DAGKALENDER
DONDERDAG 17 SEPT. 1942
56e JAARGANG No. 294
CHRISTEL IJ K DAGBLAD VOOR 'ZEELAND
Portugal.
De mislukte Brltsche landing bij Tobroek - Nieuwe
Duitsohe terreinwinst bij Stalingrad - Japansche
landing op de Salomons-eilanden.
Nederlandsche Boeren naar
Oekrajina en het Oostland.
Bureaux: Lange Vorststraat 70 Goes,
Postrekening no. 44455 Telefoon no. 2438.
Bijkantoor Middelburg: Firma Boekhandel
J. J. FANOY, Nieuwe Burg 26—28 en
Noordweg 155 Telefoon no. 3128.
Abonnementsprijs 2,73 per kwartaal. Week
abonnementen voor Middelburg, Goes en
plaatsen waar een agent is aangesteld 0,21.
Losse nummers 6 cent.
Dir.-Hoofdred.A. DE LANGE GOES.
Advertentiën 12 cent per millimeter. Ingezon
den mededeelingen 24 cent per millimeter.
By contract belangrijke .korting.
Kleine advertentiën (maximum 8 regels) van
15 regels 65 cent, iedere regel meer 13 cent.
Dienstaanvragen en dienstaanbiedingen van
15 regels 55 cent, iedere regel meer (max.
8 regels) 11 cent. Onder letter of motto
10 cent extra,
Adv. in deze rubriek bij vooruitbetaling.
Administrateur (advertentiechef)
B. P. DAVIDSE, Goes.
Onlangs schonken wij in een tweetal
artikelen aandacht aan Portugal en zijn
president. Portugal is een der wéinige
kleine staten in West-Europa, die buiten
de oorlógszone liggen. Het heeft, toen
de burgerkrijg in Spanje woedde de
grenzen gesloten gehouden om zijn zelf
standigheid te bewaren. Het had daarbij
het geluk in den president zijner repu
bliek een zeer bekwaam staatsman en
leider te vinden, die niet alleen bui-
tenlandsche gevaarlijke invloeden af
weerde, maar ook met zeer krachtige
hand aan binnenlandsche verdeeldheden,
die het volk verscheurden; een einde
wist te maken en Portugal, dat sociaal
en financieel aan den rand van den af
grond stond uit zijn ellende op te hef
fen en tot nieuwen bloei te brengen.
Portugal's staatshoofd wilde verder
aan zijn volk een nieuwen staatsvorm
geven. Aan deze nieuwe staatsorde, die
de souvereiniteit van het volk erkent,
liggen blijkbaar twee gedachten ten
giondslag. Eenerzijds, dat er een sterke
regeering moet zijn, die de teugels vast
in handen houdt. Het staatshoofd wordt
rechtstreeks door het volk gekozen en
aan hem alleen staat de bevoegdheid om
Ministers aan te. stellen en te ontslaan,
waarbij hij niet gebonden is aan beslui
ten van het Parlement.
Anderzijds zal de rechtmatige volksin
vloed, worden gehandhaafd, 't Parlement
zal de wetten moeten goedkeuren en
uiting geven aan wat bij 't volk omgaat.
Dit parlement zal gekozen worden door dé
gezinshoofd en, omdat het gezin de
cel is, waaruit het volk is opgebouwd.
Dezelfde gedachte, die ook bij ons o.a.
door wijlen Dr A. Kuyper is bepleit. De
atomistische opvatting van het volk als
bestaande uit een groep los naast elkaar
staande individuën wordt losgelaten om
het organisch karakter van het volk tot
zijn recht te doen komen. Naast dit par
lement treedt op niet een senaat, die
een doublure is van. het parlement, maar
een corporatieve kamer, zooals dit even
zeer door Dr A. Kuyper is bepleit. In
deze Kamer zijn de verschillende wezen
lijke bestanddeelen van het volk, land
bouw, handel, industrie, wetenschap enz.,
zelfstandig vertegenwoordigd. Deze cor
poratieve Kamer heeft geen beslissende
macht, maar dient om elk wetsvoorstel
te onderzoeken, waarbij dan de verschl-
lende belangen, die de corporaties heb
ben bij een wetsvoorstel, besproken kun
nen worden en daarover advies kan wor
den uitgebracht. Het parlement heeft
dan over de aanneming der wetten te
beslissen.
