo slim
zou wezen. Nu, dan blyft alles by het oude
hooren de burgemeester maakte zich al ge
reed weer te vertrekken.
„Ik geloof, dat de burgemeester me verkeerd
begrijpt", viel Heins haastig in.
„Wa-blief
thodisme nog jmmer een godsdienstig-geeste-
lijke macht, die zoekt het behoud van men-
schenzielen, verbreking van het menschen-
knechtende zonderijk, verbreking van der
duiveleh-werken en verbreiding der waarheid
Gods tot de komst van het ryk en de verheer
lijking der genade Godsdaar geen omwisse
ling van de beide tafelen der heilige wet des
Heeren, doch de handhaving van de eerste
boven de tweede tafel der heilige wet; daar
aan het religieuze leven, hoeveelszins van op
pervlakkigheid niet vry te spreken, toch immer
nog de plaats der eere verzekerd!
Wel doet dan het methodisme ook buiten
zyn kring weldadigheid op allerlei manier aan
vele arme en ellendige menschen, doch het be
oogt daarmede zyn eigenlijk doel, toegang
vinden tot de harten voor de prediking van
de blyde boodschap des heils.
Practisch, door en door practisch als het is,
wil het by de lagere, door zoovele nooden ge
kwelde volksklasse, eerst wegnemen wat aan
uiterlijke moeiten het harte deert, om alzoo
opening te krygen voor het aanbod der schatten
van eeuwige en onvergankelijke waardijen
dat hun actie zoo vaak de werken der helpende
goeddadigheid en troostende liefde aangrijpt,
achten methodisten, die immers de mindere
klassen tot hun buit verkozen hebben, zoo van
zelfsprekend, als twee maal twee vier is, van
eenige aarzeling als ons principieel-Gerefor-
meerde-christenen wel eens overvallen kan,
b. v. dat de medische zending te groote plaats
innemen zal tegenover de eigenlijke Evangelie
verkondiging, weten zy daarbij nietszoo
't maar tot het vurig begeerde doel leiden mag
en menschen brengen tot Jezus.
Wy dienen derhalve, dat zal nu duidelijk
geworden zyn, ons te wachten om zoo maar
het methodisme te beschuldigen van verwording
tot een in hoofdzaak philanthropische beweging.
Zelfs by het Leger des Heils moeten wy daar
mede voorzichtig zyn. Philanthropic is een
zuiver menschelyk verschijnselvrucht van
het medelijden, dat ondanks de diep in het
hart wonende zelfzucht, toch by de menschen
nog werkteen werking van Gods algemeene
genade. Doch by het Leger des Heils is er
toch ook nog altyd een hooger bedoelen, voort
komende uit godsdienstige beweegredenen.
En by het methodisme gaat het mildadig-
heids- en liefdadigheids-betoon zeer verre boven
de werken der gewone philanthropic uitdaar
is een innerlyk-bewogen-zyn door de liefde
van Christus, een arbeiden om 's Heeren wil
en tot eere des Heeren; geen philanthropic,
maar Christelijke barmhartigheid zullen wij
daarom noemen zyn helpend mededoogen, waar
door het de reddende hand uitsteekt om ellen-
digen eerst stoffelijk en daarna geestelijk te
mogen verlossen.
't Is zooals onlangs stond in „de Spiegel"-
onder het kiekje, dat ons een zaaltje voor
wijkverpleging, van onze zyde uitgaande, te
zien gaf „Er is thans by den arbeid der
Evangélisatie noodig veel beoefening en betoon
van Christelijke barmhartigheid."
D. Pol.
De herinneringsavonden, zooals ze hier en
daar in de Herv. Kerk gehouden worden, gaan
hoe langer zoo meer een anti-papistisch ka
rakter dragen. Wy stemmen aanstonds toe,
dat het niet zou getuigen van historischen zin?
„Ik kan aan uw verzoek niet voldoen,
Durgemeester."
Het gelaat van den burgervader onderging
een groote verandering. Dat had hy nu in
't geheel niet verwacht. Hy kon zyn ooren
nauw gelooven.
„Dus je wilt niet?"
„Ik kan niet, ik mag niet.
„Nu", en burgemeesters oogen begonnen
kwaadaardig te glinsteren, „dan weet je wat
er by staat, dan kun je de straat op."
Waarom, burgemeester?"
„Waarom? Waarom? Je weet immers, wat
ik met je afgesproken heb?" en zyn stem
beefde van boosheid.
„Zeker, burgemeester."
„Welnu dan?"
„Ik zal de hypotheek lossen. Als u maar
den Notaris wilt waarschuwen
„Wat?"
Hy was geheel verbluft. Zyn mooie plan
geheel in duigen Getroefd en dat door zoo'n
fynen schoenlapper.
„Zooals ik zei, burgemeester, ik zal de schuld
af betalen, zoodra U verkiest."
De burgemeester begon langzamerhand tot
zich zelf te komen.
