O
DAGKALENDER
t van
J R G.
zijn!
NEEL
paasschen.
b-Biezelinge.
DINSDAG 15 SEPT. 1942
56e JAARGANG No. 292
CHRISTEL IJ K DAGBLAD VOOR ZEELAND
Arbeider en machine.
Nieuwe Duitsche doorbraak aan de Terek - Britsche
landingspogingen mislukt - De hevige strijd om
Stalingrad.
■lijn (gram.). 8.30
iph. orke&t (gram,)
rkest. (gram.). 9.15
rio's spelen en zin-
uitz. 10.30 Symph.
jwenmozaiek. 11.20
Piano. 12.05 Zang
it Neerlands gcm-
rzicht. 12.34 Ber-
am.). 12.45 BNO:
ichten. 13.00 Wat
jidbouw? 13.15 Mo-
14.00 Godsd. uitz.
«ten (gram.). 15.30
16.00 Sylvestre
ws-, zakelijke- en
f in 'twild, de bo
en Masman en zijn
ert en zang. 18.30
iegel van den dag.
,tje. 19.00 De brug
it, declamatorium.
)lland ant the eco-
de Rodio-Centra-
met orkest (gr. pl.)
e Radio-Centrales,
met de Studio be-
loven-Brahms (gr.
22.00 BNO: Mil.
-24.00 Zie Hilv. I.
llige filiaal-
,De Spar"
organisatie
Ifstandige
deniers.
r
lagmiddag in een
Goes bij vergis-
5ren damesporte-
jjd en sleuteltjes
|rdt in haar eigen
leze z. sp. m. al
iur. „De Zeeuw",
ement bekend is.
vraagt GEM.
■- EIM SLAAPK.
1 keuken. Brieven
reau „De Zeeuw"
Iderdag j.l.EEN
weg van Goes
/olfaartsdijk. Te-
Herv. pastorie,
IAAGD: EEN OF
IS KINDERLE-
Gapinge.
1EISJE voor hal-
WERKSTER.
erskerksche Weg
f: EEN AANKCT-
[RSKNECHT.
3E, Schore.
|U R gevraagd,
er vakkennis on-
C. DE LEEUW,
nrg.
[d EEN DIENST-
of dag en nacht,
18 jaar, bij L.
'otel „De Koop-
ïdijke.
td EEN AANKO-
[RSKNECHT of
Bureaux: Lange Vorststraat 70 Goes.
Postrekening no. 44455 Telefoon no. 2438.
Bijkantoor Middelburg: Firma Boekhandel
J. J. FANOY, Nieuwe Burg 2628 en
Noordweg 155 Telefoon no. 3128.
Abonnementsprijs 2,73 per kwartaal. Week
abonnementen voor Middelburg, Goes en
plaatsen waar een agent is aangesteld 0,21.
Losse nummers 6 cent.
Dir.-Hoofdred.A. DE LANGE GOES.
Advertentlën 12 cent per millimeter. Ingezon
den mededeelingen 24 cent per millimeter.
By contract belangrijke korting.
Kleine advertentiën (maximum 8 regels) van
1-5 regels 65 cent, iedere regel meer 13 cent.
Dienstaanvragen en dienstaanbiedingen van
15 regels 55 cent, Iedere regel meer (max.
8 regels) 11 cent. Onder lettier of motto
10 cent extra.
Adv. in deze rubriek by vooruitbetaling.
Administrateur (advertentiechef)
B. P. DAVIDSE, Goes.
Dit vraagstuk in zijn scherpen vorm
is ongeveer anderhalve eeuw oud. Het
dateert uit de opkomst van de moderne
industriëele ontwikkeling.
Arbeiders en machines waren er ook
vroeger reeds, zelfs al in de oudheid,
doch zy speelden nog geen rol van be-
teekenis in het maatschappelijk leven.
De antieke maatschappij rustte op de
slavernijvrye arbeiders kwamen slechts
sporadisch voor
In de middeleeuwen deed de grondei
genaar vaak den grond bebouwen door
zijn lijfeigenen, terwijl in den omtrek de
hoorige boeren woonden, die, in ruil
voor diensten en schattingen, zyn be
scherming genoten. Daarnaast ontwik
kelde zich in de steden de handwerks-
nijverheid, welker beoefenaren zich ver-
eenigden in de gilden.
