HARMONIUM
BÜWELIJKSKAARTEN
ORGELS.
DIENSTBODE
Verantwoording van Liefdegaven.
W. KOOIJ, Magazijn en Werkplaats
Tollensstraat 59, Rotterdam.
tuf tuf
BEGINSELEN.
Advertentie».
't,
rt
bet
in
r
Ofiiciëele Berichten.
Christelijke Jongelingsvereenigiiig‘„Herman
Faukeel” vergadert Woensdag 11 October, des
avonds 8 uur in de consistorie Gasthuiskerk.
„Con-
Boekh. IANOY levert:
TE KOOP
UIT 1>E PERS.
Kerk- en Schoolnieuws.
Theologische School der Geref. Kerken.
Vrydag 29 September worden de lessen aan
deze inrichting geopend met eene s-hoone rede
van den rector, Prof. Dr. H. Bouwman, over
de „militia Christi.*
Hoek.
5
n-
md
ge-
>rd,
ites
te
'g
des
op-
is
rif-
»p-
sn-
lis-
er-
de
lar
sre
us,
ieu
sus
36-
iet
■ef.
ie,
in
>re
ste
ids
en
en
en.
eze
eid
ir
at
re
e-
e-
m
>te
lie
lat
g“
>e-
id,
ie
n
g
l-
st
>1
i-
e
t
Aan de Herberaden der Geref-
Kerken in de Classis Middelburg-
De vergadering der classis zal D. V. gehou-
ran -
len
en
ker
Bybel Inl.Genesis 22, van vers 119.
Geschiedenis „Uit Wallenstein’s leven.*
an«
erk
and
tel-
des
2oo
en
bet
eu
ehe
aen
ing
re!.
len
is,
>ost
een
aan
len
>er-
de
zou
in verschillende modellen en pryzen.
VISITEKAARTJES 40 en 50 cent per 100.
BINDWERK en DRUKWERK, concurree-
rende pryzen.
KASTPAPIER en KASTRAND.
De aanbiedingen van Bolle, Cohen e. a. wor
den spoedig en zander verhooging geleverd.
Vlissingen B. Voor de Zending is ontvangen
uit het busje van P. A. K. f4.en 800 gebr.
postzegels van Marietje F. G.
Namens den Kerkeraad
P. G. Laeenoes, Scriba.
Een sinds jaren vertrouwbaar adres voor een
degelijk AMERIK. ORGEL, is
Vakkundige garantie.
Ook nog 2 gebruikte ORGELS voorhanden
en een 2 KLAVIERS ORGEL voor kerk of
zaal voor lagen prijs.
gevraagd in eenv. Christel, huisgezin, tegen
1 November.
Brieven lett. D aan den Boekhandel A. VAN
LEEUWEN, Nieuwerkerk a/d IJsel, tusschen
Rotterdam en Gouda.
vermengt met kokend water verschaft u een
heerlijke verwarmende drank, prijs per flesch
35 cent. Siroop van Punch 40 cent per flesch.
TIMMERMANS, Noordstraat.
voor zeer billijken prjjs, een mooi groot
goed onderhouden, wet 10 registers, zware volle
toon, zeer geschikt voor lokaal of kleine kerk.
Te zien en te bevragen by
JACs. STAAL Pz.,
te Kapelle (by Goes).
VI.
Wy schreven een enkel woord over de revo
lutionaire idee aangaande den oorsprong van
het gezag. Volgt nu iets over de kenbron der
waarheid. Er is in den mensch een drang naar
waarheid overgebleven. Dit valt te bespeuren
bij alle takken van wetenschap. Immers het is
nog altijd elk ernstigen man om waarheid en
niet om leugen te doen. Onze ouden zeiden,
als de mensch zondigt, doet hy dat, wyl het
kwaad hem voorkomt sub specie boni d.i. onder
de gedaante van ’t goed. Alleen Satan doet
het kwaad en zoekt den leugen, omdat hy in
't kwaad en in den leugen zelf behagen heeft.
Nu bespreken wy hier niet, hoe diep som
mige duivels-booze menschen zinken kunnen,
maar van de menschen, zooals ze doorgaans
zyn. En dan, ik herhaal het, is er nog een
zoeken en streven naar waarheid. Werd dat
gemist, dan zou het leven nog honderdmaal
ellendiger zyn dan het nu is.
