Christelijk Dagblad voor Zeeland
DAGKALENDER
DONDERDAG 5 MAART 1942
56e JAARGANG - No» 130
Winkelier en verbruiker.
Vergeefsche Sowjet-aanvallen - De verliezen
der Bolsjewisten - Britsche luchtaanval op
Parijs - 500 dooden en 1200 gewonden.
Hevige gevechten op Java - Admiraal Helfrich
in andere functie - Dr Van Mooks meening.
Bureaux Lange Vorslsireal 70, Goes
Postrekening 44455 - .Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg:
Firma Boekhandel J. J. FANOY^
Lange Gistslraat 34 en Noordweg 155
Directeur-Hoofdredacteur*'
A. DE LANGE te Goes
Abonnementsprijs f 2.73 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en plaatsen waar een agent is
aangesteld f 0.21
Losse nummers 6 cent
Familieberichten 33 cent per regel
Overige advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine advertentiën f 0.55 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto 10 ct. extra
Bij contract belangrijke korting
Met medewerking van het Instituut
voor Middenstandsontwikkeling en van
de Onderwgscentrales van den R.K. Mid
denstandsbond en den Chr. Midden
standsbond verscheen dezer dagen on
der den titel „Winkelier en Verbruiker"
een nieuwe aflevering van de periodieke
uitgave „Boeiende Statistiek" van de
Nedërlandsche Stichting „voor Statistiek.
In deze brochure zijn een aantal ge
gevens bijeengebracht betreffende den
kleinhandelaar en den verbruiker en
hierbjj is op fraaie wijze gebruik ge
maakt van veelkleurige beeldstatistie
ken.
Hoeveel winkels zijn er in ons land?,
is de eerste vraag, die gesteld wordt. De
laatste betrouwbare gegevens zgn van
1930 en toen waren er rond 150.000 win
kels, waarin 300.000 personen werkzaam
waren, onder wie ruim 12.000 vrouwen.
Van de mannen die een beroep uitoefe
nen (3.200.000) waren er 7 pet. in win
kels werkzaam, van de vrouwen
(800.000) 15 pet.
Van de 300.000 personen, in winkels
werkzaam, waren er 160.000 in loon
dienst en dus 140.000 bedrijfshoofd of
meewerkend gezinslid..
Interessant is de vraag, hoeveel klan
ten elke winkel heeft. Het aantal inwo
ners per winkel is het hoogst in de
groote steden, het laagst in de kleine
plaatsen.
Voor geheel Nederland bedraagt het
aantal inwoners per winkel 52. Steden
als Alkmaar (30), Deventer. (40), Enk-,
huizen (38) Valkenburg (18), Middel-"
burg (33, Zierikzee (24), Dom
burg (33), hebben een laag consumen
tengemiddelde, dus veel winkels, omdat
het óf toeristencentra, óf marktplaatsen
zgn, waarheen vele menschen van buiten
komen.
Een ruwe berekening leert, "dat bgna
50 pet. van het volksinkomen in 1938 in
winkels werd uitgegeven, d.w.z. de helft
van 5 miljard gulden.
Daaruit blgkt de groote economische
beteekenis van den winkelstand. Het
meeste werd uitgegeven aan kruideniers
waren, comestibles en grutterswaren (sa
men 45 millioen), aan brood 250 mil-
lioen, aan zuivelproducten 130 millioen,
groenten en fruitfflOO millioèn, vleesch
200 millioen, sigaren 100 millioen, klee
ding 300 millioen, schoeisel 50 millioen
gulden.
De bruto-winsten varieeren tusschen
28 pet. in den detailhandel in textielwa-
ren en 15 "pet. in het kruideniersbedrijf.
Van die bruto-winst jnoet dan nog hêel
wat af. Tot goed begrip zg 'opgemerkt,
dat een geringe ondernemerswinst in den
kleinhandel nog niet wil zeggen, dat de
ondernemer nu ook weinig of niets ver
diend heeft, want alvorens die onderne
merswinst te bepalen, is het loon afge
trokken en, daar behoort ook zijn eigen
loon bij.
Het is eejj maatschappelijk belang, dat
de distributiekosten zoo laag mogelijk
zijn. Het blijkt echter, dat ze de laatste
halve eeuw voortdurend zijn gestegen.
