feuilletönT
No. 89
Woensdag 29 October.
Anno 1902.
De ziel der Negotie.
Verwoeste Levens.
Brieuen, stukhen en advertentiën te zenden aan den Redacteur-Administrateur van „ZELANDIA" te Zuiddorpe
Deze courant verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
Abonnementen worden aangenomen op post- en hulpkantoren.
Inzending van advertentiën vóór 3 ure op den dag der uitgave.
(o)
Wij mogen als Christenen, met het
oog op het onvergankelijke de niets
waardigheid inzien van het geld, zoo
lang wij hier op aarde rondwandelen,
hebben wij het verbazend hard noodig.
Want wij zijn ook mensch.
Wij hebben noodig ons te kleeden en
te spijzen en te lavenwij behoeven
te wonen in een huiswij moeten vuur
stoken als 't koud, licht branden als
het donker is, en probeer dat alles eens
gedurende ook maar korten tijd, als gij
geen geld hebt, of men niet heel zeker
weet, dat gij er goed voor zijt.
Trouwens in het gewone leven komt
het nog wel eens voor, dat de men-
schen koopen zonder te kunnen beta
len.
Bij alle leveranciers zitten ze dan ook
in de schuld tot de ooren toe en zoo
nu en dan wordt er eens een geholpen,
die 't met zijn geloop en zijn aanbieden
van de rekening wat al te druk maakt.
Dat zit hem, 't zij tusschen twee haak
jes gezegd, in de allerverderfelijkste ge
woonte, dat de kleine lui niet dadelijk
betalen als zij iets noodig hebben, dat
zij niet contant koopen.
't Is waar, dat deze gulden maatre
gel veel zorg en kommer en dikwijls
ontbering geeft: 'k had wel een nieu
we jas noodig, moet men dan zeggen,
maar ik heb 't geld nog niet bij elk
ander dus ik wacht nog een tijdje.
Maar tegenover dit staat toch de heer
lijke gedachte van nooit schuld te heb
ben, van fier en vrij in 't gezicht te
kunnen zien, van geen straatje om te
moeten loopen, teneinde zijn schuldei-
scher niet tegen te komen en al die
onhebbelijkheden meer.
Daarbij, men bedenkt het ook te wei-
Oorspronkelijke novelle
door
P. X. IlrouiiH.
8.) (o)
Ik sprong doodelijk beangst op, en
snelde naar het raam.
Een verwarde menschenmenigte liep
wild en radeloos door elkaar. Mannen
met toortsen waren er bij, en vrouwen
en kinderen.
't Was een verschrikkelijk schouw
spel
En ginds, ginds ver in 't veld, in de
richting der Maas, zag ik den rossen
gloed van fakkels en lichten, die op
den wind schenen te zweven.
Groote God, wat was dat PWat
was dat P....
Vol angst en ontzetting wreef ik
mijn oogeu uit en staarde beurtelings
dan hier dan ginds in de fantastisch
verlichte duisternis van den eindeloos
diepen en grooten nacht, om eenige
oplossing van dat verschrikkelijk raad
sel te vinden.
Wat kon dat toch zijn
Al de sagen en sprookjes, waaraan
Zuid-Limburg zoo dichterlijk rijk is,
en die Limburg's kinderen reeds in hun
prilste jeugd met zooveel graagte be
nig, dat men door dat niet-contante
betalen behalve de eigen onaangenaam
heden er ook, en heel leelijke aan zijn
leverancier bezorgt.
Vooral wanneer deze behoort tot de
middenstand, tot de burgerij, tot die
klasse van menschen, die juist van
daag hopen, dat gij hun rekening niet
onbetaald zult wijzen van uw deur,
omdat zij met dat zelfde geld morgen
den wissel hebben te betalen van hun
inkoop.
En denkt eens na, of gij niet ver
schuldigd zijt uwen leverancier dade
lijk te geven waar hij recht op heeft,
vooral waar het geld zoo duur is en
gij het misschien renteloos laat liggen.
Hij heeft er recht op.
Hij heeft U zijn meubelen, zijn krui
denierswaren, zijn jassen en broeken,
zijn wijn, zijn andere artikelen ge
geven waarom geeft gij hem niet
uw geld
»0 maar ze rekenen er met de prij
zen wel op!" merkt gij misschien
aan, dat ze gedekt zijn voor rente
verlies."
Neen, waarlijk niet, dat doen ze
niet, dat kunnen ze eenvoudig niet
om de groote concurrentie van den
tegenwoordigen tijd. Wie een wei
nig meer er van weet, dien is 't niet
onbekend, met hoe buitengewoon klei
ne winst er wordt verkocht.