TWEE JAAR TUCHTHUISSTRAF
VOOR LUISTEREN NAAR
VERBODEN ZENDER.
Het Duitsche Landesgericht heeft de
gehuwde vrouw M. C. Feenstra wegens
voortdurend luisteren naar verboden zen
ders, het verspreiden van de zoodoende
verkregen berichten en wegens voort
durend anti-Duitsche uitlatingen, tot
twee jaar tuchthuis veroordeeld.
Zij had sinds geruimen tijd geregeld
naar den Oranjezender geluisterd, over
al waar zij kwam de berichten van dezen
zender verder verteld en zich op straat,
in winkels en op kantoor steeds weer op
de meest hatelijke wijze in anti-Duit-
schen zin uitgelaten. Toen de verorde
ning over het dragen van de jodenster
verschenen was, had zij op zekeren dag
zelf ook de jodenster op haar kleeding
bevestigd en ook op straat gedragen,
hoewel zij in het geheel geen jodin is.
BINNENLAND
Scheidsgerecht voor de voedsel
voorziening.
Op grond van artikel 13 van het or-
ganisatiebesluit voedselvoorziening, 1941
ié ingesteld een scheidsgerecht, dat in
eerste instantie te beslissen heeft in ge
schillen tusschen een der hoofdbedrijf
schappen of bedrijfschappen of nog na
der door den secretaris-generaal van
het departement van Landbouw en Vis-
scherij aan te wijzen organisatie op het
gebied Van de voedselvoorziening en
een of meer tot die organisatie behoo-
rende ondernemers.
Alleen hij die terzake rechtstreeks in
zijn belangen is getroffen, is bevoegd
tot het aanhangig maken van een ge
schil.
Het reglement bevat voorts voor
schriften betreffende de procedure. Het
geding wórdt aanhangig gemaakt door
het inzenden van een door den verzoeker
onderteekend verzoekschrift, by den
secretaris en storting van 'n geldsbedrag
bij het scheidsgerecht. Van dit laatste
kan de verzoeker geheel of gedeeltelijk
worden vrijgesteld. Het verzoekschrift
moet inhouden den naant' en de woon
plaats van den verzoeker en van zqn
eventueelen vertegenwoordiger en een
duidelijke omschrijving van het geschil
en een bepaalde vordering.
DUITSCHLAND WINT OP ALLE
FRONTEN.
Het opperbevel der Duitsche weer
macht deelt mede:
Aan de T e r e k mislukten verschei
dene vijandelijke aanvallen.
In den slag om Stalingrad
werd in verbitterde gevech
ten nieuwe belangrijke ter
reinwinst geboekt.
Formaties der luchtmacht steunden
den strijd van het leger en vielen het
vijandelijke ravitailleeringsverkeer op
spoorwegen in het mondingsgebied van
de Wolga aan.
In het gebied van Woronesj her
vatte de vijand zijn aanvallen met vrij
sterke strijdkrachten. Zijn aanvallen
werden in harde gevechten met zware
verliezen afgeslagen.
Bij R z j e v werden bij het afslaan
van herhaalde vijandelijke aanvallen in
het gebied van één legercorps gisteren
106 vechtwagens vernield, waarvan 71
alleen in den sector van één infanterie
divisie. Op een ander terrein hebben wij
met succes een plaatselijken aanval ge
daan,
In den No ordelijken sector van
het front, mislukten plaatselijke aan
vallen der bolsjewisten; ten Zuiden van
het Ladoga-Meer werden zwakke
vijandelijke strijdkrachten ingesloten en
vernietigd.Onze artillerie beschoot vij
andelijke batterijen, kazematten en ge
vechtsposities met zichtbaar resultaat.
