PAGKALENDER
WOENSDAG 4 NOV* 1942
57e JAARGANG No* 30
Het gezin en de woning.
Zestien schepen uit konvooi tot zinken gebracht - Aan
vallen en tegenaanvallen in West-Kaukasus Zware
aanvalstrijd in Stalingrad duurt voort - Hevige slag in
BINNENLAND
Egypte wordt voortgezét.
UIT DE PROVINCIE
Bureaux: Lange Vorststraat 70 Goes,
Postrekening no. 44455 Telefoon no. 2438.
Bijkantoor Middelburg,: Firma Boekhandel
J. J. FANOY, Nieuwe Burg 2628 en
Noordweg 155 Telefoon no. 3128.
Abonnementsprijs 2,73 por kwartaal. Week
abonnementen voor Middelburg, Goes en
plaatsen waar een agent is aangesteld 0,21.
Losse nummers 6 cent.
Dir.-Hoofdred.A. DE LANGE GOES.
ELAND
Advertentiën 12 cent per millimeter. Ingezon
den mededeelingen 24 cent per millimeter.
Bij contract belangrijke korting.
Kleine, advertentiën (maximum 8 regels) van
15 regels 65 cent, iedere regel meer 13 cent.
Dienstaanvragen en dienstaanbiedingen van.
15 regels 55 cent, iedere regel meer (max.
8 regels) 11 cent. Onder letter of motto
10 cent extra.
Adv. in deze rubriek bij vooruitbetaling.
Administrateur (advertentiechef)
B. P. DAVIDSE, Goes.
Een van de factoren voor een ge
zonde ontwikkeling van het gezinsleven
is een behoorlijke woning, een waarheid,
die in de vorige eeuw dikwijls vergeten
is en waaraan sommigen ook in dezen
tjjd nog te weinig denken.
Met dankbaarheid mag geconstateerd
worden het is ook meermalen door
buitenlandsche deskundigen opgemerkt
dat Nederland op woninggebied een
vooraanstaande plaats inneemt. Er is
vooral de laatste 40 jaar op het terrein
der volkshuisvesting veel verbeterd,
zoowel door overheid, vereenigingen als
particulieren. Dank zij de woningwet is
hier veel ten goede gewijzigd.
Erkend moet worden, dat de woning
toestanden in ons land zeer slecht waren.
Laat ons, om dat te bewijzen, enkele
feiten mededeelen.
De Burgemeester van Leeuwarden
f moest in 1900 constateeren, dat 49 pCt.
van alle woningen éénkamerwoningen
waren.
Begrijpen wij wat dat zeggen wil?
Dat vader en moeder, jongens en meis
jes, hun hêele leven in één vertrek moes
ten uitleven.
Op 1 Januari 1931 waren ins ons land
nog pl.m. 70.000 éénkamerwoningen,
In 1909 waren in Amsterdam nog 2707
kelderwoningen; in 1937 was dit. aantal
ingekrompen tot 519.
Er zijn kelderwoningen geweest, een
duizendtal in Amsterdam, waar men niet
rechtop kon staanveelal waren die
kelders erg vochtig en kon men slechts
door enkele/uren per dag te pompen,
het woonvertrek wat drooghouden. In
die kelders, die een -of twee vertrekken
hadden, waarin nimmer zonlicht binnen
kwam, en men vrijwel heel den dag
kunstverlichting noodig had, moest het
gezin 'leven.
Ook in de middelgroote en in d% klei
nere plaatsen en dorpen waren zeer
slechte woningtoestanden te vinden.
Is er ook in Zeeland op woninggebied
nog niet veel te verbeteren?
Er is, met de middelen, welke de
Woningwet biedt, heel veel bereikt, maar
er blijft desniettemin nog veel te werken
over.
Opmerkelijk is, dat de arbeid der
bouwvereenigingen in de vorige eeuw
hoezeer ook als pioniers-arbeid te
waardeeren in de woningtoestanden
geen groote verbetering heeft gebracht.
