No. 90.
Zaterdag 1 November.
Anno 1902.
Raiffeisenbanken.
FEUILLETON.
Verwoeste Levens.
Brieuen, stukhen en aduertentiën te zenden aan den Redacteur-Administrateur van ZELANDIA" te Zuiddorpe.
Prijs per 3 maanden t
franco per post 75 cent. Bij vooruitbetaling voor een geheel jaar bedraagt de abonnementsprijs
slechts f2,50 voor Nederland en voor Belgiè frs. 6,50.
Aan deze uitgave is verbonden een GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD tegen den
prijs van 45 cent per 3 maanden, betaalbaar tegelijk met de abonnementsgelden.
Deze courant verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
Abonnementen worden aangenomen op post- en hulpkantoren.
A d v e r t"e ntlën t
van 1 tot 5 regels 50 cent, voor elke regel meer 10.
Bij driemaal plaatsing van dezelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dienstaanbiedingen en aanvragen om dienstpersoneel ter grootte van hoogstens 8 regels worden
bij vooruitbetaling geplaatst voor 40 cent per advertentie.
Bij abonnement of herhaalde plaatsing belangrijke reductie.
Inzending van advertentiën vóór 3 ure op den dag der uitgave
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
Allerzielen.
Triestige dag, die gedenkdag onzer doo-
den Hoe trekken ze onze ziel voorbij,
een voor een, die geliefden, die van ons
zijn heengegaan naar de geheimzinnige ge
westen der geestenwereld.
Zie, wanneer wij op dezen dag een
oogenblik, de lamlendige beslommeringen
en drukten des dagelijkschen levens ver
getend, in ons zelf terugkeeren, en met
ons hart en onze liefde wedergaan naar de
verre gewesten, waar onze familieleden
en kennissen, een moeder en vader, een
vriendin of een vriend, slapen in den kil
len grond, dan zouden we zoo gaarne hun
vriendelijk gelaat nog eens aanschouwen,
hun trouw oog nog eens zien, hun lieven
mond nog eens hooren spreken, ja
hun mond ons iets hooren verhalen van
wat daar is aan gene zijde des grafs.
Maar neen, de dooden keeren niet
weder 1
Noch zij, die met den blos der jonkheid
op de wangen en de illusiën des levens in
de ziel door de dood werden weggemaaid,
noch zij, die bevend van ouderdom, met
den rozenkrans in de knokkelige handen
het poortje der eeuwigheid zijn binnenge-
gtrompeld.
Ze sluimeren in eeuwige stilte, en laten
ons in 't onzekere omtrent het groote
raadsel des levens.
En toch is 't soms, of wij op dezen
dag weer met hen samenzijn en samenle
ven, en de stem des geloofs in God spreekt
ons duidelijker dan anders, dat de dag zal
komen, waarop wij hen wederzien te
midden der wondere dingen van het hier
namaals.
Tot dan toe een bede voor onze dooden,
opdat God hun geve de rust en het Licht.
O
Wij zullen trachten in eenige woor
den en zoo eenvoudig mogelijk uiteen-
tezetten, wat een Raiffeisenbank is en
Oorspronkelijke novelle
door
P. X. Brouns.
9.) (o)
»Wat nog te redden viel, zoo ver
volgde de man, werd gered, maar veel,
heel veel heeft de vervaarlijke stroom
medegesleurd in zijn domme, dolle
vaart.
»We zullen daar morgen pas den
geheelen omvang van kunnen overzien.
»'t Is gek, 't is gek 1Had dan
maar liever de dijk bezweken, daar,
waar wij'zoo hard .hebben gezwoegd,
dan waren ten minste alleen de akkers
verwoest. Maar numaar nuwat
heeft nu alles gebaat?.... zie, nu zijn
de woningen weggespoeld en de ak
kers toch^onder kiezel en zand bedol
ven.
»Ja, ja, er zal heel wat getobd moe
ten worden en heel wat armoede gele
den om er weer bovenop te komen."
Zoo besloot hij zijn droevig, eenvou
dig,^maar vreeselijk verhaal.
Toen het gewoel eenigzins bedaarder
was geworden, gingen ook wij even,
ik herinner 't me nog zeer goed, naar
welk nut zij verschaffen kan.
