ook hetzelfde doel.
Dat dit geheel naar Gods Woord is, is
duidelijk, en evenzeer van hoe groote nood
zakelijkheid en nuttigheid dit is.
Nu kan natuurlijk niet geheel een kerk
bijv. van Middelburg bij een andere bijv.
bij die van Gapinge te bezoek komen,
daarom worden er een paar van de oudste,
geschiktste en meest ervaren Dienaren des
Woords aangewezen oen dit bezoek in
naam en op last van de kerken der Clas
sis te doen.
Deze visitatoren hebben dus geen macht,
evenmin als ze vrijheid hebben om te
vragen wat zij maar willen. Zij volbrengen
een last, door anderen hun opgelegd, en
volbrengen dien zóó, als zij het zouden
gedaan hebben in wier naam zij komen.
't is dus heel wat auders dan de kren
kende inspectie, welke door de leden van
het Classikaal Bestuur in het Genootschap
wordt gehouden en ook kerkvisitatie heet,
maar dan op de manier als de douanen
aan de grenzen uw koffers onderzoeken.
Het spreekt van zelf, dat als het weer
familiedag is (in de kerkelijke huishouding
heet dat een vergadering der Classisdie
visitatoren dan aan geheel de familie
mededeelen, hoe zij 't bij de verschillende
leden en hun huisgezinnen gevonden heb
ben. Dat is dan het rapport der visita
toren.
Uit dat rapport gaan wij u nu het vol
gende mededeelen.
Het zal u dan ook wel duidelijk worden,
dat die visitatoren dat werk op die manier
nog nooit te voren hadden gedaan. Dit
zal blijken uit allerlei gebrekkigs, dat voor
al door de kenners van zulke zaken wel
spoedig zal worden ontdekt.
Wij hopen echter dat ook hier de waar
heid zal bevestigd worden, dat men al
doende leert.
Bij de gestelde vragen hebben de visi
tatoren voor een groot deel gebruik ge
maakt van een visitatie-Reglement, gesteld
in de C. Synode van DelfG in 1721 en
waaraan na eenige wijziging ook de C.
Synoden van Leiden en Gouda 1722 en
1723 en die van Rotterdam 1724 haar
goedkeuring hebben geschonken,
I. Vragen ter beantwoording aan den
vollen Kerkeraad
1. Of op 's Heeren dag des voormiddags
en namiddags of 's avonds wordt gepredikt,
en vooral of des namiddags of 's avonds
de catechismus naar orde wordt verklaard
Door alle Kerkeraden wordt op deze
vraag bevestigend geantwoord. Ook mag
met blijdschap geconstateerd, dat elke
kerkeraad overtuigd bleek van de nood
zakelijkheid van de geregelde voorstelling
en schriftuurlijke onderwijzing der funda-
menteele waarheden aan de hand van den
Catechismus.
2. Of de predikatiën geschieden naar
het voorschrift van Gods heilig Woord
Hierop is door alle kerken geantwoord
dat deze vraag toestemmend kon beant
woord, voorzooveel aangaat de Dienaren des
Woords. Sommigen echter oordeelden dat
dit met de BB. Oefenaars niet altijd het
geval was. Deze waren blijkbaar niet al
tijd genoeg voorbereid en daardoor wel
eens wat verward en weinig onderwijzing
en stichting gevende. Ook verliepen zij
zich wel eens in het prediken van de be
vinding der christenen, in plaats van de
Gemeente te oefenen uit Gods Woord. In
broederlijken zin was daar dan door de
Ouderlingen ook wel op gewezen, met ver
zoek daarin voor 't vervolg te voorzien.
Men wilde dat echter volstrekt niet
hebben aangemerkt als een klacht tegen
een van die Broeders. Men waardeert
hun arbeid, en is dankbaar voor 'b goede
dat de Heere door deze tijdelijke middelen
aan zijn kerken nog schenken wil.
3. üf het H. Avondmaal zesmaal des
jaars op behoorlijken tijd gehouden wordt
na voorafgaande huisbezoeking en proef-
predicatie
Tengevolge van het treurig gebrek aan
Bedienaren des Woords, kon in geen
enkele kerk zesmaal 's jaars het H. Avond
maal worden gehouden. Zoo dikmaals het
echter gehouden werd, is huisbezoek en
proefpredicatie voorafgegaan. Alleen Middel
burgs kerkeraad kan van wege het groot
aantal gemeenteleden geen huisbezoek bij
allen doen vooralgaan, en bezocht alleen
de bekende communicanten, van te voren
echter sommigen afmanende, van wie kon
verwacht worden, dat zij mogelijk zouden
willen aangaan, terwijl dit toch om eene
of andere reden niet kon.
Bij deze vraag hebben de visitatoren
telkens gewezen op 't verschil tusschen de
bedoelde proe/predicatie en de in de laatste
tijden gebruikelijke voorbereidingspvedic&iie..
