groote grieven tegen de Nationale Kerk
van Schotland" is, dat deze dat plechtig
voor het nageslacht van alle tijden bezwo
ren Covenant niet heeft gehouden.
Vervolging.
Na en tengevolge van den terugkeer van
Karei II, in 1660, waartoe de Covenanters,
die in hem den wettigen opvolger op den
troon zagen, krachtig hadde medegewerkt,
brak er voor de Kerken van Schotland en
Engeland een zware tijd aan. De bisschop
pelijke Hiërarchie werd hersteld, en op
éénen dag, 1 Augustus 1662, werden in
Engeland 2000 predikanten, meestal Pres
byterianen, van hun ambt ontzet, en ook
in Schotland werden honderden predikanten
•uit hun ambtgestooten, terwijl Episcopaalsche
curates" in hunne plaats gesteld werden.
De Solem Leagne and Covenant
werd vernietigd verklaard, en het vasthou
den aan dit Verbond zou met geldboeten,
gevangenis, verbanning of den dood worden
gestraft. Zoowel de »National Cove-
nan t," als de »Sol emn Leagu e,"
werden, op last der Regeering, door beuls-
handen, openlijk verscheurd en verbrand.
In de vervolging, die nu uitbrak, werden
de geesten ook in de kerk van Schotland
openbaar, en terwijl vele predikanten vast
hielden aan de «Covenants" gaven
anderen, die zich vroeger geveinsdelijk
hadden onderworpen, of wel, uit vreeze
voor verlies van ambt en goed en misschien
vanhet leven in de Alg. Kerkvergadering
-hun toestemming tot de vernietiging van
die Covenants. Zwaar was de vervol
ging, die nu over Schotland losbrakvan
de uitnemendste mannen werden er als
verraders opgegangen of onthoofd, en vele
predikanten bezegelden, als in de eerste
vervolgingen, hun belijdenis met hun leven.
In 1669, 17 Juni, vaardigde heü Gou
vernement een «Indulgen c e" of tole
rantie-edict uit. waarbij op voorwaarden,
die de rechte Covenanters moesten verwer
pen, aan predikanten gegund werd, hun
ambt zoo goed en kwaad het ging
overeenkomstig de presbyteriaansche Kerk
inrichting waar te nemen. Het Gouver
nement wilde veel toestaan, indien slechts
zijn oppermacht in kerkelijke zaken werd
erkend, en de Souvereiniteit van den Heere
Jezus in zijn Kerk verloochend en hiertoe
konden, noch mochten de Gereformeerden
komen. Doch de halven" maakten van de
aangeboden indulgentie gretig gebruik en
werden nn, schoon niet geheel en al met
rust gelaten, dan toch zoo weinig mogelijk
bemoeilijkt. De ware Covenanters echter,
uit hunne kerkgebouwen verdreven, moesten,
waar zij konden, samenkomen tot hunne
Godsdienstoefeningen, Conventicles
geheeten, gewoonlijk met de wapens in de
hand ter verdediging van vrouwen en kin
deren en van hun eigen leven. Eindelijk
werden zij verplicht de wapens op te vat
ten tegen de koning en de regeering. Onder
hunne leiders moeten genoemd worden,
Richard en Charles Cameron, naar wie een
deel der Covenanters nog Cameronians
heeten, en die openlijk Karei Stuart, wegens
^zijn tirannie en verraad, vervallen verklaar
den van den troon van Schotland.
herinnering
levendig.
nog zeer
Wordt vervolgd.)
KEUKEN-ORDENING-.
XX.
In de Kerken waar meer bekwame
Predikanten zijn, zal men 't gebruik der
proposition aanstellen, om door zulke
oefeningen eenigen tot den Dienst des
Woords te bereiden, volgende in deze de
üoleerende kerken.
De Cameronians, de Covenanters, die
de Souvereiniteit van Jezus in zijn Kerk
bleven handhaven tegenover de Erastianen
in de kerk van Schotland, die de opper
macht van den Staat in kerkelijke zaken
huldigden ot wel uit vreeze voor verlies
aan goed of leven, de Indulgence
hadden aangenomen, vormden nn »U n i-
ted Societie s," feitelijk >do le erende
Kerken." Tegenover de dwinglandij der
Regeering en de trouweloosheid van Kerkbe
sturen trad de Kerk »doleerend" op, en waar
de predikanten achterbleven, daar han
delden de geloovi gen volgens
hun ambt. Over de vraag, of men,
volgens Gods Woord, als alle andere mid-
delen te vergeefs beproefd waren, met de
wape; s in de hand, zijn rechten als Chris
ten, burger en huisvader de vrijheid en
het leven der zijnen mocht of moest hand
haven, waren de gevoelens onder de Co
venanters verdeeld doch ten slotte bleef
hun geen menschelijke keuze over tusschen
gewapend verzet en vernietiging.
