f
DAGKALENDER
ZATERDAG 3 OCT. 1942
57e JAARGANG No. 3
Verwarring en onzekerheid.
Voorstad van Stalingrad bestormd.
Duitsche terreinwinst In den Kaukasus.
BINNENLAND
Maan
op onder
0.15 16.15
De rede van Hitier*
Bureaux.: Lange Vorststraat 70 Goes.
Postrekening no. 44455 Telefoon no. 2438.
Bijkantoor Middelburg: Firma Boekhandel
J. J. FANOY, Nieuwe Burg 2628 en
Noordweg 155 Telefoon no. 3128.
Abonnementsprijs 2,73 per kwartaal. Week
abonnementen voor Middelburg, Goes en
plaatsen waar eeriagent is aangesteld 0,21.
Losse nummers 6 cent.
Dir.-Hoofdred.: A. DE LANGE GOES.
CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
Advertentiën 12 cent per millimeter. Ingezon
den mededeelingen 24 cent per millimeter.
Bij contract belangrijke korting.
Kleine advertentiën (maximünr 8 regels) van
15 regels 65 cent, iedere regel meer 13 cent.
Dienstaanvragen en dienstaanbiedingen van
15 regels 55 cent, iedere regel meer (max.
8 regels) 11 cent. Onder letter of motto
10 cent extra.
Adv. in deze rubriek bij vooruitbetaling.
Administrateur (advertentiechef)
B. P. DAVIDSE, Goes.
In z^n boek: „De boodschap van Chris
tus en de niet-Chriatelyke religies" wijst
Prof. Dr J. H. Bavinck op de verwarring
en onzekerheid, die het leven van milli-
oenen in toenemende mate in den tegen-
woordigen tijd beginnen te overweldigen.
Inderdaad, ieder, die zich niet isoleert,
maar contact zoekt en vindt met jongeren
en ouderen, moet wel constateeren, dat
deze verwarring en onzekerheid niet
maar sommigen beginnen te over
weldigen, maar dat om ons nu maar
te bepalen bij de religieuze gedachten en
gevoelens der menschen yelen daar
aan reeds ten prooi zijn en de absolute
waarden hebben verloren. Ze zijn God en
de eeuwige zekerheden kwijt geraakt.
Diep beklagenswaardig zijn zulke men
schen. Ze zagfen vefel stoffelijk bezit ver
loren gaan. Misschien hebben ze zelf veel
van hun vroegere bezittingen moeten
missen. Zij en wij weten het allemaal:
veel, dat vroeger vast en hecht leek, is
door den oorlogsstorm weggeblazen. De
dingen, die we vroeger als blijvend be
schouwden, aan wier vergaan we te
weinig dachten, ontvielen ons nu soms in
een oogwenk. Maar dubbel ongelukkig is
hij, die nu geen enkel houvast meer heeft,
wien met die stoffelijke dingen meteen
alles ontvallen is of die in bitterheid
«van gemoed ook zijn geloof in Gods voor
zienige leiding prijs gaf.
Volgens Dr Kraemer is het relativisme,
dat leven zonder een enkel houvast, de
„beslissende en overheerschende werke
lijkheid van het moderne leven, ook al is
het in allerlei opzichten nog onbewust
en al werkt het ondergronds". Het wordt
gevonden bij hen, die met allen gods
dienst hebben afgerekend, maar ook wel
•.daar, Waar schijnbaar nog enkele zwak-
*ke, uiterlijke banden het leven aan den
godsdienst binden, doch waar op den
duur, wellicht heel spoedig, de religie
door dit relativisme zal worden uitge
hold.
Daarom gaat het in onze dagen niet
maar om bijkomstigheden, maar om de
diepste grondbeginselen, om de funda-
menteele waarheden. Wij worden als
Christenen terug geworpen op de princi
pieels grondstellingen van ons geloofof
er een God bestaat, die Zich geopenbaard-
heeft, Die de wereld regeert en hoe wij
dien God kennen kunnen. Daaruit vloei
en dan als vanzelf weer andere vragen
en problemen voort, die echter niet kun
nen worden opgelost, als niet eerst de
fundaménteele vragen zijn beantwoord..