Op het Ladogameer werden een
Sowjet-patrouillevaartuig en een vracht
schip door bommen beschadigd. In den
tijd van 5 tot 15 September verloor de
Sowjetluchtmacht 1215 vliegtuigen,
waarvan 936 in luchtgevechten, 212 door
afweergeschut en 43 door legerforma-
ties werden neergeséhotende overigen
werden op den grond vernield. Geduren
de denzelfden tijd gingen aan het Oost
front 87 onzer eigen vliegtuigen ver
loren.
Met inbegrip van de reeds vroeger
gemelde vijandelijke verliezen, verniel
den Finsche en Duitsche zee- en lucht
strijdkrachten in den loop van dezen
zomer 26 Sowjetduikbooten.
Aan het front in Egypte vielen
lichte Duitsche gevechts- en stuka-
vliegtuigen Britsche concentraties mo
torvoertuigen met groote uitwerking
aan. Duitsche jachtvliegtuigen schoten
in luchtgevechten boven Noord-1
Afrika en Malta 25 Britsche vlieg
tuigen neer -met verlies van één eigen
vliegtuig.
Boven het zeegebi'ed ten Westen van
Brest alsmede bij het binnenvliegen
van de bezette gebieden in het Westen
werden vqf Britsche vliegtuigen neer
gehaald.
In den strijd tegen Groot-Brittannië
vielen gevechtsvliegtuigen in den afge-
loopen nacht de haven- en industriestad
Boston aan. Hierbij ontstonden tal
rijke branden.
In het westelijk deel van de Noord
zee brachten patrouillevaartuigen in
een kort zeeegevecht twee Britsche mo
tor-torpedobooten tot zinken en schoten
een derde motor-torpedoboot in brand.
Aan het Egyptische front be
haalde le luitenant Marseille zijn
145ste tot 151ste overwinning in de
lucht.
VELE SCHEPEN VERNIETIGD
BIJ TOBROEK.
Het Hoofdkwartier dor Duitsche weer
macht meldt in een extra bericht:
„De Britsche troepen, die in den nacht
van 13 op 14 September met gebruik
making van luóht- en vlootstrijdkrach-
ten bij Tobroek waren geland, zijn in
nauwe samenwerking tusschen Duitsche
en Italiaansche strijdkrachten na een
zwaren, snellen strijd vernietigd of ge
vangen genomen.
De vijandelijke oorlogsschepen werden
door kustbatterijen en luchtdoelgeschut
onder een welgericht vuur genomen,
waarbij drie torpedojagers, eenige kor
vetten én talrijke landingsbooten tot
zinken werden gebracht. De daarna in I
oostelijke richting wijkende schepen wer
den aangevallen door afdeelingen van
de Duitsche en de Italiaansche lucht
macht, die twee kruisers, een torpedo
jager en verscheidene motortorpedoboo-
ten tot zinken brachten.
Andere kleinere schepen werden zwaar
beschadigd. Duitsche mijnenvegers
brachten een Britsche motortorpedoboot
met 117 gevangenen in de haven van
Tobroek. Negen vijandelijke bommenwer
pers werden neergeschoten. In totaal j
werden 576 gevangenen gemaakt, onder
wie 34 officieren. Bovendien verloor de i
vijand een groot aantal dooden. Een om- i
vangrijke hoeveelheid oorlogsmateriëel
werd buitgemaakt. Onder de gevangenen
bevinden zich talrjjke schipbreukelingen
van de tot zinken gebrachte Britsche
oorlogsschepen. De eigen verliezen zijn
gering."
Vele Sowjetduikbooten tot
zinken gebraoht.
(D.N.B.) Het Finsche hoofdkwartier
publiceert het volgende extra-bericht
over de actie der Finsche vlootstrqd-
krachten
In de loopende scheepvaartperiode
heeft de in het centrale deel van de
Finsche Golf opgesloten Oostzeevloot
der Sowjet-Unie voortdurend duikbooten
uitgezonden om de zeeverbindingen in
de Oostzee te storen. Ten koste van
zware verliezen zqn enkele booten er
ook in geslaagd door te breken. Volgens
de officiëele mededeelïng van 1 Juli
waren door gemeenschappelijke opera
ties der Duitsche en Finsche Vloot-
strijdkrachten 11 vijandelijke duikbooten
vernietigd. Met inbegrip van de reeds
vroeger gemelde verliezen steeg het aan
tal duikbooten, dat dezen zomer in de
Finsche Golf is vernield tot 26. Daarbij
komen nog eenige onzekere gevallen,
waarin vijandelijke duikbooten op zijn
minst zwaar werden beêchadigd. Ook
de luchtstrijdkrachten hebben met suc
ces aan het opsporen van de duikboo
ten deelgenomen en haar door bommen
schade toegebracht.
