I
Christelijk Dagblad voor Zeeland
EERSTE BLAD
Het lied van den arbeid.
Binnenland
DAGKALENDER.
Wanneer verduisteren
Uit de Provincie
Bureaux Lange Vorststraat 70, ®óes
Postrekening 44455 - Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg»
Firma Boekhandel J. J. FANOY
lange Gistétraaf 34 en Noordweg 155
Directeur-Hoofdredacteur?
A. DE LANGE te Goes
en „Prince of Wales".
Vier Britsche schepen tot zinken gebracht -
Gevechten in Marmarica duren voort - De strijd
op Malakka en Luzon - Japanners versterken
hun troepen - De laatste uren van „Repulse"
De strijd in het verre Oosten»
Met Duitschland
voor een
Nieuw Europa.
Ned.-Indië en de oorlog.
ZATERDAG 13 DEC. 1941
56e JAARGANG - No. 64
18 ct
Per
pakje
1GEN.
[>or den aan-
eenzelïden
jkken mede
alsmede de
gelijke tijd
uur
17 uur
uur
-141/2 uur
uur
51/2 uur
-14 uur
-14 uur
-14 uur
|4 uur
6 uur
jj7 uur
44 uur
-141/2 uur
uur
-14 uur
|3 uur
uur
-14 uur
uur
-15!/2 uur
uur
,9 uur
.7 uur
-18 uur
-18 uur
-18 uur
uur
SO uur
.6 uur
.7 uur
16 uur
-151/2 uur
L8 uur
20 uur
14 uur
IUIJK,
lier Dir. Bel.
Abonnementsprijs f 2.73 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en plaatsen waar een agent is
aangesteld f 0.21
Losse nummers 6 cent
Familieberichten 33'cent per regel
Overige edvertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine edvertentiën f 0.55 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto 10 et. extra
B'i| contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
1.
Er is een tgd geweest, dat er vrjj veel
gesproken werd over het gemis aan ar
beidsvreugde bij den arbeider in het mo
derne bedrijf.
De1 bewering deed opgeld, dat een ar
beider in bet moderne bedrijfsleven geen
arbeidsvreugde meer kende. Vroeger,
toen bet handwerk nog een ambacht en
dikwijls een-kunst was, kon men vreug
de vinden in den arbeid. Maar sedert
de arbeider slaaf of verlengstuk van de
machine is geworden, is elk uur in de
fabriek een kwelling. Daarom moest de
arbeidsdag tot het uiterste bekort en de
arbeidsweek tot een minimum ingekrom
pen worden.
Zoo werd het op de podiums verkon
digd. Zoo hebben velen het elkander na
gepraat. 1
Er werd op den arbeid gescholden. Ja,
hjj werd zelfs vervloekt! Werken zoo
zei men was alleen voor de dommen.
Er moest een paradjjs op aarde komen,
waarin de arbeid tot het uiterste mini
mum werd teruggebracht, b.v. van een
paar uur per dag.
Naar Adolf Levenstein in zijn boek:
„Die Arbeiterfrage" meedeelt, had hij
aan 5000 fabrieksarbeiders de vraag
voorgelegd: „Stelt gij pleizier in uw
werk of boezemt het u geen belang in?"
Bij de mijnwerkers was Must in den ar
beid overwegend bij 15. pet.; tegenzin
gevoelden 60.5 pet; onverschillig waren
17,6 pet. (door 6.7 pet. werd de vraag
niet beantwoord).
Een mijnwerker schreef: „een ellen
dige vloek rust op dit werk. Als een
graflied klinkt het iemand iederen dag
in de ooren: wij moeten ons kwantum
hebben och, wat ben ik moe en ellen
dig altijd kolende opzichter wil
kolen hebbenwat een afbeulen
wat een behandeling als een bond
kolen kolenkolen
Een andere mijnwerker schreef: „De
arbeid geeft mij geen genoegen. Ik ga
naar mijn werk als naar den dood". Som
migen klaagden, dat zjj zelfs niet rustig
.slapen konden; ook in hun slaap riepen
'ze nog: „kolen, kolen, voort, voort!" -
Een textielarbeider vond alle?: „tot
stervens toe vervelend, eentonig, verdoe
zelend en vermoeiend". En een ander
verzuchtte: „Een uur arbeidstijd wordt
tot een eeuwigheid. Het werk is heele-
maal wit, alles wit. Het oog heeft geen
rustpunt".