De Overheid hield zich vrijwel afzijdig,
de oprichters zelf letten in hoofdzaak op
het financieel rendement en de arbeiders,
die toch het grootste belang hadden bij
een betere huisvesting, lieten het initia
tief aan de gegoede burgerij. De oudste
woningbouwvereenigingen (1851 te Arn
hem en 1852 te Amsterdam) zijn daar
van het bewijs. Zij dragen een geheel an
der karakter dan die van onzen tijd.
De mogelijkheid om de verbetering
van de volkshuisvesting in grooten stijl
ter hand te nemen, ontstond eerst met de
tot stand koming van de Woningwet
van 1901. Deze wet brak met het begin
sel van de overheidsonthouding. Zij
schiep de mogelijkheid om met over
heidssteun volkswoningen te bouwen,
niet ter wille van de winst, maar in het
belang van een zoo goed mogelijke voor
ziening in de behoefte. Daartoe konden
de ingezetenen woningbouwvereenigirir
gen oprichten.
Aan toegelaten vereenigingen konden
vporschotten en desnoods jaarlijksche
bijdragen uit de overheidsmiddelen wor
den verleend.
Aanvankelijk was, zooals meestal de
gewoonte is, de belangstelling voor dit
nieuwe niet heel groot. Eind 1905 waren
er nog maar 15 toegelaten vereenigin
gen, alle bestuurd door leden van de ge
goede burgerij.
(Slot volgt.)
Wat mag men vragen voor vervoer per
bakfiets en transportrijwiel
Uit binnengekomen klachten is geble
ken, dat een aantal besteldienstonderne
mers, zonder de daartoe vereischte toe
stemming te hebben verkregen, hun ta
rieven voor het vervoer per -driewielige
bakfiets-of transportrijwiel hebben ver
hoogd. In het bijzonder in het kustge
bied bleken eenige ondernemers zich -niet
te hebben ontzien, van de situatie mis
bruik te maken, door het bedingen van
volstrekt ontoelaatbare prijzen. Daarom
zijn thans door den gemachtigde voor de
prijzen voor transporten met driewielige
bakfietsen en transportrijwielen maxi
mumprijzen vastgesteld, welke jn een
officiiele publicatie zijn bekend ge
maakt. Bij overvraging doet men ver
standig, dadelijk een klacht in te dienen
by den provincialen Commandant voor
de prijsbeheersching, of bij de plaatse
lijke politie, die er vpor, zal zorgen, dat
de toegestane tarieven gehandhaafd blij
ven.
Hetopperbevel der Duitsche weer
macht deelt mede:
In den W e s t'e 1 ij ken Kauka-
s u s leidden aanvallen en tegenaan
vallen tot verbitterde gevechten, waarbij
onze troepen hun stellingen handhaafden
Slowaaksche troepen vernietigden inge
sloten vijandelijke strijdkrachten! Ten
Oosten van A 1 a g i r braken Duitsche
troepen in voortdurendeh aanval door
zeert ver stier kt e'en door mijnen bescherm
de vijandelijke stellingen. Zware verliezen
werden den vijand toegebracht door
bomaanvallen en mitrailleurvuur der
luchtmacht. Een pantsertrein werd ver-
nietigd.In de Kalkmukkensteppe werd vij
andelijke cavalerie met aanzienlijke ver
liezen door een Duitschen tegenaanval
teruggeworpen.
In Stalingrad duurt de zware
aanvalsstrijd om huizenblokken en stra
ten voort. Stuka's zetten hun aanvallen
op de fel omstreden nesten van verzet
in het Noordelijke deel dér stad voort.
In weerwil van den hardnekkigen tegen
stand verloor de vijand opnieuw terrein.
Zijn steeds herhaalde tegenaanvallen
mislukten. De treinverbindingen ten
Oosten van de Wolga en de veerdienst
over de rivier werden voor geruimen tijd
verbroken door de actie van afdeelingen
gevechtsvliegers.
