Christelijk Dagblad voor Zeeland
Binnenland
DAGKALENDER
Het Krooistelsel.
Geslaagde Dultsohe aanvallen - Vijftien sohepen tot
zinken gebracht - Levendige strijd In Noord-Afrlka.
Laval leider van de Fransohe regeering.
WOENSDAG 15 APRIL 1942
56e JAARGANG - No- 163
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg:
Firma Boekhandel J. J. FANOY
Lange Qiststraat 34 en Noordweg 155
Telefoon 3128
Directeur-hoofdredacteur
A, DE LANGE te Goes
Abonnementsprijs f 2.73 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg,
Goes en plaatsen waar een agent is
aangesteld f 0.21
Losse nummers 6 cent
Advertentiën 12 cent per millimeter
Ingezonden mededeelingen-24 cent per
millimeter. Kleine advertentiën 65 cent
bij vooruitbetaling. Advertentiën onder
letter of motto 10 cent extra.
Bij contract belangrijke korting
Het Centraal Secretariaat voor Land
en Tuinbouw heeft vorig jaar een onder
zoek ingesteld naar den aard en de be-
teekenis van het krooi- of koppelbaas-
systeem, dat ook thans nog in verschil
lende deelen van het land een rol. speelt.
Hst rapport, dat over dit onderzoek is
uitgebracht komt tot de conclusie, dat
dit systeem een euvel is, waaraan
een eind gemaakt' moet
worden.
In de provincie Groningen komt het
koppelbazenstelsel nog vrij veel voor:
in de Wieringermeer, voornamelijk voor
het vlastrekken, in Friesland alleen in
Franeker en omgeving; voorts in Wes
telijk Noord-Brabant en ten slotte in
Zeeland, vooral in O o s t -
Zeeuwsch-Vlaandéren. Ds
feitelijke toestand wijst in de richting,
dat het krooistelsel allengs afneemt, al
kan niet ontkend worden, dat hét zich in
sommige dorpen hardnekkig handhaaft.
In economischen zin is eri misschien
eenige verdediging voor te vinden.
De practijk is deze, dat speciaal t.a.v.
wieden en vlastrekken men plotseling
voor het feit wordt gesteld, dat men
oogenblikkelijk over voldoende arbeids
krachten moet kunnen beschikken, ter
wijl het niet wel mogelijk is deze arbei
ders aan andere doorloopende werk
zaamheden te onttrekken. Het kan im
mers gebeuren, dat vooral in een
regenperiode het vlas binnen enkele
uren geplukt moet worden, zoodat de
boer soms over 30 a 35 arbeiders moet
kunnen beschikken.
Sociaal gezien, heeft het krooisysteem
echter bijna alleen bezwaren. Het rap
port noemt als eerste nade'el, dat de
krooiarbeiders in groote mate van den
krooibaas afhankelijk zijn. Hij is het, die
beschikt over de werkgelegenheid en zij
voelen zich dus verplicht, hem welwil
lend voor zich te stemmen. Dit heeft o.a.
tot gevolg, dat er een bijna verplichte
winkelnering ontstaat.
Zelfs de werkgevers moeten den
krooibaas te vriend houden. De krooi
baas heeft toch als „strafmiddel" in han
den, dat hij hen eventueel achter laat
staan bij andere werkgevers. Zij "durven
daarom geen arbeiders buiten den krooi
baas om aan te nemen, terwijl ook de
bepaling van de tarieven een rol speelt
met betrekking tot de vlotheid, waarmee
de krooibaas de boeren bedient.
Hier raken we een derde bezwaar: de
loondrukkende tendenz van het systeem.
Er zijn gevallen, waarin de krooibaas
feitelijk alleen als bemiddelaar optreedt
en alleen een vast bedrag ontvangt, het
zij van den werkgever, hetzij van den ar
beider, hetzij van beiden, doch het komt
ook voor, dat hij een bepaald gedeelte
.van het loon ontvangt.