Oorzaken daarvan zijn de toenemende in-
dustrieele productie; vele huisvrouwen
koopen levensmiddelen, gereed voor het
gebruik, die vroeger zelf bereid werden,
conserven b.v.er wordt meer gemaakte
kleeding gekocht, de industrie heeft veel
werk van den ambachtsman overgeno
men; en dit alles is versterkt door den
groei der steden. Men koopt voorts in.
kleinere hoeveelheden en niet meer, zoo
als vroeger, groote partijen voor den ge-
heelen winter. Daardoor is het distribu
tie-apparaat duurder geworden.
Omtrent het veelomstreden vraagstuk
van de overbezetting worden vervolgens
een aantal gegevens meegedeeld, die be
staande verhoudingen in een juister licht
plaatsen. Wij hopen hierop nog nader
terug te komen. Het spreekt wel vanzelf,
dat daarbij de overheidsmaatregelen öp
dit terrein, als ook de vraagstukken, die
verband houden met de verhouding tus
schen groot- en kleinbedrijf niet onbe
sproken zgn gebleven.
BRANDSTOFFENKAARTEN EN
-BONNEN BEWAREN!
Aangezien het voornemen bestaat, bg
de uitreiking van brandstoffenkaarten
voor het stookseizoen 1Ö42—1943 de in
levering van een gedeelte der oude bon
kaarten J of K (voor haarden en ka
chels) of L (voor centrale verwarming)
verplicht te stellen, wordt er met nadruk'
dé aandacht Op gevestigd, dat men zoo
wei de zich aan de oude bonkaarten be
vindende strook, waarop onderscheiden-
staat „haardèn en kachels
(15) J of „haarden en kachels (20) K"
or „centrale verwarming (L)" als de niet
geldig verklaarde bonnen dezer bon
kaarten zorgvuldig dient te bewaren.
Zooals bekend kunnen echter de bon
nen „21 C.V." en „22 C.V." van de bon
kaart L worden vernietigd.
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR
EUROPA.
Het opperbevel der Duitsche
weermacht maakt bekend:
Aan het omsingelingsfront van
S e b/a s t o p o 1 werden bolsjewis
tische strijdkrachten, bij een po
ging door de Duitsche stellingen
te breken, ingesloten; en vernie
tigd. Bij hooge bloedige verliezen
van den vgand werden 940 gevan
genen binnengebracht en 16 pant
serwagens, alsmede talrgke ma
chinegeweren en granaatwerpers
buitgemaakt.
In het Donets-gebied
herhaalde de vijand zijn vergeef
sche aanvallen. In een tegenaanval
versloegen bergjagers, pantser- en
luchtstrijdkrachten in voorbeeldige
samenwerking een vijandelijk ca-
valeriekorps. Onze pantserwagens
drongen tot in de gelederen van
den terugwijkenden vijand door en
berokkenden hem zware verliezen.
Op verschillende plaatsen in den
een t rp, le n en den noorde
lpen frontsector ondernomen
vijandelijke aanvallen hadden geen
succes. Bij een eigen plaatselijke
aanvalsactie werd de vijand uit zijn
stellingen verdreven. Het S.S.-legi-
oen „Vlaanderen" veroverde hier
bij in verbitterde gevechten van
man tegen man 25 vijandelijke
kazematten. Op 2 en 3 Maart ver
loor de vijand aan het Oostelijk
front in totaal 75 pantserwagens.
Bij een gevecht tusschen Duit
sche mijnenvegers en Britsche mo-
tortorpedobooten in het Kanaal
werd een vijandelijke m.t.boot door
verscheidene treffers beschadigd.
In Noord-Afrika werden
de installaties van het in de
woestijn gelegen vliegveld El Ka-
b r i t ^an het Suezkanaal ten Zui
den van het Groote Bittermeer in
den nacht van 2 op 3 Maart door
Duitsche gevechtsvliegtuigen aan
gevallen. Er ontstonden groote
branden en hevige ontploffingen
in vliegtuigloodsen, brandstof
depots en andere inrichtingen van
het vliegveld. Verscheidene vijan
delijke vliegtuigen werden op den
grond vernield. Militaire doelen in
de haven van Alexandrië wer
den in'den afgeloopen nacht met
bommen bestookt.