Van een arbeidersklasse als een stand
van duurzaam in loondienst werkende
arbeiders, is pas sprake omstreeks de
wisseling der achttiende en negentiende
eeuw. Dit valt samen met de opkomst
der groot-industie en deze is op haar
beurt een gevolg van de uitvinding en
toepassing der machines.
Ook machines waren er reeds in de
oudheid.
De Grieken bouwden pompen, die met
samengeperste lucht werkten. Zy kenden
zelfs stortbaden, die men in werking kon
brengen door1 een geldstuk in een gleuf
te laten glijden.
Hero van Alexandrië geeft in zijn
„Pneumatika", die in de eerste eeuw
vóór Christus werd gepubliceerd, de be
schrijving van een reeks machines, die
hij had uitgevonden.
Honderden uitvindingen werden in de
oudheid geboekt, doch het gebeurde
maar zelden, dat zij voor practische
doeleinden werden aangewend.
Dit hing samen met het feit, dat er
voldoende arbeidskrachten beschikbaar
waren: de slaven.
Pas omstreeks het §inde der acht-
tieride eeuw deed de machinale produc
tie haar intrede en daarmede tevens de
arbeidende stand in den zin zooals wy
dien kennen.
De verhouding tusschen arbeider en
machine is niet steeds van vriendschap-
pelijken aard geweest. Meermalen heb
ben de arbeiders de machine als hun
vijand beschouwd, die hun en hun kin-
I deren het brood wilde ontnemen. Men zou
wel' gewild hebben, dat het nog was als
in den tijd van Koningin Elisabeth van
Engeland, toen de doodstraf stond op
uitvindingen, die menschelijken arbeid
onmogelyk maakten.
Wanneer er een nieuwe machine werd
in gebruik gesteld, die voor een aantal
arbeiders werkloosheid tengevolge had,
leidde dit soms tot oproer en tot vernie
ling der machines. Nog in 1907 hebben
Rotterdamsche havenarbeiders de in
voering van den graanelevator door een
I staking pogen te keeren.
De meer ontwikkelde arbeiders heb-
Iben echter een andere houding aange
nomen ten opzichte van dit vraagstuk.
I Zij zijn de machine gaan beschouwen
niet als hun vijand, doch als hun vriend,
omdat zij weten, welke groote mogelijk
heden zij biedt voor de welvaart van
hen en hun gezinnen. Zoo is men een
positieve houding gaan innemen met
betrekking tot de techniek.
Men denke het zich eens in, wat wij.
zouden moeten missen, indien wij de
moderne technische ontwikkeling niet
hadden gehad. Wij zouden geen elec-
trisch licht en geen radio hebben, geen
moderne dagbladpers, geen trams en
?een auto's, om slechts enkele dingen te
noemen. En hoeveel werkgelegenheid is
er ook niet geschapen door al de mo-
jderne uitvindingen.
De mechaniseering heeft ongetwijfeld
ook haar schaduwzijden, doch de mo
derne ontwikkeling der techniek hebben
wij te aanvaarden, niet slechts omdat
Wij de wereldklok toch niet duurzaam
'enig kunnen zetten, doch bovenal om
dat wij ook in deze ontwikkeling Gods
leiding in de historie moeten zien.
DUITSCHLAND WINT OP ALLE
FRONTEN.
Het opperbevel der Duitsche weer
macht deelt mede:
Ten Oosten van Noworossisk
werd een versterkte heuvelstelling van
den vijand genomen.
Aan de Terek braken de Duitsche
troepen door nieuwe taai verdedigde
stellingen en brachten den tegenstander
zware, bloedige verliezen toe.
In het vestinggebied van Stalin
grad drongen de aanvalstroepen van
het leger ondanks bijzonder taaien te
genstand, welke door een sterke artil
lerie werd gesteund, in de versterkingen
aan den rand van de stad door en be
stormden ten Noord-Westen van het
centrale stedelijke gebied heuvelstellin
gen, die het omliggende terrein be-
heerschten.
Bij vergeefsche tegenaanvallen ver
loor de vyand 29 vechtwagens. Sterke
strijdkrachten dér luchtmacht grepen in
de gevechten in en bestookten nieuw aan
gevoerde Sowjet-troepen ten Oosten van
de Wolga met goede uitwerking. Des
nachts werden vliegvelden ten Noorden
en ten Oosten van de stad gebombar
deerd.