Aan het Don-front deed de vij
and pogingen om de rivier over te ste
ken, wélke steeds door Roemenen, Itali
anen en Hongaren werden verijdeld met
.zware verliezen voor den vijand. Italiaan-
sche jagers deden in scheervlueiit aan
vallen op veldstellingen. Hongaarsche
I troepen vernietigden bij een uitgebreide
stoottroepactie talrijke kazematten en
gevechtsstellingen aan den Oostelijken
oever der rivier en maakten gevangenen,
i Ten Zuidoosten van het Ilmenmeer
duren de hardnekkige plaatselijke ge
vechten op het volkomen drassige ter
rein voort.
In' den strijd tegen de koopvaardij-'
én oorlogsvloot der Sowjet-Unie heeft de
luchtmacht in October aan de kust van
de Zwarte Zee, op de Kaspi
sche Z e e op den benedenloop van
de Wolga en op het Ladogameer
in totaal 33 vracht- en transportschepen
van verschillende tonnage, waaronder
een groot aantal tankschepen, en een
bewakingsvaartuig vernietigd. Voorts
werden 32 vrachtschepen van alle soor
ten en vier oorlogsvaartuigen door aan
vallen uit de lucht beschadigd.
In het Kanaal is in den nacht van
1 op 2 November een aanval van En-
gelsche motortorpedobooten op een
Duitsch konvooi verijdeld door het ge
concentreerde afweervuur der Duitsche
beschermende strijdkrachten. Een vijan
delijke motortorpedoboot werd in brand
geschoten. In den .afgeloopen nacht
kwam hetzelfde konvooi opnieuw in ge-
ve<ihtscontact met Engelsche motortor
pedobooten, waarbij een vijandelijk vaar
tuig zoo zwaar beschadigd werd, dat het
verloren geacht kan worden.
De slag in Egypte duurt met toe
nemende hevigheid voort. Het binnen
dringen van sterke vijandelijke gepant
serde afdeelingen aan den Noordelijken
sector van het front werd opnieuw door
niets ontziende dapperheid in een tegen
aanval opgevangen. Duitsche en Itali-
aansche luchtstrijdkrachten deden op de
belangrijkste punten van het gevechts
terrein onvermoeidaanvallen op Brit-
sche gemotoriseerde strijdkrachten, ar
tilleriestellingen en achterwaartsche-
verbindingen.
Duitsche en Italiaansche jachtvliegers
schoten vijftien vijandelijke vliegtuigen
neer, terwijl een Duitsch vliegtuig ver
loren ging. Bovendien werden gisteren
boven de Middellandsche Zee
vijf Britsche vliegtuigen neergeschoten,
waarvan een door een Duitsche duik
boot. Aan de Kanaalkust verloor de vij
and gisteren vier vliegtuigen.
Naar reeds in een extra bericht me
degedeeld is, is ten Oosten van de Ca-
nadeesche kust eengroep Duit
sche duikbooten in weerwil vaii het
slechte weer en het slechte zicht in con
tact gekomen met een van Amerika naar
Engeland varend konvooi, geheel gela
den met oorlogsmateriaal en levensmid
delen. In hardnekkige aanvallen, die ver
scheidene dagen .en nachten duurden,
werden van dit krachtig beschermde vij
andelijke konvooi zestien schepen met
een gezamenlijken inhoud van 94.000 ton
tot zinken gebracht, waaronder drie mu-
rtitieschepen, die bij den eersten aanval
in de lucht vlogen.
Twee andere schepen, met een geza
menlijken inhoud van 11.000 ton, alsriie-
de een torpedojager en een corvet, wer
den getorpedeerd. Slechts, verstrooide
resten van het konvooi konden in den
dichten mist ontkomen."
Italiaansch weermachtsbericht.