In de Wieringermeer ontvangt de kop
pelbaas die de arbeiders zelf werft
in Z e e 1 a n d en Friesland behalve de
premie van den boer ook nog een deel
van het loon der arbeiders, hetgeen soms
zelfs f5 per H.A. bedraagt. In West-
Brabant, waar aardappelen in aange*
nomen werk gestoken worden en welke
arbeid per kist betaald wordt, houdt de
krooibaas 1 cent per kist af voor zichzelf
hetgeen voor 50 a 60 kisten per dag op
f 0,50 af 0,60 per dag per man komt.
Doordat de koppelbaas veel met vrou
wen en kinderen werkt, heeft zijn optre
den ook vaak loondruk tot gevolg.
In de Wieringermeer kreeg een land
bouwer met het koppelbazenstelsel zijn
vlas bewerkt voor f 50,terwijl volgens
het contract f 70, betaald had moeten
worden.
Een gevolg van het stelsel is ook, dat
van de vakopleiding niet veel terecht
komt. Doordat de directe band met den
werkgever ontbreekt, is er trouwens ook
geen toezicht op de kwaliteit van het
werk.
Het is begrijpelijk, dat bij het krooi
systeem er van rechtspositie van de ar
beiders niet veel terecht komt.
Zooals gezegd, de conclusie van het
rapport is, dat het krooistelsel een -euvel
is, dat verdwijnen moet.
Verbetering.
In het hoofdartikel in ons nummer
"nn gisteren is tot ,onze spijt een zin
storende drukfout ingeslopen. De be
doelde alinea moet luiden:
Gods doen kan zijn als dat van den
beeldhouwer, die door harde slagen uit
een ruw stuk maimer iets waardevols
voortbrengt.
r~
i Md. Zeeland van de Ned, Pomologische
vereeriigin'g.
De afd. Zeeland van de Ned. Pomolo
gische vereeniging zal 24 dezer te Goes
haar algemeen® ledenvergadering hou
den. In deze vergadering zal tevens af
scheid worden genomen -.van den rijks-
tuinbouwconsulent Ir Bosma.
moddermassa's in vele gebieden van het
Oostelijk front verhinderd. Slechts daar,
waar nog vaste wegen het oprukken mo-
gelijk maken, ontwikkelen zich grootere
gevechtshandelingen.
Een Cngelsch-Amerikaansche
invasie?
S.P.T. Naar aanleiding van de be
sprekingen die generaal Marshall en
Hopkins op het oogenblik te Londen voe
ren en de oorlogszuchtige rede van Be-
vin, den Britschen minister van Arbeid,
Zondag in Londen gehouden, heeft men
zich ook te Berlijn bezig gehouden met
de eventueele Engelsche invasie-plannen.
Men wijst er hier op, dat Duitschland
voor de ontvangst van de troepen gereed
staat, waar zij zich ook mochten vertoo-
nen, van de Noordkaap tot aan de Golf
van Biscaje.
In officieele politieke kringen te Ber
lijn hecht men aan de besprekingen van
Marshall en Hopkins te Londen, niet
veel waarde. Men zoet hierin eerder een
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR
EUROPA.
Het opperbevel der Duitschè weer
macht deelt in eèfc extra bericht mede:
Duitsche duikbooten en gevechtsvlieg
tuigen hebben de vijandelijke ravitaillee-
ringsscheepvaart wederom zware slagen
toegebracht.
Op de Noordelijke IJszee hebben duik
booten een uit Moermansk uitgeloopen
convooi aangevallen en twee Amerikaan-
sche transportschepen, tezamen 12.200
brt., waarvan één reeds door bommen
van! Duitsche vliegtuigen was bescha
digd in den grond geboord. Gevechts
vliegtuigen hebben van hetzelfde con
vooi een tankschip van 4000 brt. in den
grond geboord en een groot koopvaardij
schip zoo zwaar beschadigd, dat het ver
loren moet worden geacht.
Op den Atlantischen Oceaan hebben
duikbooten twaalf vijandelijke koopvaar
ders van tezamen 1Q4.000 brt. tot zin-
kaansche Oostkust getorpedeerd. De vij
and heeft hiermede wederom 15 koop-
vaarders met een inhoud van 120.200
brt. verloren.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
Op het schiereiland Kertsj en in
het Donetzgebied vonden behalve
plaatselijke aanvallen van vrij zwakke
vijandelijke strijdkrachten, geen belang
rijke gevechtshandelingen plaats.