Is dit, het niet-contante betalen reeds
een oorzaak van de malaise der kleine
burgerij, het is ten volle onze attentie
waard te lezen, wat de heer Theodor
te Namen zei in een rede volgens l'A-
mi de l'ordre daar uitgesproken.
„Nadat de heer Theodor had aange
stipt, «lat de belangen van den mid
denstand in den laatssen tijd door ver
schillende uit zijn midden opgestane
„apostelen" zijn verdedigd, behan
delde hij de crediet-kwestie, die de ziel
luisteren in duizende, duizende vertel
lingen van de lange winteravonden
van den vreedzamen, gezellig gloeien-
aen haard, de St. Laurentius, de St.
dansnacht, als de tooverkollen en hek-
Jen door de Jucht rijden, de Geestensab-
sbath, met al zijn verschrikkingen, de
verhalen der Bokkenrijders, der Stein-
sche benden, die in de jaren '70 nog
de streken onveilig maakten, alles, alles
stormde in één enkel oogenhlik aan
mijn jongen geest voorbij en ik sidder
de van angst.
In een hoekje aan 't raam gekropen,
bleef ik doodstil, maar ook doodbang,
toekijken verroeren durfde ik me niet.
Och als men kind is, schrikt men
zoo gauw voor geweldige en groote
dingen, en vooral voor geheimzinnige
machten.
Nog steeds zag ik groote menschen
en kleine kinderen, schreeuwend en
schreiend dooreen woelen en warrelen,
terwijl hun gestalten in de holle duister
nis van den stormachtigen nacht, spook
achtig beschenen en verlicht door den
rossen gloed der toortsen, fakkels en
lantaarnen, mij in mijn kinderlijke ver
beelding geesten leken uit de hel.
Mijn blik dwaalde van 't een naar
't ander.
Maar toen ik aan de deur der wo
ning, die aan de overzijde van het ta
melijk ruime plein was gelegen, en die
wij gewoon waren »het hofke" te noe
men, in 't fantastisch schijnsel der
vreemde lichten, de kinderen die daar
is der hedendaagsche productie, vooral
voor de kleine nijverheid die niet le
ven kan wanneer zij feitelijk gedood
wordt door den verkoop op termijn en
door de trusts en coöperatieve inrich
tingen.
Indien de worsteling verschrikkelijk
geworden is, komt dit doordat de groo
te maatschappijen er in geslaagd zijn,
hun crediet te organiseerenterwijl
de kleine burgerij dit niet gedaan
heeft."
De spreker ging hier na, wat de
wetgeving gedaan heeft voor de pro
ductie in het groot door de instelling
van de Nationale Bank, van welker
papier de kleine winkelier niet kon pro-
fiteeren omdat de nationale bank een
derde handteekening, d. w. z. een borg
vereischt.
Men wijst wel op de volksbanken,
welke hier en daar verrezen zijn om in
•die behoefte te voorzien, maar ook deze
konden geen voordeliger voorwaarden
bieden dan de particuliere bankinstel
lingen.
Het moderne crediet, zoo ging spr.
voort, moet andere vormen aannemen,
en den eerlijken werker begunstigen
het moet gemakkelijker, goedkooperen
vooral minder aan fluctuaties onderhe
vig worden.
Alleen het onderling crediet kan hier
in voorzien, door aan de Spaarbanken
te onttrekken wat hiertoe noodig is en
spr. is van meening, dat de Staat tus-
schenbeiden moet komen om de organi
satie tot stand te brengen.
In Duitschland bestaat sedert vijf jaar
naast de Reichsbank, wier disconto on
langs 67» pet. bedroeg, de Centrale Bank,
die van 37»pCt. niet veranderd is.
De Pruisische Staat heeft voor de or
ganisatie van het crediet 50 millioen ge
schonken. Frankrijk gaf 40 millioen
aan het landbouwcrediet. België moet
woonden en die ik kende, rustig zag
staan toekijken, toen herademde ik een
weinig.
Tegelijkertijd echter kwam ook voor
mij redding opdagen, want ik hoorde
de deur der kamer openen, en eenige
minuten later was ik veilig onder de
hoede mijner zuster, beneden bij de an
dere huisgenooten, die mij met vlug
gen mond vertelden dat ginds de dijk
was doorgebrokenen toen ik vroeg
naar de menigte van wilde menschen
daarbuiten, toen hoorde ik, dat hét de
anders zoo vreedzame bewoners waren
van het gehucht in het dal, die hier
naar ons, naar de hoogere plaatsen
vluchtten om den dood te ontsnappen,
die met donderend geraas van golven
door de valleien stormde, en dat ze hier
heen waren gekomen omdat ze geen
woningen meer hadden om te wonen,
en geen dak meer om onder te slapen.
