Sr
DAGKALENDER
WOENSDAG 14 OCT» 1942
57e JAARGANG No» 12
Heemkunde op school»
Opnieuw Sowjet-strijdmaoht in Kaukasus vernietigd -
Succeslooze Sowjet-tegenaanvallen - Rede van Roose
velt - De strijd om de Salomons-eilanden.
BINNENLAND
Bureaux: Lange Vorststraat 70 Goes.
Postrekening no. 44455 Telefoon no. 2438.
Bijkantoor Middelburg: Firma Boekhandel
J.J. FANOY, Nieuwe Burg 2628 en
Noordweg 155 Telefoon no. 3128.
Abonnementsprijs 2,73 per kwartaal. Week
abonnementen voor Middelburg, Goes en'
plaatsen waar een agent is aangesteld 0,21.
Losse nummers 6 cent.
Dir.-Hoofdred.: A. DE LANGE GOES.
H i?c 1
VOOR ZEELAND
Advertentiën 12 cent per millimeter. Ingezon
den mededeelingen 24 cent per millimeter.
Bij contract belangrijke korting.
Kleine advertentiën (maximum 8 regels) van
15 regels 65 cent, iedere regel meer 13 cent.
Dienstaanvragen en dienstaanbiedingen van
1—5 regels 55 cent, iedere regel meer (max.
8 regels) 11 cent. Onder letter of motto
10 cent extra.
Adv. in deze rubriek bij vooruitbetaling.
Administrateur (advertentiechef)
B. P. DAVIDSE, Goes.
De heer v. d. Hoven van Genderen ver
telt in „De School met den B(jbel"j
„Een herinnering uit mijn jeugd, 'k
Was een jongen van misschien veertien
jaar. 't Gebeurde op een regenachtigen
zomerdag in de keuken van een boer
derij.
Hoe het kwam weet ik niet, maar in
eens was het algemeene gesprek geko-
men op den oorsprong van de voedings
producten. Misschien was de maaltijd
zoo juist besloten met een schotel ste
vige rijstebrij. Er was tenminste vastge
steld, dat de rijst uit Indië komt. En de
boekweitegrut kwam van de „haai", d.i.
de hèi, de zandgrond. De havermout
was een product, dat op de een of andere
geheimzinnige manier van de haver werd
gefabriceerd. De „tarwe-blom" kwam
van de „boeren hier", wat zeer juist ge
zien was. iedere boer verbouwde zijn ei
gen koren, dat op de dorpsmolen gema
len en in de eigen oven of door den bak
ker gebakken werd; van import ui^,Ame
rika leefde men daar toen nog niét.
Ten slotte deed de achttienjarige boe
rendochter nog een gewichtige vraag:
„Vaoder, en waor komt dan de pelle-
gaast vandaon?"
De pellegaastdaar keken
we elkaar nou toch eerst eens Verwon
derd over aan.
Wist niemand dat?
Even nadenken
Gelukkig, debuurman bracht uit
komst.
„De pellegaast, Bet," zei hij, „die
groeit hier vlak neffe de bogerd van
jullie, kekt hier mer eens uit%et raom",
en hij wees op den akker, waarop de
gerst al geel stond te worden en zich
boog onder de zomerbuien.
Dat was een openbaring voor de boe
rendochter. Het moest haar eerst nog
eensr uitgelegd worden. Ze hield zo van
pellegaastepap. Maar dat die „pelle
gaast" niets anders was dan „gepelde
gerst" van vaders akkers, dat had ze
nooit geweten. Niemand had het haar
ooit verteld en 'zelf had ze 'tniet be
dacht.
Het verbasterde, dialectische „pelle
gaast" had ze onbegrepen aanvaard en
het had haar parten gespeeld.
Tegenwoordig zou de naam „gort"
haar niet onbekend zijn geweest, maar
zou haar evenmin iets hebben gezegd.
Hier was heemkunde in de boerenkeu-
ken beoefend.
Zou het op school misplaatst zijn ge
weest?
Doet de school genoeg, om het leven-
om-onp-heen te leer en. vergt aan en begrij
pen?"