In December 1681 werd de eerste alge-
meene vergadering dezer »Societies"
gehouden voorts vergaderde men in Clas
ses, met afgevaardigden van genabuurde
Kerken, vooral ook ter handhaving van
tucht. Deze United Societies", of dolee-
rende Kerken, onderhielden cor
respondentie met de Gerefor
meerde Kerken van Holland.
En daar niemand aan een der Schotsche
Universiteiten een academischen graad kon
verkrijgen, zonder den eed af te leggen
van erkenning der Koninklijke suprematie
in kerkelijke zaken, zonden de Doleeren-
den een jongen man, James Renwick, die,
staande bij het schavot, in de Grassmarket
te Edinburg, waarop Gargiel den martel
dood stierf, diens laatste woorden had op
gevangen, naar Holland, om aan de Uni
versiteit van Groningen zijne theologische
studiën te voltooien. (Aan Renwick werd
bij zijn proponents-examen te Groningen
toegestaan, in plaats van de Formulieren
van Eenigheid, de Formulieren der Schot
sche Kerken te onderteekenen hij werd
in 1683 te Rotterdam tot predikant voor
de doleerende Kerken in Schotland geor
dend, en stierf den marteldood op den 17en
Februari 1688, te Edinburg, in den ouder
dom van slechts 26 jaar, gelijk, naar men
zegt, door den leeraar, die hem tot de be
diening ordende, bij de handoplegging
voorspeld was,) En toen straks de vervol
ging zoo groot werd, dat velen het land
moesten verlaten, om hun leven te redden,
vonden zij in Holland een begeerd asyl.
De herinnering hieraan is in Schotland
orde daarvan, bij deze Synode specialijk
gesteld.
XXI.
Schoolmeesters.
De Kerkeraden zullen alomme toezien,
dat er goede Schoolmeesters zijn, die niet
alleen de Kinderen leeren lezen, schrijven,
spraken en vrije kunsten, maar ook dezelve
in de godzaligheid en in den Catechismus
onderwijzen.
XXII.
Ouderlingen en Diakenen.
De Ouderlingen zullen door het oordeel
des Kerkeraads en der Diakenen verkoren
worden zoo dat het naar de gelegenheid
van een ieder Kerke vrij zal zijn, zoo vele
Ouderlingen als er van noode zijn aan de
Gemeente voor te stellen, om van die
zelve (ten ware dat er eenig beletsel
voorviel) geapprobeerd en goed gekend
zijnde, met openbare gebeden en stipula-
tiën bevestigd te wordenof een dub
bel getal, om het halve deel bij de
Gemeente verkoren te worden, en op
dezelfde wijze in den Dienst te bevestigen,
volgens het Formulier daarvan zijnde.
XXIII.
Ouderlingen.
Der Onderlingen ambt is, behalve 'tgene
dat boven, in Artikel zestien, gezegd is
hun met den Dienaar des Woords gemeen
te zijn, opzicht te hebben, dat de Dienaren,
mitsgaders hunne andere medehelpers en
Diakenen hun ambt getrouwelijk bedienen,
en de bezoeking te doen, naardat de gele
genheid des tijds en der plaats, tot stichting
der Gemeente, zoo voor als na het Nacht
maal kan lijden, om bijzonder de Lidmaten
der Gemeenten te vertroosten en te onder
wijzen, en ook anderen tot de Christelijke
Religie te vermanen.
XXIV.
Diakenen.
Dezelfde wijze die van de Ouderlingen
gezegd is, zal men ook onderhouden in
de verkiezing, approbatie en bevestiging
der Diakenen.
XXV.
Der Diakenen eigen ambt is, de aal
moezen en andere armen-goederen naar-
stiglijk te verzamelen, en die getrouwelijk
en vlijtiglijk, naar den eisch der behoef-
tigen, beiden der ingezetenen en vreemden,
met gemeen advies uit te deelen, de be
nauwden te bezoeken en te vertroosten, en
wel toe te zien dat de aalmoezen niet
misbruikt worden, waarvan zij rekening
zullen doen in clen Kerkeraad, en ook
(zoo iemand daar bij wil zijn) voor de
Gemeenten, op zulken tijd als de Kerke
raad het goed vinden zal.
XXVI.
Aalmoezeniers.
De Diakenen zullen ter plaatste waar
Huiszittenmeesters of andere Aalmoezeniers
zijn, van deze begeeren goede corresponden
tie met hen te willen houden, teneinde
de aalmoezen te beter uitgedeeld mogen
worden onder degenen die meest gebrek
hebben.
XXVII.
Twee jaren dienen^
De Ouderlingen en Diakenen zullen tweo