Een metaalbewerker riep uit: „Mijn
zieL kan niet leven bij een arbeidswijze,
waarbij niets te denken valt". Een an
der, die niets deed dan blikken koffie
bladen uitslaan, klaagde: „Altijd het
zelfde werk, altijd bonst de machine";
bij zijn werk te zingen of te fluiten had
hij allang opgegeven, daar hij het toch
niet hooren kon.
Prof. Diepenhorst wijdde een gedeelte
van zijn openingsrede voor het 2e Chris-
telijk-sociaal Oongres (1919) aan dit
onderwerp. Hij zëide o.m.: „De klacht
rijst, dat de tegenwoordige ontwikke
ling van ons voortbrengingsleven de ziel
bedreigt, de arbeidsvreugde rooft. Ge
loochend kan niet worden, dat voor dui
zenden de arbeid een juk der slavernij
is, waaronder zij zich, al morrende, buk
ken. Niet weinigen zien in het tekort aan
arbeidsvreugde de sociale krankheid on
zer dagen".
Zoo was er een schier algemeene
klacht over het gemis aan arbeidsvreug
de bij den modernen arbeider.
Meermalen is hier echter gewaar
schuwd tegen generaliseeren. Daarop
willen wij in een volgend artikel wijgen.
VERJAARDAG BEVELHEBBER DER
WEERMACHT,
De bevelhebber van de weermacht in
Nederland, de generaal der vliegers Fr.
Christiansen, heeft Donderdag zijn 62en
verjaardag gevierd. Te dezer gelegen
heid heeft hij gelukwensehen ontvangen
uit hooge en allerhoogste kringen van
het Duitsche rijk, uit het economische
leven en uit particuliere kringen in bin
nen- en buitenland.
Des voormiddags brachten o.a. per
soonlijk hun gelukwensehen alle bevel
hebbers van de onderdeelen der weer-
macht.in Nederland, voor den afwezi-
,1J^acommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied diens commissaris
generaal en vertegenwoordiger, alsmede
leidende persoonlijkheden van de N. S.
D. A. P. en haar afdeelingen en de lei
ders van de Duitsche bestuursinstanties
m Nederland.
Des middags defileerde voor het ge
bouw van den staf de wachtcompagnie
van den bevelhebber der weermacht en
daarna volgde een muziekuitvoering.
zqn vaandel 250 millioen menschen bij
een brengt, die alles voor de overwin
ning willen doen. De spil noch Japan
wilden uitbreiding van het conflict. Een
man, een man alleen, een democratische
despoot, heeft langs den weg van een
eindelooze reeks provocaties, terwijl hjj
de bevolking van zijn eigen land door het
grootste bedrog misleidde, den oorlog
gewild en hem van dag tot dag met een
duivelsche hardnekkigheid voorbereid.
De zware slagen, die op den onmetelijken
Grooten Oceaan reeds aan de Ameri-
kaansche strijdkrachten zijn toegebracht
toónen aan, dat deze oceaan bezaaid is
met soldaten van de rijzende zon. Ik zeg
het u en gij zult het begrijpen Het is een
voorrecht aan de zyde van deze soldaten
te vechten.
Italiaansche manpen en vrouwen, nog
maals op! Toont u dit historische uur
waardig! Wij zullen overwinnen!"
OP MALAKKA.
De zender New York meldt, dat uit
Londen wordt gemeld, dat de druk van
de "Japansche strijdkrachten zich in
hoofdzaak concentreert op het Noord
westelijke deel van het schiereiland Ma
lakka. De Britten hebben zich op ach
terwaarts gelegen stellingen terugge-
j-tt» Ir Ir pd
OP DE PHILIPPIJNEN.
