Genève tot het midden der XVII eeuw zyn de
huizen streng eenvoudig.
De Genèvers hadden hunne vrijheid veroverd
vóór de komst van Calvyn. Maar konden de
Libertijnen, die zoo weinig zichzelven wisten
te beheerschen, Europa, Savoye, Frankrijk,
Spanje in toom houden Het Calvinisme
vormde het geslacht, dat tot handhaving der
vrijheid noodig was. Genève werd de kamp
plaats voor den strijd op staatkundig en gods
dienstig terrein. En daarom heerschten de zeden,
die bij den oorlog voegen gestrengheid, een
voud, zelfopoffering geen weelde, geen gemak,
en het altijd op zijn qui-vive zijn. Het geneef-
sche huis werd een oorlogstent. De .Cries"
van 1561 zeggen, dat ieder naar zijn staat en
vermogen voorzien moest zijn van wapenen, op
straffe van drie .traits de corde". Men moest
voor zich zeiven en voor zijne medeburgers
waken. .Alle burgers immers hebben naarstig,
ieder op zijne eigene plaats, zoowel des nachts
als overdag, het oog te houden op allen, die
gaan en komen ieder heeft het recht de ver
dachten te ondervragen, ze te ontdekken en
aan de Heeren te openbaren." Wanneer er
eene epidemie heerscht, kunnen vrouwen en
kinderen naar het platteland gaan, maar de
mannen nietde soldaat mag zijne vesting niet
verlaten. En als er oorlog dreigt, behooren zij,
die zich buiten de stad bevinden, met hunne
goederen daarheen terug te keeren. Daarbij
moeten de raadsleden elk half jaar de huizen
bezoeken, om zich te overtuigen of de mannen
deugdelijk gewapend en van de noodige munitie
voorzien zijn. De geneefsche burger bracht zijn
leven onder de wapenen door.
De wet had echter in den burger van Genève
verkeerde neigingen te bestrijden, want hij
hield van eene kostelijke tafel en van weelderige
kleederen. En Calvijn preekte tegen deze nei
gingen. Laten wij naar zijne preek in de St.
Pieter gaan. De hoorders moesten dikwijls beven
van schrik onder zijne vreeselijke bezweringen,
maar konden ook vaak lachen of glimlachen,
wanneer de Reformator bijtend scherp de zeden
geeselde van hun buurman. .God heeft
hier (over Deut. 17 5—8) willen verklaren,
dat ieder zich op die manier moet kleeden, dat
er onderscheid bestaat tusschen mannen en
vrouwen Dat de mannen zoo moeten ge
kleed zjjn, dat zjj niet verwijfd zjjn Als
zjj er zoo uitzien, is het alsof zij spijt hebben
dat God ze niet als vrouwen gemaakt heeft,
en alsof zij hunne sekse zouden willen verloo
chenen. En dit is eene schandelijke zaak. Ook
als de vrouwen gekleed zijn als gendarmes ge
lijk er zjjn, die liever een vuurroer op den
schouder zouden willen dragen dan een spin
rokken. Dit is tegen de natuur en moet door
ons verfoeid worden God wil, dat wij in
onze kleeding op het nut en.de eerbaarheid
zullen letten Er is niet aan te twijfelen,
dat God den opschik heeft veroordeeld, en zij,
die er slechts op uit zijn dagelijks nieuwe modes
uit te vinden, om van verre gezien te worden
en hooger geschat te worden, zulke menschen
verdienden allen, dat zij veroordeeld werden
naaisters te zjjn. De groote heeren en die bra
ven, die spiegels aan den hals willen dragen,
dat wil zeggenpoppen, die men van verre
ziet, men moest ze allen kleermakers maken,
wijl zij er zulk een behagen in scheppen zoo
veel verschillende soorten van kleederen uit te
vinden om zich te vermommen. Meer nog. De
.Cries" riepen tegen dronkenschap en vaga-
bondeeren, gingen te keer vloeken en zweren,
bestraften ongehoorzaamheid aan de Overheid,
lasteren van de Dienaren des Woords, en be-
leediging van den burger. Vóór de Reformatie
werd er in alle wijken der stad oneerbaar ge
danst. Dit feit staat zoo vast (tegen Galiffe)
als dat het eene manie in Genève was zich te
verkleeden. Het een zoowel als het ander werd
ook reeds vóór de Reformatie verboden.