Langzame vorderingen der
Britten op Madagascar.
(D.N.B.) Naar officiëel wordt mede
gedeeld, hebben de Britsche. strijdkrach
ten op Madagascar de plaats Moranta-
va ontruimd.
Door het hevige verzet van de Fran-
sche troepen maakt de Britsche op-
marsch slechts langzaam vorderingen.
Om iederen meter grond wordt hevig
gestreden. Maandagmiddag echter slaag
den de Britten er in de hoogte van Ant-
siafabositra op 280 kilometer ten zuiden
van Tananarivo te bezetten.
In bevoegde kringen te Vichy vestigt
men opnieuw den nadruk op het held
haftig verzet, dat de Fransche troepen,
in samenwerking met de inboorlingen
aan den Britsehen aanval bieden.
Japansche landing op
Salomonseilanden.
(D.N.B.) Het ministerie van, Oorlog
te Washington deelt in een communiqué
mede, dat in den nacht van 14 op 15
Sept. de Japanners landingen hebben ge
daan op het eiland Guadalcanal met het
doel te trachten dit tot den Salomon-
archipel behoorende eiland te heroveren.
De vijand trachtte het vliegveld te be
zetten, doch kon na hevige gevechten
worden teruggedrongen. Ondertusschen
vielen Amerikaansehe vlootstrijdikrach-
ten ten Noorden en Noordwestelijk van
het eiland gelegen Japansche steunpun
ten aan, hetgeen echter de landingen
niet kon verhinderen. Uit de frontberich-
■ten isi op te maken, dat de Amerikaan
sehe stellingen zich nog in geallieerde
handen bevinden. Het communiqué deelt
hieromtrent echter geen bijzonderheden
mede.
In verband met den slag, die thans op
Guadalcanar woedt, wordt nog verno-
DEZE WEEK IS DE
VERDUISTERINGSWEEK!
Wie niet goed verduistert, is
mede verantwoordelijk voor slacht
offers, die bij vergissing getroffen
worden. Dat wilt ge toch niet?
Goed verduisterd,
Goed beschermd!
100 GRAM VER8NAPERINGEN
EXTRA OP BON ALGEMEEN 377.
Voor de distributieperiode van 6 Sept.
j.L tot en met 3 October a.s. is behalve
't normale versnaperingsrantsoen 100 gr.
chocolade- of suikerwerkartikelen be
schikbaar gesteld op bon Algemeen 377
van de bonkaart voor voedingsmiddelen.
Dit beteekent derhalve dat ieder© con
sument, onverschillig of hij in het bezit
is van een rookerskaart of een versnape-
ringenkaart ditmaal voor bedoelde arti
kelen in aanmerking komt. Zij, die van
genoemden bon gebruik willen maken,
dienen deze uiterlijk Zaterdag 19 Sept.
a.s. bij den winkelier in te leveren. De
winkelier wordt vervolgens in staat ge
steld, zich met de bij hem ingeleverde
bonnen zoo noodig extra te bevoorraden
en zal daarna aan zijn klanten de hoe
veelheid, waarop zij, gezien het aantal
door hen ingeleverde bonnen, recht heb
ben, kunnen afleveren. De aandacht
wordt er op gevestigd, dat voor deze af
levering geen afzonderlijke bon zal wor
den aangewezen. In verband hiermede be
hoort de winkelier bij het in ontvangst
nemen van de bonnen Algemeen 377 aan
den klant een ontvangbewijs af te geven.