4. Of de jeugd in de scholen wel wordt
onderwezen, en in goede tucht gehouden
Op verre de meeste plaatsen bestaan
slechts openbare Staatsscholen, waar vol
gens de wet, Gods Woord is buiten ge
sloten. Daar waar een school met den
Bijbel wordt gevonden stond de kerkeraad
tot deze in geen officieel rapport, en zoo
kon dus op deze vraag geen antwoord
worden gegeven.
Uwe visitatoren hebben zeer aangeraden
dat men in elke kerk a in rapport zoeke
te komen met alle (ook de Staats-) scholen
ten einde over 't zaad der kerk ook in
dezen deele volgens het ambt te kunnen
waken, en b met de ouders in de Gemeen
te besprekingen te houden over de opvoe
ding der kindereu naar Gods Woord, en
over 't verband en de saamwerking tus
schen huis en schoolopdat alzoo eisch,
gemis en behoefte in dit stuk door de
Gemeente mocht worden gevoeld en erkend.
5. Hoe staat het met het Catechetisch
onderwijs aan de kinderen der Gemeente
gegeven
Of door Bedienaren des Woords of door
Ouderlingen of door Oefenaars wordt dit
onderwijs in de kerken gegeven. Bij aan
vang ziet men weder in elke kerk welke
de noodzakelijkheid, de eischen en het doel
van dit onderwps zijn.
Met tal van bezwaren, ook tengevolge
van maatschappelijke en huiselijke om
standigheden heeft dit onderwijs te wor
stelen.
Zeer werd er op aangedrongen dat men
toch toezien zou, dat dit onderwijs zoo
veel mogelijk stelselmatig naar de bevatting
der leerlingen werd ingerichtdat waar
men »Kort Begrip" en Catechismus ge
bruikt, men vooral bij de meer gevorderden
denke om te handelen van Gods Woord"
van de verbondenvan de zienlijke kerk
van de ambten. Dat men toch ook voor
al bij de ouderen trouw gebruik make van
de Geloofsbelijdenis en van de Dordtsche
LeerregelsDat de Opzieners toch vooral
op dit onderwijs zouden toezien, dat de
leer daarin gezond en zuiver worde voor
gedragen.
Wordt er getrouw gebruik gemaakt
van het catechetisch onderwijs
Hoewel in alle kerken nog vele ouders
gevonden worden, welke hun kinderen
naar scheurmakende predikanten ter cate
chisatie zenden, zoo mag toch met blijd
schap opgemerkt, dat in elke kerk het aan
tal catechisanten steeds toeneemt.
Welke boeken worden er bp dit onder
wijs gebruikt
In alle Kerken worden Catechismus en
Kort Begrip gebruikt en daarnaast in
enkele kerken ook het boekje van Hellen-
broek.
Voor het onderwijs in de Bpbelsche
Geschiedenis hebben de visitatoren zeer
aanbevolen alleen bij de jongste Cathechi-
santen zich van een boekje te bedienen,
doch zoo spoedig mogelijk de Bijbel zelf
te laten lezen, zonder vraagboekje daarbij.
8. Of jaarlijks het halve aantal der Ou
derlingen en Diakenen wordt veranderd?
In één gemeente had sedeit jaren geene
verandering van den kerkeraad plaats ge
had wegens gebrek aan personen, die tot
't ambt geschikt waren. De Broeders
wenschten echter dit jaar weder een aan
vang te maken met het nakomen van art.
27 der Kerkenordening. In een paar kerken
was de kerkeraad eerst kortelings gecon
stitueerd en kon dus van verandering nog
geen sprake zijn.
In alle overige kerken had men het
raadzaam geacht om in 't jaar van uit
treding en vrijwording geen verandering
te doen plaats hebben, doch zich voor 't
vervolg daaraan weder te houden.
Algemeen is helaas de klacht over ge
brek aan mannen, versierd met gaven voor
't ambt.
9. Of de kerkeraad te gezetter tijd, en
vooral ook voor de bediening des Avond-
maals óf in de week óf op den dag des
Heeren gehouden wordt?
Op deze vraag kon door alle Kerkeraden
geantwoord worden, dat zij zoo getrouw
mogelijk en overeenkomstig de behoeften
vergaderingen houden.
In vele, vooral stadskerken geschiedt het
wekelijks, en waar dit niet zoo is, daar is
men gewoon des Zondags na de diensten
de dringendste zaken te behandelen.
Er werd hierbij sterk op aangedrongen
dat de Bloeders zouden zorgen dat aan de
gemeente tijd en plaats der vergaderingen
telkens werd bekend gemaakt.
10. Of er behoorlijk aanteekening ge
schiedt van het verhandelde in den Kerke
raad?
Het houden der notulen geschiedt in alle
kerken naar behooren,
11. Of alle kerkelijke zaken kerkelijk