Maar ieder die zoekt, heeft daarom de waar
heid nog niet. Wy mogen zelfs met het zoeken
niet tevreden zyn. Want al zeide een groot
Duitseh geleerdeals ik in de eene hand had
de waarheid zelve, en in de andere hand het
zoeken er naar, dan gaf ik aan het laatste de
voorkeur daarmede zyn wij het niet eens.
Nu is echter een feit, waarneembaar voor
ieder, dat wy by het zoeken naar waarheid,
ieder oogenblik met elkaar in conflict komen.
Er is geen tijd geweest, waarin dat duidelijker
uitkwam dan de onze. Op allerlei gebied krui
sen de meerlingen elkaar. De een zegtpro
tectie is de ondergang voor ’t volk, de ander
ziet er juist het behoud in. Hier roept men
in den naam der waarheidde school moet
neutraal zyngindsze moet christelijk zijn.
Wy hooren met overtuiging verdedigen het
gevoelende godsdienst moet buiten de staat
kunde blijven en wordt ontwyd in ’s lands
vergaderzaal. En men haalt heel vroom aan
het vers van Gods verborgen omgang. Lijn
recht daartegen beweren anderenook de staat
kunde heeft met den godsdienst rekening te
houden.
Als wy nu met elkander willen spreken over
dergelyke kwesties, hebben wy een kenbron
der waarheid noodig, waarvoor wy buigen, eene
autoriteit, die wy erkennen. Anders komen
wy nooit verder. Dan noemt de een wit, wat
een ander zwart heet. Vóór de Revolutie er
kende men den Bybel, Gods Woord, als ken
bron der waarheid. Dat was in ’t algemeen
gesproken, de autoriteit. Bleek iets daarmee
in stryd, dan werd het ook niet langer als
waarheid erkend. Men geloofde nogtot de
wet en tot de getuigenis, indien zy niet spreken
naar dit woord, het zal zyn, dat zy geen dage
raad zullen hebben. Sinds kwam er kentering.
Neen, of iets waarheid of leugen moest heeten,
zou voortaan uitgemaakt worden door de men-
sehelyke rede, door ’t menschelyk inzichten
verstand. Vandaar dan ook in ’t voorst van de
19e eeuw, dat telkens en telkens weer zich
beroepen op het dusgenaamd „gezond ver
stand*. Voor deze vierschaar moest alles komen
en haar vonnis was afdoend.
Maar hoe men zich vergiste! Er school een
fout in deze revolutionaire gedachte, die elk
gevoelde, die men nog telkens bespeurt, en
zich toch nooit bekennen wil. Immers het
algemeen menschelyk inzicht moet oordeel vel
len over wat als waarheid wordt aangediend.
Maar immers, dat is ook een vrucht van men
schelyk denken. Derhalve moet het menschelyk
denken zichzelven corrigeeren. En nu stemt
ieder toe, dat het altyd moeilijk is, zonder aan
drang van andere zyde, uzelven te verbeteren.
Dan blijft de waarheid altyd op vele punten
verborgen.
Maar daar komt nog dit overwegend be
zwaar by. Ware het menschelyk verstand nog
onverduisterd, nog klaar en onbedorven, wy
zouden de poging kunnen wagen. Maar het
verstand is verduisterd, en wy zyn van nature
niet in ’t licht, maar in de duisternis, en de
zonde heeft onze oogen verblind. Met het groote
feit, de zonde, rekende de Revolutie niet.
Daartegenover stelt nu weer de Anti-Revo-
lutionaire partykenbron der waarheid is het
Woord van God, ons in de Heilige Schrift ge
openbaard. Daaraan moeten al onze woorden,
al onze daden en handelingen, ja al onze ge
dachten getoetst. Want dit is de hoogere open
baring van Hem, die de waarheid en het waar
achtige leven is. Wat zuiver is in Zyn oog,
zal nooit besmet zyn, en wat recht is by Hem,
mag nimmer onrecht worden geheeten. Voor
de majesteit van dat Woord buigen wy ons
allen neer. Waar God spreekt, willen wy eer
biedig zwygen en ons benaarstigen, omZynen
wil te volbrengen.