Duitsche gevechtsvliegtuigen bescha
digden in een haven aan de kust van den
Kaukasus een groot bolsjewistisch
tankschip door bomtreffers.
In den central en sector van,
het Oostelijke front werd bij succesvolle
eigen aanvalsoperaties een vrij groot
aantal plaatsen veroverd. Hier en daar
werden vrij sterke, door pantserwagens
ondersteunde aanvallen van den vijand
afgeslagen.
In den N o o r d elijken sec
tor van het front werd een gevechts
groep van den vijand ingesloten en ver
nietigd. In den tijd van 9 tot 13 April
werden aan hët Oostelijk front 175 vij
andelijke pantserwagens stukgeschoten.
In Noord-Af rika werden aan
vallen van sterke Britsche gevechtsgroe
pen afgeslagen. Bij de achtervolging
werd den vijand zware verliezen toege
bracht. Zeven pantserwagens en ander
oorlogstuig werden vernietigd of buitge-
maakt. IndeMarmarische woes-
t ij n werden Britsche autocolonnes en
een vliegtuig gebombardeerd.
De aanvallen op militaire installaties
op het eiland Malta werden overdag
en des nachts voortgezet.
Lichte gevechtsvliegtuigen vielen over
dag havenwerkenen ravitailleeringsin-
gtallaties aan de Engelsche
Zuidkust succesvol met bonimen aan
en vernielden een fabrieksgebouw.
In den afgeloopen nacht hebben for
maties zware Duitsche gevechtsvliegtui
gen een voor de ravitailleering belang
rijke haven aan de monding van de
H u m b e r met goede uitwerking ge
bombardeerd.
Een gering aantal Britsche bommen
werpers trachtte in den nacht van 13 op
14 April het Noordwest-Duit-
sche kustgebied aan te vallen.
Een vijandelijk vliegtuig werd neerge
schoten.
By de successen op den Atlantischen
Oceaan hebben de duikbooten van den
luitenant-ter-zee le klasse, Hardegen,
en van den luitenant-ter-zee 2e klasse,
Lassen, zich bijzonder onderscheiden.
De bemanning van een Duitsch vlieg
tuig, bestaande uit den Oberfeldwebel
Nitsch, Feldwebel Schafer, Feldwebel
Richter en Obergefreiter Hartmann,
heeft ongeacht zeer krachtig vuur van
het vijandelijk luchtdoelgeschut en ja
gers een belangrijke opdracht over het
Suez-kanaal met groot elan uitgevoerd.
Water- eri moddermassa's aan
Oostelijk front.
(D.N.B.) De aanvals- en afweer-
gevechten aan het Oostelijk front wor
den steeds sterker beïnvloed door de wa
ter- en moddermassa's, veroorzaakt dbor j
het smelten der sneeuw. De straten en
wegen zijn nog meer dan in den laten
herfst het geval was, veranderd in moe
rassen.
Voertuigen met rupswielen zijn geré-
quireerd voor den sleepdienst en voor het
transport van belangrijke goederen voor
de ravitailleering,. Wanneer ondanks al
les de Duitsche ravitailleering in orde is,
dan beteekent dit een niet hoog genoeg
te whardeeren prestatie der ravitaillee-
ringstroepen.
Belangrijke operaties worden door de
den heeft gegeven, en dat deze op de
Amerikanen is overgegaan.
Volgens Amerikaansche persagent
schappen zouden de beide afgezanten
van Roosevelt de opdracht hebben het
Britsche opperbevel er van te overtui
gen, dat thans en niet in den a.s. zomer
of herfst de beslissende slag tegen de
spilmogendheden geslagen moet Vorden.
Berlijn meent de militaire plannen der
Anglo-Amerikaansche mogendheden in
de volgende drie punten te kunnen sa
menvatten
1. Met gebruik van het Britsche eiland
als steunpunt zal getracht worden in
West-Europa een nieuw front tegen
Duitschland op te richten. De stoottroe
pen, die deze operaties zullen moeten in
leiden, zullen samengesteld worden Uit
het Britsche leger en het Amerikaan
sche expeditie-corps.