Nog geheel ontsteld en onder den in
druk der bange minuten, die mij een
eeuwigheid hadden toegeschenen, luis
terde ik later aandachtig naar het ver
haal van het schrikwekkend tooneel,
zooals een ooggetuige, een man die aan
't gevaar ontkomen was, het ons schil
derde.
«Heel de nacht, zoo vertelde hij, wa
ren we druk in de weer, om te mid
den van den vreeselijken storm, de
kracht der golven, die op 't gevreesde,
zwakke punt over den dijk sloegen, te
t rotseeren.
«Geweldige windvlagen rukten ons
op dezen weg volgen, zegt spr. en daar
om moeten vereenigingen ontstaan en
haar hulp verleenen.
Alleen door vereeniging kan men het
crediet organiseeren, evenals het vak
onderwijs, contante bet\ling, onder
drukking van oneerlijke concurrentie,
en al de overige desiderata van de kleine
burgerij, aldus besloot spr, zijn luide toe
gejuichte rede.
Buitenlandsch Overzicht.
bij wijlen ten onderste boven, maar de
wanhopige kracht van veel menschen-
handen, want helpers waren geko
men van verre en van nabij was
sterker dan die der wateren, en het ge
lukte ons een geregelde strooming over
den dijk af te benden.
«Diepe palen werden ingeheid over
geheel de lengte der kromming van
den dijk, waartegen de stroom in vol
le vaart het hevigst beukte, en tusschen
die palen vlochten we met bovenmen-
schelijke inspanning eindelijk een dich
te haag van sterke, taaie wissen.
«Zoodoende kreeg de stroom geen
vrijen loop dwars over den dijk en kon
hij dezen dus niet uithollen en weg
spoelen.
«Want de kleinste bres,.... en alles
was verloren.
«De orkaan bulderde wild om ons
heen en de golven loeiden en bruisten
in de diepe duisternis, alsof de hel
haar vreeselijkste furiën in die elemen
ten had losgelaten.
«We moesten hard roepen o"m elkaar
te kunnen verstaan.
De strijd was lang en bang.
«De hemel" echter was ons ten slot
te gunstig, want tegen half elf ure be
gon het ontzettend noodweer een wei
nig te bewaren.
«Allengskens week het groote ge
vaar geheel en alveel helpers waren
al weggegaan, de lantaarns en sein
lichten werden al schaarscher, toen
plotseling een man te paard in wilden
galop aanrennend door den donkeren
nacht, ons, die nog voor alle veiligheid
de wacht hielden, kwam boodschappen,
dat ginds verre, vlak tegenover het ge
hucht, op een punt, waar men er niet
de minste vreeze voor had gekoesterd,
als door een wonder de dijk was door-
ebroken, en de wateren met vervaar-
ijk geweld de huizen wegrukten en de
vlakten doorbruisten.
«Wij snelden er heen, zoo verhaalde
de man, maar, mijn God,.... schrik
wekkender verwarring heb ik nooit in
mijn leven aanschouwd
«Alsof de geduchte katastroof van het
einde der wereld ware gekomen, zoo
wild en angstvol klonk, bij 't bruisen
der elementen, en bij het geloei en ge
hinnik van dieren, het gehuil en ge
jammer der menschen door elkaar.
«Door een ontzettend breede gaping,
die wij niet konden overzien, stormden
de dreunende wateren met onstuimige
jacht.
«Huizen waren weggeslingerd, da
ken en boomstammen en beesten dre
ven op den uitgestreken waterspiegel
het was een wilde strijd om 't le
ven, die door menigeen werd gestreden
in den stikdonkeren nacht.
«Kinderen zochten naar hun ouders,
moeders vroegen handenwringend naar
hun lievelingen, mannen riepen hun
vrouwen, en vrouwen en meisjes en
knapen deden de lucht weergalmen van
angstgeschrei en gejammer.
(Wordt vervolgd.)
ZELANDIA
PrIJs per 3 maanden t
franco per post 75 cent. Bij vooruitbetaling voor een geheel jaar bedraagt de abonnementsprijs
slechts f2,50 voor Nederland en voor België frs. 6,50.
