Christelijk Dagblad voor Zeeland
Binnenland
DAGKALENDER.
MAANDAG 1 DEC. 1941
56e JAARGANG - No. 53
Bureaux Lange Vorslstraaf 70, Goes
Postrekening 44455 - Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburgs
Firma Boekhandel J. J. FANOY
Lange Giststraat 34 en Noordweg 155
Oirecteur-Hoofdredacteuri
A. DE LANGE te Goes
Abonnemernspri|s 2.73 per kwartao
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en plaatsen waar een agent is
aangesteld f 0.21
Losse nummers cent
Verdere Duitsche vorderingen bij Moscou -
Centrum van Rostov wordt ontruimd - Zware
Russische verliezen - De strijd in Afrika.
Met Duitschland
tegen
het kapitalisme.
Aansluiting bij den Landstand.
Dr J, J. C. v. Dijk 70 jaar.
Prof. van Dam over
het Hooger Onderwijs.
Familieberichten 33 cent per regel
Overige odverientiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine odverientiën f 0.55 b'i vooruitbetaling
Advertentlên onder letter of motto 10 ct. extra
Bl| contract belangrijk* korting
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR
EUROPA.
Het opperbevel der Duitsche
weermacht maakte Zaterdag be
kend
Bij den aanval op Mos
kou ztfn verdere vorde
ringen gemaakt.
By Rostov en in het Do
netsbekken heeft de vyand
bij nieuwe aanvallen, welke met
sterke concentratie en met mee-
doogenloos gebruik van zijn krach
ten werden uitgevoerd, zware, bloe
dige verliezen geleden. D e b e-
zetting van Rostov ont
ruimt op bevel de binnen-
stadomthansmeedoogen-
loos de noodzakelijke ver
geldingsmaatregelen te
nementegendebevolking
welke, in strijd met het
volkenrecht, in den rug
van de Duitsche troepen
aan den strijd heeft deel-
genomen.
Voor Leningrad zijn krach
tige uitbraakpogingen van den vij
and afgeslagen.
In Noord-Afrika doen de
troepei\ -der bondgenooten een
eoneentrischen aanval op sterke
Britsche strijdkrachten, die op
nieuw uit het zuid-oosten opge
rukt zijn naar T o b r o ek- Duit
sche gevechtsvliegtuigen hebben
met goed gevolg spoorwegwerken
bij Sidi Barranï gebombar
deerd.
Patrouillebooten hebben in het
Kanaal den aanval van een
Britsch flottielje torpedomotorboo-
ten met succes afgeslagen, waar
bij een Britsche torpedomotorboot
tot zinken werd gebracht en twee
andere in een strijd van nabij zóó
zwaar werden beschadigd, dat kan
worden aangenomen, dat zij ver
loren zijn. Alle Duitsche schepen
zijn hun haven van bestemming
binnengeloopen.
Gisteren werd gemeld:
Bij R o s t o v en in de bocht van
de Donets hebben de Duitsche
troepen in samenwerking met de
luchtmacht de,n vijand by den af
weer van zyn massale aanvallen
wederom de zwaarste Verliezen
toegebracht.
In de omgeving van Moskou
heeft de aanval der infanterie- en
tankformaties opnieuw terrein
gewonnen.
Voor Leningrad is een vry
sterke uitvalspoging van den vij
and met steun van tanks afge
slagen. -
Doeltreffende luchtaanvallen
waren gericht op vliegvelden en
spoorweginstallaties in den Zuide
lijken en midden-sector van het
front. Leningrad en Moskou
werden overdag gebombardeerd.
Aan de B r i t s ch e ku s t heb
ben snelbooten in den nacht van
Vrijdag op' Zaterdag een aanval
gedaan op een krachtig beveiligd
vijandelijk konvooi en een tank
boot tot zinken gebracht. Een an
der groot schip werd getorpedeerd
en waarschijnlijk tot zinken ge
bracht.
In Noord-Afrika hebben
de Duitsch-Italiaansche troepen
hun tegenaanval voortgezet. Daar
bij werden nieuwe vijandelijke
tanks vernietigd. Duitsche ge
vechtsvliegtuigen benevens forma
ties jagers en torpedovliegtuigen
dreven Britsche colonnes en opge
stelde tanks uiteen. Ravitaillee-
ringswegen van den vijand werden
met succes gebombardeerd bij
Mersa Matroeh.
