2e Blad. Weg clings Bieuwsblad
I
1
FRISO-BAAJ
van Vrijdag 18 «Januari 1929
No. 3
Van Week tot Week
Wintervoeten
PUROL
ROUW.
M.V.DOUWE EGBERTS
TABAKS-FABRIEKEN
Enkele weken scheiden ons slechts van hel
nieuw begonnen jaar of een on zettende ramp
is de oorzaak van een diepe verslagenheid die
zich van ons volk meester maakt. In den mid
dag van 16 Januari was in een ommezien hel
bericht bekend dat een achtlal blauwe zee
ridders waren uilgetogen met de reddingboot
„Prins der-Nederlanden" of kort daa op ver
neemt Scheveningen Haven het radio ein „Life
boat capsized men sinking." Het werd ver
zonden door het in nood verkeerend Letland
sche s.s. „Falka". Hoe kort en zake'ijk staal
het daar, Reddingboot gekapzy d, menschen
verdrinken. Het is niet de eers e maal dat de
dood het leven maait van hen die zich in hun
hoogste roem bevinden. Doch diep tragisch
is het steeds weer voor allen waaneer men
valt op het ve'd van eer, op het terrein
van zelfopoffering en naasten'icrde. Daarom
beweent geheel ons volk deze dappere mannen
het draagt rouw in het hart voor zqn zonen
en treurt een oprechte smart met die weduwen
en weezen, en als straks de grillige voorjaars-
stormen zijn geluwd en het leven zjjn monoto-
nen gang van eiken dag gaat dan zal deze daad
voortleven in elks herinnering a's een der
mooiste die het jaar ons brengen kon. Ook
zal dan blijken hoe zeer men de dapperen
tracht hulde te brengen door een daad van
piëteit, door te doen wat zij thans niet meer
kunnen, door te zorgen dat hunne weduwen
en weezen het hoofd kunnen bieden aan al
de materialistische bekommeringen van dezen
tijd. De geslagen wonden kunnen wij niet
heelen doch het leed van vaderloos, zonder
inkomen. Het schip der huishouding, waarvan
de roerganger in opofferende liefde over boord
is geslagen, dat kunnen we helpen opbouwen
door ons steentje bij te dragen. En mochten
dan weer de stormklokken luiden en het schip
waarop thans zich bevindt onze vader, broer
of ander familielid bedreigt door den dood.
Dan zien we weer de blauwe zeeridders, niet
staan te turen in de verte doch naar hun olie-
jas grijpen en de zuidwester stevig op de ver
weerde koppen gedrukt de plaats innemen in
de reddingboot en vastberaden de riem hantee-
ren, om te redden datgene wat wij reeds ver
loren waanden. En dan is er vreugde in ons,
want het is ook door onze bijdrage dat die
mannen van de moed hunne betrekkingen vei
lig voelen in onze harden. Daarom naast hunne
reddingboot onzen steun, dat geeft hun moed
en wilskracht, dat geeft U vrede. Betuig uw
rouw maar ook uw hulp aan onze blauwe
zeeridders. K.
BINNENLAND.
Er zijn ook in ons land heel wat profeten,
die, zooals men 't noemt, brood e'en. Waar
van zouden ze anders ook leven. Onder de
profeten, de broodetende p"ofe*eïi mogen wel
in de eerste plea's genoemd worden de weer-
profeten. al of niet van profess'e. En die heb
ben het dikwijls mis. dat is bekend. Ze hadd°n
het ook nu weer voorzoover ze in de gedu
rende ecnige dag~n met strengheid optredende
vorst de voorbode zagm van een harden en
langdurenden winter. A's een donders'ai uit
een helderen heme' Is de dooi aan 't eiid der
vorige week plotseling en met kracht Inie al
len een eind makend aan de ijspre', die waar
lijk aan echte winters herime de en plannen
verijdelend, die door jong en oud gemaakt wa
ren om eens haar har'elust van het ijs te pro
fiteered Maar we zijn nog in de maand Ja
nuari en als het waar is. wat door men
schen die het we*en kunnen bewe rd wordt
dat namelijk de annalen van diver-e ijsbonden
uitwijzen, dat in de maand Januari de meeste
wedstrijden op het ijs gehouden worden, dan
mag daaruit misschien de hoop geput worden,
dat ook de loopende maand wa' ijs en ijsver
maak betreft nog aan veler verlangen kan en
zal tegemoet komen.
De kinderpos'zegel actie is ten einde en de
balans kan zoo ongeveer al ongemaakt worden.