Men kan zeggen, dat de prostitutie in de
stad op het einde der XV eeuw bloeide en in
het begin der XVI eeuw zelfs gevestigd was
in de kloosters. De Reformatie kwam en reeds
1586 sloeg zij krachtig de hand aan den ploeg.
Dit moet Galiffe wel erkennen, die zelfs dezen
bybelschen afkeer van het kwaad verklaart te
bewonderen, maar om de Reformatie te verwij
ten, dat zij de huichelarij heeft in de hand ge
werkt.
Wat het spel betreft dit. In de XIII of XIV
eeuw was het schaakspel in de hotels gekomen.
In de XIV eeuw was het dobbelspel in eere.
Op het einde dier eeuw kwamen de kaarten
in gebruik. Maar de regeeringen verboden het
kaartspel, wanneer er een komeet aan den ho
rizon wasin het kanton Lucern mocht men
niet spelen terwijl het onweerde. In de XVI
eeuw kwam het kegelspel op. Na de Reforma
tie werd alleen verboden kaarten en dobbel-
steenen te koopen of te verkoopendit zou
iemand even schuldig maken, als wanneer men
iets, dat van het papisme was, aanschafte. Men
mocht vooral niet om geld spelen. Iemand, die
kaart had gespeeld, werd voor het Consistorium
geroepen en beleed daar schuld. Soms speelde
hij voor het Collation om een kwartier wijn
en niet om contant geld. Anderen speelden
om geld, maar beleden, dat zij het aanstonds
verteerdenhet was geen droog geld, maar
alleen om te drinken. Calvijn oordeelde aldus
over het spelen .waar is, dat wij in het ge
heel niet de spelen zouden durven verbieden,
als men er een wettig gebruik van wist te
maken De geest des spelers is als door
een soort tooverij bevangen. En ook laten de
spelers zich verleiden tot Godslastering, bedrog,
toorn. En hoeveel geld raakt men er door
kwijtNiemand houdt maat Hoeveel huis
houdens ziet men er door verwoestBovenal
is het onmogelijk om geld te spelen zonder
dat God daardoor op eenigerlei manier wordt
beleedigd. Het misbruik En daarom, want
de speler gelijkt op den drinker, die zich ge
makkelijker kan onthouden dan matigen, besluit
Calvijn.het is best, dat men er zich geheel
buiten houde." Hy veroordeelde het spel niet
ganschelijkhij speelde zelf.
Het Woord Gods moest gelden. De Over
heid wilde in 1561.moet des Zondags ten
minste eene preek gehouden worden bij het
aanbreken van den dag in St. Pieter, en te
St. Gervais en op het gewone uur in St. Pieter,
in de Madeleine en te St. Gervais. Om twaalf
uur behoort er catechismus te zijn. Te drie
uur evenzeer in alle parochiën." Op werkdag
heeft de prediking plaats eiken dag in drie
parochiën ,op een zelfde uur, te weten van
Paschen tot 1 October van zes tot zeven, en
in den winter van zeven tot acht uur." De
.gebeden" werden speciaal gehouden des Woens
dags, of op een anderen tijd als het meer ge
legen kwam. Behalve die godsdienstoefeningen
.moet men driemaal 's weeks des morgens in
St. Pieter en éénmaal 's weeks in St. Gervais
prediken, vóór de gewone preeken."
Toch werd er niet op gestrenge Zondagsvie
ring aangedrongen. Het was verboden te spelen
en rond te loopen door de straten gedurende
de kerk des Zondags en de winkels te openen
op den dag van het gebed, terwijl er gepreekt
werd. Bij groote feesten mocht men werken,
behalve onder kerktijd. Het was Calvijns doel
alle feesten gedurende de week te doen ophou
den. In 1555 werd verklaard aan den Raad,
dat enkelen, zelfs onder de armen van het hos
pitaal, het Kerstfeest gevierd hadden. Hij be
sloot dat de schuldigen vier en twintig uur
in de gevangenis zouden gesloten worden en
dat de armen eene maand hunne bedeeling
zouden missen. En de burger moest weten
.ieder, die zoo hardnekkig was het Woord en
den dienst Gods en des H. Evangelies af te
schaffen of te doen ophouden, of het er op toe
legde om terug te keeren tot de papistische
wet, zou met den dood gestraft worden."
