Verantwoording van Liefdegaven.
w.
zoo
.wen t
Officieel© Berichten
an pi
BOEKBEOORDEELING.
Kerk- en Schoolnieuws.
naar
bekend
'ouden-
ks nog
of hjj
Samuel
nr zyne
lenen I
allerlei
ikbaren
eneinde
en ver
uit di
lemse!
ernsf
Bouma.
Littooij.
Oostkapelle. Tot ons leedwezen heeft dhr. F.
Ferwerda voor het beroep naar deze Kerk be
dankt.
i uiti
en
te vei
'ken of
rde fe
?evaar-
en
terwj
voor i
'an be
ik.hot Plaats zÜn- Of,zij
ren wii
Vlissingen B. In dank ontvangen: een gift
van f 2,50 voor de armen. Opbrengst der stui-
versvereeniging op 29 Sept, f20,55. Opbrengst
der stuiversvereeniging op 28 Oct. f 18,40.
Namens den Kerkeraad
P. G. Labrnoes, Scriba.
schuilt
smakt
te dot
dat nii
'eld zjj:
1 wille
id nadi
en km
an w.
Wy zj'
te stam
ook w
.heid gi
Ook menschen. In de H. Schrift worden de
Overheden, de machtigen en de grooten góden
genoemd. Maar dan wordt jer, in één adem,
by gevoegd: nochtans zult gy sterven als een
mensch, Ps. 82 6.
Ook bij de democraten, van allerlei soort,
en bij de socialisten, is het zoo. De góden, de
voornamen en machtigen zitten in de parle
menten, voeren in meetings en op congressen
hiervan
aan Ds.
vooral
i moest
ad nooit
i valse!
agen te
gen, die
jlke we
Ontvang met de Uwen de hartelyke groete
van Uw broeder in Christus
Gelderman!”
Koudenburg, 31 Augs. 1880.
Daags nadat dezen brief door Ds. Gelderman
verzonden was, vertrok Rabbi Samuël met
vrouw en kinderen van Koudenburg. Stil en
in zichzelven gekeerd, maakte hy de reis naar
Ystad.
en bij werkstakingen het hoogste woord, zeg
gen wat mag en niet mag, en de rest moet
gehoorzamen en volgen. Op het socialen con
gres, voor eenigen tijd te Amsterdam gehou
den, zag men wel heeren en dames, maar geen
werklieden. We mogen hier uit afleiden, dat,
als eenmaal de socialistische republiek er is,
het ook blijken zal, dat de socialisten ook men
schen zijn, dat jaloesie, eerzucht, heerschzucht
en alles, wat menscheljjk is, alle hoogere ide
alen naar beneden zullen trekken, en alleen
door overmacht van den een over den ander
het samenleven mogelijk zal zyn. Als eenmaal
de tyd daar is, dat haven- en dokarbeiders,
diamantbewerkers enz. enz. de plaats der oude
regenten zullen innemen, zal het ondervonden
worden dat hun pink minstens zoo dik is als
de lendenen der vroegere machthebbers. Meer
malen is het gebeurd, dat, als men houten
jukken verwierp, ijzeren jukken er voor in de
plaats kwamen. Dat is het oordeel Gods in de
geschiedenis te lezen, en dat volgt uit de men-
schelijke natuur. Eene menscheljjke samenle
ving zonder God is het voorportaal van de hel.
Het socialisme belichaamt zich, evenals alle
stelsels, in menschen. Daarom zal het teleur
stelling barenwant socialisten zyn ook men
schen.
Gelijk het leven meer is dan het voedsel,
is een man meer dan eene instructie.
De wereld verstaat dit niet en kan dit niet
verstaan, en verwacht daarom alle heil van
wetten, reglementen en instructies. Toch zijn
er nog wel verstandige menschen, die begrijpen,
dat elke Overheidsbemoeiing een stukje van
de persoonlijke vrijheid vernietigt. Maar eene
menschelyke samenleving zonder God moet
uitloopen op slavernij. Dat wordt, helaas
niet verstaan.
In de Kerk des Heeren echter weet men,
dat de letter doodt en de Geest levend maakt,
en dat er geene wet is gegeven, die machtig
is levend te maken.
