HET GOUDEN JUBILEUM DER GLOEILAMP
RADIO-NIEUWS
WEGELING'S NIEUWSBLAD VAN VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1929 No. 3G.
I LI.JLl
„ALHAMBRAM,« ORKEST-ORGEL
Ter gelegenheid van de eerste bespeling van
het orgel, had de Directie van de „Alhambr*"-
bioscoop te Vlissingen. velen genoodigd tot
het bijwonen van de Gala-voorstelling, welke
gisterenavond plaats had.
Voor dezen avond was de bespeling in han
den gegeven aan een kunstenaar een musicus
van beste kwaliteit. Na een voor-filmpje, kre-
we een volledig muziek-programma te hooren.
't Begon met „Si j'etais Roi" van Adam, gevolgd
door „Carmen" van Biset. Hoewel we de tech
nische vaardigheid en de groote geoefendheid
van den organist bewonderd hebben en ook
overtuiging hebben, dat we hier met een mu
sicus te doen hadden, zij het gezegd, dat som
mige trekken ons niet geheel en al bevredigd
hebben. Hetzelfde moet gezegd worden van
„Adagio" en „Menuet" van Beethoven. De groo
te voldoening, welke altijd van deze werken
uitgaat, h ebben wij gemist. Maar er is verschil
van opvatting, een ieder speelt het zoo men het
het aanvoelt. „Ave Maria" heelt ons meer
voldaan. De mooie begeleidings-flguren kwamen
prachtig tot zijn recht. Ook de „Conoertwals"
van Blaauw, gaf het juiste rythme; de strenge
drie-kwartsmaat op een orgel weergeven, Is
een prestatie. Ook voor het lichte genre muziek
doet het instrument zijn dienst. De potpourri
van moderne wijsjes gekruid met jasz-band
gaf ons dit te hooren. Tot slot de marsch uit
„Tannhauser'' van Wagner. Wonderbaarlijk rol
den de motieven; krachtig en vol klonk ons
het bekende basmotie/, gevolgd door een
reeks klare heldere nootjes, die het motief
naar een ander thema voeren.
De organist heeft ons met deze muziek
laten hooren w 5 t er op dit instrument ge
speeld kèn worden. We gelooven, dat de hooge
to^mperatuur op het temperamant van den
bespeler invloed heeft gehad. Zoo- nu en dan
was er een gejaagdheid merkbaar. Maar dit is
aan te nemen, zelfs degenen die rustig luis
terden hadden het warm. Daar bjj den orga
nist achter de verschillende klavieren itond
het kwik zeer zeker op „Blood Heat". We
brengen hem dan ook hulde voor zijn gloed
vol spel.
Over het orgel alle lof. De dispositie ia
verrassend, de respectievelijke registers, zoo
als Harp. Vox Humana, Vox Celeste, e.a. ge-
geconstrueerd met de verschillende voet-ver
deelingen. geven den bespeler gelegenheid het
uit te voeren toonwerk, naar zijn smaak weer
te geven. Ook kunnen alle mogelijke gelui
den worden voortgebracht, die zich uitstekend
zullen leenen bij komische filmen. De firma
Dekker uit Goes leverde het instrument en
noemde het „De Gouden Vogel".
Na de pauze kregen we de film „Asphalt",
©en super „Ufa"-product en het kan vol
mondig gezegd worden, dat de illustreerlng
dezer film tot in de puntjes verzorgd was.
Oog en oor, beiden zintuigen werden geboeid
door beeld en klank.
Er zal dan ook in de komende bioscoop'-
periode veel te genieten zijn, mits de directie
zorg zal dragen voor puike filmen en de toe
komstige organist een goeden smaak zal be
zitten tot het samenstellen van een program
ma dat parallel loopt met het filmwerk. We
weten, dat dit geen gemakkelijke taak is, maar
als het in orde komt, heeft de persoon in kwes
tie er alle eer van. L.
PHILIPS OP DE JAARBEURS.
D« najaarsbeurs te Utrecht geniet in Radio
een verrassend smaakvol uiterlijk
kringen terecht de reputatie van belangwek
kend te zijn door de vele nieuwe Philips pro
ducten, die hier in den regel hun debuut ma
ken.