(Domei.) De leger- en vlootafdee-
lingen van het Japansche hoofdkwartier
hebben in een gemeenschappelijk com
muniqué bekend gemaakt, dat Japan
sche strijdkrachten in nauwe samenwer
king tusschen vloot- en luchteenheden
er in geslaagd zijn ook op het Zuidelijke
deel van het eiland Luzon (het voor
naamste eiland der Philippijnen) te lan
den. De Japansche troepen zijn door deze
operatie thans in staat een omsingelen-
den aanval uit het Noorden en Zuiden
tegen de vijandelijke strijdkrachten op
Luzon te ondernemen.
A.N.P. De Amerikaansche opper
bevelhebber in het Verre Oosten meldt,
dat de Japanners een aantal concentri
sche aanvallen op het eiland Luzon uit
voeren.
De vijand versterkt zijn troepen bij
Aparri en Vigan.
Over de succesvolle landing van Ja
pansche troepen op het Noordelijk deel
van de Philippijnen, worden eerst thans
nadere bijzonderheden medegedeeld. De
landing bij Pamplona werd door val
schermtroepen ondersteund. De landin
gen geschiedden op een terrein langs de
kust met een oppervlakte van ongeveer
250 kilometer.
DE TOESTAND BIJ HONGKONG.
Uit bevoegde Britsche bron verluidt,
naar Reuter in een extrabericht mede
deelt, dat de Britten zich uit hun voor
uitgeschoven stellingen voor Hongkong
terugtrekken.
Het D.N.B. te Stockholm maakt mel
ding van een bericht uit Londen, volgens
hetwelk de Britsche admiraliteit "heeft
besloten, den kruiser Edinburgh ,tot
vlaggeschip te maken van de Britsche
vloot in het Verre Oosten, inplaats van
het tot zinken gebrachte linieschip Prin
ce of Wales.
Het A.N.P. meldt uit Berlijn:
Volgens nadere Engelsche opgaven
zouden thans 2330 man van de beide
vernietigde Britsche slagschepen veilig
aan land zijn gekomen.
JAPANSCHE PILOTEN WIS
TEN, DAT ZIJ TEN DOODE
GEDOEMD WAREN.
De Duitsche pers sluit zich aan bij de
hulde, die het Japansche volk heeft ge
bracht aan de nagedachtenis der helden
van het Japansche luchtwapen, die hun
leven hebben geofferd bij het bombarde
ment van Pearl Harbor. Aanvankelijk
had men de openbare meening in den
waan gelaten, dat de aanval op Pearl
Harbor was uitgevoerd door duikbooten.
Pas later werd bekend gemaakt, dat tor
pedovliegtuigen deze raid hebben vol
bracht. In verband met den enormen af
stand wisten de piloten vooruit, dat zij
niet naar hun basis konden terugvlie
gen. Zij zijn dus opgestegen met het be
sef, dat zij het offer van htm leven gin
gen brengen voor. hun vaderland.
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR
EUROPA.
Het opperbevel der Duitsche
weermacht meldt:
Aan het Oostelijke front
ook gisteren slechts plaatselijke
gevechtshandelingen.
In den Atlantischen Oce
aan brachten Duitsche duikboo
ten vier Britsche schepen, samen
metende 27.700 brt. tot zinken,
waaronder een groot tankschip.
Bovendien werden twee bewakings
vaartuigen en een tankboot door
torpedótreffers zwaar beschadigd.
De Britsche luchtmacht heeft
overdag zonder resultaat aanval-,
len gedaan op 'tgebied der Duit
sche Bocht. Des nachts onder
nam zij aanvallen op Noord
en West-Duitschland.
Daarbij werden twee vijandelijke
bommenwerpers neergeschoten.
In Noord-Afrika duren de
gevechten voort. Afdeelingen' van
de Duitsche en de Italiaansche
luchtmacht hebben Britsche colon
nes van pantserwagens én auto's
verstrooid. Bij de luchtgevechten
die zich ontsponnen, schoten Duit
sche jagers zes vyandeljjke vlieg
tuigen neer. Duitsche gevechts
vliegtuigen hebben de haven van
Tobroek en spoorwegemplace
menten in Sidi Barani gebom
bardeerd.
Tusschen 3 en 9 December heeft
de Britsche luchtmacht 69 vlieg
tuigen verloren, waarvan 34 in de
Middellandsche Zee en Noord-Afri
ka. In dezelfde p(eriode gingen in
den strijd tegen Engeland 18 Duit
sche vliegtuigen verloren.