De vijand drong in den afgeloo
pen nacht tot de Duitsche
Bocht door en verloor een bom
bardementsvliegtuig. Voorts onder
namen Britsche bommenwerpers
nachtelijke aanvallen op het ge
bied van Groot-Parijs.. De
Pransche burgerbevolking leed
zware verliezen aan dooden en
gewonden.
ITALIAANSCH WEERMACHTS-
BER1CHT.
641ste communiqué van het ItaUaan-
sche hoofdkwartier.
Vijandelijke gemotoriseerde afdeelin-
gen, die Z u i d - L i b y e binnendrongen,
werden onverwijld door onze Sahara-
troepen aangevallen en gedwongen zich
met verliezen terug te trekken.
Duitsch-Italiaansche vliegerafdeelingen
hebben in het gebied van Tobtoek in
golven vernielingsacties ondernomen.
Drie Curtjsstoestellen werden in lucht
gevechten neergeschoten, een vierde
werd door het afweergeschut van een
onzer woestijnstellingen neergehaald.
Malta werd herhaaldelijk aangeval
len. In de haven "van La Valetta plaat
sten Duitsche vliegtuigen treffers op
\en kruiser, waarvan onmiddellijk hooge
vlammen opstegen.
Engelsche vliegtuigen hebben Beng
hazi gebombardeerd. Er is geen aan
zienlijke schade gemeld. Drie inheem-
schen werden gewond.
Het aantal dooden onder'de burgerbe
volking tengevolge van den gisteren ge-
melden aanbal op Palermo is geste-
ge tot zes, het aantal gewonden tot 98.
De verwondingen zijn meest van lichten
aard.
Duikbooten, die langs de kust der Ver-
eenigde Staten opereerden, hebben in
totaal 27.224 ton vijandelijke scheeps-
ruimte tot zinken gebracht.
DE VERLIEZEN DER
BOLSJEWISTEN.
(D. N. B.). De Bolsjewisten hebben in
de periode van 1324 Februari in het
Zuiden van het Oostelgke front bij hun
aanvalspogingen 15.000 dooden en ten
minste het zelfde aantal aan gewonden
verloren naar by de zuivering van het
slagveld is geconstateerd.
Dit komt overeen met het verlies van
zes vgandelijke devisies.
Overeenkomstig hoog zijn ook de ver
liezen aan oorlogsmaterieel. Duitsche ja
gers hebben boven den „sector van een
legercorps in elf dagen tgd 70 vgande-
lgke vliegtuigen neergeschoten.
PRESTATIES VAN NED.
VRIJWILLIGERS.
(D. N. B.). Volgens mededeeling van
het opperbevel der weermacht hebben de
vrgwilligers van het „Legion Nie-
d e r 1 a n d e" tgdens de wekenlange ge
vechten aan het front ten Noorden van
het Ilmenmeer zich op bgzondere
wgze onderscheiden. Tezamen met ande
re troepen van het Duitsche leger heb
ben zg alle op hun stellingen ondernomen
Bolsjewistische aanvallen afgeweerd.
'Onwrikbaar en taai hebben zg het
door hén verdedigde gedeelte van het
front behouden. Tgdens talrijke tegen
aanvallen hebben de Nederlanders den
tegenstander zware verliezen toege
bracht.
Gedurende een op omzichtige, doch
kranige wgze tén uitvoer gelegden aan
val van een stoottroep hebben zij eind
Februari ver voor de eigen voorste linie
een sterk bezette stelling in een bosch
opgerold.
De Bolsjewistische bezetting werd tg
dens een zwaren strgd van man tegen
man vernietigd en er werden meer dan
100 dooden geteld.
500 DOODEN EN 1200 GE
WONDEN TE PARIJS.
(D.N.B.) Het persbureau Afip heeft
naar aanleiding van den luchtaanval op
enkele wgken van Pargs dóór de Engel-
schen ondernomen, het volgende bericht
uitgegeven
De laffe aanval, dien de Engelsche
luchtmacht gisternacht op enkele Parij-
sche wijken heeft gedaan, heeft van de
bewoners van Pargs zware offers ge-
eischt. Bij het bombardement werden
ongeveer vgfhonderd menschen gedood,
o.w. talrijke vrouwen en kinderen.