In luchtgevechten schoten Duit
sche jagers zonder eigen verliezen
vijf Britsche vliegtuigen neer.
In de periode varf" 22 tot "28
November heeft de Sowjetlucht-
maeht 207 vliegtuigen verloren. In
hetzelfde tijdsbestek gingen aan
het Oostelijk front 24 eigen vlieg-
tuigen verloren.
ROSTOV NIET HEROVERD.
D.N.B. Op bevel van het legerbevel
ontruimt de Duitsche bezetting van Ros
tov de binnenstad om thans meedoo-
genloos de noodzakelijke vergeldings
maatregelen te nemen tegen de bevol
king, welke, in strjjd met 't volkenrecht,
in den rug van de Duitsche troe
pen aan den strijd heeft deelgenomen.
De bolsjewisten zullen nu misschien
berichten, dat zy Rostov heroverd heb
ben. Daarvan kan geen sprake zijn. Het
betreft hier een van te voren vastgestel-
den maatregel der Duitsche leiding om
de volkeren het oorlogsrecht te doen eer
biedigen.
DE SLAG IN DE WOESTIJN.
Het Italiaansche weermachtsbericht
meldt
De slag in Marmarica werd Za
terdag over het geheel gekenmerkt door
een periode van stilstand. Plaatselijke
gevechten werden geleverd in den cen-
tralen sector en aan het front van S o 1 -
1 o e m. De vijand deed luchtaanvallen op
Derna, Tripolis en Bengazi.
In den loop van deze aanvallen schoot
de Italiaansch-Duitsche luchtdoelartille
rie vier toestellen' neer. De Duitsche
luchtmacht schoot zeven toestellen neer.
De Italiaansche luchtmacht bombardeer
de het spoorwegcentrum Mersa Ma-
t r o e en voerde haar aanvallen uit op
gemotoriseerde afdeelingen van den vij
and in de oase G i a 1 o.
In het centrale deel van de Middelland-
sehe Zee is een vijandelijke vlootformatie
aangevallen door twee vliegtuigen. Een
kruiser werd zwaar getroffen door twee
torpedo's.
GEBREK DWONG
TOT OVERGAVE.
GONDAR
(D. N. B.) Gondar was omringd
door een linie van verdedigingsstellin
gen. De uiterst sterke vijandeiyke druk
werd de laatste weken tegelijkertijd con
centrisch gericht op alle frontsectoren,
zoodat het zenden van troepen langs de
binnenste lijn naar de meest bedreigde
punten van den buitensten verdedigings
gordel onmogelijk was. Nadat eindelijk
de stelling van Culquabert-Fercaber was
gevallen, kon de tegenstander zijn aan
vallen richten op de zwakke verdedi
gingswerken van Azozo, welke slechts
korten tyd weerstand konden bieden.
Zoo konden de vy'andelijke strijdkrach
ten, gesteund door de luchtmacht, door
dringen tot voor de poorten van Gondar
waartegenover de Italiaansche verdedi
gers niet één vliegtuig, geen vechtwagen
en tengevolge van het gebrek aan muni
tie ook geen doeltreffend geconcentreerd
artillerievuur konden stellen.
Na zeven maanden waren de Italiaan
sche soldaten ook fysiek verzwakt, door
dat b.v. geneesmiddelen geheel ontbraken
De strijdgeest was tot het laatst toe be
wonderenswaardig, maar gebrek aan oor
logstuig en de overmacht van de Britten
waren te groot.
By besluit van dencommissaris voor
niet-commercieele vereenigingen en
stichtingen, van 25 November 1941 zyn
het Nederlandsche Land-
bouwcomité en de Christe-
lijke Boeren - en Tuinders-
bond met hun gewesteiyke organi
saties by den Nederlandschen Landstand
aangesloten.
Met de uitvoering van deze beschik
king is belast het hoofd van den Neder
landschen Landstand.
Voorts heeft de commissaris voor de
Nederlandsche Boeren- en Tuindersbe
roepsorganisatie (N.B.T.B.) inmiddels
stappen ondernomen om ook deze orga-
I nisatie, waarin, zooals bekend, alle vroe
gere R.K. boerenbonden zijn opgenomen,
zoo spoedig mogelijk bij den landstand
aan te sluiten.