Zwaar en hoogst verantwoordelijk is
dan ook de taak der kerk in dezen tijd.
Meer dan ooit is nu noodig, dat de Chris
tenen schouder aan schouder staan en
diep te betreuren is alle gekibbel over
ondergeschikte vragen en vraagjes.
God wil zoo formuleert Dr Kraemer
het dat Zdjn kerk zal zijn een hechte
gemeenschap van geloovigen, geworteld
in God en Zijn Goddelijk verlossingsplan
en daarom ten volle overgegeven tot den
dienst en de redding der wereld.
Daarom heeft zij, als verkondigster van
goede boodschap, op een hoogen berg te
klimmen èn met machtige stem uit te
roepen: Zie, hier is uw God!
CLANDESTIEN VARKENS
GESLACHT.
Zwarte straffen' opgelegd door het
Deutsche Obergericht.
's-GRAVENHAGE. De landbouwer en
veehandelaar Kr|n van Dron -
gelen in Terneuzen heeft in de
periode van den herfst 1941 tot Februari
1942 in totaal ongeveer 60 varkens clan
destien geslacht, welke hem door den
veehandelaar K r ij n Broekhoven
in H o e k geleverd waren. Van Dron-
gelen heeft de dieren in zijn huis geslacht
en het vleesch zonder bon tegen verhoog
de prijzen aan particulieren verkocht.
De zoo verkregen hoeveelheid vleesch
welke voldoende geweest zou zijn om
voor een aanzienlijken tijd de' behoeften
van een groot aantal Nederlanders te
dekken, werd op deze wijze aan de distri
butie onttrokken, waardoor de voedsel
positie aanzienlijk in gevaar werd ge
bracht. De verdachten hebben geweten,
dat hun gedrag in strijd was met de be
staande voorschriften tot waarborging
van de voedselvoorziening van het Ne
derlandsehe volk. Zij hebben echter niet
temin, uit egoïstische motieven.' zonder
rekening te hbuden met het algemeen be
lang, in hun verwerpelijk optreden vol
hard. Hierdoor hebben Van Drongelen
en Broekhoven zich schuldig gemaakt
aan een misdrijf tegen de oorlogsecono
mie.
Het Deutsche Obergericht heeft Van
Drongelen tot een tuchthuisstraf van
2y2 jaar en Broekhoven tot 1 jaar ge
vangenisstraf veroordeeld.
De medeverdachte landarbeider Ber-
nar du s Stephanus de Koe ij-
e r, die Van Drongelen in enkele gevallen
bq de clandestiene slachtingen heeft ge
holpen, werd wegens medeplichtigheid
tot zes mnd. gev. straf veroordeeld.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht deelt mede:
In het Noord-Westelijke deel van den
Kaukasus won de aanval der Duit
sche troepen verder terrein.
Ten N.W. van Stalingrad werd
de voorstad O r 1 0 v p idie tot een
sterk steunpunt wap gemaakt, bestormd
en ten Westen van deze voorstad werden
vrij sterke vijandelijke strijdkrachten in
gesloten. Aan het noordelijke grendel
front werden nieuwe afleidingsaanval-
len afgeslagen.
Het aantal vechtwagens dat hier gis
teren werd stukgeschoten is thans geste
gen tot 424.
Het luchtwapen ondersteunde de le
gerdivisies en beschermde de eigen ver
dedigingsflanken tusschen Don en
W o 1 g a
Duitsche en Roemeensche gevechts
vliegtuigen zetten de vernietiging voort
van spoorlijnen in het gebied van den
benedenloop van de WoLga.
Aan het Donfront brachten
DuitsCh-Italiaansche en Iiongaarsche
luchtstrijdkrachten zware verliezen toe
aan den vijand aan zware wapens en rol
lend materiaal.
Ten Zuid-Oosten van het Ilmen-
meer werden eigen aanvalsondeme-
mingen met succes uitgevoerd. Ten Zui
den van het Ladogameer nadert
de vernietiging van de in de gevechten
der laatste dagen ingesloten vijandelijke
troepen haar voltooiing. Op het Ladoga
meer brachtengevechtsvliegtuigen een
patrouillevaartuig tot zinken en bescha
digden zij een vrachtschip door bomtref-
fers.