Een Raiffeisenbank is eigenlijk een
landbouw-krediet inrichting, een bank
waar de landbouwer, die geld noodig
heeft, dit krijgen kan, in voorwaarden
geheel en al overeenkomstig met den
aard van zijn bedrijf.
Buitendien is de Raiffeisenbank ook
een spaarbank, waar de landbouwers,
die geld over hebben en er oogenblik-
kelijk geen goede plaatsing voor vinden
hun kapitaal kunnen zetten.
Dus door bemiddeling van de Raif
feisenbank stelt de eene landbouwer,
die kapitaal te plaatsen heeft, dit geld
ten dienste van eenen anderen land
bouwer, die het nuttig gebruiken kan,
in plaats van het naar de Rijksspaar
bank te brengen waar het weer ten
dienste komt van de nijverheid, de fa
brieken, den groothandel.
Is zulk een kredietinstelling noodig
op den buiten
Ongetwijfeld is ze hoogst noodig, en
deze noodzakelijkheid vermeerdert da
gelijks naarmate het landbouwbedrijf
meer intensief wordt.
Een stuk land brengt door zich zei
ven niets op. Om er nut en winst uit
te trekken heeft de landbouwer be
drijfskapitaal noodig als gebouwen,
alem of gereedschappen, vee, zaaigoed,
mest, veevoeder, enz.
Het is buiten kijf dat de boer, wil
hij op den dag van heden met winst
blijven voortboeren, wil hij in den in-
trestenstrijd van onzen tijd niet immer
onderliggen, wil hij tegen de baatzuch
tige mededinging van het buitenland
en van andere bedrijven bestand zijn,
over meer bedrijfskapitaal moet kunnen
beschikken dan vroeger.
De landbouw moet meer en meer ge
schoeid worden op denzelfden voet als
de nijverheid, iedere ware verbetering
moet er in toepassing gebracht worden.
de schrikwekkende verwoestingen kij
ken.
Bij groepjes stonden hier en daar de
bewoners bij elkander en klaagden en
snikten over zulk een ontzettende ramp.
Niemand begreep, hoe 't mogelijk
was, dat juist daar een breuk had kun
nen plaats hebben, waar de strooming
niet zoo fel was en de dijken zóó hecht
en sterk.
Maar zie, wat gebeurde er plotseling
daar ginds, vlak nabij ons.
De menschen verzamelden zich tot
een grooten hoop en keken nieuwsgie
rig toe naar iets in hun midden.
Toen wij naderden, zag ik plotseling,
in het schijnsel eener fakkel, die een
man in de hand droeg, dezelfde schrik
aanjagende vrouw, die ons in den voor
avond bij 't opkomen van den storm
had ontmoet, mij ijlings met verwilder
den blik voorbij stuiven.
Ze deed vreemd en gejaagd. De gloed
harer oogen was als die van een lilifk-
semstraal, en op haar wezen was iets
duivelachtigs.
Onwillekeurig joeg ze me schrik aan,
maar nu nog heviger, dan toen ik haar
in den hollen weg had gezien eenige
uren geleden.
Het was of een booze geest haar
voortzweepte.
Toen wij de saamgestroomde men
schenmenigte waren genaderd, zagen
wij, dat in hun midden een paar man
nen een vrouw verzorgden, die in be-
wusteloozen toestand verkeerde.
Daarbij alle winstgevende verbetering
zelfs ter zijde gelaten, vereischen me
nigvuldige omstandigheden aanhoudend
gereed geld de betaling van werk
volk, van belastingen, aankoop van vee,
gereedschap, de regeling eener erfenis,
enz.
Hoe komt het dan dat nijveraars en
handelaars zoo gemakkelijk geld krij
gen op krediet en de landbouwers zoo
moeilijk
Als hoofdreden hiervan kunnen wij
aangeven dat voor Handel en Nijver
heid het kredietwezen zoo volledig
mogelijk is ingericht, terwijl er in za
ke van kredietinrichtingen overeen
komstig met den aard van het land
bouwbedrijf bijna niets bestaat.
Welke zijn nu de vereischten waar
aan een degelijke landbouwkredietin
richting beantwoorden moet
1°. Zooveel mogelijk verhoeden dat
er geld op den buiten renteloos blijft
liggen of van den boerenstand naar de
nijverheid en andere bedrijven weg
vloeit.