Twaalfhonderd personen werden ten
deele zwaar gewond. Een groot aantal
menschen is dakloos geworden, daar bij
den laffen aanval der Engelschen onge
veer 200 huizen zijn vernield. Onder de
geheele Parijsehe bevolking heerscht
groote verbittering over dit bombarde
ment, dat zware offers van de burger
lijke bevolking heeft gevergd.
Het in het buitenland verspreide ge
rucht over een zware beschadiging van
de Notre .Dame bij den grooten Brit-
schen luchtaanval op Parijs in de afge
loopen nacht is niet juist. Daarentegen
worden de eerste berichten over de ver-°
nielingen van de wereldberoemde poree-
leinfabriék van Sèvres bij Parijs beves
tigd.
Maarschalk, Pétain heeft bepaald, dat
de dag van de begrafenis der slacht
offers een dag •van nationale rouw zal
zijn.
De Berlijnsche bladen geven met ver
ontwaardigde woorden commentaar op
het bericht over den bomaanval.
Ook in de Parijsehe pers vormt de
aanval het hoofdthema. De „Paris Soir"
schrijft: „Wij waarschuwen Churchill.
Indien hij hoopt de Franschen door der
gelijke daden van terreur in zijn macht
te kunnen houden, kent hij het Fransche
karakter slecht", Het blad „Nouveaux
temps" schrgft, dat nu de maat vol is
en dat Frankrijk het nu aan zichzelf
verplicht is te antwoorden, en wel snel
en energiek.
KAMERAADSCHAPSAVOND VAN
HOOFDREPACTEUREN.
Het Verbond van Nederlandsche jour
nalisten noodigde een dezer dagen de
hoofdredacteuren van de vooraanstaan
de Nederlandsche bladen tot een kame
raadschapsavond te 's Gravenhage bg-
een. De leider van de Hauptabteilung
Volksaufklarung und Propaganda van
het Rijkscommissariaat, de heer H. Ger-
nand, heeft voor het gezelschap iir-het
gebouw Kneuterdijk 20 de tot dusver
in Nederland nog onbekende film „Ohm
Krüger" doen vertoonen.
In aansluiting op deze bijeenkomst gaf
de heer Gernand een principieele uiteen
zetting over de taak en dé plichteri van
de pers in de tegenwoordige omstandig
heden. In het bijzonder schetste hg de
groote verantwoordelijkheid die op de
Nederlandsche journalisten als voorlich
ters van het Nederlandsche volk rust.
Na deze gelegenheid was er gelegen
heid tot vrije gedachtenwisseling, waar
van een levendig gebruik werd gemaakt.
NEDERLAND OP EEN KEERPUNT.
Over dit onderwerp schreef Prof. Van
Loon, president van den Hoogen Raad,
in de National Zeitung een artikel.
Na opgemerkt te hebben, dat onze
industrieels veeteelt tengevolge van den
oorlog tot een eind gekomen is en ook
de scheepvaart haar beteekenis vérloren
heeft, constateert hg, dat de eenige wel
vaartsbronnen, die zich vrg goed onder
de oorlogsomstandigheden hebben kun
nen handhaven, slechts de zuivere
landbouw, de tuinbouw en de
industrie zijn, waarbij dan de in
dustrie slechts in zooverre, als zij haar
grondstoffen van het Europeesche con
tinent kan betrekken.
Al moge het dan niet uitgesloten zgn,
dat de land- en tuinbouw nog iets ge
ïntensiveerd worden, aldus de schrijver,
zeker is, dat de verst doorgevoerde in-
tensiveering nog niet in staat zal zgn
te zorgen voor de volledige voed
selvoorziening der Nederlandsche bevol
king".
Daar komt echter nog bg, dat ook de
sterkste intensiveering van den land
bouw het aantal personen, dat in dezen
bedrijfstak te werk komt, slechts betrek
kelijk weinig laat stggen.