Aan deze uitgave is verbonden een GEIl«IATSTREERD ZONDAGSBLAD tegen den
prijs van 45 cent per 3 maanden, betaalbaar tegelijk met de abonnementsgelden.
A d v e r t'e ntiën t
van 1 tot 5 regels 50 cent, voor elke regel meer 10.
Bij driemaal plaatsing van dezelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend
Groote létters worden- naar plaatsruimte berekend.
Dienstaanbiedingen en aanvragen om dienstpersonèél ter grootte van hoogstens 8 regels worden
bij vooruitbetaling geplaatst voor -40 cent per advertentie.
Bij abonnement of herhaalde plaatsing belangrijke reductie.
ZUID-AFRIKA.
Ren heftig delmt.
Gisteren heeft in de Kaapsche wetge
vende vergadering een heftig debat plaats
gehad naar aanleiding van een post op de
begrooting van landbouw. De Bondsleden
weigerden het salaris van den hoofdin
specteur der schapenfokkerij te verhoogen
deze man was, zeiden zij, tijdens den oor
log bij den verkenningsdienst geweest, en
Merriman noemde de schapeningspecteurs
ronduit spionnen. Daarop riep Walton dat
Merriman zelf in nauwe betrekking ge
staan had tot lieden die den vijand in
lichting gaven. Merriman deed een beroep
op den voorzitter, en Walton trok zijn
woorden in.
Dr. Smartt zeide dat zijn partij liever
een maand lang obstructie zou voeren, dan
toe te laten dat iemand gestraft werd we
gens zijn trouw aan den koning.
JAPAX.
Ons Arbitragehof krijgt alweer werk.
Een geschil tusschen Japan, Duitschland,
Engeland en Frankrijk zal thans aan de
uitspraak van het Hof worden onderwor
pen. Het loopt over de uitlegging van
18 van het verdrag dat in Augustus 1900
door Japan gesloten is. Daarin werd be
paald, «lat de bezitters van gronden, die
vroeger tot de niet aan Japansche jurisdic
tie onderworpen nederzettingen behoorden,
op den ouden voet zouden behandeld wor
den, dat is zij betalen een soort »rente«
aan de Regeering, waaruit de kosten voor
bestrating, verlichting en bewaking moe
ten worden betaald.
Nu heeft Japan echter boven die be
paalde rente een soort bouwbelasting in
gevoerd en de verschillende mogendheden
protesteeren daartegen. Verleden jaar
heeft de Duitsche gezant namens zijn regee
ring verklaard, dat behalve de bij 18
bepaalde »rente« geen belasting van de
vreemdelingen in de oude nederzettingen
mag worden geheven een meening die
door Frankrijk en Engeland eveneens
wordt verdedigd.
In overeenstemming met de beide andere
gezanten heeft de Engelsche gezant Sir
Claude Mac Donald thans aan de Japansche
regeering gevraagd dit geschilpunt aan de
uitspraak van het Hof van Arbitrage te
onderwerpen. Er ontstond eenig verschil
over de quaestie, welke vraag aan het Hof
zou worden voorgelegd de mogendheden
wenschten een uitlegging van 18 te
vragen, de Japansche regeering wilde
vragen Moeten de eigenaars der vroegere
nederzettingen bouwbelasting betalen of
niet
Nadat de onderhandelingen een paar
maal gestaakt zijn, heeft Japan eindelijk
ook omtrent de formuleering der vraag
toegegeven. In de Japansche staatscourant
»Kwampo Revamgo« komt nu het proto
col dezer overeenkomst voor. De drie
mogendheden hebben acht maanden ge
vraagd, om haar standpunt uiteen te zet
ten de Japansche regeering zal haar ant
woord dan binnen zes maanden inleveren.
De heffing der betwiste belasting zal door
Japan worden geschorst tot na de beslis
sing van het Hof van Arbitrage.
DUITSCIILAXD.
Uit «Ie ou<lc doos.
De veroordeeling van een man uit Aken,
die zich in onzijdig Moresnet (tusschen
Pruisen en Aken) aan niet zeer ernstige
bedriegelijke handelingen had schuldig ge
maakt, tot een jaar gevangenisstraf, vijf
jaar tuchthuisstraf en een geldboete, heeft
weer eens de aandacht gevestigd op de
onhoudbare toestanden in dit vergeten
hoekje van de wereld. Daar heerschen
namelijk de strafbepalingen van den napo-
leontbchen Code pénal nog in al hare ge
strengheid. In het gegeven geval ried de
voorzitter van de strafkamer te Aken, die
de zaak volgens den ouden Code berech-