In de op voorbeeelöige wijze verlichte en tot
kijken noodende Philips-stand in de beneden-
wacht den bezoekers wel niet zulk een uitge
breide collectie als op de vorige najaarsbeurs,
maar toch zal men hier een aantal nieuwe cre
aties aantreffen, die een waardige aanvulling
vormen van de Philips keurcollectie.
Dezen keer zijn de débutanten: een nieuwe
„Meesterzanger1"; een nieuwe electromagneti-
sche luidspreker in artistieke uitvoering en met
superieure eigenschappen en tenslotte eeni gra-
mofoon versterk er voor aansluiting op het wis
selstroomnet, welke in een langgevoelde be
hoefte voorziet.
Het kiezen van een goede plaats voor radio
toestel en luidspreker levert in onze moderne
woningen wel eens moeilijkheden op: een extra
tafeltje voor het toestel is gewenscht en ook
de luidspreker moet een eereplaats krijgen. Een
elegante oplossing wordt gebracht door den
nieuwen luidspreker No. 2088. Deze électrody-
namische luidspreker met electro-magneet heeft
•en fraaie kast van de afmetingen 82 bij 52 bij<
37 cM., welke zoodanig is uitgevoerd, dat het
toestel No. 2511, dat door zijn uitmuntende
weergave van alle frequenties tusschen 50 en
10000 Herz algemeen bewonderd wordt er op
geplaatst kan worden, waardoor een harmo
nisch geheel met verrassend smaakvol uiterlijk
wordt verkregen. Voor bekrachtiging van de
magneet van den luidspreker dient een inge
bouwde lampgelijkrichter, welke zonder meer
op het wissel stroomnet kan worden aangesloten
en niet het minste onderhoud vereischt. Een
schakelaar voor het in- en uitschakelen van de
bekrachtiging is aanwezig. Wat bij beschouwing
van de constructie van dezen, luidspreker op
valt, is de uiterste solide bouwwijze bij zeer
economisch gebruik van materiaal.
Een waarlijk enorm geluidsvolume kan zon
der een spoor van overbelasting worden ver
werkt. s
De nieuwe electromagnetische luidspreker
No. 2019, is zevenhoekig van, vorm; de hoogte
is plm. 35 cM.
Het fraai gemodelleerde omhulsel is een pro
duct van de nieuwe Philips „bakelietffabriek.
De conus wordt beschermd door- een geperfo
reerd bronzen plaat. Deze nieuwe luidspreker
met gebalanceerd magneetsysteem is voorzien
van den bekenden driepoligen schakelaar en
geeft een reproductie van eenigszins ander
genre dan de standaard-luidspreker No. 2007.
Door deze uitbreiding van de serie Philips-luid-
sprekers wordt een concessie gedaan aan den
persoonlijken smaak, daar men hierdoor in de
gelegenheid wordt gesteld, juist dat luidspre
kerstype te kiezen, dat het meest aan peroon-
lijke wenschen omtrent weergave en uiterlijk
voldoet. Luidspreker No. 2019 wordt geleverd
in de kleuren „wortelnotenhout" en „mahonie
hout".
Een technisch kunstwerk Is de nieuwe wis-
selstroom-gramofoonversterker No. 2779, welke
is gemonteerd in een gelakt metalen omhulsel,
dat niet veel grooter Is dan het plaatspannings-
apparaat No. 3003. Deze versterker, waarmede
maandenlang geëxperimenteerd is om volmaak
te weergave te verkrijgen, is voorzien van lam
pen No. 506, E 415 en B 443. Verder zijn na
tuurlijk de bekende Philips radio-, verlichtings-
en röntgenproducteri in al hun verscheidenheid
aanwezig. Voorts willen wij nog even de aanr
dacht vestigen op twee nieuwe verlichtingsar
maturen, n.l. „Phililux" en „Philiflood", de
eerste, welke in drie verschillende uitvoeringen
wordt vervaardigd, is bestemd voor universeel
gebruik, de laatste voor schijnwerper verlichting
van gebouwen.
