No. 91
Woensdag- 5 November.
Anno 1902.
Raiffeisenbanken.
FEUILLETON.
Verwoeste Levens.
7
Brieven, stukken en aduertentiën te zenden aan den Redacteur-Administrateur van ,,ZELANDIA" te Zuiddorpe
(s)
Deze courant verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
Abonnementen worden aangenomen op post- en hulpkantoren.
Inzending van advertentiën vóór 3 ure op den dag der uitgave.
ii.
4°. Leenen tegen zoo kleinen intrest
mogelijk.
Deze voorwaarde van het landbouw-
crediet wordt door niemand betwist.
Het zou nochtans een groote dwaling
zijn te denken, dat de landbouwer met
voordeel geen geld kan leenen tegen
een intrest die in evenredigheid staat
met de geldswaarde van den dag.
Bijv. wanneer kleine en middenstan-
dige boeren tegen gematigden intrest
geld kunnen leenen om hunne ver
schillende benoodigdheden contant te
betalen, is 't zeker dat zij hiermede
hun intrest zouden kunnen betalen en
nog wat overleggen.
5°. De kleinste boer moet de leening
kunnen doen met weinig moeiten en
formaliteiten.
't Zijn bijzonder de kleine en middel-
standige boeren die 't meest moeite
hebben om het noodige krediet te be
komen.
Voor groote leeningen kan men dik
wijls nog gemakkelijk gered worden,
't zij met hypotheek, 't zij anderzins,
maar om in de tijdelijke kleine geldbe
hoeften die dikwijls voorkomen te voor
zien is veel moeilijker, daarvoor ont
breken bijna overal gepaste kredietin
richtingen. Het ligt ook in den aard
van het boerenbedrijf, dat de landbou
wer met weinig moeiten en formali
teiten, de leening moet kunnen doen.
Het is ook noodig dat de kredietin
richting, zooveel mogelijk, in de pa
rochie, in de gemeente zelf van den
leener bestaat want zonder dat is de
boer verplicht voor elke kleine leening,
afkorting of betaling van intrest eene
reis te doen welke verlies van kostbaren
tijd en van geld veroorzaakt.
Oorspronkelijke novelle
door
10.) (o)
Een oud, grijs mannetje, met een ui
terlijk, zoo zwaarmoedig, als woog het
leven met een bijna ontorsch baren last
op zijn bestaan, liet ons binnen en gren
delde de poort weer achter ons dicht.
Met een paar goedige oogen, die van
diep onder de lange, snor-achtig voor
overhangende wenkbrauwen lichtten,
keek hij ons eenigszins meewarig aan.
Vrooïijk bezoek was hij zoo weinig
gewoon hier in dit akelig verblijf,
want de vroolijkheid beperkte zich al
leen tot sommigen der bewoners, maar
die vroolijkheid was er eene, waarvan
een gewoon mensch rilt.
Met wachtend gezicht bleef hij een
pooze voor ons staan, en toen wij vroe
gen of wij ook een oogenblik den di
recteur konden spreken, geleidde hij
ons de lange gang door naar een wacht
kamer.
Hoe naar en doodsch was hier alles
in die vreemde atmosfeer. Lucht en
licht en leven schenen mij binnen de
ze poorten geheel anders dan daarbui
ten. De portier zelfs kwam mij an-
Voegen wij er bij dat het bestaan
eener goede kredietinrichting niet mag
afhangen van de weldadigheid van
eenige rijke personen en beschermhee-
ren zij moet steunen op zelfhulp,
maar op de zelfhulp door vereeniging
waar de kristen geest en naastenliefde
de band en grondslag, ja waar zelfs de
zedelijke opbeuring en verbetering van
den boerenstand het verhevenste doel
van zijn.
Maar, zullen onze lezers wellicht
vragen, is het wel mogelijk aan die*
vereischten te voldoen Ja zeker. Dit
is niet alleen mogelijk, maar sedert
meer dan 50 jaren reeds verwezenlijkt
in Duitschland door de landelijke spaar
en leenbanken volgens het stelsel Raiff-
eisen.
De grondslagen waarop de Raiffeisen-
sche leenbanken onveranderlijk steu
nen zijn de volgende
1° De leden zijn verplicht de belan
gen van het Genootschap in alle op
zichten te handhaven en voor dezes
verbindtenissen met geheel hun ver
mogen gezamenlijk in te staan.