Aan het Donfron|t werd een door
Duitsche en Hongaarsche formaties on
dernomen aanval met succes voltooid.
Herhaalde tegenaanvallen van den vij
and werden in hevige gevechten met
steun van de luchtmacht afgeslagen.
Hierbij werden 13 vechtwagens vernie
tigd.
In het gebied van R z j e v mislukten
ook gisteren vijandelijke aanvallen welke
werden ondersteund door sterke artille
rie en vechtwagens.
Ten Zuiden van het Ladogameer
mislukten verscheidene plaatselyke aan
vallen van den vyand, onder wederzyd-
sche levendige bedrijvigheid van de ar
tillerie en het luchtwapen.
In den afgeloopen nacht vlogen Sow-
jetvliegtuigen de Oostelijke gebie
den van Duitschland binnen. Door
het luk-raak werpen van bommen richt
ten zij een geringe materièele schade
aan.
Na vergeefsche storingsvluchten over
dag boven West-Duitschland deden for
maties van het Engelsche luchtwapen in
den nacht voor den 14den September
een terreur-aanval, vooral op dé stad
Bremen; de burgerbevolking leed
verliezen. In de woonwijken der stad ont
stonden branden en materieele schade,
ook aan gebouwen; o..a. werd een aantal
kerken, ziekenhuizen en cultuurmonu
menten getroffen. Volgens de tot dusver
ingekomen berichten zijn veertien der
aanvallende vliegtuigen neergeschoten.
In den nacht van 12 op 13 September
poogde een Britsche landingstroep, be
staande uit vijf officieren en een min
dere aan de Fransche Kanaalkust ten
Oosten van Cherbourg aan land te
gaan. Bij het naderen door de kust
wacht terstond bemerkt, werd de lan
dingsboot onder vuur genomen en door
voltreffers tot zinken gebracht. Gevan
gen genomen werden drie Engelsche of
ficieren en een gaullistische marine-of
ficier. Dood geborgen werden een ma
joor, een onderofficier en een mindere.
In den sector van T o b r o e k tracht
te de vijand met behulp van zee- en
luchtstrijdkrachten op verscheidene
plaatsen te landen. Deze poging is door
het onmiddellijk optreden van Italiaan-
sche en Duitsche troepen mislukt. Twee
vijandelijke schepen werden in brand ge
schoten, een groot aantal gevangenen
werd gemaakt. Duitsche jagers hebben
twee vliegtuigen in den luchtstrijd neer
geschoten, vier andere vliegtuigen wer
den door het afweergeschut van To-
broek vernield.
Italiaansch weermachtsbericht.
Na een vry lang voorbereiden, met een
groot aantal vliegtuigen uitgevoerden
luchtaanval, ondernam de vyand, met
gebruikmaking van valschermjagers en
lichte vlooteenheden in het gebied van
Tob roek landingspogingen;, De actie
werd door zes oorlogsschepen, waaron
der kruisers en torpedobootjagers, ge
steund. Het onmiddellijk ingrijpen van
dé Italiaansch-Duitsche verdediging deed
de vijandelijke poging mislukken. Twee
oorlogsschepen werden in brand gescho
ten, een hiervan is later gezonken. Duit
sche jagers schoten in een luchtgevecht
twee vliegtuigen neer. Vier andere vlieg
tuigen werden door de luchtdoelartille
rie van Tobroek vernield.
Het hospitaalschip „Arno" werd in den
nacht van 9 op 10 September door een
Britsch torpedovliegtuig aangevallen en
op veertig mijl afstand van Tobroek,
waar het gewonden aan boord zou ne
men, tot zinken gebracht. Het hospitaal
schip voer met vol licht en voerde- de
eveneens krachtig verlichte voorgeschre
ven teekenen van het Roode Kruis. Het
grootste deel van het personeel, onder
wie alle Roode Kruiszusters, kón gered
worden. De familieleden van de slacht
offers zyn op de hoogte gebracht.
Bournemouth gebombardeerd.