Tenslotte is er dit jaar, op de eerste etage
van het hoofdgebouw ook een stand van d.e
Philips Gartonage Fabriek, waar een keur van
verpakkingsmateriaal, voor artikelen van den
meest uitoonloopenden omvang en gewicht, ls
geëxposeerd.
Da nieuwe Philips Luidspreker No. 2019
DE RADIO-OMROEP IN MEXICO.
Bijzondere aandacht wordt besteed
aan de radio voor de scholen.
Een rapport, uitgegeven door de „Secretaria
de Educacion Pubiica" te Mexico, publiceert
interessante bijzonderheden over den radio-om-
roep in Mexico, waaruit blijkt, dat vooral ge
noemd Bureau vele pogingen in het werk stelt
om den omroep op een hoog peil te brengen
.'..I
Ook aan het onderwijs per radio wordt groote
aandacht besteed, waarbij men een originêele
methode volgt om eenigszins aan het gebrek
aan radio-ontvangtoestellen tegemoet te ko
men door de scholen in groepen te verdee-
len, welke ieder gedurende een bepaalden tijd
een toestel in bruikleen krijgen, waarna het
aan een andere groep wordt toegewezen. Op
het programma voor radio-onderwijs voor de
scholen staat o.a. vermeld: vertelsels (voor
de kleuterscholen), leesuurtjes (voor de lagere
scholen) en zang; voorts voor de hoogene klas
sen voordrachten over geschiedenis, aardrijks
kunde, natuurlijke historie en hygiëne. Bo
vendien worden in samenwerking met het Bu
reau of Rural Primary Schools lessen gegeven
voor de landbouwscholen en de scholen op het
platteland.
Een punt van overwegend belang in den
Mexioaanschen radip-omroep is het feU, dat
de maatschappelijke ontwikkeling der luiste
raars zeer veel uiteenloopt en voor al deze
categorieën verschillende uitzendingen gehou
den behooren te worden. In de allereerste
plaats wopdt hier groote aandacht besteed
aan de arbeidende klasse, Hiervoor houdt men
lezingen over de klein-lndustrie, hygiëne, na
tuurlijke historie, sociale wetenschappen, ge
schiedenis, aardrijkskunde, de schoone kunsten,
enz. Dergelijke lezingen worden dan speciaal
gehouden voor den arbeidenden stand in de
steden. Voor de arbeiders op het platteland
daarentegen houdt men weer andere voor
drachten, bijv. over landbouw en huishoud
kunde (voor de vrouw.)
Voor meer ontwikkelden worden leeraren
van rijksinstituten aangezocht om lezingen voor
de microfoon te houden, terwijl verder ook
voordrachten over muziek en muziekuitzen-
dingen worden gegeven.
NEDERLAND-AUSTRALIË OP DE
KORTE GOLF.
Sedert September van het vorige jaar hebben
regelmatig telegrafie-uitzendingen plaats met de -
amateur-kortegolfzonder PBF5 van het Phi
lips Laboratorium te Eindhoven. Deze zender,
waarvan de toegevoerde energie 30 Watt be
draagt en de anodestroomenergie van de zend-
lamp 10 Watt, is uitgerust met de bekende
Philips 10 Watt zendlamp TC 04/10. Als gelijk-
richtlampen voor de benoodigde anodespanntng
van 400 Volt worden twee lampen van het
type 505 gebruikt.
De golflengte, waarop wordt uitgezonden,
bedraagt 41,3 meter. Reeds werd verbinding
verkregen met geheel Europa, waar de uitzen
dingen met groote geluidsterkte werden ge
hoord.
Groot succes boekte de zender dezer dagen
met het bereiken van Australië, waar de zen
der na 11 uur 's avonds op uitstekende wijze
werd gehoord.
Met een nieuwen amateurzender, eveneens
werkende op een golflengte van 41.3 meter,
met een energie van 10 W. en onder dezelfde
roepletters, worden thans telefonieproeven ge
nomen. De amateurs worden verzocht hiernaar
uit te luisteren.
SJEF VAN DONGEN.