Instructies. Onze tijd is rijk aan sport en
instructies. Hoe meer de sociale en socialistische
gedachte zich ontwikkelt, hoe meer het getal
ambtenaren zal toenemen. Hun naam is nu
reeds legio, want zjj zijn velen. En we zijn
nog pas aan het begin der periode van sociale
wetgeving. Wat zijn nog niet vele beroepen
en bedrijven in handen van particulieren, die
mettertijd zullen overgaan in de gemeenschap
en onder het bestuur zullen komen van de
plaatselijke Overheid. Dan moeten er iltjjd
meer directeuren, onderdirecteuren, boekhou
ders, ontvangers, opzichters en werklieden zyn,
met een bandje om of eenige letters voor de
pet. En om zekerheid te hebben dat alles goed
marcheert, dient het getal inspecteurs ook
aanmerkelijk uitgebreid te worden.
Alle deze lieden moeten hebben eene instructie,
waarin hunne plichten en werkzaamheden om
schreven zijn. De geleerdsten stellen die in
structies, opdat ze logisch in elkaar zitten,
en het leven daarnaar geperst en gevormd kan
worden, en de volkomenheid of fouten loomheid
bereikt worde.
Ook op kerkelijk gebied is de drang naar
instructies niet onbekend. Een koster, een
organist moet ten minste eene instructie hebben.
Een of ander minder aangenaam voorval in
het kerkelijk leven doet de behoefte aan een
bepalinkje op dit punt levendig gevoelen.
Vooral op het gebied van den missionairen
dienst mogen we ons in een rykdom van
instructies verheugen. De dienaren des Woords,
die in de missie arbeiden, mogen eiken morgen
hun instructie wel eens nazien, opdat ze niet
in overtreding vallen, vooral als ze wel van
ééne kerk beroepen en gezonden, toch feiteljjk
in dienst zijn van meerdere kerken in elasse
en provincie, of provinciën.
Hiermede is niet gezegd, dat instructies
onnoodig zyn, maar alleen bedoeld te zeggen,
dat menschen meer zyn dan instructies en dat,
als de dingen niet goed loopen, de schuld
daarvan niet zoozeer by de instructies als by
de menschen gezocht moet worden. Als God
ons maar menschen, mannen geeft, die eene
instructie in zich zelven hebben, dan kunnen
we vele dingen gerust zonder instructie laten.
Namens den Kerkeraad
A. de Kam, Scriba.
Synode
rom kon
okonien.
r "ïstad
doopen
1 als de
iger der
ns toch
rekken.
er deze
Na bevestiging door ds. Mulder van Haar
lem (2 Thess. 512, 13) deed ds. Mulder van
Schoonrewoerd j.l. Zondagavond intrede te
Stryen (2 Cor. 514, 15.)
De cand. Hepp werd Zondag tot zyn
dienstwerk te Antwerpen ingeleid door ds. Wolf
van Brussel (1 Thess. 5 12, 13a) ’s namiddags
hield ds. Hepp zyn intreepredicatie uit Joh.
17:3.
Ds. D. Bakker, missionair dienaar des
Woords te Keboemen, heeft zyne benoeming
aangenomen als docent aan de Keuchenius-
school te Poerworedjo.
A. s. Dinsdagavond hoopt Prof. Lindeboom,
na het uitspreken eener rectorale oratie, het
rectoraat over te dragen aan Prof. dr. H. Bouw
man. Het zal dan juist vijftig jaar geleden
zyn, dat de School feestelijk geopend werd.
om onder vier oogen met hem te spreken. En
ook nu bestuurde de Heere het zóó, dat hjj
maar alleen thuis was met de twee jongste
kinderen. Zyne vrouw was met de oudsten
uitgegaan, om eenige noodige dingen voor hun
aanstaand vertrek in te koopen.
Levi begon nu Rabbi Samuël te ondervragen
of zyne ontslagaanvrage als voorganger der
Synagoge hem vollen ernst was, en of hy
daarbjj bleefwaarop hy antwoordde, dat
daaraan niets meer te veranderen was. Doch
nu begon Levi te vertellen, dat hjj met eenige
Joden te Koudenburg gesproken had, en het
zóó ver had weten te brengen, dat zjjntracte-
ment aanmerkelijk zou worden verhoogd, indien
hjj slechts voorganger der Synagoge bleef!