Vólgens mededeeling van het opperbe
vel van de Duitsche Weermacht is Vry-
dag in den loop van den dag aan de
Engelsche Zuid-kust de havenstad Bour
nemouth door Duitsche gevechtsvlieg
tuigen gebombardeerd. Korten tyd later
volgde een aanval in schëervlucht van
lichte Duitsche gevechtsvliegtuigen op
de spoorlyn RyeAshford in Zuid-
Engeland. Bommen van zwaar kaliber
vernielden de rails op verscheidene
plaatsen en veroorzaakten bovendien in
eeri gebouwencomplex aan den stadrand
omvangryke beschadigingen.
Sowjeit-vliegtuigein boven
Duitschland.
Het D.N.B. meldt uit Berlijn:
Gisternacht hebben eenige bolsjewis
tische vliegtuigen storingsvluchten on
dernomen boven Oost-Duitschland en
hier en daar bommen laten vallen, die
slechts onbeteekenende schade veroor
zaakten.
De strijd om Stalingrad.
Het Russische militaire blad „Kras-
naja Swesda" richt een oproep tot de
verdedigers van Stalingrad, om tot.het
laatste toe stand te houden. Er is geen
terugweg meer uit de stad en de ver
dedigers moeten met de tanden op el
kaar hun plicht vervullen door te strij
den tot den dood. De stad moet tot iede-
ren prijs verdedigd worden, om iedere
straat, om ieder huis moet gestreden
worden.
Uit Berlijn wordt gemeld: Met het
verder oprukken der Duitsche troepen
naar den stadsrand van Stalingrad en
met het binnendringen van Duitsche
eenheden in het Zuidelijke deel der stad
heeft de strijd om de Sowjet-Russische
sleutelpositie aan de Wolga, naar in de
Wilhelmstrasse werd opgemerkt, een
nieuw stadium bereikt. Uit den tekst
van het Duitsche legerbericht kan men
afleiden, dat het hier gaat om de slot-
phase van deze gigantische worsteling.
Te Berlijn wordt er echter tevens op ge
wezen, dat dit nog niet beteekent dat de
val van de stad ieder uur van den dag
kan worden verwacht. De stad en ves
ting Stalingrad dragen een geheel ander
karakter dan andere vestingsteden, wel
ke de Duitschers hebben veroverd. Sta
lingrad bezit ml. geen stadskern met
daaromheen de voorsteden, maar bestaat
integendeel uit een reeks afzonderlijke
plaatsen, welke zich over een lengte van
40 km langs de Wolga uitstrekken.
Met het oog op de verbittering waar
mede de strijd om Stalingrad aan beide
DEZE WEEK IS DE
VERDUISTERINGSWEEK!
Helpt allen mede in Uw omge
ving de verduistering zoo goed
mogelijk te doen zijn. Het is ons
aller en Uw eigen levensbelang.
Goed verduisterd,
Goed beschermd
Le Cointre N.V.
ies.
Benoeming. Bij besluit van den sec-
"•staris-generaal van het departement
Pa justitie is benoemd tot substituut-
I®icier van justitie by de arrondisse-
Jents-rechtbank te Assen m r P. van
■apel, thans ambtenaar van het
jPöibaar ministerie by de kantonge-
""hten in het arrondissement M i d -
elburg.
In het dal van de schuimendé Koeban tydens den opmarsch door het Kau-
kasusgebergte. In lange rijen rukken de Duitsche eenheden zonder op
houden voorwaarts. pk Grimm Kastein-Atl.h.p h m
BONNEN VOOR VOEDINGS
MIDDELEN.
Van 13 Sept. tot en met 19 Sept. 1942.
47 A brood 4 rants, brood of gebak.
47 B brood V2 rants, brood of gebak.
47 beschuit1 rants, beschuit, brood
of gebak.
47 A vleesch1 rants, vleesch of vl.w.
47 B vleeschy% rants, vleesch of vl.w.
47 A aardapp. 2 kg aardappelen.
47 B aardapp. 1 kg aardappelen.
47 melk1% liter melk.
1-50, 2-50 reserve 1% liter taptemelk.
47 tabak 1 rants, tabak.x)
Van 6 Sept. tot en met 3 Oct. 1942.
382 algem. 1 kg. suiker.
383 algem. 500 gram jam.
384 algem. 250 gram peulvruchten.
385 algem. 250 gram gort.
386 algem. 100 gram vermicelli.
387 t/m 389 alg. 100 gram kaas.