Ook dit is een van de hoofdpunten. Want
men moge de tegenstelling, de antithese, ver
werpen, daarmede is zy niet uit de wereld. De
Met betrekking tot de aangebrachte wijzi
ging in het bekende 36ste artikel onzer con
fessie, spreekt ds. Oranje, in de ’s Grav. kerk
bode, de hope uit, dat zy in de toekomst geen
al te groot struikelblok zy „voor de hereeni-
ging van aljdes Heeren erfvolk in deze landen
dat van Geref. belijdenis en kerkregeering is.*
Te dien aanzien is ZEw. echter niet zonder
zorg en kommer, want „daar is by die wijzi
ging, gelyk wy ook vóór^ de Synode reeds
klaagden, zoo weinig geestelijke arbeid open
baar geworden in onze kerken. Trouwens,
ware het anders geweest, dan zou men ook
niet met loutere schrapping hebben kunnen
volstaan. Het gaat niet aan, niet te belijden.
En zal het wèl zyn, dan moet er nu in onze
kerken een droefenis openbaar worden, dat wy,
en dat nog wel in onze dagen, niets te zeggen
hebben over de strafrechtelyke zyde van de
verhouding tusschen overheid en religie. En
is er inderdaad, in hetgeen in artikel 36 over
den staatrechtelyken kant van datzelfde vraag
stuk is blijven staan, een ander beginsel tot
uitdrukking gekomen dan in hetgeen nu ge
schrapt werd Hoe zou dat kunnen Histo
rische exegese legt natuurlijk in heel het ar
tikel eenzelfde leidende gedachte bloot. Waar
lijk, men is van dit vraagstuk met deze haastige
schrapping nog niet af. De nood onzer tyden,
die juist zoo dringend roept om onderschei
dend licht voor de roeping der overheid, zal
het aan de orde blijven stellen met toenemen
den klem. En och, of voor het minst alle
gereformeerde broederen daarby elkander toch
zoeken wouden, opdat ons volk niet al verder
verloren ga!”
En onder het opschrift „Misverstand* wyst
ZEw. er verder op hoe er te dezen opzichte
eene legende in de wereld dreigt te komen,
die hoe eer hoe beter dient weerstaan. De
N. R. C. heeft het Synodaal besluit inzake art.
36 „van historische beteekenis” genoemd. „En
terecht. Maar de beteekenis van dat besluit
ligt toch niet waar zy die zoekt. Zy distilleert
er handig een wapen uit om de onmogelijkheid
vast te stellen van het regelen onzer staatkun
dige gedragslijn naar den Woorde Gods. Im
mers, zoo zegt zy, nu moest men terugkomen
op een geloofsartikel omtrent de verhouding
tusschen Kerk en Staat, dat men indertyd
meende op Gods Woord te zyn gegrond. En
dat niet alleen, „maar zelfs deze verzachting
van de woorden van artikel 36 de zin van
het artikel is o. i. dezelfde gebleven mocht
niet aller instemming verwerven. Het voorstel
tot schrapping van de geïncrimineerde woorden
werd aangenomen met 24 tegen 16 stemmen.
Twee vijfden der stemgerechtigden verklaarden
zich tegen”.
Nu is dit laatste zóó niet juist voorgesteld.
Inderdaad hebben 16 leden der Synode tegen
gestemd, maar niet omdat zij tegen de over
tuiging der andere broederen inzake de op
vatting en beoordeeling der bedoelde zinsnede
overstonden. In 't geheel niet. De Synode
achtte eenparig de bedoelde woorden met de
Schrift in stryd. Maar terwyl nu de meerder
heid oordeelde, dat de passus dus ook onmid-
den worden Woensdag 8 November a. s.
Punten voor het agendum, gelieve men vóór
20 October aan den Actuarius ds. H. Meulink
te Meliskerke, toe te zenden.
Namens- de roepende Kerk
te Westkapelle,
Adb. Ingelse, Praeses.
K. Gabeiélse, Scriba.
Westkapelle, 6 October 1905.
Middelburg. Zondag 1 October werd de 40-
jarige ambtsbediening van ds. A. Littooy in
het midden zyner gemeente kerkelyk herdacht.
By die gelegenheid trad ’s morgens op ds. J.
H. Donner van Nieuwdorp met eene toepas
selijke rede, naar aanleiding van 1 Timotheus
1 vers 12 en ’s avonds sprak de jubilaris zyne
gedachtenisrede uit in verband met de woor
den uit Deuteronomium 2 vers 7, waarna beide
ambtsbroeders, dr. Wagenaar en ds. Bouma,
hem hunne heilwensehen aanboden. Beide
malen was het kerkgebouw overvol. Van de
aangeboden gelegenheid om ds. Littooy geluk
te wenschen werd door bjjna de geheele ge
meente en door vele belangstellenden een dank
baar gebruik gemaakt.