Zeer waarschijnlijk niet. Er zijn geval
len, .ons ook in Zeeland bekend, waar
het onderwijzend personeel veêl doet, om
de jeugd eigen omgeving te leeren ken
nen en ook de historie van eigen streek
en gewest te laten spreken. Historische
gebouwen worden bezichtigd, musea be
zocht, wandel- en fietstochtjes gemaakt,
enz.
Maar het kwam ook voor, dat men
schoolreisjes maakte naar Amsterdam,
Rotterdam, Scheveningen en Antwer
pen en daar bezienswaardigheden be
zocht, terwijl men eigen gewest (en hoe
veel bood Zeeland niet!) passeerde.
Natuurlijk moet om te beginnen
bij de leerkrachten belangstelling voor
de eigen streek aanwezig zijn. Ook dat
liet misschien wel eens te wenschen over.
Wellicht waren er op het platteland on
derwijzers en onderwijzeressen werkzaam
die te grootsteeds ^waren georiënteerd.
Nu de leerplicht wordt uitgebreid, is
er zeker alle reden om aan het leeren
kennen van eigen omgeving meer aan
dacht te gaan schenken. Onze grootere
jongens en meisjes zullen dit onderwijs
zeker met groote interesse volgen.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
In het noordwestelijke deel van den
Kaukasus werd in moeilijke bosch
gevechten opnieuw een vyandelflke.strijd
macht ingesloten en vernietigd. Aanvals-
voorbereidingen der Sowjets Jwerden
elders door doeltreffend artillerievuur
verijdeld.
Ten zuiden van de T e r e k bleven
vyandeilijke tegenaanvallen, die door
pantserwagens gesteund wérden, zonder
succes. Duitsche en Roemeensche ge-
vechtsvliegers bestookten vijandelijke
ravitailleeringssteunpunten en transport-
bewegingen 'aan beide zijden van den
W o 1 g a met bommen van allerlei ka
liber. De in 't Kaukasische oliecentrum
G r o s n y uitgebroken branden werden
door nachtelijke luchtaanvallen uitge
breid.
In het gebied van Stalingrad
en aan het front van den Don wer
den plaatselijke^ aanvalspogingen van
den vijand door Duitsche, resp. Hon-
gaarsche troepen in de kiem gesmoord.
In den Centralen en Noorde-
1 ij k e n sector van het Oostelijk front
vifel bij toenemend slechter weer slechts
activiteit van artillerie en verkenners te
constateeren, waarbij de Spaansehe
Blauwe Divisie aanvallende Russen in
een tegenaanval volkomen verdreef en
hun zware bloedige verliezen toebracht.
De luchtmacht bestookte het vijandelijke
verkeer op belangrijke spoorwegtrajec
ten in het Waldai-gebied en plaatste vol
treffers op losstations.
Op Malta bombardeerden forma
ties Duitsche en Italiaansche gevechts
vliegers overdag en des nachts Britsche
vliegvelden. De bombardementen hadden
een sterke uitwerking.
In hevige luchtgevechten verloor de
vijand 15 vliegtuigen, terwijl aan Duti-
sche zijde tien toestellen verloren gingen.
Britsche bommenwerpers ondernamen
in den afgeloopen nacht storingsvluch»
ten boven de Noord- eh Oostzee,
waarbij zónder resultaat enkele brisant-
en brandbommen werden uitgeworpen.
Twee vijandelijke vliegtuigen werden
neergeschoten.
Lichte Duitsche gevechtsvliegtuigen
vielen gisteren in duikvlucht fabrieken
eener stad aan de Zuidkust van Enge
land aan.
Italiaansch weermachtsbericht.
Aan het Egyptische front bleef
het gisteren kalm. Onze jagers hebben
bij T o b r o e k een formatie Ameri-
kaansche, viermotorige vliegtuigen op
gevangen en slaagden er in één hiervan
brandend neer te schieten. Een ander
vijandelijk vliegtuig werd door Duitsche
jagers vernietigd, terwijl een derde toe-'
stel werd neergeschoten door 't vuur van
een onzer detachementen genietroepen.
Formaties luchtstrijdkrachten van de
As hebben de hevige bomaanvallen op
de vliegvelden van Malta voortgezet.