2. Daar men blijkbaar niet voldoende
op de eigen militaire kracht vertrouwt,
zal in Londen een onderzoek ingesteld
'worden naar de rol, welke de „groote
geheime legers der bezette landen" tij
dens den geallieerden aanval kunnen
spelen.
3) De uitvoering'van het invasieplan
zal niet lang meer uitgesteld mogen wor
den; met het oog op de bedenkelijke po
sitie, waarin de Sovjet-Unie verkeert,
moet snel tot daden worden overgegaan.
Intusschen is Berlijn over de conferen
ties in Londen meer verheugd dan be
zorgd. Het Duitsche opperbevel zou het
werkelijk niet onaangenaam zijn, wan
neer onder den politieken druk van de
militaire leeken van Roosevelt aan een
groot-invasie-offensief begonnen werd.
Italiaansch vireermachtsbericht.
In Cyrenaica zijn sterke vijande
lijke colonnes, die door pantserverken-
ningswagens en artillerie gesteund wer
den, na levendigen strijd teruggeworpen.
Zeven pantserwagens en talrijke auto
mobielen werden vernield, twee officie
ren en een aantal manschappen gevan
gen genomen. De vijand, die ook mèrk-
bare verliezen aan dooden en gewonden
had geleden, trok zich in wanorde terug.
De luchtaanvallen op oorlogsdoelen op
Malta, -dat herhaaldelijk hevig werd
gebombardeerd, werden voortgezet. Ita-
liaansche vliegtuigformaties vielen met
succes de havenwerken van M a c a b b a,
Halfar, Luce en Gudia aan en
beschadigden tal van op den grond
staande .vliegtuigen zwaar.
Een duikboot, die onder bevel van
korvettenkapitein Emilio Olivieri op den
Atlantischen Oceaan opereerde, heeft
gemeld, dat zij twee schepen en drie
tahkbootenmet een gezamenlijken in
houd van 48.000 ton tot zinken heeft ge
bracht.
Vorming van nieuwe Fran-
sche regeering.
(A.N.P.) Te Berlijn is een bericht
uit Vichy binnengekomen, volgens het
welk maarschalk Pétain, admiraal Dar-
lan en Pierre Laval besloten hebben, een
nieuwe Fransche regeering te vormen.
Te Berlijn neemt men kennis van dit
bericht, maar men ziet er echter voorloo-
pig van af, ten aanzien hiervan een
standpunt te bepalen.
Naar D.N.B. uit Vichy meldt, wordt
door een in de. Fransche Staatscourant
vail 14 April gepubliceerde, door den
plaatsvervangenden minister-president,
admiraal Darlan en den minister van Ju
stitie geteekende verordening, het pro
ces van Riom tot nader order uitgesteld.
Het Hooggerechtshof krijgt door deze
wet tevens de opdracht zijn onderzoek
uit te breiden om alle verantwoordelijk
heden, die van den vredestoestand naar
oorlogstoestand hebben geleid, na te
gaan en te beoordeelen. Hiermede Is te
vens de vraag naar de verantwoordelijk
heid voor den oorlog gesteld.
Laval leider van dè Fran
sche regeering.^
(D.N.B.) Ambassadeur de Brinon
heeft na zijn terugkeer uit Vichy aan
de pers een uiteenzetting gegeven van de
regeeringswijziging in Frankrijk. Hij
deelde mede, dat Pierre Laval leider van
de Fransche regeering zal zijn. Admiraal
Darlan zal leider der militaire strijd
krachten (leger, marine en luchtmacht)
zijn, doch geen minister. Hij kan echter
den ministerraad steeds bijwonen. Admi
raal Darlan blijft overigens opvolger van
het staatshoofd, maarschalk Pétain. In
de toekomst zal er geen ministerie van
Oorlog meer zijn. Ten aanzien van de
nieuwe ministers is nog niets beslist.
Pierre Laval zal de nieuwe ministers
voordragen aan het staatshoofd. De ze
tel der Fransche regeering zal te Vichy
gevestigd blijven. Maarschalk Pétain is
met de gevonden oplossing zeer tevre
den, terwijl de atmosfeer te Vichy opti
mistisch is.
Nieuwe oproep van Bose tot het
Britsch-Indische volk.