Doeh ook hierop antwoordde hy, dat zyn
besluit onherroepelijk was, en hy niet meer in
de Synagoge zou komen, wyl hy reeds den
volgenden dag Koudenburg zou verlaten, en
hy te Ystad alles in orde had gebracht, om
daar als commissionair in zyne behoeften te
voorzien.
Door dit een en ander scheen het wel alsof
de koopman Levi zyne gedachten omtrent Rabbi
Samuëls afval van het Jodendom geheel had
laten varen. Althans hy sprak met hem geen
enkel woord daarover, tot groote blijdschap
van Rabbi Samuël, die nu ook niet in de
moeielykheid gebracht werd op een dergeljjke
HET WONDER
door F. B e 11 e x,
Uitgave van J. H. Kok, Kampen.
Van dit boekske is reeds de 2e druk ver
schenen. Verwonderen doet het my niet. Het
is eene treffende verdediging van het geloof
aan wonderen. De oppervlakkigheid van hen,
die zeggenzóó dom ben ik toch gelukkig
niet, dat ik zou gelooven, dat er wonderen zyn,
wordt er in aan de kaak gesteld. Het zou
goed zyn, als menschen, die meenen, dat de
wetenschap ons brengen kan in het land der
belofte, deze bladzijden eens lazen. Hoe be
lachelijk wordt de aanmatiging van de aan
hangers der evolutieleer. In welk licht ver
schijnt hier voor ons het streven van onzen
tyd. Lees eens met aandacht, wat hy zegt op
pag. 49: ,De wereldbeschouwing van den één
Predikbeurten te Westkapelle.
8 Jan.
22
5 Febr.
19
5 Maart
19
26
9 April
30
14 Mei
28
18 Juni
2 Juli
Evenals de
Wat nu de zaak aangaat oordeelen wjj, dat
dergelijke adviezen in de Kerken niet op hunne
’j van Prof. L. of van een ge
heel anderen kant komen, doet er voor ons
niets toe. Is dr. W. dit ook met ons eens?
Bij de keuze tot het ambt moeten andere over
do wegingen gewicht in de schaal leggen, over
wegingen, die ontleend zyn aan de H. Schrift
en betrekking hebben op de gaven, welke tot
het ambt vereischt worden.
En eindelijk. Voor ditmaal hebben wy op
deze vinnige uitlating de aandacht gevestigd,
omdat wy ook op de Arnhemsche Synode be
hoord hebben tot de minderheid, maar wy be-
looven niet, dat wy elk oogenblik gereed zullen
zyn onze meening te zeggen over wat deze of
gene voor eigen rekening schrijft.
Wy willen ons de vrijheid voorbehouden om
al of niet te schrijven, en wy ontzeggen aan
ieder het recht om ons op grond van wat wy
zwjj| niet schreven te vonnissen.
Wy meenen tevens by deze gelegenheid even
te moeten herinneren, dat wy tot de minder
heid op de Synode behoord hebben, omdat wy
oordeelden, dat het voorstel, ’t welk de meeste
stemmen verkreeg, niet geschikt was de kwestie
der opleiding zoo op te lossen dat het in het be
lang der kerken was. Bovendien, zoolang het
aantal kerken, die zich tegen een zoodanige
vereeniging van de Theol. Faculteit der Vrjje
Universiteit en de Theol. School verzetten zoo
groot is, als het toen was, achten wij het niet
geraden om haar door te zetten.
UIT BE PEB8.
Ds. W. H. Gispen Sr. schryft in De Bazuin
onder den titel .Kleingoed” zeer aantrekke
lijke stukjes.
Ziehier enkele
„Gezond verstand. De eerste mensch, Adam,
had nog geen boeken. Hy had niet gestudeerd
in dierkunde en natuurlijke historie. En toch
gaf hy den dieren een naam naar hunnen aard.
Dat was gezond verstand.
Door de zonde is ook het verstand verduis
terd, zoodat er, in volstrekten zin, geen gezond
verstand meer bestaat. Maar tot de kleine over
blijfselen van het beeld Gods, in den gevallen
mensch, behoort ook het overblijfsel van ver
stand, de mogelijkheid om te leeren, wat men
niet weet, en geleerd te worden. En ook heeft
God, in zyne oneindige vrjjmacht, goedheid
en wjjsheid, sommige menschen, by hunne ge
boorte, zooveel verstand meêgegeven, dat zjj,
zonder geleerd te zyn, toch verstaan, d. i. be
grijpen, hetgeen zy waarnemen, en de oorza
ken en gevolgen der verschijnselen doorzien,
zonder altyd met de bewijzen gereed te zyn.
gelyk de geleerdheid die vordert. Want be
wijzen is eene kunst, die men moet aanleeren.