Het Consistoriumeen gemengd lichaam,
waarin predikanten en gemeenteleden waren
vertegenwoordigd, en waarin Kerk en Staat
samenkwamen, bemoeide zich met alles, met
het gelooven en met het doen der burgers;
het privé-leven was door geen muur omringd.
Het bemoeide zich met een boekdrukker, die
voor zyne middelen te duren wijn dronkhij
werd een gulzigaard, doeniet en vagebond ge
noemd, en zou gekastijd en uit de stad verban
nen moeten worden. Het Consistorium zond
slechte boeken, die het vond bij een burger,
aan de Heeren ter verbranding. Het Consisto
rium, met Calvijn tot voorzitter, trad op als
rechter in huiselijke zaken en een kwajongen,
die niets wilde doen, ook niet naar school gaan,
maar liever in de Rhone of uit de ramen wilde
springen, moest aan zijn voogd en zijne moeder
vergiffenis vragen, hetgeen hij knielend gedaan
heeft.
De Libertijnen in Calvinisten omzetten was
schier onmogelijk. De fiere vrijheidszucht van
den vrijen mensch moest behouden blijven, maar
de losbandigheid behoorde door tucht, de licht
heid van zeden door strenge kuischheid ver
vangen te worden. Dit heeft Calvijn onderno
men. Hjj wilde een christelyken Staat, eene
christelijke stad, een christelijk huis, en chris
telijke menschen. .Daar het Gode behaagde
ons uit de verschrikkelijke duisternis te ver
lossen, waarin wy waren, en Hy ons wilde ver
lichten om ons den weg des heils te doen ken
nen, zoo zyn wij des te schuldiger, wanneer
wy onzen plicht verzuimen, gelijk geschreven
isde dienstknecht die den wil zijns meesters
geweten heeft en niet zal gedaan hebben, zal
met dubbele slagen geslagen worden."
Genève zou dubbel te veroordeelen zyn dan
Rome, om het volle licht des Evangelies. Cal
vijn gaf aan Genève de wet des Evangelies.
En Genève gaf aan Engeland, aan Schotland,
aan Nederland, gelijk Sparta deed, in plaats
van een leger één soldaatMartyr, Knox en
Marnix.
SPBOfiKFXOGËM.
Vijf minuten.
By gelegenheid van het jaarfeest eener Jon-
gelingsvereeniging te New-York werd aan ieder
spreker slechts vijf minuten toegestaan om een
kort woord te spreken.
De doctor in de Godgeleerdheid Irenëis Prime
opende het feest met de volgende toespraak
„Myne jonge vrienden Ik ben uitgenoodigd
u gedurende vijf minuten en niet langer toe te
spreken. In vyf minuten kan weinig gezegd
veel gedaan worden. In vyf minuten kan een
geheele stad in brand gestoken, een schip in
den grond geboord, een ziel verloren worden.
De fout van een oogenblik veroorzaakt de ellende
van een geheel leven. Neemt deze gedachten
in uwe harten op, en myn taak is in een minuut
volbracht, in plaats van in vyf.
Menige jonge man heeft in een onbewaakt
oogenblik, of in een groote verzoeking ellende
over zich gebracht, welke het langste leven
nooit weder herstellen kon. Eene misdaad,
eene zonde, eene fout of slechts een verzuimde
plicht, en de gevolgen blyven niet uit.
In een oogenblik van honger verkocht Ezau
zyn geboorterecht; duizenden knapen ver
werpen het hunne voor nog minder. Eene on
eerlijke daad, een onheilig woord bevlekt de
ziel zoo, dat een oceaan haar niet rein kan
wasschen. Bedenkt, wanneer ge tot zonde ver
zocht wordt, dat gy in vyf minuten uwen
goeden naam verliezen, uw geweten levenslang
met wroeging vervullen en uw ouders door
hartzeer een vroegtijdig graf bezorgen kunt.