(A.N.P.) Ter gelegenheid van den her
denkingsdag van het bloedbad van Am-
ritsar, waarbij 400 Indiërs door de En-
gelschen gedood werden, heeft de,leider
der Indische nationalisten, Soebhas
Chandra Bose, een oproep gericht tot
het Indische volk, waarin hij o.a. het
volgende zegt
De politieke ontwikkeling van het
moderne Indië is thans op haar hoogte
punt gekomen en Indië is thans in staat
om zonder groote vertragingen zijn vrij
heid te verkrijgen. Het tegenwoordige
wereldconflict plaatst Indië op een
kruispunt van zijn geschiedenis. Wan
neer Indië zich in deze crisis aan de zijde
van Engeland zou plaatsen, zou het ook
stellig met Engeland ten onder gaan. De
eenige keuze van Indië is derhalve, de
oude ordening en de daarachter staande
belangen volkomen van de hand te wij
zen en alles in het werk te stellen om de
nationale bevrijding ten uitvoer te bren
gen.
Het Engelsche wereldrijk valt ziender-
oogen uit elkaar. Het is een vierkante
leugen te beweren, dat de vijanden van
het Britsche imperialisme Indië wilden
aanvallen.
Ik zou aan mijn Engelschgezinde
landgenooten den raad willen geven, niet
op valschen grondslag den haat tegen de
landen van het drie-mogendheden-pact
te prediken, doch liever <ie Britsche mi
litaire basis uit ons land te verwijderen.
Doen zij dit, dan sta ik er borg voor,
dat de mogendheden van het drie-lan
den pact Indië volkomen ongemoeid zul
len laten.
Ll.
Gratis vitamine C-tabletten.
Het Rijksbureau voor de Voedselvoor
ziening in Oorlogstijd heeft de beschik
king weten te krijgen over een zekere
hoeveelheid tabletten, waardoor althans
voor een gedeelte der bevolking de vita-
mine-C-voeding tijdelijk kan worden aan
gevuld.
Daar de hoeveelheid dezer tabletten
beperkt «is, kunnen slechts enkele groe
pen van dezë gratis verstrekking profi-
teeren.
In de eerste plaats de schoolgaande
jeugd en wel de leerlingen der scholen
voor lager en voorbereidend lager onder
wijs, dus in het algemeen kinderen van
den leerplichtigen leeftijd. Aan Ken wor*
den uitgereikt drie tabletten van 50
milligram per week. Deze uitreiking zal,
geschieden onder schooltijd. De voor
ziening van deze groep zal gedurende 9,
weken plaats hebben.
De tweede groep, die voor verstrek
king van yitamine-C-tabletten in aan
merking komt, vormen de aanstaande
en jonge moeders. Al die vrouwen,
waarvan in de periode tusschen 27 'April
(eersten dag) en 16 Mei (laatsten dag)
kan worden vastgesteld, dat zij in de
laatste vier maanden van zwangerschap
zijn, zullen zich in deze periode van een
desbetreffende verklaring van de be-
handelenden arts of de behandelende
vroedvrouw moeten voorzien. Bij de
plaatselijke distributiediensten ontvan
gen zij dan op vertoon van deze verkla
ring en eigen stamkaart gratis 60 tablet
ten vitamine-C van 50 milligram, .bere
kend op het gebruik van één tablet per
dag. Voorts kunnen voor jonge moeders,
wier (jongste) kind is of wordt geboren
tusschen 15 Februari (eersten dag) en
30 April 1942 (laatsten dag), op ver
toon van de stamkaart van de moeder en
die van den pasgeborene bij dezelfde
distributiediensten en gedurende dezelf
de période, t.w. tusschen 27 April en 16
Mei, eveneens gratis 60 tabletten in ont
vangst genomen worden.
WOENSDAG 15 APRIL 1942.
Vraagt naar den Heere en Zijne sterf
te; zoekt Zijn aangezicht geduriglijk.
Psalm 1054.
Zon
op onder
6.45 20.36
Vandaag nieuwe maan.