De instelling moet ons zoodanig in
gericht zijn dat zij den landbouwer ver
trouwen genoeg inboezemt opdat hij er
zijn geld naar toedrage in plaats van
het in de kist renteloos te laten liggen
of het te dragen naar stedelijke ban
ken en spaarkassen, vanwaar het weer
wegvloeit om in handel en nijverheid
te worden gebruikt.
2°. Leenen voor langen termijn.
Neemt eenen landbouwer, die omloopend
kapitaal leent, om meststoffen, zaai
graan aan te koopenhet spreekt van
zelf dat het daartoe gebruikte geld op
den tijd van drie maanden, op nieuw
geen geld kan worden, en dat de land
bouwer de ontleende som maar zal kun
nen teruggeven na den oogst of na het
gemeste beest te hebben verkocht.
Leent hij geld om een paard, een
't Was Anna, die ginds gewoond
had op het rijke landgoed, dat nu ook
door den razenden stroom was wegge
slingerd.
Sommigen meenden, dat het van den
schrik kwam, wijl men haar met moei
te had gered uit de golven, anderen
hadden gezien, dat een vreemde vrouw,
die ze niet kenden, haar met een ake-
ligen grijnslach iets in 't oor had ge
fluisterd en toen ijlings in de duister
nis van de nacht tusschen de menschen
was verdwenen.
Anna staarde haar met starren blik,
als aan den grond genageld, sprakeloos
na, verborg toen hevig verschikt haar
gelaat, met haar beide handen, en zak
te, onder 't slaken van een rauwen
gil, bewusteloos in elkaar.
Een kwartier ongeveer bleef ze in
dien toestand liggenen toen ze, als
uit een benauwden droom ontwakend,
de oogen opende, stamelde ze met nauw
hoorbare stem
Frans, Frans waar ben je Waar
zijn de menschen de woningen
Waar is zij, zij o God
Met haar handen tastte ze wezenloos
om zich heen, terwijl ze donker voor
zich uitstaarde als zocht ze iemand, die
haar in haar droom ontvlucht was.
IX
Vele jaren liepen over deze sombere
gebeurtenissen heen.
Ik had ze allang vergeten, of lie
verde volle stroom des levens had
werkos of ander vee aan te koopen
dan zal er nog veel meer tijd moeten
verloopen vooraleer het voordeel, dat
hij uit die dieren trekt, de geheele koop
som zal opgebracht hebben.
Er zullen daar twee, drie of nog
meer jaren voor noodig zijn.
Evenals de nijveraar, gebruikt de
landbouwer zijne kapitalen om ze te
veranderen in iets (oogst, vee, vleesch,
zuivel) wat meer waarde heeft dan het
geleende en dan moeten die voortbreng
selen weer verkocht worden of in klin
kende munt omgezet.
Eer deze laatste verandering heele-
maal plaats heeft gehad, kan de lee-
ner het geld niet teruggeven.
De vervaltermijn van eene leening
moei dus bepaald worden volgens het
gebruik dat van het geleend geld ge
maakt wordt en de gewone termijnen
van onze handels- en volksbanken
zijn uit dien hoofde voor den boe-
renhandel veel te kort.
3°. Gemak om het geleende geld
met gedeelten afteleggen, op vooraf be
paalde tijdstippen.
Deze vervaldagen zullen overeen ko
men met den tijd, waarop de boer ge
woonlijk zijne inkomsten heeft, bijv.
na den oogst.
Deze voorwaarde is van het aller
grootste nut in geval van leeningen
voor langen termijn.
Het is licht te begrijpen, dat bijzon
dere personen op zulke voorwaarden
doorgaans geen geld willen verschieten,
omdat zij die kleine afkortingen moei
lijk aanstonds op intrest kunnen plaat
sen degelijke credietinstellingen al
leen kunnen den boeren dienst bewij
zen. Deze dienst is van groot belang
zoowel voor den leener als voor den
geldschieter.
Op die wijze vermindert alle jaren
de schuld en de te betalen intrest.
de herinnering er aan in mijn hart be
dolven.