„Zoo," barstte hy uit, „en wie heeft u aan
dat geld geholpen Wie
„Dat is mijn zaak, burgemeester," zei Heins,
wanneer men op zulke avonden zweeg over den
diep-vervallen toestand, waarin de Roomsch-
Katholieke kerk in het begin der 16e eeuw
gezonken lag. Wie het rechte licht wil laten
vallen op het werk der reformatie, moet daarop
wyzen en wie het goed recht van de reformatie
wil bepleiten, moet er op wyzen, dat het de
roeping der geloövigen was, om zich los te
worstelen uit de slaafsche banden, waarmede
Rome's Kerk de conscientiën gebonden hield.
Dat alles staat voor ons vastmaar als men
nu in onze dagen den Hervormingsdag enkel
en alleen gebruikt om tegen Rome uit te varen,
dan roepen wy aan allen, die dat doen, toe
weest eerlykHet is gemakkelijk om op den
kansel op Rome los te branden, maar waarom
keert men zyn grof geschut niet tegen de mo
dernen en de sociaal-democraten, om van an
deren maar te zwijgen? Die leven niet buiten
het genootschap, maar die zyn er in, en zy
hebben volle rechten. Over politieke toestan
den spreken wy in ons blad niet, wy bewegen
ons alleen op kerkelijk en zedelyk terrein.
Welnu, daar zullen dagen komen, de voorboden
melden het ons reeds, dat in ons land alle
man, die aan God gelooft, zal moeten optrek
ken tegen de godonteerende machten der re
volutie. Van alle zijden wordt het Christelijk
geloof ondermijnt, niet het minst door de vele
elementen in de Ned. Herv. Kerk, die met alles
gebroken hebben en zich nochtans vrij beroe
men, dat ze tot de Vaderlandsche Kerk behoo
ren. Laat men die elemeten in de eerste plaats
bestrijden en reformatie zoeken in eigqn boe
zem. Dan zal men de broeders, die in 1834 en
1886 reformatie zochten, niet zoo schamper
behandelen en ze zoeken af te breken. Laten
de voorgangers niet hun kracht zoeken in het
bestrijden van een verren vyand, maar laten ze
den vyand in eigen boezem aantasten. Men
kan door op Rome af te geven heel gehoorzaam
en getrouw schijnen, terwyl men schrikkelijk
ontrouw is tegenover zyn eigen leden en den
vyand in de poorten.
Een goed gereformeerde, ook in de Ned. Herv.
Kerk, doet aan die fanfare's die zeer goedkoop
zyn, niet mee. Die zegtvoorgangers gebruikt
uw kracht om ons te verlossen van mensche-
lyke dwingelandij, die even slecht is als de
dwingelandij, die Rome uitoefende in het begin
der 16e eeuw
Maar dan schudden de voorgangers hun
hoofd. Komt, als 't u blieft niet aan het heilig
huisje. Wat de Haagsche Synode ook doet,
alle ziel zy de macht over haar gesteld, on
derworpen Het moge verkeerd zyn, wat deze
Synode doet, verwekt toch geen onrustWy
hebben behoefte aan rust. Heel de Kerk en
heel het volkDat is de leuse
Als ge wat doen wiltricht u dan erg tegen
Rome
Wy hebben, het zy met bescheidenheid op
gemerkt, misschien meer grieven tegen Rome
dan menige voorganger, die op den Hervor
mingsdag parade maakt, maar, als het op
strijden aankomt dan zullen wy strijden als
mannen, met eerlijke wapenen met argumenten,
aan de H. Schrift ontleend, niet met holle
phrazen. Maar voorloopig zien wy veel meer
gevaar in het godonteerend ongeloof, dan in
het bijgeloof van Rome, en als wij over twee
legers te gebieden hadden, dan zonden wy het
sterkste uit tegen hen, die met alle geloof aan
God en godsdienst breken. Wie meent, dat de
Reformatie er in 1527 kwam en dat wy nu
beslist doch bescheiden.
Jouw zaak, welzeker maar wat praat ik
langer met je, je zult van me hooren," en
meteen wendde hy zich van Heins af en spoedde
zich weg, zyn woede nauwelijks meester.
Waar bleef nu zyn grootspraak van den
vorigen avond. Hoe zou men hem heimelijk
uitlachen.
Daar zat gewis die Donker tusschen. Maar
zou hy daar dan voor op zy gaan, hy, de
burgemeesterneen, met dien zou hy wel eens
een woordje wisselen.
Hy zou er spoedig de gelegenheid toe krygen.
Toen hy thuis kwam, deelde men hem mee,
dat in de voorkamer iemand hem wachtte.
Hy trad er binnen en vondboer Donker
Deze groette hem beleefd.
Het gezicht van dezen bezoeker bracht zyn
)loed opnieuw aan 't koken.
Zonder den groet te beantwoorden, voer hy
uit„Dus jij wilt hier de boel eens op stelten
zetten'!"
„Ik kwam Donker op een toon van aller
uiterste verbazing. „Ik ben me daar in 't minst
niet bewust van."
„Zeker, jy, hou je maar zoo dom niet; schei
maar uit met je schijnheilig gefemel. Jy bent
zeker niet de aanstichter van 't heele zaakje.
Maar ik waarschuw je, dat je me niet verder
jn de wielen rydt, hoor je. Die school komt