In de statuten wordt als vast
grondbeginsel, het gebied, binnen het
welk het Genootschap werkt, zoo klein
mogelijk gemaakt. Dit gebied strekt
zich maar zooverre uit, als de persoon
lijke kennis der medeleden mogelijk is,
alzoo, in den regel, niet buiten de gren
zen eener gemeente of parochie. Daar
buiten kan niemand als lid worden
aangenomen.
3° Het Genootschap ontvangt gelden
van leden en niet-leden en leent het
uit volgens behoeften doch
4° uitsluitend aan leden; medeleden
alleen dus kunnen leeningen bekomen.
5° De algemeen e vergadering der me
deleden stelt het hoogste bedrag vast,
boven welk geene uitleening mag ge
daan worden. Zij bepaalt ook de lioog-
ders voor, dan een gewoon mensch.
Alles, heel de zware omgeving, zei-
de ons duidelijk, dat we ons hier be
vonden in een wereld van wezens, die
niet meer behooren tot de gewone
menschen.
Na verloop van een minuut of tien
trad de directeur der inrichting de
spreekzaal binnen.
't Was een ernstig man van onge
veer vijftig jaar. Heel zijn gelaat droeg
den stempel der verheven taak, die hij
vervulde, en de kalme, waardige toon
van zijn spreken boezemde dadelijk e$n
onbegrensd vertrouwen in.
Nadat wij ons voorgesteld hadden,
vroegen wij of er voor ons ook gele
genheid kon wezen, om een bezoek te
brengen aan de afdeelingen van het
gesticht, om de verschillende phasen
van krankzinnigheid meer van nabij
te leeren kennen.
Toen hij hoorde wie we waren, gaf
hij volgaarne zijn toestemming, en 11a
ons nog een en ander belangrijks te
hebben medegedeeld, drukte hij twee
maal op den knop eener electrische
schel.
Een oogenblik later trad een opzich
ter binnen, wien hij opdracht gaf ons
te vergezellen.
ïk zal niet in bizonderheden treden
en den lezer het verhaal sparen van
de ontmoetingen, zoo vol vreemde en
vreeselijke ellende, die we daar aan
schouwden.
Want waarlijk in een krankzinnigen-
sle som, welke de stortingen 'in de
bank gezamenlijk mogen bedragen.
6» Bij het toestaan van leeningen,
moet niet alleen naar de financieele
zekerheid, maar ook op de zedelijk
heid en het huishoudelijke gebruik
van het geld gezien worden.
7» Er worden leeningen toegestaan,
niet alleen voor korten tijd, voor drie
maanden bijv., maar ook naar gelang
het noodig is, voor verscheidene jaren,
doch altijd met de verplichting van
met vaste afkortingen terug te betalen.
8° Het bestuur is volstrekt onbezol
digd, daar alle ambten, uitgenomen
dat van kassier of boekhouder, eere
ambten zijn. De kassier mag geen deel
maken van het bestuur.
9° Het overschot, de winst, voortko
mende van het verschil tussshen den
interest der gestorte en der uitgeleende
sommen, wordt onder de leden niet
verdeeld, maar er wordt daarmede een
fonds gevormd dat aan de maatschappij
blijft toebehooren, en niet onder de le
den mag verdeeld worden zelfs niet bij
ontbinding. Het v^ordt opgehoopt tot
dat de maatschappij met eigen midde
len kan werken en dient tot hulp in
moeielijke tijden, of tot aankoop van
nuttige zaken voor de leden.
Herzien wij nu eens even in 't kort
deze grondregels, die zoo belangrijk
zijn, dat de strikte toepassing ervan
alleen het slagen dezer instellingen ver
zekeren kan.
Tegen de aangegeven orde in, begin
nen wij niet den 2,Ae grondregel, omdat
als eens de andere grondslagen goed
begrepen zijn, de noodzakelijkheid en
de onschadelijkheid van de onbeperkte
verantwoordelijkheid (l8te regel) van
zelf in 't oog loopt.
1°. De beperking van het gebied, van
den werkkring der leenbank is nood
zakelijk omdat aldus
gesticht ziet men van den levenden
mensch alleen dat gedeelte, dat bestemd
is voor de verrotting in de aarde.
We wandelden verschillende zalen
en vertrekken door, met veel aandacht
dingen aanschouwend, waar we nooit
van gedroomd hadden.