Kan er nu in vyf minuten zooveel onheil ge
sticht worden, er kan in dienzelfden tyd ook
veel goeds verricht worden. Gy kunt het
voornemen opvatten een nuttig en deugdzaam
leven te leiden. Het staat alles in uwe keuze
en dit voornemen laat zich evengoed in vyf
minuten als in vyf jaren opvatten. Past op
de centen, en de dollars zullen voor zich zelf
zorgenstelt de minuten op pry's en de uren
zyn de uwe.
Ik schreef eens een klein geschrift aldus
In de ontbijtkamer bevonden zich pen, inkt
en papier en als nu op den bepaalden tijd het
ontbijt niet gereed was, dan schreef ik eenige
woorden of regels, al naar ik wachten moest.
Langzamerhand kwam het boekje gereed, en
nadat het pas eene week het licht gezien had,
vernam ik van den zegen, dien het reeds gesticht
had, en die zich weldra verder verbreidde.
Het had mij geen minuut gekost die ik op
andere wyze nuttig had kunnen gebruiken.
John Brandford zegt: .Ik reken die uren
verloren, waarin ik door mijn pen of door myn
tong niet iets goeds gesticht heb," en Seneca
leert, dat de tijd de eenige schat is, waarbij
gierigheid een deugd mag genoemd worden.
Wanneer ik elke vyf minuten tot nuttig
studeeren had kunnen gebruiken, waarvan ik
door langdradige menschen ben beroofd, of die
ik verloren heb door anderen die op vergade
ringen niet tijdig verschenen, ik zou heden
meer zyn dan ik ben, meer weten dan ik weet."
Verspilt nooit vyf minuten van uw eigen
fyd en ontrooft ze niet aan anderen door op
u te laten wachten.
Vyf minuten 's morgens en vyf minuten
's avonds kunnen u in twee, drie jaren een
vreemde taal doen leeren.
Verloren geld kan teruggevonden, verkwist
vermogen herwonnen, gezondheid door genees
middelen en voorzichtigheid herkregen worden
maar verspilde tyd keert nimmer weder.
Minuten zyn kostbaarder dan juweelen het
geheele leven bestaat uit oogenblikken. Zy
vormen den diamanten drempel tot wysheid
en welvaren niet alleen voor dit leven, maar
zy zyn ook de ladder naar boven.
Doch ik moet eindigen, voordat de hamer
des voorzitters mij beschuldigt den gestelden
tyd overschreden te hebben.
Myne jonge vrienden, acht vyf minuten nooit
gering; er zyn dikwijls geen vyf minuten
noodig, om een goede daad te verrichtenen
eiken dag een goede daad verricht, verzekert
u een eervol en nuttig leven hier op aarde en
is van groote beteekenis voor de eeuwigheid.
Kamper Kerkbode.)
De voeten geschoeid
We zyn dit jaar bizonder herinnerd aan den
eisch, dat we op ons schoeisel hebben te let
ten. Is het levenspad droog en zonnig, dan
gaat het allicht. Maar wie modderige wegen
moet betreden en niet .vast in de schoenen"
staat, loopt licht gevaar, dat hy uitglijden en
vallen zal.
Zou hiermee niet een der voornaamste kwa
len van het hedeudaagsche christendom zyn
aangewezen? Zoo heel talrijk zyn ze niet, de
pelgrims naar Jeruzalem, die .met vaste schre
den het pad der zaligheid betreden". Sommige
belijders glijden gedurig af ter zijde van den
weg en doen onwillekeurig denken aan de
klacht in Jerem. 14 vs. 10: Zy hebben zoo
liefgehad te zwerven, zy hebben hunne voeten
niet bedwongen. Hoevelen kreupelen en hin
ken met gewonden voet, zoodat zy niet mee
kunnen komen en dus dreigen te verachteren
in de genade Gods.
Er is waarlijk wel behoefte aan de verma
ning der Schrift, dat we de voeten geschoeid
zullen hebben (Efeze 6 vs. 15). We hebben
zulk een lange reis te maken door de woestijn
dezer wereld, langs de glibberige wegen in dit
lage land. Maar dit niet alleen. De christen
heeft ook een zwaren strijd door te maken.
En daarom de voeten geschoeid I Dit mag bij
uwe wapenrusting niet ontbreken. De gordel
der waarheid is onmisbaar. Het borstwapen
der gerechtigheid is onwaardeerbaar. Maar
de geharnaste krijger met slecht schoeisel zal
toch zwak staan tegen den vijand. Met on
geschoeide voet zullen we de kroon der over
winning niet verwerven.