Met nadruk wordt er op gewezen, dat
het publiek er rekening mede dient te
houden, dat men op bon Algemeen 377
niet dezelfde artikelen zal kunnen koopen
welke als regel op de bonnen van de ver-
snaperingskaart worden betrokken, aan
gezien de aanwijzing van dezen extra bon
ten doel heeft de fabrikanten en den han
del in de gelegenheid te stellen de "ten
gevolge van de distributie minder gang
baar geworden soorten af te zetten. Het
publiek zal derhalve bij het in ontvangst
nemen van de op bon Algemeen 377 ver
krijgbaar gestelde hoeveelheid versnape
ringen genoegen moeten nemen met die
soorten, welke de winkelier hem aan
biedt.
Noworossisk in stormaanval veroverd.
De met bunkers en machinegeweernes
ten bezaaide hoogte voor de vesting is
genomen. SS-PK Fritsch-Ho-St-P H m
men, dat de eerste Japansche landingen
op dit eiland laatstleden Zondagavond
zijn begonnen, toen kleine groepen sol
daten, onder de bescherming van bom
menwerpers landden. Den volgenden
morgen begonnen zij him actie tegen het
vliegveld. De operaties namen gaande
weg in hevigheid toe, dloch de Ameri
kaansehe mariniers zijn nog in het bézit
hunner stellingen. 22 Japansche vliegtui
gen zouden zijn neergeschoten. De in
vallers worden thans ook nog door de
vloot gesteund.
De positie van Turkije.
Voor de leden van de Duitsche club
van Stamboel heeft Von Papen, Duitsche
ambassadeur in Turkije, een rede uitge
sproken, waarin hij o.m. verklaarde:
„Onze positie tegenover het land,
waar wij te gast zijn is klaar en duide
lijk. Duitschland is vastbesloten den
vrede van dit land en van dit volk te
eerbiedigen.
Ik meen hieraan te kunnen toevoegen,
dat een natie zoo roemvol en zoo ge
schikt voor den strijd als Turkije, wel
besloten is, wanneer de vraag in de toe
komst zou gesteld worden, zich te weren
tegen de vernietiging en de bolsjewisee-
ring van Europa, waarvan het net als
wq, deel uitmaakt".
Winter in Egypte.
CAIRO. (S.P.T.) Volgens berichten
van Britsche oorlogscorrespondenten is
de winter in Egypte begonnen. In het
gebied van El Alamein was het de laat
ste dagen reeds zeer koel. In den nacht
van Maandag op Dinsdag hebben de
soldaten voor het eerst weer winjerklee-
ding gedragen. Volgens militaire des
kundigen is het ongunstigste oogenblik
voor groote operaties thans aangebro
ken, zoodat militaire gebeurtenissen op
groote schaal waarschijnlijk voorloopig
niet zullen plaats hebben.
Slachtoffers van luchtaanvallen
op Engeland.
(S.P.T.) Officiëel wordt hier mede
gedeeld, dat in de maand Juli als ge
volg van vijandelijke luchtaanvallen in
Groot-Brittannië 411 burgers het leven
verloren en 871 werden gewond. Voor
Augustus tedragen de getallen respec
tievelijk 403 en 509.
Komt er een tweede front?
De discussies over de verschillende
mogelijkheden tot het vormen van een
tweede front in Europa zijn in den laat-
sten tijd te Londen en Moskou weer
levendiger geworden. In politieke krin
gen te Berlijn worden deze discussies met
groote belangstelling gevolgd en men
vestigt de aandacht op een artikel in de
Times van 12 Sept. j.l., waarin wordt
verklaard, dat „de oprichting van een
tweede front eigenlijk zonder waarde is,
indien de Russen de eene stad na de
andere prijsgevend Hieruit blijkt duide
lijk, aldus wordt te Berlijn van bevoegde
zijde gezegd, dat Engeland slechts tot het
'vormen van een tweede front zal over
gaan, wanneer het hiertoe in staat is en
de Engelsche belangen het vergen. Het
vraagstuk is echter nog niet van de
baan.
Men gelooft in de genoemde kringen
DONDERDAG 17 SEPT. 1942.
G\j doet Uwe hand open, en verzadigt
al wat er leeft, naar Uw welbehagen.
Ps. 145: 16,
Zon
op onder
7.16 19.52
Vandaag: le kwartier,
24 Sept.: Volle maan.
Maan
op onder
15.02
VERDUISTERINGSWEEK.