23 April: le kwartier.
Maan
op onder
7.03 20.18
VLUCHT IN GOEDEREN,
Een bedenkelijk verschijnsel
(V. P. B.). „Particulier vraagt Per
zisch tapijt". „Gevraagd van particulier
door particulier gouden en zilveren sie
raden". „Diamanten gevraagd, huisraad,
Indische kunstvoorwerpenlederen
dag treft men tientallen van dergelijke
advertenties in de bladen aan. Overal
ziet^paen dat een bepaalde categorie van
ons volk tot eiken prijs geld wil omzet
ten in goederen. Steeds hooger stijgen
de prijzen, die voor de goederen, welke
nog vrij gekocht kunnen worden, worden
gevraagd en betaald.
Oude meubels, die vroeger hoogstens
enkele guldens zouden hebben opge
bracht, worden nu verkocht voor tien
tallen guldens. Een gouden damesarm
bandhorloge, met enkele stieenen bezet,
beleenprijs f 200, bracht bij een Veiling
in pandhuisgoederen f 3000 op, dus meer
dan het tienvoudige van de geschatte
waarde!
Fantastische prijzen worden betaald
voor artikelen, die blijvende beleggings
waarde behouden. Fantastische bedra
gen worden door bepaalde personen ver
diend, die als tusschenpersoon bij dezen
ongezonden handel optreden. Een han
del, die min of meer verwant is aan den
zwarten handel en uiteindelijk even ver
derfelijk is en even catastrofaal als deze.
In de eerste plaats getuigt deze vlucht
in goederen van een duidelijk uitgespro
ken wantrouwen in de koopkracht van
den gulden en evenzeer van een wantrou
wen in de toekomst van ons land.
Dat men door een dergelijke handel
wijze zelf een eventueele devaluatie in
de hand werkt, schijnt men niet te willen
beseffen. Want wie vlucht in goederen
en voor deze goederen die immers
door de groote vraag steeds schaarscher
geworden prijzen betaalt, die abnor
maal hoog zijn en 'logischer-wijze nog
steeds hooger zullen worden, begeeft zich
in een noodlottigen vicieuzen .cirkel en
het einde zal zijn, dat hij eerst het geld
en later toch de .goederen kwijt zal ra
ken.
Bovendien wordt door dergelijke han
delingen het gezonde economische even
wicht in het land verstoord. Verder zul
len zich de handeldrijvende middenstan
ders op den duur niet aan den besmette-
lijken invloed van deze abnormale vlucht
in de goederen kunnen onttrekken, met
het gevolg, dat de winkels spoedig leeg
zijn en bovendien de verbruiksartikelen
in handen komen van diegenen, die hier
aan geen behoefte hebben. Wanneer b.v.
een haard op de veiling twee maal zoo
veel opbrengt als de vastgestelde win
kelprijs, dan behoeft men zich niet meer
te verbazen, dat er in den winkel na kor
ten tijd geen haarden meer voorkomen.
Welke gevolgen dit alles heeft voor den
kleinen man kan men zich indenken.
Nu ook huisraad, potten en pannen,
kachels en fornuizen als beleggings-ob-
jecten worden gekocht en deze goede
ren óf'ia het geheel niet meer, óf slechts
tegen schandalige prijzen beschikbaar
zijn, is de toestand ernstig geworden.
Het wordt meer dan tijd, dat ons volk
tot bezinning komt.
Ten slotte zullen bepaalde groepen
arbeiders de tabletten ontvangen. Met
de leiding van de daarvoor in aanmer
king komende bedrijven -zal worden
overeengekomen, dat de tabletten ge
durende een bepaald aantal weken op
het bedrijf aan de arbeiders zullen wor
den verstrekt en door hen genuttigd.
Op ingeleverde bonnen zeker kolen!
Naar aanleiding van door het publiek
naar voren gebrachte vragen inzake het
afleveren van brandstoffen, vestigt men
van bevoegde zijde er de aandacht op,
dat wél degelijk brandstoffen op de bij
den handelaar ingeleverde geldige bon
nen zullen worden afgeleverd. Aan an
dersluidende geruchten dient men daar
om geen aandacht te schenken. Inder
daad loopt ten gevolge van allerlei fac
toren de bevoorrading van de verschil
lende handelareir nogal uiteen. De ach
terstand in de aflevering van eenige
handelaren is daardoor vrij groot, doch
het is uitgesloten, dat de leveranciers
niet in staat zouden worden gesteld op
de bonnen kolen af te leveren.