Wie het in deze kunst ver brengt kan bewij
zen wat hy maar wil.
En daardoor geschiedt het, dat de tyden zoo
boos kunnen zyn, dat de verstandigen te dien
dage zwygen. Amos 5 13.
ds. v. d. Hoorn.
ds. Ingwersen.
ds .Meulink.
ds. Kerkhof.
ds. Bouma.
ds. Koopmans.
dr. Wagenaar.
ds. de Jager.
ds. Scheele.
ds. Wolf.
ds. Boeyenga,
ds. Toebes
ds. Littooy.
vorige Consulent verzoek ik de
Broeders vriendelyk by eventueele verhinde
ring zelf voor een plaatsvervanger te zorgen.
J. J. Koopmans.
vraag een antwoord te geven. Alleen zeide
Levi nog: „Nahas er dan toch niks meer
aan te veranderen is, dan moet je doen, wat
je niet laten kunt. Maar nu geloof ik toch
ook wat de menschen zeggen, dat je vrouw
de oorzaak van heel deze geschiedenis is. Maar
m’n goeie Rabbiik sta je te zeggen, dat het
my spijt, dat je weggaat. Niet gemakkelyk
krijgen we iemand in Uwe plaats, die zóó onze
kinderen onderwijzen zal. Is er nu waarlyk
niets aan te doen om U hier te Koudenburg
te houden
„Leviik heb ontslag gevraagd en gekregen”,
antwoordde Rabbi Samuël, „en, zooals ik U
zeide mijn besluit is onherroepelijk vast. Mor
gen hoop ik te vertrekken.”
Hoofdschuddend vertrok Levi, die nog zoo
iets mompelde van „onverklaarbaar” en „on
begrijpelijk” en „een trotsch wyf”; terwijl
Rabbi Samuël hoopte dat dergelyke bezoeken
hem maar niet meer gebracht werden.
Aan den avond van dien dag bracht Rabbi
Samuël nog een bezoek by Ds. Gelderman.
Aan diens woning waren voor hem zulke ryke
en gezegende herinneringen verbonden. Geen
wonder, dat hij de oogenblikken uitkocht om
nog eens met Ds. Gelderman over een en ander
te spreken. Dat Gods genade in Christus, ook
aan hem geopenbaard, het onderwerp van die
laatste gesp rekken was, behoeft zeker wel niet
De dagen van ouds. In een treffend woord
heeft de Hoofdredacteur van De Bazuin er aan
herinnerd, dat het op 14 October 1.1. juist 70
jaar geleden was, dat de acte van afscheiding
en wederkeering tot de leer, tucht en dienst
der Gereformeerde Kerken te Ulrum geteekend
werd. Die handeling, op een Groningsch dorp
toen verricht, heeft zeer groote gevolgen gehad.
Bedoeld was alleen het kerkelyk leven weer
op de rechte, gereformeerde wyze, in te richten.
Maar het bleek al spoedig, dat het onderscheid
tusschen de 16e en de 19e eeuw te groot was,
om het by een eenvoudig „wederkeeren” te
kunnen laten. Het Genève van Calvyn was
vervangen door dat van Rosseau. Men had nu
te doen met de vrijzinnigheid in Kerk en Staat.
Men leerde het ware karakter der vrijzinnigheid
kennen in de vervolgelingen, die van de
Hervormde predikanten uitgingen, en die be
gonnen was de Kerk der vaderen te vervormen
in een algemeen genootschap, dat voorwerp
was van de aanhoudende zorg der Regeering,
en dienen moest om een nieuwerwetschen,
vrijzinnigen staatsgodsdienst in te voeren en
te onderhouden. Wat heeft het veel moeite en
stryd gekost om dezen nieuwen staat van zaken
te begrijpenMaar men heeft het begrepen.
Men heeft begrepen, dat de actie, op Kerkelyk
gebied begonnen, moest voortgaan op ’t gebied
van ’t onderwijs, van staat en maatschappij.