Daar indertijd het Nederlandsch Agra
risch Front bij de oprichting van den
landstand hierin onmiddellijk is opge
gaan, zullen dus reeds binnenkort* alle
centrale landbouworganisaties (C.L.O.'s)
in den landstand zijn opgenomen.
NED. CULTUURKAMER.
Ten aanzien van de verhouding van
vereenigingen van personen en stichtin
gen tot de Nederlandsche Cultuurkamer
zijn verscheidene onduidelijkheden opge
doken. De commissaris voor de niet-
economische vereenigingen en stichtin
gen in Nederland blijft zijn bevoegdhe
den uitoefenen tot de nieuwe regeling
voor vereenigingen en stichtingen haar
beslag heeft gekregen en wel in over
eenstemming met den voorzitter van de
Nederlandsche Cultuurkamer. Eerst na
het gereed zyn van de nieuwe regeling
voor vereenigingen .en stichtingen gaan
de bevoegdheden van den commissaris
over op den voorzitter van de Ned. Cul
tuurkamer.
SPROT WORDT GOEDKOOPER.
De gerookte of gestoomde sprot, die
den laatsten tyd een belangrijk onder
deel van het menu pleegt uit te maken,
ls aanzieniyk goedkooper geworden.
De gemachtigde voor de pryzen deelt
mede, dat een beschikking is afgekomen,
die 4 December a.s. in werking treedt,
en waarin de pryzen voor sprot en zee
bliek zyn vastgesteld. Ook de gefileerde
sprot, die in de bekende pakjes wordt
verkocht, is aanmerkelijk in prijs ge
daald, Wanneer sprot wordt verkocht,
dient men er op te letten, dat er ver
schillende prijzen zijn vastgesteld voor
sprot, die grooter dan 10 cm. is, Men
raadplege de desbetreffende publicatie,
die 4 December a.s. in de bladen zal wor
den opgenomen.
INSTELLING HOOFDGROEP
INDUSTRIE.
In de Nederlandsche Staatscourant
van vandaag zal de instelling van de
hoofdgroep industrie worden gepubli
ceerd, waaronder dus de in den loop van
dit jaar opgerichte 28 bedrijfsgroepen
der industrie met hare vak- en ondervak
groepen zullen ressorteeren.
De leiding van de hoofdgroep bestaat
uit de heeren T. J. Twijnstua, voorzitter,
Dr L. P. Krantz, eerste plv. voorzitter,
Mr B. J. M. van Spaendonck, 2e plv.
voorzitter, J. M. Honig, F. B. J. Gips,
terwijl tot secretaris is benoemd Mr P.
A. Blaisse, tevens secretaris van het
bureau der organisatiecommissie en van
de sug-commissie-industrie uit de orga
nisatiecommissie.
Naar wij vernemen, acht de organisa
tiecommissie hiermede haar taak ten op
zichte van de organisatie der industrie
afgeloopen.
Honden- en kattenbrood.
Voor het tijdvak van 1 tot en met 31
December 1941 wordt op bon no. 17 van
de voederkaart voor honden verkrijgbaar
gesteld voor honden vangroep 110 kg.
hondenbrood; groep 2: 10 kg. honden
brood; groep 3: 8 kg. hondenbrood;
groep 4: 5 kg. hondenbrood; groep 5: 4
kg. hondenbrood; groep 6: 3 kg. honden
brood;
op bon 17 van de voederkaart voor
katten wordt.voor dezelfde periode IV2
kg. kattenbrood verkrijgbaar gesteld.
Na 31 December 1941 zijn de bonnen
no. 17 van bovenbedoelde kaarten ongel
dig; zij mogen nadien niet meer worden
aangenomen.
Dr J. J. C. van Dyk, oud-minister van
Defensie te 's-Gravenhage, viert vandaag
zyn 70sten verjaardag.
Dr van Dyk werd 1 Dec .1871 te Leeu
warden geboren. Hy bezocht de H. B. S.
en vervolgens de Militaire school te
Haarlem om in 1892 officier te worden.