Verscheidene doelen werden herhaalde
lijk getroffen. In luchtgevechten boven
Malta verloor de vijandelijke lucht
macht 15 Spitfires. x v
Drie kruisers der V.S. gezonken.
(D.N.B.) Volgens den Britschen
nieuwsdienst heeft het Amerikaansche
ministerie van Marine medegedeeld, dat
drie Amerikaansche zware kruisers op
8 en 9 Aug. bij de Salomonseilanden zjjn
gezonken, gelijktijdig met den Australi-
schen kruiser „Canberra".De Ameri
kaansche kruisers zijn de „Quincy", de
„Vincennes" en de „Astoria".
De strijd op de Salomons-eilanden.
(S.P.T.) Het ministerie van Marine
deelt mede, dat de Japanners de laatste
dagen op de Salomonseilanden weer lan
dingen hebben ondernomen, hetgeen tot
gevolg heeft, dat delivering langer in
beslag zal nemen, dan men meende.
Amerikaansche luchtverkenners hebben
vastgesteld, dat nog meer Japansche
troepentransportschepen op weg naar
den Archipel zijn.
Het hoofdkwartier van generaal Mac
Arthur deelt mede, dat op Nieuw Gui
nea, in het Stanleygebergtè, wederom
contact met den vijand bestaat. „De op-
marsch der geallieerde troepen wordt
voortgezet," aldus dit bericht.
Willkie weer in de V.S.
(D.N.B.) it Wendell Willkie, die zich
op de terugreis van Tsjangking China
naar de Vereenigde Staten bevindt, is te
Edmonton (Alberta) gearriveerd, aldus
meldt de Britsche nieuwsdienst. Hij ver
klaarde daar, dat hij het niet noodig
achtte in te gaan op de „voorbarige ver
klaringen", welke door zekere Ameri
kaansche staatslieden zijn afgelegd in
verband met zijn besprekingen in de
Sowjei-Unie over het tweede front. Will
kie zei, dat hij veel materiaal verzameld
heeft ep, tot „zekere gevolgtrekkingen
betreffende de Amerikaansche inspan
ningen voor den oorlog" gekomen is.
Rede van1 Roosevelt.
(D.N.B.) Roosevelt heeft Maandag
een rede gehouden, waarin hij verklaarde
dat de Geallieerden het er over eens wa
ren geworden, dat het een eerste ver-
eischte is de strijdkrachten van de lan
den van het pact van drie af te leiden
i van het Oostelijk front en van China
door nieuwe offensieven op andere oor--
logstooneelen. Hij kon geenerlei mede-
deeling doen t. a. v. de vraag hoe, wan
neer en waar deze offensieven ingeleid
zullen worden. De Geallieerden hebben
ook besloten de leidende mannen van
Duitschland, Italië en Japan, die naar
Inzameling van speelgoed door
Nationalen! Jeugdstorm.
De af deeling Arnhem van den Natio
nalen Jeugdstorm heeft het plan opgevat
een „Speelgoedactie" te organiseeren, d.
w. z. men wil in het geheele land speel
goed' gaan inzamelen bij menschen, die
dit missen willen en dat speelgoed met
St. Nicolaas verdeelen onder kinderen
van ouders, die niet in staat zijn zelf iets
tei koopen.
Hoewel deze actie uitgaat van de af-
deeling Arnhem, zullen alle Jeugdstorm-
af deelingen in Nederland worden inge
schakeld. Ook jongens en meisjes, die-
geen lid zijn van den Jeugdstorm, worden
verzocht hun medewerking te verleenen.
A.s. Zaterdag zal men beginnen en de
bedoeling is gedurende de komende we
ken huis aan huis dingen op te halen, die
kunnen worden gemist. Het is niet alleen
om speelgoed te doen; ook snoep, snoep-
bonnen en dus geld, om deze bonnen
te honoreeren kleedingstukken enz.
zyn welkom.
Mmmm
i i
i»
Bij onze vrijwilligers. Al zijn de moeilijkheden dikwijls groot, toch mag het nooit
voorkomen, dat de mannen zonder eten blijven. Hier wordt in speciaal voor dit
doel vervaardigde ketels, warm eten vervoerd. SS PK Gösling-O-H-P H m
KEURIIMGEN-VOOR DE WAFFEN-S.S.