Men moge al psychologische en psy
chiatrische werken doorsnuffelen, men
moge in wijsgeerige bladzijden de hoe
danigheden en krachten der mensche-
lijke ziel naspeuren, de naakte werke
lijkheid is toch zoo geheel nieuw, zoo
geheel anders, als men haar aan
schouwt met eigen oog.
Wij hadden daarenboven in den op
zichter inderdaad een man van jaren
lange ervaring getroffen, een die prac
tised al de krankzinnigen kende en in
't bezit bleek van een groote opmer
kingsgave.
Wij zagen woelige en treurige too-
neelen, o, zoo vreemd en zoo aangrij
pend, totdat we eindelijk kwamen in
de zaal, waar zij Iigen, die genaderd
waren aan de grens des levens, en wel
dra uit deze wereld van ellenden zou
den heengaan.
't Was doodstil op die zaal. Een
dertigtal zieken, allen rustig en kalm,
want de onrustigen lagen elders
waren er aanwezig.
Eene zelfs was den doodstrijd nabij,
en deze beschouwden we met meer aan
dacht en belangstelling.
Behoedzaam waren we haar leger
stede genaderd.
a. De leden met gemak en zonder
reiskosten gebruik kunnen maken van
de kredietinrichting.
b. Daar Bestuur- en Toezichtsraad
moeten onbezoldigd zijn, zou dit moeilijk
toe te passen zijn, indien deze personen
daarvoor veel tijd moesten verliezen, of
zich veel hadden te verplaatsen.
c. Daar bij toestaan van leeningen
moet gelet worden op de wijze waarop
het geld besteed wordt, is dit niet mo
gelijk dan binnen beperkte grenzen.
Eveneens is het anders niet mogelijk
den geldaanvrager genoegzaam te ken
nen om te weten of hij waardig is dus
de leening te bekomen.
2°. De Raiffeisensche leenbank is dus
niet zooals bijv. een naamlooze vennoot
schap waar men aandeeelen in neemt.
Moest dit het geval zijn dan zouden de
landbouwers er niet veel gebruik van
kunnen maken, aangezien zij de som
welke het aandeel bedragen zou, veel
beter kunnen besteden in de boerderij.
Waa/ haalt de leenbank dan wel
hare geldmiddelen.
De ondervinding leert dat, met het
oog op de groote zekerheid welke deze
banken geven, er altijd veel geld op ge
zet wordt. Maar al mocht zelfs in 't
begin nog zeker wantrouwen bestaan,
dan kan de bank altijd geld bekomen
bij eene Centrale Bank, zooals die be
staan te Utrecht en te Eindhoven, waar
zij zich eenvoudig heeft bij aan te
sluiten. Agricola.
(Wordt vervolgd.)
Buitenlandsch Overzicht.
Kalm lag ze daar op haar zacht bed
uitgestrekt, in stille worsteling met
de dood.
Haar oogen waren gesloten, haar
mond half geopend, en haar boezem
joeg snel op en neer.
De dokter stond naast haar, met aan-
dachtigen blik de stervende bekij
kend, en telde blijkbaar de minuten,
die deze ongelukkige nog had door te
brengen in dit leven vol droefheid en
miserie.
,,Ze was altijd zoo zonderling", zei
de opzichter, en 't Is een der weinigen,
die ik nooit geheel heb begrepen
,,Ze was altijd even goedig en ge
willig en nooit heb ik de minste be
dreiging tegen haar hoeven te uiten.
Arme vrouw, weldra zal haar leed zijn
geleden."
Die eenvoudige woorden troffen ons,
en met nog meer belangstelling, werd
onze aandacht gekluisterd aan de schoo-
ne zieke, want schoon was ze.
Wie weet welke ontmoetingen in
haar leven haar geest hadden geschokt
en haar hierheen hadden gedreven in
de kracht van haar jonkheid.
„Vroeger, vervolgde de opzichter,
hebben we haar nog eens hier gehad,
ik meen van '70—'80, maar in 't
voorjaar van 1880 werd ze ontslagen,
omdat haar geestvermogens toen weer
normaal waren.
,,'t Was een ongelukkige liefdesge
schiedenis die 't arme meisje den eers
ten keer had hier gebracht.
„Bijna een jaar lang is ze toen in
maatschappij teruggekeerd, maar op
den tweeden nieuwjaarsdag van 1881
werd ze andermaal hierheen gevoerd.
„Sinds is ze hier gebleven rustig en
bedaard en half versuft.