Naar wij vernemen treedt Sjef van Dongen^
die zich, zooals bekend, een groote populari
teit verwierf door zijn moedige reddingspogin
gen van Nobilé, met ingang van 1 September
in dienst van de Hollandsche Verkoop-Afdee-
ling der Philips Fabrieken te Eindhoven.
In Menlo-Park heeft Edison zijn grootste
uitvindingen gedaan. Hij vond de microfoon
uit en voerde op 20 Augustus 1879 te Soratoga
in het openbaar het eerste storingsvrije tele
foongesprek gevoerd. Zelfs bet bekende „Hallo"
is door Edison ingevoerd.
Edison's Gloeilamp.
Daarna volgde Edison's gloeilamp. De elee
trische booglamp, met de koolspitsen, wa?
reeds bekend, doch haar lichtsterkte was veel
te groot, evenals haar stroomverbruik. Wilde
een electrische lamp in huiskamer en werk
plaats kunnen worden gebruikt, dan moest de
lichtsterkte van de booglamp worden verdeeld
over een groot aantal kleine lampen van gerin
gere lichtsterkte, moeit de sterke electrische
stroom als 't ware worden „onderverdeeld",
vertakt in kleine stroompjes.
Tot dusverre was dit altijd mislukt. En. Edi
son had al zijn wilskracht noodig om te sla
gen: „Droomer, dwaas, opschepper", waren
woorden, welke hem naar het hoofd geslingerd
werden door pessimisten, die geen oogenblik
in de mogelijkheid van een welslagen geloofden.
De groote moeilijkheid leverde de g'oeidraad
op. Platina mislukte. Edison verkoolde alle
mogelijke soorten materiaal, tot het roode haar
uit den baard van een zekeren mijnheer Mac
kenzie toe, diie toentertijd te Menlo verblijf
hield.
Tenslotte zou men het tan probeeren met
een verkoolden katoendraad. Heel voorzichtig
werd de verkoolde draad uit den vorm te voor
schijn gehaald, behoedzaam gedragen naar de
gla^blazerswerkplaats. Helaas brak toen de
draad. Een nieuwe werd vervaardigd, doch ook
deze sneuvelde ontijdig.
Eindelijk, 21 October, was een nieuwe kool
draad gereed en in den glazen ballon aange
bracht, deze werd luchtledig gepompt, de elec-
Grtische stroom werd toegelaten, ende
lamp gloeide aan. Edison had zijn doel bereikt.
De lamp brandde meer dan 40 uur aan één
stuk. Maar Edison was niet tevreden met den
katoendraad, hij beproefde het met verkoold
papier en daarna met verkoolde bamboevezel.
Hoe grondig het probleem van den gloeidraad
werd onderzocht, moge blijken uit het feit,
dat 6000 soorten plantenvezels werden onder
zocht, voornamelijk bamboe, welk onderzoek
een uitgave van 100.000 dollars vergde.
Hoe zwaarder de strijd, dea te zoeter smaakt
de overwinning.
Op het redactiebureau van de „N. Y.
Herald".
Op den morgen van den 21 sten December
1879 zat Albert E. Orr, stadsredacteur van de
New-York Herald" op zijn bureau aan z'n
lessenaar, Plotseling stoof de heer Thomas B.
Connery, de directeur van het blad binnen,
het laatste nummer in zijn hand, dat hij met
een gebaar van afgrijzen ver van zich strekte.
Orr keek verrast op, want gewoonlijk ver
scheen Connery eerst eenige uren later op
het kantoor. Orr begreep in het geheel niet
wat er aan de hand was, doch het werd hem
wel duidelijk gemaakt. „Hoe kwam al die onzin
in de krant", bulderde de heer Connery, „Licht
jes opgehangen aan draden. Goed om de „He-
raid" belachelijk te maken en tot een aanflui
ting van haar lezers, om van de concurrenten
maar niet eens te spreken. Wat zal New-York
er van zeggen". „Waarschijnlijk, dat het de
beste „stunt" is, dien we sinds langen tijd
in de krant hebben gehad", dacht Orr, maar
hij zeide het niet.
De verontwaardiging van den heer Connery
was de lezer zal het alreeds hebben begre
pen opgewekt door een speciale pagina
betreffende de Edison Gloeilamp.