EN HET LEGIOEN.
Het S.S.-Ersatzkommando deelt ons
mede, dat vrijwilligers voor de Waffen-
S.S. en het legioen zich op onderstaande
data bij de genoemde adressen kunnen
vervoegen ten einde gekeurd te worden.
Tevens wordt er de aandacht op ge
vestigd en wel speciaal voor hen, die er
bezwaar tegen hebben hun dienst buiten
Nederland te vervullen, dat thans de
mogelijkheid bestaat om dienst te nemen
in een speciaal wachtbataljon. De oplei
ding vindt in Nederland plaats,-terwijl de
inzet van dit bataljon ook in Nederland
blijven zal.
Tijdens de keuringen voor de Waffen-
S.S. en het legioen kunnen zich ook die
genen melden, die tot de Germaansche
S.S. Nederland (Nederlandsche S.S.)
willen toetreden.
13.10.'42 14.00 uur Leeuwarden huize
Schaaf, Breedstr.; 14.10.'42 10.00 uur
Groningen, Concerthuis, Poelestr.14.
10.'42 16.00 uur Assen, dienstgebouw
Vaart, Zuidzijde; 15.10.'42 11.00 uur
Zwolle, school Turfmarkt; 16.10.'42 11.00
uur, Deventer, N.S.D.A.P., Parkweg 2;
17.10.'42 11.00 uur Arnhem, Weverstr.
16 b; 18.10.'42 14.00 uur Venlo, Deut-
scbes Haus, Emmastraat; 19.KV42 11.00
uur Eindhoven, Huis Maria, Kruisstraat
20.10.'42 11.00 uur Den Bosch, hotel N.
Brabant, Markt. 45; 21.10.'42 10.00 uur
Tilburg, Werkliedenvereeniging, Tuinstr.
68; 21.10.'42 17.00 uur Rotterdam, Deut-
sches Héns. 22.10.'42 10.00 uur Utrecht,
Wehrmachtheim, Mariaplein; 23.10.'42
10.00 uur Den Haag, café Den Hout, Be-
zuidenhoutscheweg; 24.10.'42 11.00 uur
Amersfoort, Dienstgebouw Kapelweg.
hun meening voor „tallooze daden van
barbary" verantwoordelijk zijn, te arres
teeren en voor een gerecht te brengen.
Roosevelt zeide, dat de V. S. geens
zins aangekomen zijn op het peil der
volledige productie.
Behalve de bewapening houdt hem vera
der het scheepvaartprobleem het meest
bezig, want overal ter wereld worden nog
steeds schepen der V. S. door het optre
den van den vijand in den grond ge
boord. Als moeilijkst^ kant van het ar
beidsprobleem in de V. S. noemde Roose
velt het gebrek aan werkkrachten voor
den landbouw.
Mochten de inspanning der V. S. niet
voldoende blijken, dan zal het noodig zijn
door nieuwe wetten hierin te voorzien.
Vooral de farmer moet volledig en dui
delijk inzien, dat zijn productie voor de
overwinning van de geallieerden onvoor
waardelijk noodig en belangrijk is.
Roosevelt verklaarde er van overtuigd
te zijn, dat de minimumleeftijd voor (je
rcruteering verlaagd moet worden van
20 tot 18 jaar.
Het succes in dezen oorlog is geheel
afhankelijk van de militaire leiding en
haar plannen. De geallieerden hebben
derhalve besloten het ontwerpen van
strategische plannen over te laten aan
de militaire leiders. De plannen der V.
S. voor de leiding van den oorlog te land
en ter zee worden ontworpen door den
gemeenschappelijken generalen staf van
het leger en de marine, die in Washing
ton permanent bijèen is.' De chefs van
dezen staf zijn admiraal Leahy, de chef
van den generalen staf Marshall, admi
raal King en generaal Arnold. Deze
zoo zeide Roosevelt staan in het
nauwste contact met de generale staven
van Engeland, de Sowjet-Unie en
Tsjoengking, benevens met de generale
staven van de Britsche dominions.