,,In de eerste periode die ze hier
doorbracht was ze nog al eens lastig,
en wilde vaak ontvluchten, want ze
had nog iets te doen, daar in de vrij
heid, zei ze."
„Maar sinds ze voor de tweede maal
terugkeerde, was ze altijd kalm, alsof
ze in die korte pooze, dat ze als gene
zen werd ontslagen, met de vrije we
reld had afgehandeld."
„Nog eenige minuten", zei de dok
ter, dan is 't met haar gedaan."
Haar krachten schenen haar te be
geven, zo lag roerloos, nog slechts
flauwtjes ademhalend
Ik begon haar hoe langer hoe oplet
tender gade te slaan, want, zie, dat
gezicht
Ik meende het meer te hebben ge
zien, lang, lang geledenMaar
waar?waar?Er was iets be
kends in
„Wie is ze, hoe heet ze? vroeg ik
onzen geleider.
En half fluisterend gaf hij ten ant
woord: „Haar naam is Johanna D
maar we noemden haar hier altijd
„goeie Jans."
Slot. volgt.)
I'rijH per 3 maanden t
franco per post 75 cent. Bij vooruitbetaling voor een geheel jaar bedraagt de abonnementsprijs
slechts f2,50 voor Nederland en voor België frs. 6,50.
Aan deze uitgave is verbonden een GEII.L.USTREERD ZONDAGSBLAD tegen den
prijs van 45 cent per 3 maanden, betaalbaar tegelijk met de abonnementsgelden.
Advertfentiën i
van 1 tot 5 regels 50 cent, voor elke regel meer 10.
Bij driemaal plaatsing van dezelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dienstaanbiedingen en aanvragen om dienstpersoneel ter grootte van hoogstens 8 regels worden
bij vooruitbetaling geplaatst voor 40 cent per advertentie.
Bij abonnement of herhaalde plaatsing belangrijke reductie.
P. IV. ItlMMlIlN.
ZUID-AFHIKA.
Afzetterijen.
De Londensche »Echo" heeft een langen
brief ontvangen uit Harrismith (Oranje
rivier-kolonie) waarin op zeer afkeurende
wijze gesproken wordt over de handelin-
gen der commissie, belast met het doen
van uitkeeringen en leeningen aan Boeren,
die tijdens den oorlog schade leden.
Volgens dezen briefschrijver is de com
missie slechts bereid te geven of te leenen
aan kleine grondbezitters, aan hen, die
niet meer dan 1100 morgen land bezitten.
Men wil deze lieden daardoor dwingen
een stuk van hun land te verkoopen, op
dat dan Engelsche kolonisten gemakke
lijker een plaats voor vestiging zullen
kunnen vinden.
Zij, die geholpen worden, ontvangen de
helft in geld en de helft in vee, en dan
rekent men voor een buffel, die slechts 15
pond waard is, niet minder dan 25 pond,
voor een muilezel van 40 pond, 20 of 25
pond slechts. Bovendien is het vee, dat
verstrekt wordt, niet van de beste hoeda
nigheid. De »Echo" noemt een voorbeeld
van een Boer in Harrismith, die zes muil
ezels kreeg. Den dag na de ontvang t
stierven er vier onder het werk.
De commissie weigert schadevergoeding
te geven aan Boeren, wier hoeve verbrand
is, indien de aanvrage na den 31en Mei
geschiedde. En nu doet zich het geval
voor, dat vele Boeren, die op den 31en
Mei in krijgsgevangenschap wareiw op-dien
datum niet wisten, dat hunne huizen ver
nield waren, zoodat zij hun aanvrage om
schadevergoeding niet tijdig konden in
sturen.
Het was een bekeud feit, dat in deze
commissie zitting hebben Engelschen en
Boeren, die gedurende den oorlog de En
gelschen geholpen hebben. De »Echo"
deelt mee, dat lord Milner aan de Boeren -
commandanten gevraagd heeft een lijst te
zenden van Boeren, die volgens hen ge
schikt waren om deel uit te maken van
deze commissie. De lijst werd gezonden,
doch geen der daarop voorkomende namen
scheen naar den zin te zijn van lord
Milner.
OOSTENRIJK.
Tegen «len drunk.
De Oostenrijksche regeering heeft een
wetsontwerp ingediend tot bestrijding der
drankzucht, dat, nevens verschillende be
palingen tot regeling van het tappersbe-
drijf onder meer dranksehulden, wegens
drankgebruik in tapperijen en dergelijke
aangegaan, gerechtelijk oninvorderbaar