Ook gisteren duurde jje slag aan het
Egyptische front met toenemende he
vigheid voort. De krachtige druk van
aanzienlijke gepantserde strijdkrachten
ven den vijand werd op doeltreffende
wijze bedwongen door troepen van "de
spil, die herhaaldelijk met groote dap
perheid tot den tegenaanval overgin
gen. De vijand leed aanzienlijke verlie
zen aan pantserwagens, waarvan er
meer dan 90 vernield wérden. Ook onze
verliezen zijn zwaar. Hevige gevechten
zijn nog gaande.
De luchtmacht nam met al haar typen
aan den strijd deel: zij bestreed de Brit
sche luchtmacht, bombardeerde vijande
lijke kolonnes en viel zonder ophouden
het gebied achter het vijandelijke front
aan. Tijdens talrijke gevechten werden
drie toestellen door onze jagers en 12
door de Duitsehers neergeschoten. Ita
liaansche en Duitsche vliegtuigen, die
een konvooi begeleidden, sloegen lucht
aanvallen af en schoten 4 tweemotorige
toestellen neer. Onze vlootstrijdkrach-*
ten hebben een vijandelijke duikboot tot
zinken gebracht.
De strijd op Nieuw-Guinea.
(S. P. T.). Naar de Engelsche radio
Dinsdagmorgen bekend maakte, hebben
de geallieerde troepen op Nieuw-Guinea
Kokoda bezet. Tevens wordt vermeld,
dat een naar dit frontgebied opstoomend
Japansch konvooi tot terügkeeren is ge
dwongen.
Met het begin van een groot offensief
hebben de Amerikaansche strijdkrachten
op Guadalcanar het initiatief weer in
handen genomen, bericht de oorlogscor
respondent van de Daily Telegraph uit
het hoofdkwartier van generaal Mac
Arthur. Reeds voor het begin van
de operaties werd een terreinwinst
van 4 km gemeld/Verdere bijzonderhe
den zullen later worden bekend, gemaakt.
Korte berichten.
Vierhonderd bekende Amerikaansche
persoonlijkheden hebben tot president
Roosevelt een verzoekschrift gericht,
waarin de verbreking der diplomatiexe
betrekkingen met Spanje wordt geëischt.
Uit verschillende streken van
Britsch-Indië worden wederom onlus
ten en arrestaties gemeld. Gisteren is
de particuliere secretaris van Pandit
Nehroe, Oepadhya, te Allahabad gear
resteerd.
Jhr' Mr> Dr W. F. Röell f
Terwijl hij van 's Graveland op weg
was naar Amsterdam, is gistermorgen
op 72-jarigen leeftijd plotseling overle
den, Jhr Mr Dr W. F. Röell.
Gedurende 13 jaar was hij schoolopzie
ner te Hilversum.
Van de Maatschappij voor Gemeente-
crediet was hij van 1905 tot 1940 direc
teur. Voors bekleedde hij verschillende
commissariaten.
Dr K.Keijer, leider van het Medisch
Front Hoofdafdeeling Volksgezondheid
der N.S.B.
(Foto V.N.P.) Pax-Holland m
DE VOLKSGEZONDHEID.
Rede van' Dr K, Keyer.
Op de eerste bijeenkomst van den
raad der N.S.B. voor de volksgezond
heid heeft dr Keyer, hoofd van de af-
deeling volksgezondheid der N.S.B. een
rede gehouden over de volksgezondheid
in nat.-soeialistischen zin.
Aan het A.N.R.-verslag dier rede ont-
leenen wij het volgende:
De doelstelling is, zeide spr., zorgen
voor de zuiverheid van het ras; zorg
dragen voor een gezond ras door het
instellen van een jeugdcontrole in pro-
phylactischen zin, die reeds begint voor
de geboorte en eindigt na de vervulling
van den dienstplicht; een geneeskundig
apparaat scheppen, dat in de, toekomst
dusdanig werkt, dat arbeidskracht zoo
lang mogelijk in stand wordt gehou
den en na ziekte of ongeval met alle
ons ten dienste staande middelen zoo
snel mogelijk valide wordt gemaakt;
al die maatregelen treffen die indirect
noodig en van invloed zijn op de volks
gezondheid om een lichamelijk en gees
telijk gezond en sterk volk te krijgen.