In Noord-Afrika bestookten
lichte Duitsche gevechtsvliegtuigen aan
het front van Alamèin vijandelijke bat
tery stellingen en een benzine-opslag-
plaats.
Britsche bommenwerpers deden in den
afgeloopen nacht aanvallen op eenige
plaatsen in het Noord-Duitsche
kustgebied, welke geen militaire re
sultaten opleverden. De burgerbevol
king leed geringe verliezen. Er werden
22 van de aanvallende vijandelijke vlieg
tuigen neergeschoten.
Voor de Nede^.landsche kust.
kwam het in den na,cht van 30 Septem
ber op 1 October tot een zeegevecht tus
schen Duitsche beschermingsstrijdkrach
ten en een vrij groot aantal Britsche
torpedomotorbooten, die een convooi
trachtten aan te vallen. Op korten af
stand werden vier Britsche torpedomo
torbooten tot zinken gebracht: twee an
dere werden zoo zwaar beschadigd, dat
hun ondergang waarschijnlijk is. Een
Duitsch patrouillevaartuig is gezonken.
De Britsche luchtmacht verloor gedu
rende het tijdvak 2030 September' 95
vliegtuigen, waarvan 34 boven de Mid-
dellandsche Zee en Noord-Afrika.
In dezelfde periode verloor de eigen
luchtmacht in den strijd tegen Engeland
18 toestellen.
De strijd om Stalingrad.
In militaire kringen te Berlijn zegt men
omtrent den toestand in Stalingrad, dat
de stad is ingesloten door een halven
cirkel, waarvan de middellijn wordt ge
vormd door de Wolga. Het Zuidelijke
deel van dezen halven cirkel is bijna ge
heel in Duitsche handen, terwijl in het
Noorden voornamelijk om de drie groote
fabrieken aldaar, de arbeidersbuurt Ry-
kof, het zeer uitgestrekte abattoir en de
z.g.n. Spartakuswijk nog verbitterd ge
vochten wordt.
Stalingrad zélf, aldus betoogt men ver
der, is geen strategisch doel meer, doch
nog slechts een naam voor een rooken
den puinhoop. Het strategische doel,, de
afsluiting van de Wolga, is volgens de
militaire deskundigen al bereikt en de
Duitsche oorlogsleiding kan zich daar
om veroorloven haar aanvallen op de ge
meente stelselmatig te blijven uitvoe
ren, terwijl daarbij het Duitsche en ge
allieerde bloed opzettelijk -wordt ge
spaard.
Churchill over den strijd
op Madagascar.
Het Engelsche Lagerhuis is Dinsdag
opnieuw bijeengekomen, waarbij minis
ter-president Churchill een verklaring
aflegde over den strijd op Madagascar.
Volgens de „Deutsche Ztg i. d. N," deel
de hy mede, dat een 'groep Fransche
strijdkrachten zich blijkens het laatste
telegram uit Madagascar had overgege
ven, zonder dat een bombardement noo
dig was geweest. Hij schreef dit toe aan
het snelle en vastberaden optreden der
Britsche vloot. De tegenstand in het ge-
heele noordelijke deel van het eiland was
thans ineengestort.
Berlijns hoofdstraten
•tot 9 uur verlicht.
(V. P. B.). Het hoofd der Berlijnsche
politie, graaf Holldorff, heeft bekend ge
maakt, dat voor de komende winter
maanden de bepalingen inzake de ver
duistering een belangrijke wijziging zul
len ondergaan. Bepaald is, dat in de
hoofdstraten, zoowel in de eerste avond
als in de eerste ochtenduren de straat
verlichting zal functionneeren. Men heeft
uiteraard de lichtsterkte verminderd en
de straatlantaarn zoodanig bewerkt, dat
er feitelijk geen licht naar boven straalt,
maar in den laatsten tijd gehouden proef
nemingen hebben aangetoond, dat men
bij deze verlichting goed kan zien.
Het lijkt in de bedoeling te liggen de
Berlijnsche hoofdstraten tot 9 uur des
avonds te verlichten.
Behoud van waardevol volksgoed.