Wanneer de verkoop der zege's moet wor.'en
beschouwd als een maa's'af van den omvang
der Nederland sche liefdadigheid, ziet het er
inderdaad met die liefdadigheid niet al te
schitterend uit. Amsterdam mag zeker wel
beschouwd worden als een der voonaams'e
centra, waar de verkoop succes had kunnen
hebben. Edoch, uit Amsterdam wordt gemeld,
dat daar de zegelverkoop geen succes was, al
thans niet beantwoordde aan de verwachting.
De opbrengst zal misschien zoo ongeveer zes
mille minder bedragen dan in het vorige jaar,
dat al ongunstig afstak bij 1926. Een van de
tegenwerkende factoren was, dat de zege's
niet in alle opzichten (de tanden be'reffende,
maar Welk mensch behalve de verzame'aar let
daar nu op) naar den smaak van de verzame
laars was. Hierin ligt de vingerwijzing, dat
de Nederlandsche Staat, die in vele opzich
ten verzamelaars ter wille is, In den vervolge
die kinderzegels waar moet Laten maken, pre
cies zooals die verzamelaars ze graag willen
hebben, 't Is in elk geval toch om de duiten
te doen en dan hebben de verzamelaars hun
sin en het hulpbehoevende kind vaart er wel
Mj. Dat is het voornaamste. Zou Holland, dat
zoo oneindig veel leed voor het buitemland-
*che kind men denke aan de oorlogsjaren
en de jaren daarna niet in staat en tenslotte
niet bereid a^jn het Holland sche lrlnHy h*»
HANDELSVERKEER MET MARS.
Wat zijn we trotsch op onze prestaties
Van 't vliegercorps der K. L. M.
En op het feit, dat Insulinde
Thans hoort de Nederlandsche stem.
In negen of nog minder dagen
Wordt nu de groote vlucht volbracht,
De oude moeder hoort in Holland
Hoe blij haar kind in Indië lacht.
Wat ziin. we trotsch op een en ander.
Ons land komt heusch niet achteraan!
We geven menig land een voorbeeld;
Dat hebben we altijd gedaan.
Toch dreigt gevaar nu uit het Oosten,
Dat Holland wordt voorbijgestreefd,
Sinds daar,in Belgrado, ie°n koopman
Tol planeet Mars gesproken heeft.
Een handelaar in oude dingen,
Antiquiteiten ook genaamd,
Heeft om relatie te verkrijgen,
Voorwaar een aardig plan beraamd.
„Zijn er op Mars antiquiteiten?"
Die vraag zond hij den aether in.
Dat is om in contact te komen
Met Mars, toch wel een goed begin.
De lui op Mars dat's klaar en duid'lijk,
Ze snappen daad'lijk deze vraag:
Zijn blij den rommel op te ruimen,
Waarmee ze zitten in hun maag.
Het antwoord zal wel spoedig komen,
Per radio, 't ligt voor de hand,
Een ieder zal het kunnen hooren,
Die luisteren wil, ook In ons land,
't Is goed, dat luisteraars het weten
Bericht van Mars, dat's nooit vertoond
Wie thans wil zoeken in den aether
Wordt voor zijn moeite ruim beloond,
De zaak is dus goed op te letten,
Geluisterd dus. vol moed en hoop.
Naar 't antwoord dat van Mars moet komen;
„We hebben wat u vraagt, te koop".
We seinen later nog wel even
Hoe 't met verzending dan zal gaan
En of direct u onzen rommel
Ontvangt of wel via de Maan"!
(Forest)
zulks behoeft, een kansje te meer op gezond
heid en op wat meer levensgeluk te geven?
De affaire van de Veendammer Hvpo'heek-
bank en wat daarmee in verband staat Is nog
steeds niet aan het einde. Wellicht dat de
zaak in een nieuwe phase gaat treden, daar
de uitlevering (door Finland) van den langge-
zochten Liebermann, die in de genoemde zaak
een belangrijke rol gespee'd moet hebben. Er
wordt wel eens beweerd, dat in ons land de
rechtspraak traag werkt, maar in gevallen a's
dat van de Veendammer zaak zat 'ongetwijfeld
in de verdwijning van Liebermann een gewel
dig obstacle voor de a'geheele afwikkeling. De
autoriteiten, die Liebermann zullen gaan af
halen, zijn reeds vertrokken.