392 t/m 395 alg. 1 rants, bloem, brood of
gebak.
4-49, 4-50 res. 250 gram1 ryst.
46, 47 versn.100 gram chocolade.
48, 49 versn.100 gram suikerwerk.
390 algem. 250 gr. koffiesurrogaat.
13 Sept. tot en met 24 Sept. 1942.
47 boterV2 rants, boter.
47 vet i/2 rants, boter.
13 Sept. tot en met 1 Nov. 1942.
Nader aan te wijzen: x/z rants, boter.
Diverse artikelen.
22 Aug. tot en met 31 Oct. 1942.
02 petroleum2 liter petroleum.
11 Mei tot en met 31 Dec. 1942.
01 bv, 02 bv, 03 bv, 04 bv en 05 bv:
één eenheid vaste brandstoffen.
Tot en met 30 April 1943.
01, 02, 03 KF Brandstoffen, bonnen één
eenheid le t/m. 4e periode: 1 eenheid
brandstoffen (geen anthraciet).
16 Aug. tot en met 30 Sept. 1942.
370 algem. 1 rants, zeep.
371 algem. 250 gr. waschpoeder.
M eenh.zeep 1 rantsoen zeep.
M waschpoeder 1 rants, waschpoeder.
M toiletzeep 75 gr. toiletzeep 80 pet.
1 Sept. tot en met 31 Dec. 1942.
M textiel
(mannen) 45 gr. scheerzeep.
De geldigheidsduur van de volgende
bonnen is verlengd:
Tot en met Woensdag 30 Sept.: 335,
336 Algemeen (Zeep), L-Zeep, L-Toilet-
zeep.
x) Mann. personen van 18 j. en ouder.
VASTE BRANDSTOFFEN VOOR
KOOKDOELEINDEN-
Gedurende het tijdvak van 15 Septem
ber 1942 tot en met 30 April 1943 geeft
de met .04 KF gemerkte bon der DZ-
kaart voor vaste brandstoffen voor
kookdoeleinden recht op het koopen van
één eenheid vaste brandstoffen met uit
zondering van anthraciet. De verbrui
kers zullen met de op dezen bon aan
te schaffen brandstoffen moeten toe
komen tot 1 November 1942, aangezien
eerst op dezen datum een nieuwe bon
zal worden aangewezen.
zijden wordt gevoerd, stelde de militaire
commentator van de Wilhelmstrasse
vast, dat deze operatie als de moeilijk
ste opgave dient te worden beschouwd,
waarvoor de Duitsche weermacht in de
zen oorlog is gesteld. Men krijgt den in
druk, dat op dit punt, dat terecht een
militair, economisch en ook politiek
zwaartepunt van de Sowjet-Unie kan
worden genoemd, de beide tegenstanders
zich nog eenmaal voor een laatste
krachtmeting hebben aangegord.
Jeugdcongres te Weenen.
(D..N.B.) In de Burg te Weenen
hebben Maandagmiddag de gevolmach
tigde staatsjeugdleiders van de Europee-
sche naties een bezoek gebracht aan den
Rijksleider Baldur von Schirach, aan den
Rijksjeugdleider Arthur Axmann en van
de aanwezige Italianen aan den secreta
ris-generaal van de fascistische Partij
en den algemeenen commandant van de
Gil, Vidussoni, alsmede aan den Italiaan-
schen minister van staat Renato Ricci.
Nederland was vertegenwoordigd door
den heef van Geelkerken.
In tegenwoordigheid van de vertegen
woordigers van de Europeesche jeugd
organisaties is op plechtige wyze de Eu
ropeesche Jeugdbond opgericht. De
Rijksgevolmachtigde voor de jeugdop-
voeding, Rijksleider Schirach, legde hier-
by een principieele verklaring af.
Deze bond, aldus spr., is het zinne
beeld van de nieuwe, betere orde, welke
Europa langs vreedzamen weg wilde op
richten.
De nationale eigenaard van de hier
vertegenwoordigde organisaties staat er
borg voor, dat de nieuwe Europeesche
Jeugdbond zyn politieke en paedegogi-
sche taak zal vervullen.
DINSDAG 15 SEPT. 1942.
De Heere ondersteunt allen, die val
len, en Hy richt op alle gebogenen.
Ps. 145:14.