De Voorzitter van de nieuwe Stichting
tot Behoud van Waardevol Volksgoed,
Ir S. J. van Houten, raadadviseur by
het departement van Opvoeding, Weten
schap en Kuituurbescherming, heeft een
uiteenzetting gegeven van het doel en de
werkwyze der stichting, waaraan wy het
volgende ontleenen.
Veel voorj>nze volkscultuur van groo
te waarde zijnde goederen zyn bezig, als
gevolg van de huidige bijzondere omstan
digheden, in een uiterst versneld tempo
te verdwijnen. Mede door de alom heer-
schende beleggingswoede zijn de prijzen
dier goederen veelal gestegen tot abnor
male hoogte, hetgeen tot gevolg heeft,
dat ze nog meer dan voorheen in den
handel komen. Dit geldt in de eerste
plaats voor ons platteland, waar deze
voorwerpen oorspronkelijk thuis behoor
den. De stichting wil trachten dit te ver
hinderen. Zij werkt daartoe samen met
het Openluchtmuseum te Arnhem. De
voorwerpen, aan de stichting geschon
ken of door haar aangekocht, worden
geregistreerd en zoo mogelijk opgeslagen
in het Openluchtmuseum, Het is echter
niet de bedoeling al het verkregene daar
te behouden. Een belangrijk gedeelte zal
haar plaats kunnen vinden in onze
streekmusea, welke laatste een grootere
rol zullen gaan spelen, wanneer zij niet
langer, zooals thans ten deele nog het
geval is, op rommelkamers of raritei
tenkabinetten gelijken, maar een levend
onderdeel gaan vormen van de streek-
cultuur. Het is immers niet juist om
alle voorwerpen, welke in een bepaalde
streek thuis hooren, zonder uitzonde
ring in een centraal museum onder te
brengen. Daar 'behooren de stukken van
bijzondere wetenschappelijke waarde,
terwijl verder dit museum een totaal
overzicht móet geven van hetgeen onze
volkscultuur omvat. Het is te hopen,
dat het Nederlandsehe publiek mede
werkt. Een verzamelaar bijvoorbeeld, die
aanleiding heeft voor het voortbestaan
van zijn verzameling te vreezen, wende
zich tot de stichting. Nu de omstan
digheden zoo ongunstig zijn, werke ieder
mede om voorwerpen, die voor onze
volkscultuur van bijzondere waarde zijn,
ten behoeve van ons nageslacht te be
waren.
Vestigingsverboden vernietigd.
Zooals men weet hebben onderschei
dene gemeenten woningverhuurverorde-
ningen vastgesteld, waarin in hoofdzaak
wordt bepaald, dat het verhuren van
een woning zonder vergunning van den
burgemeester is verboden. Blijkens de
Staatscourant „aran 30 September zjjn
deze besluiten, voor wat de gemeenten
Utrecht en Amersfoort aangaat, vernie
tigd.
In een rondschrijven aan de Commis
sarissen der Provincies heeft de Secre
taris-Generaal o.a. het volgende gezegd:
„Krachtens art. 1 van het Vestigings-
besluit kan in buitengewone omstandig
heden het recht van vestiging in of ver
huizing binnen een gemeente worden be
perkt. De bejpegdheid van een gemeen
tebestuur, het recht van vestiging, of
verhuizing te beperken is derhalve af-
hankèlijk van het antwoord op de vraag,
of zich in de betrokken gemeente bui
tengewone om standighe-
d n voordoen. Het enkele feit, dat in
een gemeente een tekort aan woningen
bestaat, schept geen buitengewone om
standigheden in den zin van vorenaan-
gehaald artikel. Dit kan reeds hierom
niet het geval zijn, omdat een woning-
tekort zich tengevolge van de huidige
omstandigheden in nagenoeg alle ge
meenten in min of meer belangrijke
mate voordoet, zoodat, werd dit tekort
als voldoende reden aanvaard, binnen
korten tijd in elke gemeente van eenige
beteekenis een vestigingsverbód zou zijn
afgekondigd, hetgeen tot een volkomen
verstarring van het maatschappelijk ver
keer zou (kunnen) leiden.