„Maar weet je dan niet", huilde hij, „dat met
absolute zekerheid is aangetoond, dat dit soort
van licht tegen de wetten der natuur in-
druischt? Wie heeft het artikel geschreven?"
..Marshall Fox. Ben der beste reporters van
New-York".
„Waar is hij? Roep hem hier. Wij moeten
iets doen om niet onsterfelijk geblameerd te
worden".
Verre evenwel van hoon en spot uit te lok
ken, wekte Fox' artikel zulk een belangstelling
dat te Menlo-Park besloten werd tot het hou
den van een openbare demonstratie. Deze vond
plaats op Oudejaarsavond 1879. Extra treinen
voerden meer dan 3000 bezoekers aan, waar
onder vele autoriteiten.
En allen zagen het too verachtige licht der
gloeilampen, die hangen aan draden, welke
waren gespannen van de eene bladerlooze
boom naar den andere.
EDISON'S UITVINDINGEN.
ZIJN WERKZAAMHEDEN.
„Werken is Edison's eerste levensbehoefte",
heeft eens een van Edison's kennissen gezegd,
en dat dit gezegde waarheid bevat, blijkt wel
duidelijk, wanneer wij even in het kort nagaan,
wat hij in zijn leven verricht heeft.
In 1869 werd door Edison zijn eerste patent
verkregen, en wel voor een toestel, waarmee
bij stemmingen op eenvoudige wijze de uitge
brachte stemmen konden worden geregistreerd.
Irr een snel tempo volgden de uitvindingeru el
kaar hierna op; de voornaamste worden hier
onder in chronologische volgorde opgenoemd
Een toestel om op automatische wijze tele
grammen te verzenden. Volgens dit systeem
kon een snelheid van 3500 woorden per minuul
bereikt worden.
Een methode om vier telegrammen tegelij
kertijd langs één lijn te zenden; twee in elke
richting.
De „mimeograaf-methode" voor het vercne
nigvuldigen van geschriften; hierop berust ook
het tegenwoordige „stencillen".
Verschillende verbeteringen aan de schrijfma
chine.
Verbeteringen aan de telefoon.
Uitvinding van de |£Ooimiarofoam
De „electro-motograaf', een nieuw toestel
om telegrammen mee te ontvangen.
Een „loudspeaking telephone", die gebruikt
werd bij de telefoon, doch op een geheel an
der principe berustte dan onze tegenwoordige
luidsprekers.
De „tasimeter", een toestel om de warmte van
vèr verwijderde lichamen (bijv. hemellicha
men) mee te meten.
De gramofoon (waarvoor op 19 Februari 1878
het patent werd verkregen). Thans staan er
meer dan 100 patenten in verband met de gra
mofoon op Edison's naam.
De electrische gloeilamp en verscheidene uit
vindingen, die hiermee verband houden, Zoo
*ond hij een volledig installalie-systeem: twee-
eider en drieleidersysteem, zekeringen en sciua-
keiaars uit.
Uitwerking van het principe van de cine-
wiatograaf. Bij zijn werk hieraan vond hij
x>k de methode uit, volgens welke tegenwoor-
lig de rolfilm-camera's voor amateur-fotogra
fen Werken.
De Edison-accu, een poging tot verwezenlij
king van de „lichte" accu.
De „kinetophoon", waaruit later de „spre
kende en musiceerende film" is ontstaan. Deze
uitvinding had in 1912 plaats.
Een apparaat om telefoongesprekken op een
gramofoonplaat vast te leggen.
Een dicteermachine, diie op vele kantoren
gebruikt Wordt en op hetzelfde principe be
rust als de gratnofoon.
Een forfmule voor de synthetische bereiding
van phenol.
Een veertigtal oorlogs uit vin dingen.
Er staan op het oogenblik meer dan 900
patenten op Edison's naam, waarvan' er echter
vele niet in de practijk worden toegepast.
De 82-jarige uitvinder is nog steeds een
ijverige Werker, die in zijn laboratorium vel»
proefnemingen op verschillend gabüri dcmt