De ouderen onder de bewoners, om
wier bevenden schedel in die troebele
dagen reeds de witte, bloem vlokte, die
den mensch rijp maakt voor het doo-
denhof, waren al heengegaan en slui
merden in eeuwig zwijgen onder de
eenzame graszoden, in de ijzig stille
binnenkameren van de sombere wo
ning der dood, waar geen gedruis van
de rumoerige wereld meer doordringt,
om den kalmen, vreedzamen droom te
storen van hen, die uitslapen van de
vermoeienissen des kortstondigen, maar
veelbewogen levens.
Intusschen waren op de plek der
verwoestingen weer nieuwe woningen
opgebouwd door de nijvere handen der
genen, die in de volle zorg des levens
deelden, en de akkers, die met een
kiezellaag overdekt waren, werden
weer zooveel mogelijk vruchtbaar ge
maakt voor andere gewassen.
't Was een Augustusmorgen, en een
der eerste dagen van de groote vacan-
tie. -
Wars van alle boekenwijsheid en
vergetend voor een oogenblik de zware,
dorre wijsgeerige systemen der groote
wetgevers, waarin zich onze vrije geest
in de laatste maanden had trachten in
te denken, zweefden we door Gods
wije wereld, tusschen het volle leven
der warrelende menschheid, of genie
tend van de groote reine natuur, die
ons in hun koude realiteit of hun die-
Indien de leener jaarlijks niet mocht
afkorten, zou hij uit het geld, dat hij
heeft weggelegd om het geleende ka
pitaal terug te geven moeilijk eenigen
intrest kunnen trekken.
Hij zou daarbij veelal genegen zijn
het uitgespaard geld aan iets anders te
besteden, en zoo op den vervaldag het
geld kwijt zijn en niet kunnen betalen.
De geldschieter van zijnen kant met
den leener te verplichten bij jaarlijk-
sche afkortingen te betalen, belet dezen
het jaarlijksch uitgespaarde geld an
derszins te gebruiken en vindt aldus
meer waarborg.
Agricola.
Wordt vervolgd.)
Buitenlandsch Overzicht.
ITALIË.
Een dynamiet-bom.
Te Livorno is een dynamiet-bom ont
ploft op het bordes van het paleis van
mgr. Gianino, den bisschop. Bij de onplof-
fing werd een jongen gedood, en twee
anderen die op de vonken van de lont
waren afgekomen, kregen ernstige kwet
suren.
Waarschijnlijk is de vrijheid van denken
thans gewaarborgd te Livorno.
PORTUGAL.
Anti-clericaal
„In Portugal is het als 't ware mode,
anti-clericaal te zijn", aldus de Lissa-
bonsche correspondent der Kölnische
Volksz. „Vooral de lagere volksklassen,
waarvan zooals bewezen is, drie vierde
noch lezen noch schrijven kunnen, noch
zelfs denken hebben geleerd, noemen zich
liberaal en anti-clericaal."
Dit soort publiek heeft nu een school
bestormd, omdat zij door Jezuïeten
werd geleid.
De paters werden verdreven en achter
volgd. En de overheid vond 't goed.
pe poëzie, in één oogenblik vaak meer
stof geven om systemen op te bouwen
of te ontwrichten, dan de subjectieve
meeningen, die menig filosoof zich
vormt uit de bloote beschouwing van
of indenking in 't objectieve of
't abstracte om hem heen, en die hij
tot een stelsel samenwerkt, om den
zoekenden geest zijner medemenschen
te bevredigen.
Zoo bevonden wij ons in een der
streken van België, waar de plaats
doet niets ter zake, een groot en
somber melancoliek gebouw onze aan
dacht trok.
De kleine ramen waren met zware
ijzeren bouten versterkt, en een schrik-
bre spreuk boven de breede, doodsche
poort, zeide ons dadelijk, dat deze mu
ren de grootste an ijzingwekkendste
menschelijke ellende in duizenderlei
vorm herbergden.
We belden aan.
Hoe doosch klonk dat zware geluid
dier bel door de holle, ledige gangen,
en hoe vreemd stierven die kwijnende
tonen weg, langzaam, met een onwrik
bare kalmte.
Het was of die klanken zweefden op
de grenzen van twee werelden.
Eindelijk hoorden we een geschuifel
van voeteneen zware sleutel draaide
knarsend fn 't ijzeren slot, en met een
naar gedreun werd de breede poort open-
gerold.
(Wordt vervolgd.)
ZELANDIA