Namens den Kerkeraad
I. A. Pouwer, Scriba.
Vlissingen B. Tot het in ontvangst nemen
van de vrijwillige bijdragen voor zitplaatsen
over het verschenen kwartaal zal in de Con
sistorie zitting gehouden worden Zaterdag 7
en Maandag 9 October, ’s avonds van 7 tot 8 uur.
Namens den Kerkeraad
P. G. Laeenoes, Scriba.
Tot onze blijdschap heeft dhr. J. B. Netelen
bos, Theol. Cand., het beroep naar de kerk van
Oostkapelle aangenomen.
Namens den Kerkeraad
K. Melis, Voorz.
A. de Kam, Scriba.
VERGADERING van den Bondsring „Mid
delburg*, op Donderdag 19 Oct. 1905 in
eordia* te Middelburg. Aan vang 6 uur.
Agenda.
1. Opening. 2. Lezing notulen. 3. De
Vragenbus op de J.V., in te leiden door een
lid. van de Vereen, van Grypskerke. 4. Ver
kiezing vanX’een lid in het Z. Afd. bestuur
(vacature C. P. Pouwer.) 5. Verkiezing van
een Voorzitter. Voor beide vacaturen stelt het
Ringbestuur de volgende candidatenP. Suur-
mond van Vlissingen en J. Maas van Koude-
kerke. De keus blijft echter geheel vry. 6. Voort
zetting van het debat over „de Erd* tusschen
vriend Suurmond en eenige andere vrienden.
7. Opstel over „Wallenstein* door vriend
Rey’ers. 8. Bespreking Ringsplitsing. 9. Rond
vraag. 10. Sluiting.
De Ringsecretaris,
L. Jansb.
deljjk uit de Confessie moest geschrapt worden,
verlangde de minderheid, dat er eerst iets
beters voor in de plaats zou worden gesteld.
Over de zaak zelve, de al of niet overeen
stemming van de belijdenis met Gods Woord,
was men het dus wel eens. Maar men ver
schilde alleen over de manier van behandeling
tegenover het ingediende gravamen, dus over
de consequenties, die uit de beleden overtui
ging voortvloeiden.
En het is louter misverstand, te meeneu dat
er 16 leden der Synode waren, die de aange
vochten zinsnee als overeenkomende met de
Schrift hadden wiften behouden.*
VIERTAL
te Koudekerk a/d Ryn
ds. Dagevos van Zuid-Beijerland
ds. Meyering van Wildervank
Cand. Netelenbos van de V.U. en
ds. Voogel van Waarder.
BEROEPEN
te Pretoriadr. Wielenga van Arnhem A
te Grand-Rapids ds. Jongsma van Middelstum.
AANGENOMEN
naar Oostkapelle Cand. Netelenbos van deV.U.
BEDANKT
voor Hoogvliet en Scherpenzeelds. Tholen van
Zaamslag A
voor Purmerendds. de Jager van Schipluiden
voor Hazerswoudeds. de Walle van
Scharnegoutum
voor Marken: Cand. Netelenbos van de V.U.
5 Nov. a.s. hoopt ds. M. v. Minnen te
Utrecht zyn 40jarige ambtsvervulling te her
denken. Z.Eerw. werd 5 Nov. 1865 te Tholen
bevestigd, diende daarna de gemeenten te Har
dingsveld en te Hazerswoude, en stond sedert
1873 te Utrecht.
Na bevestigd te zyn door Ds. C. B.
Schoemakers, van Alphen aan den Rijn, met
eene leerrede over Jeremia 3 vers 15, aan
vaardde Zondag jl. de candidaat H. Kajan,
van de Vrije Universiteit, zyn dienstwerk by
de Geref. Kerk te Woubrugge.
Ds. H. Kajan had tot tekst Ezechiël 47 vers
10. Beide malen vulde een groote schare het
kerkgebouw.
Na des morgens te zyn bevestigd door
Ds. S. O. Los, van Hilversum, naar aanleiding
van Maleachi”?2?‘: 6”en 7, deed Zondag jl. de
candidaat S. Los, van de Theologische
School te Kampen, zyn intrede by de Geref.
Kerk te Nieuweroord, met een‘predikatie over
2 Cor. 4 5 en 6.
Nadat Ds. J. Kuiper van Hoogeveen, als
consulent, den jeugdigen leeraar had toege
sproken, zong de Gemeente haren nieuwen
leeraar Psalm 116 11 toe.