Vóór 70 jaren was men, te Ulrum, zich hiervan
nog niet bewust, en nog schynt het by velen
aan dit inzicht te haperen. Doch God heeft
gesproken in den gang der geschiedenis en
doet zijn werk. Vijftig jaar later heeft een
tweede actie, ook op Kerkelyk gebied begonnen,
dit helder aan ’t licht gebracht. De mannen
en vrouwen van gevorderden leeftijd, die voor
70 jaren nog onbewuste kinderen waren, heb
ben echter uit de dagen hunner jeugd en het
onderwijs hunner ouders en van hun oudere
tydgenooten, een onuitroeibaren afkeer van de
vryzinn;gheid behouden, en geleerd voor alles
te vreezen en over niets zich te verwonderen
wat van de vryzinnigen voortkomt.
dat zy zich wreken op een hunner geloofsge-
nooten, dien zy de schuld geven van zyn
vertrek. Deze moet Rabbi Samuël vreeselyk
beleedigd hebben, ofschoon hjj my dit nooft
heeft medegedeeld. Men vertelde mjjt Jat die
man niet meer in de SynagQge* durft komen,
en ter nauwernood zich op de straat durft
vertoonen.
Rabbi Samuëls vrouw is diep bedrukt, want
nu het er op aankomt van hier te vertrekken,
schynt zjj toch de handelwijze van haren man
wel wat onverklaarbaar te vinden. Hjj begrypt
dat ook wel, doch hoopt en dit zeer terecht
dat in die neerdrukking van haar gemoed,
de Heere op weg moge zyn, om haar voor
andere gevoelens vatbaar te maken. Hoe gezond,
niet waar Hy is geen lydelyk man, en erkent
toch, dat de Heere alles alleen doet,
DRIETAL
te Harlingen: ds. van Dorp van Andyk, ds.
Lindeboom van Bolnes en ds.
v. d. Werf van Grootegast.
BEROEPEN
te Nieuwveen dhr. Steffens, cand. te Haarlem
te Oostzaan: ds. Bajema van Epe
te Broek op Langendyk ds. Wisse van Leiden.
AANGENOMEN
Monnikendam: dhr. Ferwerda, cand. te
Harderwijk.
BEDANKT:
voor Marken en Oostkapelledhr. Ferwerda,
cand. te Harderwijk.
eenhei
de mii.
dit dij
1. Hie
re spew
ns vot'i
i wefliè
spratf
een®
le laatei
enigin,
n te 1»
en moe
ie broe
evens!
irts ge
lyveni
)de gt
woordt
(en had
irakeljl
lessor I
o advie
>t gehee.
ker niet
its zegt
et recht
men, ei
>rvan te
gezegd te worden. Duidelijk blykt dat ook uit
den brief, dien Ds. Gelderman den volgenden
morgen vroeg aan Ds. Volzeling schreef.
Hjj schreef daarin
„Waarde Broeder,
Gisteren avond had ik het genoegen nog
een bezoek van Rabbi Samuël te ontvangen.
Ik noem dit een genoegen, want de Heere
werkt met kracht aan zijn hart. Hoe duidelijk
blijkt het, dat de Geest van Jezus in hem
werkt. Hjj, die toch nimmer in de kringen
der geloovigen verkeerdedie tot voor
eenige weken nooit een Nieuw Testament in
handen had gehad en met geen practische
Christelijke lectuur zich ophield, spreekt als
een eenvoudig nuchter Christen spreekt.
Och, dat de Heere zich ook over zjjne vrouw
ontferme! Hij houdt veel van zyne vrouw,
doch hjj deelde my mee, dat hij het ook zou
kunnen dragen, om ’s Heeren wil, zoo zjj hem
mocht verlaten, wanneer hy straks in het midden
der gemeente des Heeren Naam, en zyn geloof
in Christus zal belijden. Alles is nog bedekt,
en men weet hier niet anders, dan dat hjj
commissionair te Ystad wordt. De Joden bieden
hem geld om hem hier te behouden. Vooral
één hunner, de koopman Levi, heeft alle
pogingen in het werk gesteld om geld byeen
te krjjgen opdat Rabbi Samuël toch maar te
Koudenburn zou bliiven. Zooeven vernam ik.