Men zal zich nog wel de geweldige veen
branden herinneren, waardoor de Zuid-Oost
hoek van Drente in de Meimaand van het vo
rige jaar we d geteisterd. Over de veenbranden
en de mogelijke oorzaken is toen heel wat stof
opgewaaid, al was het alleen maar over de
mogelijkheid, dat de branden in kwaadwillig
heid hun oorzaak hadden gevonden. Vermoede
lijk uitgaande van de meening, dat voorkomen
nog wel zooveel waard is dan genezen, heeft
de Commissaris der Koningin in de provincie
Drente in overleg met den -minister van Bin-
nenlandsche Zaken een commissie ingesleld,
die voor den vervolge zal hebben na te gaan
wat ter voorkoming vah veenbranden kan wor
den gedaan. De commissie is vrijgela'en haar
taak uitgebreider op te va'ten, indien ze dit
wenscht, waar haar zijn eenige punten ter be
st udeering voorgelegd. Deze punten wijzen min
of meer op de tijdens de veenbranden geui'e
vermoedens, al'hans enkele dier punten. Gelet
zal moe'en worden on de ou'i'age van de ge
meente Emmen, wat betreft haar b andb'irch-
middelen. Dat Emmen een prachtig georgani
seerde brandweer zal h°bben a's bijvoorbeeld
Amsterdam is wel niet aan te nemen. Het vol
gende punt betreft de wenschelljkheid na te gaan
in hoeverre een sys'eem van assurantie-con
trole mogelijk is, welke controle vrijwillig ge
dacht moet worden. En dit punt houd! wellicht
verband met tijdens de veenbranden geuite
vermoedens be'reffende moedwillig veroorzaak
te branden met de bedoeling ge'd te maken
van de onverkoopbare turfvoorraden. De kan*
zou dus bestaan, dat maatregelen genomen
werden om aan ongeoorloofden afzet" van
de turf een eind te maken, als dit mogelijk
mocht blijken. We lezen o.m. dat de instelling
der commissie een uitvloeisel is van de inder
tijd door een der Kamerleden tot den minister
gerichte vragen, welke betrekking hadden op
de veenbranden. Eenige jaren geleden werd in
Den Haag*door een aantal sti'tel levende men
schen een vereeniging opgericht die door haar
naam de bedoeling der oprichters kort en bon
dig weergaf: „Meer stilte". Er moeten In de
residentie men schen geweest zijn, die gegierd,
geschaterd hebben om het naïeve voornemen
tot meerdere stilte te komen in een groote stad
ais de residentie, 't Is ons onbekend wat de
vereeniging heeft bereikt, of ze Iets bereikt
heeft en of ze niet het lot heeft gedeeld die
zoovele vereenigingem, n.L kort na de oprich
ting weer verdwijnen. In elk geval is het la
waai in de groote steden - ook in de residen
tie gebleven, vermoedelijk als onvermijdelijk
aanhangsel en uitvloeisel van de moderne
maatschappij en het moderne verkeer, In de
winterhanden en pijnlijke kloven ver
zacht men direct en geneest men snel
door deze goed in te wrijven met
Doos 30-60-90 ct. Tube 80 ct.
Kerstweek, zoo lezen we, heeft een Londenaar
te Amsterdam gelogeerd in een niet bijster
drukke straat. De man moet te kennen gegeven
hebben, dat hij blij was, dat hij weer kon ver
trekken. Een langer verb'ijf te Amsterdam zou
hem zenuwziek gemaakt hebben. Hij verlangde
naar Londen terug, omdat er zooveel minder
„getoeterd" wordt. Het toeteren bij eiken straat
hoek vond hij belachelijk onzinnig. Naar zijn
meening moest er in plaats van strafbaarheid
voor niet toeteren (door autobestuurders) straf
baarheid zijn voor het veroorzaken van te
veel lawaai. De Londenaar heeft goed praten.
Zijn stad is een wereldstad, waar in de drukke
straten één lange 'filé van auto's zich voortbe
weegt, en het .publiek weet nu eenmaal dat
die filé er is en dat het maar te wachten heeft
tot de bobby, de politieman,' de hand opsteekt
om de geheele auto-massa te doen stoppen.
Amsterdam is nog geen wereldstad in dien zin
als Londen. De auto's zijn er waarlijk nog te
schaarsch, laten het publiek nog te veel gele
genheid op eigen houlje een weg te zoeken tus-
schen de auto die juist passeerde en de auto,
die er nog niet is, maar elk oogenblik om een
hoek te voorschijn kan schieten. Het lijkt een
tegenspraak, dat de veiligheid toeneemt, naar
mate het aantal auto's en andere voertuigen
grooter wordt.