Ds. W. W. Meynen, Dienaar'des Woords
by de Geref. Kerk te Overschie, nam Zondag
avond wegens vertrek naar Dordrecht afscheid
van zyne Gemeente, met de woorden uit 1
Petrus 5 10 en 11.
Een der ouderlingen, de heer J. Mulder,
sprak een hartelyk woord tot den vertrekken-
den Leraar en dankte hem voor al den arbeid,
die hy in deze gemeente had verricht.
Daarna zong de gemeente den scheidenden
leeraar Psalm 121 4 toe.
Ds. G. J. Barger, t Tot ons leedwezen ver
nemen wij, schrijft De Standaard, dat Ds. G. J.
Barger, predikant te Driebergen, gisteren te
Lochem, waar hy logeerde, na korte onge
steldheid, op 53-jarigen leeftyd is ontslapen.
Ds. Barger deed in 1877 zyn intrede by
de Ned. Herv. Kerk te Oudewetering, vertrok in
1880 naar Maassluis en stond sinds 1883 in
Driebergen, waar hij van 2 Dec. 1887 af de
Geref. Kerk diende.
Niet minder dan zyne Gemeente, die veel
in hem verliest, zal zyn verscheiden worden
betreurd door verschillende Christelijke instel
lingen, die hem tot den kring harer ijverigste
bestuurders of leden mochten rekenen.
Mevrouw Barger, vernamen wy, is eveneens
te Lochem ongesteld geworden.
De Senaat van het studenten-corps F.
Q. I. aan de Theologische School te Kampen
is voor den cursus 1905-1906 als volgt samen
gesteld Praetor B. Meijer, ab-actis P. de Put
ter, quaestor T. L. Kroesassessor I O. H.
Elzenga; assessor II H. 8. Bouma.
Op Zuid-Beveland is aan een comité
bestaande uit de heeren Sinke van Yerseke,
De Jager van Kapelle en Boot van Kruinin-
gen opgedragen alle Besturen op Zuid- en
Noord-Beveland tot samenwerking uit te noo-
digen om te stichten een Chr. Schoolbond.
Benoemd aan de Chr. School te Hoek
van Holland dhr. D. Sanderse in gelijke be
trekking aan de Chr. School te Goes, die de
benoeming heeft aangenomen.
Mej. Vis, onderwijzeres aan de Chr.
School te Hoek van Holland is als zoodanig
benoemd te Sluiskil en hoopt met 1 Dec. deze
betrekking te aanvaarden.
Tot onderwijzer aan de Chr. School te
Dinteloord is benoemd de heer P. van der
Meer te Vlissingen.
vraag: erkent gy het Woord van God als ken
bron der waarheid voor elk levensterrein, ver
deelt nog steeds de nïenschen in tweeën, 't Is
altyd zoo geweestdie tegenstelling is zoo oud
als de zonde. Maar zy is door de Revolutie
vooral weer opnieuw duidelijk in ’t licht ge
treden. Want waar geheele volken gebogen
hadden voor die Goddelijke Openbaring, kwam
nu plotseling de verlichting van den hoogen
menschelyken geest, die met het oude wilde
breken en zich nieuwe banen zou open.
Wanneer wy op zulke tegenstellingen wijzen,
gebeurt er iets zeer eigenaardigs. Eenerzyds
een schamper spottende glimlach, alsof men ’t
zich eene eer rekent een man te zijn, die met
de christelijke belijdenis en met het Woord
van God niet meer rekent. Maar tegelijk een
zich aanstellen, alsof niet bij ons, maar by hen
het ware christendom is.
Waarom zegt men het niet openlijkwy
verwerpen den Bybel, wy erkennen geene
hoogere kenbron dan de menscheljjke rede?
Ik zal de oorzaak niet noemen.
Maar misleiding is het. Al roept menhier
is de Christus, gelooft ze niet. Want zy hebben
het Woord verworpen, wat wijsheid zouden zij
hebben.
Wij blyven palstaan bij het Woord.
En als Luther zeggen wy bet Woord zullen
zy laten staan.
Daaraan zal onze party weten wat waarheid is.
Waarheid voor God den Heilige en Waar
achtige, waarheid ook voor ons menschen
waarheid voor ons staatkundig leven waar
heid voor ons levenwaarheid in het aange
zicht van den doodwaarheid voor den tyd
waarheid voor de eeuwigheid.
Zw.