Het alternatief is: verdere industria
lisatie pf emigratie. Van blijvende emi
gratie is Prof. van Loon echter geen
voorstander, omdat daardoor de volks
kracht te zeer zou worden verzwakt. Wel
schijnt het mogelijk de agrarische krach
ten, die in het Nederlandsche volk aan
wezig zijn, dienstbaar te maken aan de
intensiveering van den land- en tuinbouw
in geheel Europa, met name in Frank-
rgk en zeer zeker ook in Oost-Europa,
zonder dat dit met blijvende emigratie
gepaard zou behoeven te gaan.
Rest de industrialisatie. „Ongetwgfeld,
schrgft Prof. van Loon, schuilen in het
Nederlandsche volk krachten, die in het
komende Europa van groot nut kunnen
zgn.Men kan zich nauwelijks voorstellen,
dat bv. de zoo hoog ontwikkelde scheeps
bouw der Nederlanden ten gronde zal
gaan. Men zal zich dan ook voor de toe
komst over dezen tak van ng verheid geen
groote zorgen behoeven te maken. Stel
nu daartegenover de textielindustrie, die
DONDERDAG 5 MAART 1942.
Zingt den Heere, looft zgnen naam,,
boodschapt zgn heil van dag tot dag.
Ps. 96 2.
Zon
op onder
8.19 19.25
Maan
op onder
22.39
9.29
9 Maart Laatste kwartier.
17 Maart Nieuwe maan.
grootendeels opgebouwd is op grond
stoffen van overzee. Indien deze uitslui
tend is aangewezen op de Europeesche
grondstoffen, zal zij zeker een belang-
rgke reorganisatie moeten ondergaan.
En hoe moet het met de cacaofabrie
ken, de oliefabrieken, de rgstpellergen
en andere veelsoortige fabrieken, die uit
tropische producten allerlei gebruiks
goederen vervaardigen?
Eanerzijds moet erkend worden, dat,
(veel minder dan de boer), bankier,
koopman en industrieel nog geneigd zijn
den blik naar het Europeesche conti
nent te richten. Maar évenmin mag wor
den voorbijgezien, hoe weinig nog met
zekerheid valt te zeggen over de rich
ting, waarin de Nederlandsche industrie
zich na den oorlog zal kunnen ontwik
kelen.
Worden handel en verkeer in de Euro
peesche levensruimte geheel vrij of zal
het oude stelsel van invoerrechten in
meerdere of mindere mate worden ge
handhaafd? Zal het Nederlandsche indu
strie-kapitaal gelegenheid krijgen ook
buiten zijn eigen land werkzaam te zgn?
In dit problemen-complex speelt ook de
toekomstige ontwikkeling van de door
Duitschland in het Oosten nieuw ver
worven gebieden een'groote rol.
Ondanks dat alles twijfelt Prof. van
Loon er niet aan, dat Nederland in het
gereorganiseerde Europa zijn weg, zal
vinden. Waaxom hg vraagt, is positieve
voorlichting, omtrent de wijze, waarop
Europa na den oorlog sociaal-economisch
zal worden georganiseerd.
m 0< ioi xq
TOKIO. (Domei.) Gemechaniseerde
eenheden van het Japansche leger heb
ben Dinsdagmorgen een punt bereikt
ten Westen van Soerabaja, waar
felle gevechten worden geleverd met de
Geallieerde strgdmacht, die wanhopige
pogingen aanwendt om den Japanschen
opmarsch tegen te houden.
Naar de Japansche bladen voorts mel
den, heeft het Ned.-Indische militaire
hoofdkwartier te Bandoeng op 3 Maart
des avonds om 8 uur bekend gemaakt,
dat in den seceor ten Noordoosten van
Bandoeng een felle strijd gaande is
tusschen de Nederlandsche strijdmacht
en Japansche troepen, waarbij de Japan
ners krachtige pogingen in het werk
stellen om tot Bandoeng door te drin
gen.
Volgens een bericht van den Engel
schen berichtendienst zijn de verliezen
der Geallieerden op Java „vrij groot".
De toestand in de omgeving van B a-
t a v i a is kritiek, zoo meldt United
Press uit Londen. De Japansche troepen
hebben reeds een afstand van 100 kilo
meter afgelegd van de plaats af waar
zij zijn geland nabij. Indramajoe.