Een en ander zal bereikt moeten
worden in de eerste plaats door voor-
loopige bundeling van alle krachten op
geneeskundig gebied, die zich voor dat
doel willen inzetten, ,en door de jeugd
door opvoeding in dezen zin groot te
brengen. Deze arbeid dient verricht te
worden onder respecteering van de in-
dividueele „vrijheid, dat wil zeggen in
dividueel vrij, maar ondergeordend in
groot verband. Aan den staat den plicht
om door het vestigingsbesluit te rege
len hoeveel artsen voor goeden medi-
schen arbeid per hoofd van de bevol
king, welke specialisten, en welk aantal
er voor baanbrekende medische opbouw-
arbeid noodig zijn, een en ander bij
voorbaat te reguleeren door het vast
stellen van bet aantal studenten aan de
verschillende faculteiten van de univer
siteit. Aan de leiding der artsenkamer
is de belangrijke taak opgelegd, om de
omstandigheden zoo gunstig mogelijk
te maken voor de medische opleiding.
Het voorlichtingsbureau van den
Voedingsraad zal zijn actie moeten rich
ten op:
Het verzekeren van het zoo doeltref
fend mogelijk gebruik van de beschik
bare levensmiddelen met het drieledige
doel: a. De volkskracht ongerept in
stand te houden; b. Verspilling te voor
komen en c. Een harhionischen bouw
van onze volkshuishouding te steunen.
Een stelselmatige voorlichting en pro
paganda, die de voedingsgewoonten van
de bevolking zoodanig beïnvloedt dat
daardoor ook in de verdere toekomst
een aoo volwaardig mogelijke voeding
verzekerd blijft.
Bijzondere aandacht zal besteed wor
den aan de mijnwerkers.
Belangrijk is verder vooral de gron
dige rheumabestrijding. Wat het zieken
fondswezen betreft, aan den commis
saris voor het fondswezen wordt toe
gevoegd een raad van bijstand, bestaan
de -uit enkele artsen die op het gebied
van het fondswezen deskundig worden
geacht.
De commissaris heeft de plicht, wat
het medische gedeelte betreft, deze ad
viezen te aanvaarden, de financieele
mogelijkheden er van te overwegen en
het geheel langs wettelijken en ambte
lijken weg tot uitvoering te brengen.
WOENSDAG 4 NOV. 1942.
Sterkt uwe harten, want de komst des
Heeren is nabij. Jac. 5 8.
Zon
op onder
7.39 17.08
8 Nov. Nieuwe maan.
15 Nov. Èprste kwartier.
Maan
op onder
2.07 15.40
Loonen N.O.-polder.
Het college van rijksbemiddelaars
heeft een regeling van loonen en andere
arbeidsvoorwaarden vastgesteld voor
bouwvakarbeiders, werkzaam in ge
noemden polder. In deze regeling zijn
de loonen voor volwassen arbeiders
vastgesteld voor geschoolden op 60 cent
per uur, voor geoefenden op 55 cent en
voor' ongeschoolden op 50 cent. Ten
aanzien van de overige arbeidsvoor
waarden sluit de regeling- zooveel mo
gelijk aan bij de laatstelijk gegolden
hebbende regeling van loonen en ar
beidsvoorwaarden voor den water-,
spoor- en wegenbouw. Slechts zijn voor
zieningen toegevoegd in zake de kosten
van huisvesting in de rijksbarakken, een
rijwielvergoeding en een eytra toelage
als' tegemoetkoming in de kosten van
laarzen, schoenen enz.
Loonen metaalnijverheid.