Het schijnt, dat ons land, of liever onze
industrie een min of meer belangrijk aandeel
zal hebben in het herstel van den Koning van
Engeland, De K. L. M. vervoert dagelijks een
hoeveelheid melk en room naar Engeland, die
bestemd is voor den hoogen patiënt. Doch, de
waardeering van onze melkproducten geldt hier
een speciaal preaparaat, waarop de Engelschen
door een Amsterdamsch medicus we d attent
gemaakt. Deze medicus is directeur van de
V. A. M. I. te Amsterdam, waar het preaparaat
vervaardigd wordt, dat, naar beweerd wordt,
dagelijks door Z. M. Koning George gebruikt
wordt.
BUITENLAND.
In het einde der vorig eweek en het begin
der nieuwe werd uit Italië melding gemaakt
van een koude golf. Op sommige plaatsen moet
zelfs tot bij de twintig graden vorst geconsta
teerd zijn. In de laatste vijftig jaar is een
dergelijke koude niet voorgekomen. Die koude
golf had reeds Sicilië bereikt. Uit een en ander
zou men kunnen opmaken, dat de na'uur ook
zoo'n beetje op haar kop staat tegenwoordig.
Misschien is het intusschen voor de Italianen
wel eens goed. dat ze wat opgefrischt worden.
Een andere golf dan de hier bedoelde koude
golf gaat niet alleen over Italië, maar over
een groot deel van Zuid-Europa; een go'f
van dictatoriale macht. Italië en Spanje zijn
voorgegaan nu is we meldden het reeds
de vorige week Servië ook gevolgd. De
vraag was of Servië al of niet zou komen
onder een militaire dictatuur. Doch militair
of niet. de mi nister-nresident is een generaal,
Zjiokowitsj. Deze heeft er tijdens een recep
tie van de buitenlandsche pers op gewezen,
dat de taak der nieuwe regeering nauwkeurig
omschreven is, dat dus de nieuwe regeering
precies weet wat zij wil. Voor alles zal ge
streefd worden naar zuinigheid, ten einde staat
kundig en economisch nuttig w°rk te verrich
ten. En, dan zouden er na verloop van tijd
maa'regelen genomen worden om weer terug
te keeren tot een gezonde en volkomen consti-
tutioneele regeering. De regeering van thans
wil slechts een politiek van vrede voeren
iets wat daar op der. Balkan waar zooveel is
uitgebroed heusch een goed verschijnsel
moet zijn. Onder meer zal getracht worden den
uitvoer te vergrooten, protectionistische heffin
gen te doen vervallen. De staatsbegrooting is
opgesteld en alle pos'en, die er uit overwe
gingen van partij politiek op waren geplaatst
zijn geschrapt en dat moet een enorme be
sparing geven. En dat alles en nog vee! meer
omdat de eensgezindheid en de onderlinge sa
menwerking van het uit zoo verschillende
elementen samengestelde Groot-Servische vo'k
zooveel te wenschen overlie'en en omdat
de parlementaire arbeid een negatief resultaat
heeft opgeleverd, waarvan volk en g+aat de
slachtoffers zijn geworden. De genoemde mi
nister-president heeft gezegd, dat getracht zou
worden tot een gezonde constltutioneele regee
ring te komen. Doch, het parlement, de Skoep-
sjfina, Is ontbonden en haar gebouw een
oude kazerne is weer aan het militaire be
stuur teruggegeven. Dit 'feit wordt beschouwd
als een duidelijk commentaar op de uitingen,
dat men voornemens is den thans ingetreden
toestand voor langen tijd te bestendigen.