De president verklaarde verder, dat
sedert Januari j.l. een gemeenschappe
lijk operatieplan der geallieerden bestaat,
waaromtrent volledige overeenstemming
heerscht tusschen de geallieerde leiders.
Vele militaire beslissingen zijn reeds ge
nomen en vele plannen opgesteld.
Ten slotte zeide Roosevelt, dat de V.
S. strijden voor het herstel van het
goede vertrouwen, de hoop en den vrede
in 'de wereld. Als einddoel van dezen
oorlog noemde Roosevelt de algeheele
vernietiging van Duitschland, Italië en
Japan met him bondgenooten.
Aanpassing pluimveestapel,
Met ingang van 15 October mogen,
naar het rijksbureau voor de voedsel
voorziening in oorlogstijd mededeelt, de
pluimveehouders, die in de gelegenheid
zijn geweest jonge dieren, broed 1942, te
verkrijgen, ten hoogste zooveel kippen
aanhouden als overeenkomt met het ge
tal dieren, dat op grond van het gele
verde aantal eieren mag worden gehou-
Men. De pluimveehouders, die geen jonge
dieren hebben, moeten den stapel onmid
dellijk aanpassen. Eencjen, ganzen en kal
koenen, broed 1942, mogen tot 1 Jan.
a'.s. boventallig worden gehouden.
Betaling luisterbijdrage per giro.
De berichten over de betaling per giro
van de luisterbijdrage schijnen bij een
deel van het publiek tot misverstand ge
leid te hebben. De zaak is, dat de bezit
ters van een eigen ontvangtoestel de ver
schuldigde luisterbijdrage na 1 Novem
ber a.s. niet meer per giro zullen kunnen
voldoen. Men zij er dus op bedacht, dat
het over het jaar 1942 eventueel nog
verschuldigde bedrag tot 1 November
a.s. nog kan worden ovérgeschreven op
postgiro-nummer 400200: dit nummer
wordt op dien datum opgeheven. Uit
drukkelijk wordt erop gewezen, dat voor
de «aangeslotenen bij de Rijksradiodistri-
butie aan de wijze van betaling der con
tributie niets verandert.
Rechterlijke macht.
Benoemd tot substituut-officier van
justitie bij den arrondissementsrechtbank
te Maastricht Jhr Mr F. L. J. van Rycke-*
vorsel, thans ambtenaar van het open
baar ministerie bij de kantongerechten
in het arrondissement 's-Hertogenbosch
en het kantongerecht te, Tilburg
ambtenaar van het openbaar minis
terie bij de kantongerechten in het arron-
dsisement 's-Hertogenbosch en het kan
tongerecht te Tilburg J\£r N. W. A. van
Ejjk, bureaujurist bij de inspectie voor
de prijsbeheersching te Arnhem;
rechter-plaatsvervaager in de arron
dissementsrechtbank te Zutphen Jhr Mr
C. C. dé Jonge, advocaat en procureur
en thans kantonreehter-plaatsvervanger
in hét kanton Zutphen;
Mr A. C. Mijs, directeur der N.V.
Spaarbankvereeniging te Zutphen.
Houtwallen en hagenL
Onlangs werd vanwege het departe
ment van Opvoeding, Wetenschap, en
Kuituurbescherming een mededeeling ge
publiceerd, waarin er op werd gewezen,
dat houtwallen, heggen en in het cultuur
land verspreid staande boschjes en
boomgroepen niet alleen zeer aantrek
kelijke elementen in hetjandschap vor-
WOENSDAG 14 OCTj 1942.
Zuivere eni onbevlekte godsdienst voor
God den Vader is: opizien naar weezen
en weduwen in hun druk en zichzelf on
besmet van de wereld bewaren.
Tac. 127.
Zon- -Maan
op onder op «onder
8.02 18.50 12.55 21.57
16 Oct. Eerste kwartier.
24 Oct. Volle maan.
DE REDE VAN DEN RIJKS
COMMISSARIS,
In aansluiting aan de redevoeringen
van Hitler en Goering, die kort geleden
in Duitschland zijn gehouden, heeft thaps
ook de Rijkscommissaris hier te lande
het woord gevoerd.