Van „buitengewone omstandigheden"
in den zin van art. 1 van genoemd be
sluit .is naar mijn meening in het alge
meen eerst dan sprake, indien in een ge
meente een zoodanige opeenhooping van
de bevolking is ontstaan, dat de huisves
ting daarvan schier onoplosbare moei-
lykheden oplevert, zoodat verder toe
vloeiing van buiten de gemeente zooveel
mogelijk moet worden voorkomen. Voor
het uitvaardigen van een plaatselijk ves
tigingsverbod zal in dat geval echter nog
alleen dan aanleiding bestaan, wanneer
de belangen van de volksgezondheid door
de opeenhooping van deze menschenmas-
sa dreigen te worden geschaad.
Uiteraard laten zich, naast de hier-
voren bedoelde buitengewone omstandig
heden enkele, zeer bijzondere, op zich
zelf staande gevallen denken, waarin
mede plaats zou zijn voor het vaststel
len van een vestigingsverordening. Aan
genomen moet worden, dat deze gevallen
zich niet dan by hooge uitzondering zul
len voordoen."
Beizoek van Ir Mussert aan) Amsterdam.
Donderdag heeft Ir Mussert een be
zoek aan Amsterdam gebracht.
De tocht ging allereerst naar 't Kriegs-
lazarett, waar naast de Duitsche gewon
den ook een aantal Nederlanders wordt
verpleegd uit de formaties van het legi
oen en de Waffen-SS, die aan het Ooste
lijke front gewond zijn of ziek zijn ge
worden. Met ieder van de Nederlandsehe
mannen onderhield Ir Mussert zich eeni
ge oogenblikken, waarna hy in 't Duitsch
een korte toespraak hield.
Hij zeide o.m., dat hy het geloof had,
dat het zal gelukken het bolsjewisme en
het kapitalisme verre te houden van
Euopa. Ons werelddeel gaat een gunstige
ontwikkeling tegemoet. De ouderen zul
len niet vergeten, dat dit te danken is aan
de offerbereidheid van de jongere gene
ratie.
Het verdere deel van het bezoek was
gewijd aan een inspectie van den kring
Amsterdam-Zuid.
Een korte herdenking in het Concert
gebouw van 14 leden van den kring, die
in den strijd tegen het bolsjewisme zijn
gevallen, ging vooraf aan de rede, waar
in Ir Mussert, na een terugblik op de
voorbijgegane jaren richtlijnen gaf voor
den verderen strijd.
Twee vindingrijke marconisten yan een artillerie-afdeeeling der Waffen-SS ver
vaardigden uit twee onbruikbare fietsen een tandem, wel het eenige vervoer
middel van dien aard aan het Noordelijk front. Over de paden in het oerwoud
van Karelië begeven zij zich naar hun battery-stelling.
SS PK Niquille-Trans-R-P H m
Na-akte examen.
Volgens 't pas verschenen No. van „Be
richten en Bijdragen", 't 2-mnd. Orgaan
van de Ver. voor Chr. Nationaal School
onderwijs, zijn er besprekingen gevoerd,
onder leiding van de Hoofdcommissie
van C. N. S., met de Commissie van Uit
voering van Geref. Schoolverband en den
Herv. Raad voor Kerk en School, om te
komen tot het weer in het leven roepen
van het Na-akte-examen, op dezelfde
wijze als dat examen vroeger door den
Schoolraad is gehouden. De besprekin
gen zijn nog niet tot een einde gekomen,
maar alles wijst" er op, dat de zaken zeer
spoedig voor elkaar kunnen zijn. Dan zou
nog dit najaar het examen kunnen wor
den gehouden. In plaats van de twee exa
mens van vroeger (van den Schodlraad
■èn van Christelyk Volksonderwijs) zou
er dan één examen komen, gelyk er nu
ook één Adviesbureau is voor juridische
voorlichting op Schoolgebied, Rijnstraat
9, Den Haag, directeuren: Dr A. M. Don-
ner en Drs J. Th. Drop.
ZATERDAG 3 OCT. 1942.
De Heere heeft een welgevallen aan
Zyn volk; Hy zal de zachtmoedigen ver
sieren met heiL Psalm 149: 4.
op
7.43
Zon
onder
19.15
10 Oct. Nieuwe maan.
16 Oct. Eerste kwartier.
ZONDAG 4 OCT. 1942.