Mqnheer en mevrouw Graaguit gin
gen nog maar eens een keer hun plezier
buitenshuis zoeken. Alle deuren en ra
men werden zorgvuldig gesloten. Je
moet tegenwoordig daarop wel secuur
letten. Maar aan één ding hadden ze
niet gedacht. De gordijnen bleven open.
Toen ze 's avonds na flink gemopperd
te hebben op die akelig donkere straten
weer in hun eigen woning waren gear
riveerd, kwamen ze in een kamer, waar
ze geen hand voor de oogen konden zien.
Je kan toch je beenen niet breken, dus
maar even het knopje omgedraaid.
Een golf van licht straalt even over
de zwarte straat. Een poosje later het
zelfde geval op de slaapkamer.
Bedenkt men wel, welk gevaar men
hierdoor veroorzaakt, afgedacht van de
zware straf, die men kan oploopen?
De zandman komt gesloopen,
En tuurt het venster in.
De verlichting wordt ontstoken;
Waar blijft nu de verduist'ring?
Zoo volgde een bekeuring.
Heden verduisteren van
19.52 tot 7.18.
In de dagelijksche persconferentie
heeft de boerenleider de heer Roskam
naar het Vaderland meldt, een en ander
verteld van zijn reis naar de Oekrajina,
die hq onlangs heeft gemaakt in ver
band met de voornemens om boeren
naar Oekrajina en Oostland uit te zen
den.
„Wie geloof heeft in de levenskracht
van ons volk, aldus de heer. Roskam,
kan de uitzending van boeren verstaan.
Het is de roep van dezen tijd en de
historische draad die in de zestiende
eeuw is verbroken, wordt thans weer
aangeknoopt"
De kolonisatie van Nederlandsche zij
de in deze gebieden, zoo ging de heer
Roskam voort, duurde van de zesde tot
de zestiende eeuw, in 't geheel dus on
geveer tien eeuwen. De taak van die Ne
derlandsche boeren in het Oosten be
stond hoofdzakelijk in het koloniseeren
en het germaniseeren van Slavische ee-
bieden. Ook herinnerde spr. aan de ves
tiging van Nederlandsche boeren in
de streken tusschen Wezer en Elbe, in
Holstein, Brandenburg enz.
Het hoerendom heeft nu de histori
sche roeping te verstaan om opnieuw
in het Oostland zich te doen gelden.
Spr. aarzelde niet te zeggen dat hij
daarin geloof heeft. Doch men moet
het Oostland niet alleen ideologisch
zien. Gebrek aan grond in Nederland
heeft spr. het meest in deze richting
gedreven. Daardoor'is de boerenstand
voor een groot gedeelte verarmd.
Het is een economische noodzaak, zoo
vervolgde de heer Roskam, dat er le
vensruimte komt voor het Nederland
sche volk. Dat werk geeft bezieling,
doch het moet nuchter, kalm en vast
beraden worden bekeken. Met die ge
dachte is spr. naar het Oosten gegaan.
Zijn eerste indruk was wel het meest
verblijdend: de voedselvoorziening van
Europa in veilig gesteld, zoowel wat
graan als boter betreft. De exploitatie
van den grond is nog niet wat ze zqn
moet, doch d'e vrees voor hon
gersnood is toch verdwenen.
Twee gedachten kwamen bq spreker
te Berlijn, dat de officieele vertegen
woordiging der Sowjet-Unie te Londen
juist in den laatsten tqd uitdrukkelqk
opnieuw de oprichting van een tweede
front heeft geëischt en dat men te Lon
den nog onlangs besprekingen heeft ge
voerd over de wqze, waarop men aan
deze eischen tegemoet zou kunnen
komen.
Nadat Engeland herhaalde malen heeft
verklaard, dat de Britsche luchtaan
vallen op het continent reeds een ontlas
ting van het Oostfront beteekenen, is de
mogelijkheid niet geheel uitgesloten, dat
de luchtaanvallen der R.A.F. in de toe
komst moeten zijn gericht tegen de Duit
sche spoorwegen, omdat hierdoor het
Oostfront meer zal worden ontlast.