Evenals dat in de rede van Goering
het geval was, heeft ook de Rijkscom
missaris aan de voedselvoorziening bij
zondere aandacht geschonken. Het is te
begrijpen, dat velen bij het ingaan van
den winter zich afvragen, hoe het met de
voedselpositie in ons land gesteld is.
Welnu, de Rijkscommissaris heeft ge
zegd, „dat de thans in Neder
land geldende rantsoenen tot
den volgenden oogst gehand
haafd kunnen worden."
Verlaging ligt dus. niet in de bedoeling.
Wat de rantsoenen voor de Duitschers
hier te lande betreft heeft de Rijkscom
missaris verklaard, dat deze gelijk zijn
aan die voor de Nederlanders. Alleen ue
bloedverwanten van hen, die aan het
Oostfront strijden, krijgen iets meer, wat
de Rijkscommissaris aldus motiveerde
„Rechtsgelijkheid eischt gelijke presta
tie, gelijke verplichting en gelijke ver
antwoordelijkheid. Wanneer de Neder
lander op geen andere wijze bijdraagt tot
het groote gebeuren onzer dagen dan
dat' hij iets minder te eten en minder
kolen krijgt, dan is dat nog steeds een
bescheiden bijdrage, gezjen de grootte
der prestaties, die thank" door het Duit
sche volk worden volbracht."
Wat de politieke situatie betreft, zei
Dr Seyss Inquart, dat men in breede
kringen van ons land nog afwijzend en
vreemd staat tegenover de nationaal-
socialistische gedachtenwereld, maar, zoo
vervolgde hij, „de verplichting blijft toch
bestaam om deze kringen onder alle om
standigheden te winnen en de krachten
van dit" land te mobiliseeren". Daartoe
deed de Rijkscommissaris een beroep op
alle Duitsche 'nationaal-so ciali sten in
Nederland om samen te werken met de
Nederlandsche nationaal-socialisten.
Blijkens den volledigen Duitschen tekst
in de Deutsche Zeitung van de rede van
den Rijkscommissaris, zijn de Rijkscom
missaris en Commissaris-generaal
Schmidt kqrt geleden bij Hitier ge
weest. Hitier heeft bij die gelegenheid
zjjn erkentelijkheid betuigd over datgene,
wat hier is bereikt., „Gij zult," zoo sprak
Dr Seyss-Inquart, „zeker duidelijk we
ten, waar de taak van den Führer ligt
en waarheen zijn gedachten en zorgen
gaan. Er zijn plaatsen en fronten, waarop
hij zich geheel concentreert en hij moet
daarom met des te meer zekerheid het
gevoel hebben, dat andere plaatsen hou
den en staan. Wij behooren thans tot de
fronten, die vast moeten staan. En het
is een blijk van de grootste erkentelijk
heid, dat de Führer gezegd heeft: „Ik
weet, gij zult blijven staan". If
men,, maar tevens eén uiterste nuttige
functie vervullen doordat zij het verstui
ven van akkergronden, waardoor vaak
groote schade wordt aangericht, op doel
treffende wijze tegengaan. In verband
hiermede wordt in herinnering, gebracht,
dat het op grond van de bodemproduc-
tiebeschikking verboden is houtwallen en
houtopstanden te kappen of te rooien
zonder vergunning van den productie
commissaris voor den boschbouw en do
houtteelt te Utrecht.
Slagers moéterf bij' levering aan1 huis
verkoopnota'S afgeven.
De gemachtigde voor de prijzen heeft
bepaald dat slagers met ingang van 13
November a.s. verplicht zijn goederen,
welke zjj aan huis van den kooper af
leveren, te doen vergezellen van een
nota, welke ten minste de volgende ge-
gevens bevat: datum van levering, naam
enj adres van den leverancier en van den
afnemer, omschrijving van het goed met
aanduiding van de kwaliteit, hoeveelheid
en prijs per eenheid.
Gilde theatet eri dans der NedéH.
Kultuurkamer.
De aandacht van de vereeniging van
amateur-tooneelspelers in den lande
wordt op het volgendë gevestigd:
Blijkens een rondschrijven van den lei
der van de groep rederijkerstooneel van
het gilde voor theater en dans der Ne-