,Dat in heil'ge eerbied alles in ons zwijge;
dat voor Hem de ziel zich neige.
Zon
op onder
7.44 19.13
Maan
op onder
1.09 16.44
VIER DOODVONNISSEN
VOLTROKKEN.
Officieel wordt bekend gemaakt:
Het doodvonnis tegen de door
het Deutsche Obergericht in het
bezette Nederlandsehe gebied óp
5 September veroordeelden Fran-
ciscus Adolf Kolder, Klaas den
Braven, Gerard Schuurmann en
Leendert Roodenburg is heden met
den kogelvoltrokken, daar de
Rijkscommissaris geen gebruik
had gemaakt van zijn recht van
gratie.
De genoemden hadden com
munistische actie gevoerd en ge
tracht de Nederlandsehe bevolking
tegen de bezettingmacht op te
ruien.
Het was ongeveer een jaar geleden,
dat Hitier te Berlyn een rede heeft
uitgesproken.
De rede, die hij Woensdagavond in het
Sportpaleis ter opening van het Winter-
hulpwerk heeft gehouden, stond weder
om in het teeken van het vaste geloof in
een roemrijke overwinning van Duitsch-
land en de daarmee verbonden staten.
„Onze tegenstanders mogen dezen oor
log, voeren zoolang zij daartoe in staat
zijn. Wat wij kunnen doen om hen te ver
slaan, zullen wy doen. Dat zij ons ver
slaan, is onmogelijk en uitgesloten. Het
nationaal-socialistische Duitschland en
de daarmee verbonden staten zullen als
jonge naties, als werkelijke volken en
volksstaten met een roemrijke overwin
ning uit dezen oorlog te voorschijn ko
men", zoo luidde het slot van de rede.
Sensationeels onthullingen over de toe
komst zijn niet gedaan. „Ik houd het niet
voor juist, zoo zeide Hitier, mij reeds nu
met de vormgeving bezig te houden van
dat wat eenmaal zal zijn,- maar ik houd
het voor juister, dat wij ons met datgene
bezig houden, wat de tijd voor het
o ogenblik van ons vraagt".
Wel heeft hij gewezen op hetgeen het
leger in het Oosten heeft veroverd en
tot stand gebracht. De prestaties daar
bereikt heeft hij geschetst. Over dezen
ontzaglijken strijd kan alleen hy spreken,
die hem heeft gezien.
Met het oog op den naderenden vier
den oorlogswinter heeft Hitier nog eens
herinnerd aan de harde proef, die de
Duitsche frontsoldaten verleden winter
hadden te doorstaan. Hij verklaarde, dat
iets ergers niet meer kan en niet meer
zal komen. De Duitsche legers in het
Oosten gaan dan ook den winter terdege
voorbereid tegemoet.
Stalingrad zal, naar Hitier aankondig
de, vallen. Dan zal daarmede, ook al is
deze stad een rookende puinhoop gewor
den, een gunstige strategische grens aan
de Wolga zijn bereikt en zal het Kauka-
sus-front een sterke flankdekking krij
gen.
Met groote voldoening heeft Hitier
ook gesproken over de samenwerking
tusschen thuisfront en oorlogsfront. Het
vaderland zoo zei hij kan volkomen
gerust zijn, omdat overal het front van
de Duitsche soldaten onwrikbaar stand
houdt, maar evenzoo kan de Duitsche .sol
daat gerust zijn, omdat achter hem staat
een vaderland, dat hem nooit in aen
steek zal laten
Wat de nachtelijke bombardementen
op Duitsche steden betreft, kondigde Hit-
Ier aan, dat Duitschland hierop het ant
woord niet Zal schuldig blijven.
Vele gedeelten uit de rede werden door
de ruim 20.000 aanwezigen met krachtig
applaus onderstreept. Ook dat over de
luchtbombardementen.
Vermelden wy tenslotte nog, dat tal
van leidende persoonlijkheden in het
Duitsche Rijk aanwezig waren en dat
vooral generaal*-veldmaarschalk Rommel
een groot huldebetoon in ontvangst had
te nemen.