REDE VAN HITLER.
Verbetering.
In den van het A. N. P. ontvangen
Nederlandschen tekst der redevoering
van Hitier staat in de passage, waarin
de Fiihrer mededeeling doet van de ge
leden verliezen, dat deze zijn geleden in
het tijdvak van 22 Juni tot 1 Septem
ber. Dit moet zijn van 22 Juni tot 1 D e-
cember,
DE STRIJD IN NOORD-AFRIKA.
GEVECHTEN IN MARMARICA
DUREN VOORT.
Het 558ste communique van het Itali
aansche hoofdkwartier meldt:
In de Marmarische woestijn
duren de gevechten ten Westen van To
broek voort. Nieuwe krachtige aan
vallen van den vijand, door pantserwa
gens gesteund, zijn afgeslagen. Bij Sol-
loem en Bardia is de actie der we-
derzijdsche artillerie heviger geworden.
Bij luchtgevechten hebben Duitsche ja
gers zes vliegtuigen neergeschoten. De
vlootformatie, die op 10 December Der-
na had gebombardeerd, is opnieuw aan
gevallen door Duitsche vliegtuigen, die
wederom bomtreffers hebben geplaatst
op een kruiser en een torpedobootjager.
In den ochtend van den -Tien dezer
hebben een vijandelijke kruiser en twee
torpedoboot jagers opnieuw D e r n a ge
bombardeerd. Wederom is eenige malen
het hospitaal di Piemonte getroffen. De
schade is van weinig beteekenis. Batte
rijen der Italiaansche marine openden het
vuur op den kruiser, die waarschijnlijk
getroffen werd. Een aanval op B eji g -
h a s i in den nacht van 10 bp 11 Dec.
veroorzaakte drie slachtoffers. Schade
werd niet aangericht.
Onze vliegtuigen hebben de vlootbasis
La Valetta op Malta gebombardeerd.
Ongeveer 1800 gevangen genomen En-
gelschen zijn gered van het schip, dat
getorpedeerd is.
REDE VAN MUSSOLINI.
Donderdagmiddag hield Mussolini voor
een reusachtige menigte een rede, waar
in hg zeide:
„De mogendheden van het stalen pact,
het fascistische Italië en nationaal-socia-
listische Duitschland, die zich steeds
meer aaneen hebben gesloten, plaatsen
zich thans naast het heldhaftige Japan
tegenover de Vereenigde Staten van
Amerika. De bond van drie is een mili-
1 tair bondgenootschap geworden, dat om
DE LAATSTE UREN VAN REPULSE
EN PRINCE OF WALES.
(D. N. B.). In een bericht uit Singa
pore geeft Reuter een beschrijving van
de laatste uren van de „Repulse" en de
„Prince of Wales" op grond van een re
laas van een der overlevenden van de
„Repulse". In dit ooggetuigeverslag
wordt gezegd;
De gevechtsposten meldden tegen elf
uur' (tgd van Singapore}, dat een for
matie van acht Japansche vliegtuigen op
een hoogte van ongeveer 5000 meter ge
zien was. De bommen regenden neer op
de „Repulse" en de „Prince of Wales"
en beide schepen werden getroffen.
Beide schepen openden een vreeselijk
afweervuur met hun luchtdoelgeschut,
maar Japansche torpedovliegtuigen lan
ceerden torpedo's. Een torpedo trof het
achterschip van de „Prince of Wales" en
stelde het daar opgestelde geschut bul
ten gevecht. Tegeljjkertqd begonnen de
Japanners een tweeden bomaanval van
groote hoogte, waardoor eenige vlak
naast het schip inslaande treffers wer
den geplaatst.
De eindaanval werd gedaan door vlieg
tuigen, die van alle kanten kwamen aan-
suisen. De „Repulse" werd aan den boeg,
vervolgens aan stuurboordzijde en op
het achterschip getroffen. Onder felle
schokken begon het schip snel te zinken.
Intusschen stegen eenige mijlen ver
der van de „Prince of Wales" dikke
rookwolken op. Het slagschip zonk lang
zaam, maar ten slotte kenterde het ge
heel, dreef nog even en verdween daarna
langzaam in de diepte.