In 1895 werd hy leeraar aan de Haar-
lemsche school. By haar opheffing in
1897 ging de heer Van Dyk te Leiden
rechten studeeren. Korten tyd daarna
volgde zyn benoeming tot leeraar in het
militair strafrecht aan de Kon. Mil. Aca
demie te Breda, welke functie hy tot
1908 heeft vervuld. In laatstgenoemd
jaar volgde zyn benoeming tot onder-di
recteur van de Topografische Inrichting,
verbonden aan het Departement van
Oorlog. Hy nam toen ontslag uit den mil.
dienst. In 19J21 trad de heer Van Dyk op
als minister van Oorlog in het eerste ka
binet Ruys de Beerenbrouck. Hy was ook
voorzitter van de Vlooteommissie. In
1925 werd hij lid van de Tweede Kamer.
In het 2e Kabinet Ruys heeft de heer
Van Dyk rot het einde toe zitting gehad.
In de 2e Kamer heeft hy ook als voor
zitter gefungeerd.
Groot is het aantal functies dat de
70-jarige bekleedt. Hij is o.m. deputaat
vanwege de Geref. Kerken voor de cor
respondentie met de Hooge Overheid,
voorzitter van de Ver. tot Chr. Verzor
ging van Krankzinnigen in Zeeland,
waarvan de stichting Vrederust te
Bergen op Zoom uitgaatoud
voorzitter van de Rudolphstichting, oud-
yoorzitter van „Ons Leger" en van den
Ned. Mil. Bond, eveneens van de Naf.
Chr. Officierenvereeniging en van het
Chr. Mil. Verband. Ook maakte hy bij
herhaling deel uit van het college van
directeuren van de Vrije Universiteit.
De verdiensten van den 70-jarige wiens
Commentaaf op het Wetboek van Mili
tair strafrecht en de Wet op de Krijgs
tucht" twee drukken beleefden, wérden
erkend door het eere-doctoraat dat de
Vrye Universiteit hem in de rechten aan
bood en door zijn benoeming tot Ridder
in de Orde van den Ned. Leeuw, Com
mandeur in de Orde van Oranje-Nassau
en Commandeur 2e klasse in de Dane-
brogorde.
Door ultstedigheld heeft Dr van Dijk
zich heden aan alle feestbetoon onttrok
ken.
-■■■ I
DISTRIBUTIE VAN VASTE
BRANDSTOFFEN.
Gedurende het tydvak van Maandag 1
December 1941 tot en met 31 Januari
1942 zullen de met K. F. 07 gemerkte
bonnen van de kaarten M. en N., die zyn
uitgereikt aan verbruikers, die voor j
kookdoeleinden op het uitsluitend ver
bruik van vaste brandstoffen, al dan
niet in combinatie met petroleum, zijn
aangewezen, elk recht geven op het koo-
pen van een eenheid vaste brandstoffen,
met uitzondering van anthraciet en fa-
brieksturf.
Gedurende het tijdvak van Maandag
1 December 1Ö41 tot en met Woensdag
31 December 1941 geven de met de
woorden „generator-anthraciet twaalfde
periode" gemerkte bonnen recht op het
koopen van 1 H.L. (maximum 75 K.G.)
anthracietnootjes 4 of 5 of 50 K.G. trrf-
cokes, terwijl gedurende genoemd tyd
vak de met „generator turf twaalfde pe
riode" gemerkte bonnen recht geven op
het kqopen van 50 stuks baggerturf.
EXTRA-RANTSOEN KAAS VOOR
ST. NICOLAAS.
Met de Kerstdagen thee.
In de week van Sint Nicolaas zal een
extra rantsoen kaas van 100 gram be
schikbaar worden gesteld. In verband
daarmede geeft gedurende het tijdvak
30 November tot en met 6 December de
met „167" genummerde bon van de bon
kaart algemeen, recht op het koopen van
100 gram kaas. Deze bon blijft na 6 De
cember nog geldig to ten met 27 Decem
ber.
Voorts deelt de secretaris-generaal
mede, dat de betrekkelijk kleine hoe
veelheid nog aanwezige thee als Kerst
verrassing zal worden gedistribueerd in
het einde van December. Nader zal nog
bekend worden gehaakt, hoe groot het
rantsoen zal zijn en op welke wijze het
zal kunnen worden verkregen.
Een redacteur van het A.N.P. had de
zer dagen een onderhoud met prof. J.
van Dam, secretaris-generaal van het
Departement van Opvoeding, enz. Aan
leiding daartoe was de passage in het
verslag van het onderhoud met prof.