Zon
op onder
7.13 19.57
17 Sept.: le kwartier.
24 Sept.: Volle maan.
Maan
op onder
12.41 22.32
VERDUISTERINGSWEEK.
Het was heel gezellig by de familie
Jansen. De conversatie vlotte best. Myn
heer kon nog een sigaar offreeren en
mevrouw had zoowaar nog een echt
kopje thee. Aardige lui.
Het was nog wat vroeg om de gor
dijnen te sluiten. Maar heelemaAl zonder
licht ging het toch ook niet. Men zou nog
een poosje by de schemerlamp zitten.
Het gesprek was echter zóó onderhou
dend, dat men vergat, dat de zon al
byna een uur geleden was ondergegaan.
De bel. Een politieman. Op de bon
en... drie dagen zonder stroom.
Ja, mijnheer en mevrouw. De straf
is zwaar. Maar Uw vergeetachtigheid
brengt Uzelf en Uw omgeving in ge
vaar. Dat was U ook vergeten.
In den kring der leiders van den bond
aldus zeide spr., heeft de jeugd van
iedere natie, onverschillig of zij tot een
klein of een groot volk behoort, zitting
en stem. Alle leden hebben in beginsel
gelijke rechten.
Dei bond vergadert elk jaar. Als plaats
van byeenkomst voor Ï943 stelde Ryks-
leiter Italië voor.
Taaie Fransche weerstand
op Madagascar.
(D.N.B.) Naar verluidt, is he't den
Franschen troepen op Madagascar ge
lukt Vrydag weerstand te bieden aan
den druk der 'vyandelyke troepen op de
rivier Betsiboka en den Engelschen aan
zienlijke verliezen toe te brengen.
De Britsche berichtendienst meldt om
trent den Britschén aanval op Madagas
car:
De zuidelijkste colonne heeft Vrijdag
van Morondava uit het gebied van Ma-
habo bereikt, waar de operaties met suc
ces worden voortgezet. Op den weg naar
Majoenga bereikten de Britsche troepen
de groote brug over de rivier Botaiboka,
ongeveer vyftig km van Majoenga ver
wijderd.
De opmarsch van de colonnes naar het
Zuiden langs de kust werd den geheelen
dag door de vernielde bruggen ver
traagd.
Eerst gedaan en dan gedacht,
Heeft menigeen 'n verbaal
gebracht.
Men draaide aan den knop van
't licht,
Vóór men zijn raam had afgedicht.
Heden verduisteren van
19.57 tot 7.15.
TWEEDE NEDERLANDSCHE RADIO
MUZIEKFEEST GEOPEND-
Zaterdag is het Tweede Nederland-
sche Radiomuziekfeest te Amsterdam
geopend. Bij de opening van de tentoon
stelling Vier eeuwen Nederlandsch mu
ziekleven in het Rijksmuseum heeft de
directeur-generaal van den Nederland-
schen Omroep, dr ing. W. A. Herweyer,
de aanwezige autoriteiten begroet en de
medewerkers dank gebracht. Hij droeg
het muziekfeest op aan het Nederland-
sche volk en zijn cultuur.
De heer Dirk J. Balfoort heeft vervol
gens een toelichting gegeven op het ge-
exposeerde, waarna prof. dr T. Goede-
waagen, secretaris-generaal van het
departement voor Volksvoorlichting en
Kunsten, de officieele openingsrede hield.
Hy zeide o.m., dat de hier tentoongestel
de voorwerpen getuigenis afleggen, dat
de Nederlandsche mensch in zijn muziek,
dat wat hy is, met moeite en na lang
probeeren geworden is, dat ook hij
het kind is van zijn verleden, dat voort-
zingt op het rhythme van vroeger
eeuwen en een melodie herhaalt en va
rieert, die het verleden heeft voorgezon
gen.
Spr. geloofde, dat één grondthema alle
Nederlandsche muziek heeft beheerscht
en zal beheerschen. De Nederlandsche
musicus heeft de taak dit thema te ont
dekken, het in zich te laten doorklinken
en het naar persoon en tijdgeest te va-
rieeren.
Na de redevoering heeft men een rond
gang over de tentoonstelling gemaakt.
Zaterdagavond werd in het Concertge
bouw te Amsterdam door het Omroep-
symphonieconcert 't officieele openings
concert van het muziekfeest gegeven.