Zg staan thans op een kleine 70 kilo
meter van Batavia.
(D.N.B.) Het Ned.-Indische legerber
richt meldt het wgken van;de Geallieer
de troepen onder den Japanschen druk.
De Japansche successen op vërschil-
lende plaatsen worden daarbij aan hun
superioriteit in de lucht toegeschreven.
Het legerbericht geeft verder toe, dat de
zware Japansche luchtaanval van Dins
dag op een vliegveld in de omgeving van
BandoengP groote schade heeft be
rokkend aan de militaire inrichtingen,
en branden heeft verwekt onder de al-
'daar staande Nederlandsche vliegtuigen.
Parachutisten hebben het eiland M a-
d o e r a bezet. Van hieruit kan de toe
gang tot het vlootsteunpunt Soera
baja beheerscht worden.
Op grond van te Tokio ontvangen niet-
officieele berichten zijn de belangrijkste
steunpunten en verkeerscentra aan de
noordelijke kust van Java door de Ja
pansche troepen bezet.
Radio-Tokio meldt, volgens het D.N.B.,
dat de Japanners den spoorweg Bata-
v i aB a n d o e n g geheel hebben bezet,
waardoor de verbinding tusschen de
fronten bg die steden is verbroken.
De Engelsfche bladen schrijven over
den strgd op Java, dat de situatie niet
gunstig is voor de guerillatroepen.
(D.N.B.) Door een schgnmanoéuvre
slaagden de Japanners er in, bg de ver
dedigers van Java den indruk te wekken,
alsof een rechtstreelische aanval op
Soerabaja in hun voornemen lag,
zoodat de vijandelijke vlootstrijdkrach-
ten zich ter hoogte van» deze vlootbasis
concentreerden, terwijl inmiddels Japan
sche troepen elders konden landen.
Daarop volgde een tweede treffen voor
Batavia, waaraan van Japansche
zijde alleen marinevliegers deelnamen
en waarbij het opnieuw gelukte, eèn
zwaren Amerikaanschen kruiser en een
Australischën kruiser te vernietigen.
Ten slotte ontstond er denzelfden dag
bij Soerabaja nog een derde ge
vecht, waarbij eveneens een zware Brit
sche kruiser en twee Britsche torpedo
jagers vernietigd werden. De gezamen
lijke verliezen, die Japans tegenstanders
in deze zeeslagen geleden, hebben, zijn
van zulk een omvang, dat verdere Ja
pansche ladingen nog nauVelijks ernstig
belemmerd kunnen worden.
(Domei). Na de bezetting van M a -
k a si s a r op het eiland Celebës heb
ben speciale fuseliérs van de Japansche
marine de operaties ter vernietiging van a
den vgand voortgezet en op den ochtend
van 1 Maart T j a m b a, gelegen „op 30
km ten Oosten van Maros, een belangrijk
strategisch punt op 22 km ten Noorden
van Makassar veroverd.
HELFRICH LEGT FUNCTIE VAN
OPPERBEVELHEBBER NEER.
(D. N. B.). Naar Associated Press uit
Londen meldt, heeft de opperbevelheb
ber van de Geallieerde-vlootstrgdkrach-
ten in het Zuid-Westelijke deel van den
Stillen Oceaan, vice-admiraal Helfrich,
zijn functie neergelegd.
In het bericht wordt hieraan toege
voegd, dat Helfrich een „bgzondere op-
draeht" heeft gekregen.
Verklaring van Dr Var» Mook.
(A. N. P.). De luitenant-gouverneur-
generaal van Ned.-Indië, Dr van Mook,
heeft Dinsdag, volgens een bericht uit
Batavia, in een persconferentie te Ban
doeng de volgende letterlgke verklaring
afgelegd
„Toen ik onlangs in de Vereenigde
Staten was, trachtte ik duidelgk te ma
ken, welke de gevolgen zouden zijn van
nalatigheid in eèn onmiddellgk optreden
tegen Japans eenige kwetsbare plek:
zgn steeds langer1 wordende zeeverbin
dingen, doch, om het maar ronduit te
zeggen, men heeft den alge-
meenen toestand slechter
en slechter laten worden