Van Genechten, waar deze gezegd had:
„Wy, nationaal-socialisten, hopen, dat
Leiden binnen korten tijd uit zijn asch
zal herrijzen als een volksche universi
teit, waar de wetenschap in dienst van
het volk wordt gesteld. Ik verheug mij,
aldus prof. Van Genechten, er zeer over,
dat Maandagochtend de secretaris-ge
neraal van het departement van Opvoe
ding, Wetenschap en Cultuurbescher
ming op de tentoonstelling van Duitsche
wetenschap te Amsterdam hetzelfde
standpunt heeft ingenomen."
Prof. Van Dam stelde er prys op aller
eerst te doen uitkomen, dat hy te Am
sterdam niet op Leiden heeft gezin
speeld, doch over wetenschap en volks
gemeenschap in- het algemeen
heeft gesproken.
Prof. Van Dam heeft verder o.m. ge
zegd:
Hoogstwaarschijnlijk,
MAANDAG 1 DEC. 1941.
Want de Heere hoort de nooddruftigen.
PB. 69 34.
Zon Maan
op onder op onder
9.27 17.31 - 16.48 6.35
- 3 Dec. Volle maan.
11 Dec. Laatste kwartier.
DE LUCHTAANVAL OP
MAASTRICHT.
Nog enkel© zwaar gewonden zyn over
leden en nog een meisje is uit de puin-
hoopen te voorschyn gehaald, zoodat het
aantal dooden als gevolg van den Brit-
schen luchtaanval op Maastricht tot 21
is gestegen. Niet minder dan 287 huizen
zijn óf yolkomen vernield óf zwaar be
schadigd.
Na Rotterdam is dan nu de Limburg-
sche hoQfdstad in'diepen rouw gedom
peld en ook nu willen wij ons innig mede
gevoel met de Slachtoffers van dezen
ramp vertolken.
Wy, Nederlanders, weten zeer wel, dat
het oorlog is. Wij begrijpen ook, dat het
mogelijk is, dat burgers kunnen omko
men, als militaire objecten worden be
stookt. Maar wie kan de vraag, waarom
deze Maastrichtsche arbeiderswijk moest
worden gebombardeerd beantwoorden
Onbeschrijfelyk is het leed en onpeilbaar
de smart, die weer zijn veroorzaakt. Al
wordt nu van alle kanten getracht hulp
te bieden, er is veel gebeurd, wat niet
meer te herstellen is.
Is hier een vergissing in het spel en
heeft men bedoeld een Duitsche stad te
treffen, dan moet toch meteen een tekort
aan aardrijkskundige kennis bij de pilo
ten worden geconstateerd. Daarin kun
nen wij niet berusten. Daartegen moet
worden geprotesteerd.
Geëischt moet worden, dat piloten, die
dergelijke belangrijke opdrachten te vol
voeren krijgen, behoorlijk zijn opgeleid en
geoefend.
Wij staan hier machteloos, maar voor
de eischen der menschelijkheid en voor de
rechten en belangen der Nederlandsche
burgers moeten wij telkens weer opko
men.
zal de arbeidsdienst
in het komende jaar
voor onze aanstaande stu
denten verplicht worden
gesteld. Deze eisch zal dan voorals
nog alleen voor de mannelyke jongelui
gelden en slechts in geval* van afkeuring
by het voor den arbeidsdienst noodzake-
lyk onderzoek zal van dien eisch bij de
toelating tot universiteit of hoogeschool
worden afgezien."
Leiden zal zoo spoedig
mogelijk dienen te worden
heropend. Of daartoe moet
worden afgewacht tot er
werkelyk een volksche
universiteit kan ont
staan, betwijfel ik. De volk
sche universiteit beschouw ik immers als
het hoogtepunt van de volksche opvoe
ding, doch dat kan m.i. niet uit den
grond worden gestampt. Natuurlyk zal,
voordat de Rykscommissaris tot herope
ning van de Leidsche universiteit over
gaat, een verandering van aspect moe
ten hebben plaats gevonden. Aan de
voorbereidingen der in dit verband te
nemen maatregelen wordt gewerkt.
„Met het oog op den heerschenden
noodtoestand, waardoor op verscheidene
In het Rijksmuseum te Amsterdam heeft Dinsdag de officieele opening
plaats- gehad van de tentoonstelling „Barnsteen het goud der zee".
Er bestond onmiddellijk voor de expositie zeer veel belangstelling.
Polygoon: Zeylemaker.