In zijn verklaring over den ondergang
van de beide oorlogsbodems in het la
gerhuis heeft Churchill gezegd, dat bei
de oorlogsbodems door talrijke aanvallen
van Japansche bommenwerpers en torpe
do-vliegtuigen tot zinken zijn gebracht,
die hun aanvallen met vastberadenheid
en handigheid uitvoerden. Twee aanval
len werden ondernonjen van groote
hoogte.
De verliezen aan menschenlevens, al
dus Churchill, zijn minder ernstig dan
eerst werd aangenomen. Ik betreur te
moeten mededeelen, dat admiraal Philips
zifth onder de vermisten bevindt.
Korte berichten.
Tusschen Japan en Ïndo-China is
een militair bondgenootschap tot stand
gekomen.
Frankrijk heeft zich in den oorlog
tusschen Japan en de Angelsaksische
landen neutraal verklaard.
Hongarije heeft zich solidair met de
As-mogendheden verklaard. Den Ameri-
kaanschen gezant zijn zijn reispapieren
verstrekt, terwijl de Hongaarsche gezant
te Washington teruggeroepen is.
Zoowel de legercommandant als de
vlootvoogd in Nederlandsch-Indië heb
ben communiquè's uitgegeven, zoo ver
neemt het t>.N.B. uit Batavia. In eerst
genoemd communiqué werd er op gewe
zen, dat op het grondgebied van Neder
landsch-Indië nog geen vijandelijkheden
hebben plaats gehad. Wel zijn Japan-
I sche vliegtuigen boven Poelau Samboe
(de Riouw-archipel nabij Singapore) ge
signaleerd. Er gebeurde echter niets.
Verder is hierin melding gemaakt
van het vertrek van vliegtuigen van
de. Nederlandsch-Indische luchtmacht
naar het oorlogstooneel in Malakka. In
het communiqué van de marine wordt
vermeld, dat verder mijnversperringen
zgn gelegd in de daarvoor in aanmer
king komende zeestraten en zeegaten.
Tenslotte heeft het departement van
oeconomische zaken den middenstand
aangezegd, dat credieten niet mogen
worden beëindigd. Maandrekeningen,
zooals die in Nederlandsch-Indië veelal
gebruikelijk zijn, moeten dus als ge
woonlijk doorloopen en contante beta
ling mag verder niet worden geëischt.
Het D.N.B. meldt uit Sjanghai:
Volgens hier uit Batavia ontvangen
berichten heerscht er in Nederlandsch-
Indië een groote nervositeit in verband
met den oorlog. De omroep te Batavia
meldt, dat tijdens1 een luchtalarm op be
vel van de autoriteiten meermalen is
geschoten op menschen, die licht lieten
branden.
Het bericht omtrent het verlies van
de Prince of Wales en de Repulse heeft
Woensdagavond Nederlandsch-Indië be
reikt. Het heeft diepen indruk op de be
volking gemaakt.
Te Batavia hebben zich gevallen van
hamsteren voorgedaan, waarom nog
maals gewezen is op de strenge straffen,
welke hiervoor gelden.
De regeering heeft thans definitief be
sloten, dat de heer van Mook niet
naar Londen zal vertrekken. De heer P.
A. Eerstens zal echter Zondag per
K.L.M., via Lydda, naar Londen gaan.
Gusttaaf Adolf-Vefeemiging.
Ds B. Klein Wassink, em. pred. der
Ned. Herv. Gem. van Bathmen, heeft om
gezondheidsredenen het presidium van
de Gustaaf Adolf-Vereeniging, dat hij
acht jaar bekleedde, neergelegd. Als zijn
opvolger is benoemd Prof. Dr J. Linde
boom, hoogleeraar aan de R. U. te Gro
ningen,
ZATERDAG 13 DEC. 1941.
Daarom ook, terwijl devouderdom en
grijsheid daar is, verlaat mij niet, o God
Ps. 71 18 a.
Zon
op onder
9.43 17.25
Maan
op onder
2.47 14.48
18 Dec. Nieuwe maan.
24 Dec. Eerste kwartier.
ZONDAG 14 DEC. .1941.