De gevaren voor den christen met ongeschoei-
den voet zyn van drievoudigen aard.
In de eerste plaats zyn onze enkelen te wan
kel, om zonder steun een stoot van den vijand
te doorstaan. De kracht van den stam Aser
wordt aldus geteekendIJzer en koper zal
onder uwen schoenen zyn (Deut. 28 vs. 25).
En David roemt in Psalm 18 de hulp des
Heeren, die hem in den strijd had bijgestaan,
zoodat zijne voeten niet hadden gewankeld.
Maar menigeen viel op den glibberigen weg
der verzoeking, omdat zyn schoeisel niet in
orde was. Asaf bekende het in Psalm 73:
Maar my aangaande, myne voeten waren bij
na uitgeweken mijne treden waren bijkans
uitgeschoten. Het kleingeloof brengt verslap
ping aan. Gy kleiDgeloovige, waarom hebt
gy gewankeld? Een christen zonder geloofs
moed is een krijger barrevoets.
Voorts liggen er op ons pad steenen g
scherven en groeien er doornen, die den on
geschoeide het gaan moeielyk maken. Denk
aan de doornen van 's werelds zorgvuldighe
den, waardoor menige voet gewond werd. De
bekommering en beslommering voor het aard-
sche bestaan brengt licht verachtering in
onzen geestelijken loop. En evenzoo de stee
nen van tegenspoed, de scherven van gebro
ken verwachtingen. Wie de voeten niet ge
schoeid heeft, kan nauwelijks gaan vanwege de
pijnlyke wonden, daardoor veroorzaakt.
En eindelijk zy er ook nog aan herinnerd,
dat de oude 6lang des christens weg onveilig
maakt. Wee onzer als de verzenen niet door
degelijk schoeisel bedekt zyn. Wie moet niet
voor den slangenbeet vreezen Duizende Is
raëlieten, mede-wandelaars op den weg naar
Kanaan, zyn er door bezweken. De een wordt
gebeten door de slang van hoogmoed en eer
zucht. Anderen zyn krank vanwege het gif
der zorgeloosheid. Een derde weer is hinkende
vanwege een open wonde van vleeschelyke
lust. Zy trekken wel op met het leger van
Christus, maar in de achterhoede. Zy sukkelen
achteraan, er gaat geen kracht van hen uit.
Van sommigen geldt zelfs het woord van den
SpreukendichterZy wankelen ter dooding.
Welaan dan, de voeten geschoeid!
Ge weet, wat we onder dat hemelsch schoei
sel hebben te verstaan. Paulus noemt het de
bereidheid van het Evangelie des vredes.
Bereidheid moet er zyn, om Christus te
volgen en te dienen. Volvaardigheid des ge-
moeds tot betrachting van Gods geboden. Be
zieling en geestdrift voor de eere Zijns naams.
)at hebben we allereerst noodig, om goede
krijgsknechten van Christus te zyn. Als het
vuur van ijver en toewijding voor Vorst en
Vaderland niet brandt in 's harten haard, dan
zal de kracht eener legerschare niet groot zyn.
Maar al is de Gemeente Gods klein, ze zal
dappere daden doen, wanneer maar de lust
in 's Heeren dienst den voet schraagt en het
harte straalt. Waar de liefde van Christus
dringt, daar wordt met den psalmist gezongen
Ik heb mij gehaast en niet vertraagd, uwe ge
boden te onderhouden.
Dan is er bereidheid, om te strijden tegen
de zonde, om zichzelven te verloochenen en
de wereld te verlaten.
Dan is er bereidheid» om het kruis te dra
gen, dat de Heere ons oplegt, al is het ook
pijnlijk voor vleesch en bloed.
Kortom, het geestelijke schoeisel maakt
dappere en lijdzame christenen.
Die bereidheid woont alleen in de ziel, die
het Evangelie des vredes mag omhelzen. De
blijde boodschap van vrede door het bloed des
kruises is de bron van waarachtige bezieling
en heilige geestdrift. De verloste zondaar
loopt zyn pad als met gevleugelden voet. Het
gaat hem als iemand, die een heuglijk nieuws