In Frankrijk heeft Poincaré, sinds de samen
stelling van zijn kabinet zonder de radicalen,
zoo af en toe een aanval van hun kant af te
slaan. Aan de noodige apanning over wat
Poincaré doen zal en niet doen en over wat
hij zeggen zal en niet zeggen heeft het in den
laatsten tijd niet ontbroken. Eenige dagen ge
leden heeft de Fransche Kamer met een niet
onbelangrijke meerderheid een motie van wan
trouwen der socialistische radioalen verworpen
en -- Poincaré moet weer of nog vast in den
politieken zitten. Intusschen is er nog
spanning genoeg. Frankrijk heeft nu tien jaar
lang het beheer over 't teruggewonnen gebied
den Elzas, maar dat dit in alle opzichten een
rustig bezit is, kan niet gezegd worden. Er
is indertijd te Colmar in den Elzas een auto-
nomisten-proces gevoerd. Twee leden van het
parlement werden in dit proces veroordee'd,
wat oorzaak was, dat hun verkiezing ongeldig
werd verklaard. Nu hadden de Elzasser auio-
nomisten voor de verkiezing van twee parle
mentsleden, noodig door gemelde onge dig-ver
klaring, wederom twee candidalen gested, en
wel de twee die bij genoemd proces waren
vrijgesproken. Een van de twee is reeds ge
kozen en de andere heeft bij de Zondag ge>-
houden stemming zooveel slemmen gekregen,
dat aangenomen mag worden, dat bij de Zon
dag te houden stemming ook hij de overwin
ning zal behalen. Het antwoord van de El-
zasser kiezers op de Pa-ijsche maatregelen is
dus duidelijk. Het is tusschen Frankrijk en
zijn herwonnen provinciën nog niet in alle
opzichten koek en ei en wanneer Frankrijk er
niet in slaagt den weg tot verzoening te vin
den, is het niet onmogelijk dat de E'zas een
plekje blijft, waarheen de oogen der Fransche
regeering zich voortdurend met eenige onge
rust heid zullen moeten wenden, wat misschien
van zekere overzijde (van den Rijn) eenig leed
vermaak zou kunnen veroorzaken*
De regeering te Moskou heeft een poging
aangewend met den buurman Polen een ver
drag aan te gaan, waarbij he' pact van Kel
logg, tot uitschakeling van den oorlog als
instrument van nationale politiek direct tus
schen beide staten (Sovjet Rusland en Polen)
van kracht zou worden verklaard. Nu blijken
de Polen niet heel gretig in 't gebodene te
hebben toegehapt en moet er al dade'ijk eenige
argwaan geweest zijn ten opzichte van het
Russische aanbod. Opgemerkt is. dat het be
vreemding wekte, dat Rusland met zijn aanbod
de verschillende Baltische landen heeft voor
bijgegaan, dat —el Litauen mede Is ui'genoo-
digd. Litauen, da' nu met Polen niet bepaa'd
op een vriendschappelijk'^ <oet s'aat, me* dit
land niet emis diploma ie be're ki gen meer
onderhoud'. Ook wordt achter Rusiand's aan
bod gezien een poging op het Poolsch-Roe-
meensch bondgenoo'schap fe verzwakken. Po
len wil in elk geval voor te beslissen de an
dere. omringende landen, eens po'sen. Moge
lijk is het de bedoeling van Pc'en de zaak
gaande te houden tot de ratificaties van het
Kpl'ogg-Pact feiten geworden z"'n. De verschil
lende dee'nemende lalden hebban zoo zoe'jeë
•aan de heeren aangewezen, die zullen opkra
men ter conferentie van finauciee'e deskun
digen, ook Amerika. Uit Italië wordt gemeld,
dat dit land zou weigeren toe te stemmen in
een vermindering der schadevergoedingabeta-
lingen, indien niet werd bepaald dat het per
centage dat dit land zal ontvangen, verhoogd
werd of de betalingen van Italië aan de
Vereenlede Staten of aan Engeland werden
verminderd. Aangenomen zal wel mogen en
moeten worden, dat de conferentie van des
kundigen de geboorte te zien zal geven van
eenige nieuwe problemen. Zoo blijft er werk
aan den winkel.
De opstand tegen den koning van Afghania-
tan, Aman Oellah heeft ten slotte het niet ver
wachte gevolg gehad, dat de koning besloten
heeft afstand te doen van den troon, ten be
hoeve van zijn broeder Inavatoellah. Dit Is
Aman Oellah's poging om te trachten zijn land
en volk den vrede en de innerlijke eenheid te
doen terugkrijgen. De hoofdoorzaak van de
actie der opstandelingen, waarbij zich ook
deel der tot voor kort regeeringsgetrouwe troe
pen heeft gevoegd, moet worden gezocht inden
hervormingsarbeid van den koning. Aman Oel
lah had ultra-moderne opvattingen met be
trekking tot de door hem noodig geachte her
vormingen, die gedeeld werden door zijn ge
malin, die hem in zijn hervormingswerk: krach
tig steunde. Dit laatste was oorzaak, dat een
der eischen van de opstandelingen geweest Is,
dat Aman Oellah zijn gemalin zou verbannen,
iets waartoe hij niet heeft kunnen beeluiteo,
de voorkeur gevende aan de thans een Feit
geworden abdicatie*