Blijkens de „Staatcourant" van 30
dezer-heeft het college van rijksbemid
delaars een vijfde wijziging vastgesteld
van de regeling van arbeidsvoorwaar
den in dë metaalnijverheid d.d. 14 No
vember 1941. Hierbij is bepaald, dat
deze regeling ook van toepassing zal
zijn op de scheepsslooperijen. r
Zendter Hilversum sluit een uur vroeger.
Naar de persdienst van den Meder-
landschen omroep mededeelt, zullen de
Zenders Hilversum I en II van heden
avond af in verband met de tijdSwijzi-
ging een uur vroeger sluiten. De pro
gramma's zijn voor de toestelbezitters
dus slechts te hooren tot 19.15 uur.
Na kwart over zeven zijn de program
ma's alleen te hooren via de radio-cen
trales, die over een lijnverbinding met
de studio beschikken.
Opbrenlgst der belastingen.
Blijkens mededeeling van het Centraal
Bureau voor de Statistiek in het jongste
nummer van de Economische en Sociale
Kroniek bedroeg de totale opbrengst der
belastingen in Nederland in het eerste
halfjaar van 1942 f728 millioen tegen
f 1219 millioen in het geheele jaar 1941,
f 925 millioen in 1940 en f 92(5 millioen
in 1939.
H. Botterwag begraven.
Op de Eerste Algemeene Begraafplaats
te Utrecht werd gisteren onder groote
belangstelling het stoffelijk overschot
ter ruste gelegd van den heer H. Botter-
weg, in leven oud-wethouder van de ge
meente Utrecht, oud-lid der Tweede Ka
mer en Provinciale Staten van Utrecht.
Op uitdrukkelijk verzoek—van de familie,
werd aan de groeve alleen gesproken
door Ds D. Zwart, Geref. predikant. Na
dat een schoonzoon dank had gebracht
voor de groote 'belangstelling, werd door
de aanwezigen Psalm 277 gezongen,
waarmee de plechtigheid beëindigd werd.
WANNEER VERDUISTEREN?
Donderdag 5 November 1942.
's Morgens tot 7.41 u.
's Avonds van 17.06 u.
Generaal-veldmaarschalk Rommel en Generaal-veldmaarsclialk Kesselring tijdens
een bespreking in de Alameinstelling. PK-Otto-PBZ-R P H m
C. C. Calliertbach overleden.
Te Nnkerk is in den leeftijd van 77 ja
ren overleden de heer C. C. Callenbach,
bekend ooekdrukker en phylantrodp. De
heer Callenbach is gedurende 25 jaren
lid van den gemeenteraad van Njjkerk
geweest.
Commissie inzake rundvee-tuberculose.
De Commissaris der Provincie heeft
ingesteld een Commissie, welke tot taak
heeft, een ontwerp Provinciale verorde
ning voor te bereiden, waarbij onderzoek
naar tuberculose van melkgevende koei
en verplicht wordt, onder voorzitter
schap van dhr C. Philipse, Fd. bestuurs
raad dezer provincie te 's-Heer Arend3-
kerke.
Tot leden dezer Commissie zijn be
noemd de heeren: A. Cappon te Goes;
H. A. A. baron Collot d'Escury te
KloosterzandeA. Geschiere J.Hzn. te
Grijpskerke; Dr H. Kerstens, inspecteur
v. d. Veeartsk. diénst te Breda; A. A.
i Kleinjan, dierenarts te Goes; C. Zwa
german, Rijkszuivelconsulent te Mid
delburg.
Deze Commissie zal op Maandag 16
j November a.s. te Goes haar werkzaam
heden aanvangen.
Middelburg.
A. J. S. en J. W. J. werden gever
baliseerd wegens het springen op een rij
dende tram.
Mej. A. R. v. B. deed bij de politie
aangifte van diefstal van eenig bedde-
goed, o.m. sloopen en lakens.
Tegen P. v. H. en D. K. •werd pro-
ces-verbaal opgemaakt wegens het feit,
X