(Derde Advent.)
Hij komt, die 't beeld des Vaders draagt,
Geboren uit een reine nkaagd.
Gods Zoon in 't vleesch, der Englen Heer
God zelf, Hij komt, elk zing Hem eer.
Zon
op onder
9.43 17.25
Maan-
op onder
4.03 15.16
DE OORLOG OPNIEUW UITGEBREID
Wederom onderging Donderdag de
oorlog een uitbreiding. Duitschland en
Italië hebben evenals Japan den oorlog
verklaard aan de Ver. Staten. Verwonde
ring heeft dit niet gebracht, aangezien
het vrij algemeen werd verwacht.
Duitschland, Italië en Japan zullen nu
gezamenlijk den strijd voeren tegen de
Vereen. Staten en Engeland.-
Zoowel Hitler in zgn meer uitvoerige
rede als Mussolini in zijn korte toespraak
hebben president Roosevelt als de ver
wekker van dit conflict aangewezen. Hit-
Ier heeft een opsomming gegeven van de
lange reeks daden van Roosevelt, die tot
deze oorlogsverklaring heeft geleid en
daarbg opgemerkt, dat het reeds eerder
zoover zou gekomen zijn, als Duitschland
en Italië niet zoo lankmoedig tegenover
Amerika hadden willen zijn.
Duitschland, Itaüë en Japan hebben
in een verdrag vastgelegd, dat zg niet
alléén samen zullen strijden, maar na de
vredessluiting ook samen de nieuwe we
reldorde, zooals die naar hun meening
moet zijn, zullen vestigen.
De wereldoorlog is nu wel waarlgk
compleet geworden. Alleen moet hierbij
worden opgemerkt, dat tusschen Japan
en Sowjet-Rusland nog altgd het neutra
liteitsverdrag van kracht is. De Bolsje
wisten stellen er natuurlijk prys op, dat
er in Oost-Siberië voor hen geen nieuw
front komt. Maar de Amerikanen zullen
wellicht hier graag gebruik maken van
bases en steunpunten tegen Japan, voor
al in Wladiwostok. Gebeurde dit, dan zou
ongetwijfeld Japan dit niet goedkeuren.
Afgewacht moet worden, hoe de situatie
zich hier verder zal ontwikkelen.
Voorloopig zal waarschijnlijk de uit
breiding van den oorlog het meest in de
lucht en op zee te merken zijn. Op den
Stillen en op den Atlantischen Oceaan
zullen de botsingen wel talrijker en
zwaarder worden. Verwacht kan worden
dat de Duitsche marine en het luchtwa
pen den oorlog op zee tegen Amerika
en Engeland zullën verscherpen. Het is
ook niet onmogelijk, dat de jongste oor-
logsuitbreiding van invloed zal zijn op de
houding van Frankrijk.
In groote spanning wacht de wereld de
ontwikkeling der gebeurtenissen af. We
zijn een hevige faze van den oorlog inge
treden. Het gaat op leven of dood.
ZONDAG 14 DEC. 1941.
'S Morgens tot 9.43 u.
's Avonds van 17,25 u.
MAANDAG 15 DEC.
's Morgens tot 9.44 u.
's Avonds van 17.25 u.
1941.
Middelburg.
Herinneringssteen ingemetseld. Een
groen-versiering aan een der eerst ge
plaatste spanten gaf aan, dat het voor
Mr F. W. Adriaanse in de Langedelft in
aanbouw zijnde pand „De Nieuwe Gra
naatboom" onder dak is.i
Dit viel dus samen met de tegen Vrij
dagmiddag bepaalde plechtigheid van 't
inmetselen van een herinneringssteen in
een der buitenmuren door de kinderen
van den heer en mevrouw Adriaanse. De
witte steen draagt de volgende woorden
als opschrift: „Cathalijne, Frans Karei,
12 December 1941".
Alvorens de kinderen de plechtigheid
verrichtten heeft mr Adriaanse dank ge
bracht aan de werklieden, die reeds'se
dert September aan het pand werken
en aan dé aannemers, maaj ook aan de
stichting Herbouw Middelburg.
Na de plechtigheid heeft een voorman
