Christelijk Dagblad voor Zeeland
DAGKALENDER.
DONDERDAG 13 NOV. 1941
56c JAARGANG - No. 38
„Hoe is de wereld er gekomen V
Duitsche en Roemeensche troepen bereiken
Krim-kust - Het Finsche antwoord aan de
Vereen. Staten - Fransche minister van
oorlog omgekomen - Weer
steden gebombardeerd.
Italiaansche
Met Duitschland
tegen
het Bolsjewisme.
Weest zuinig met de
textielpunten
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg:
Firma Boekhandel j. J. FANOY
Lange Gislslraar 34 en Noordweg 155
AbonnemeriisDn|s Z7o per kwanao
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en plaatsen waar een agent is
eanoeste'd 0.21
Losse nummers cent
Directeur-Hoofdredacteurs
A. DE LANGE te Goes
Fb miliebe'tchten 33 een' oer reoel
Overige advenenilèn 30 ceni per repel
Ingezonden mededeelmgen 60 cent per reaei
Kleine adverfentiën f 0.55 b'j vooruitbetaling
Adverlentiën onder letter of morfc 10 ct. extra
Bij contract belangrijke korting
Wat hebben velen zich moe gepeinsd
over deze vraag. Boeken zijn er over ge
schreven, lezingen gehouden, colleges ge
geven, hypothesen opgebouwd. Resul
taat: veel vermoeiing des geestes.
Onlangs- stelde een kleine Appinge-
dammer aan de redactie van het Nieuws
blad van het Noorden ook deze vraag.
En hij kreeg prompt ten antwoord:
„Wil je wel gelooven, vriend, dat we
leelyk stonden te kijken, toen we je vraag
lazen Gelukkig was het niet zoo erg als
we eerst dachten. Je vroeg ons tenmin
ste niet hoe het heelal is ontstaan en dat
is maar goed ook, want dan was je met
een vraag gekomen, waarop we het ant
woord hadden moeten schuldig blijven.
Maar ook nu de vraag bleek te slaan op
het ontstaan van de aarde kun je toch
van ons geen volledig antwoord verwach
ten. Zelfs de groote geleerden zijn het
hierover niet in elk opzicht eens. Toch
schijnt wel te kunnen worden aangeno
men, dat de aarde eens een deel van de
zon is geweest, toen deze nog heel „jong"
was en uit een nevelachtige, gloeiende
massa bestond. Bij de afkoeling van die
massa kromp de zon in, de omwente
lingssnelheid nam. toe met als gevolg het
platter worden van de polen en een ver
dikking van den evenaar, waarvan ten
slotte stukken loslieten, die in dezelfde
richting van West naar Oost ble
ven meedraaien. Een van die stukken
(planeten worden ze genoemd en ze zijn
ook bij andere sterren als de zon waar
te nemen) was de aarde. Zoo'n klein
stuk koelt natuurlijk vlugger af dan een
groot stuk en zoo is de aarde nu niet
meer een gloeiende bol van buiten, maar
gelukkig wel van binnen, want anders
zouden we hier niet kunnen leven.
Ook van de aarde is weer een stuk
los geraakt, dat wij maan noemen en
dat om de aarde heen draait, zooals deze
om de zon. Dit is eveneens het geval bij
andere planeten, waaronder er zijn met
meer dan één maan".
Niet onmogelijk, dat de jeugdige vra
gensteller „draaierig" van dit antwoord
werd.
Wat een zekerheid en rust gaat er
dan uit van het Scheppingsverhaal, dat
Genesis 1 ons geeft:
„In den beginne schiep God den he
melen de aarde.
God maakte scheiding tusschen het
licht en de duisternis.
God dan maakte de twee groote lich
ten, het groote licht tot heerschappij des
daags en het kleine licht tot heerschap
pij des nachts; ook de sterren".
VERLENGING VERPLICHTE
RUNDVEELEVERING.
Het Rijksbureau voor de Voedselvoor
ziening in Oorlogstijd deelt mede, dat de
verplichte rundveelevering zal worden
verlengd tot 1 December 1942. Het aan
tal te leveren runderen voor de verplich
te levering na 1 December 1941 zal zóó
danig worden vastgesteld, dat de melk
veestapel practisch niet verder behoeft
te worden ingekrompen.
Onder beschermheerschap van den
Rijkscommissaris Dr Seyss Inquart
wordt op 15 Nov. a.s. in het Mau-
ritshuis te 's-Gravenhage de ten-
toonstellnig „Het Duitsche Boek van
heden" geopend. Deze tentoonstelling
zal tot 25 Nov. worden gehouden.
De toegang is vrij. Hierboven het
affiche, dat voor deze expositie is
vervaardigd. (Stapf-Mol)
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR
EUROPA.
Het oppercommando der Duit
sche Weermacht deelt mede:
Op de Krim bereikten Duitsche
en Roemeensche troepen in scher
pe achtervolgingsgevechten, de
kust ten Zuiden van Kertsj.
Het luchtwapen zette het bom
bardeeren van de havens Sebas-
topol, Kertsj en Anapa
met goed resultaat voort.
In. het gebied ten Zuiden van
Tula versloegen infanterie- en
pantserformaties in een grooten
aanval een Sovjet cavalerie-divisie.
Een door bijeenverzamelde
krachten ondernomen uitbraak-
poging uit Leningrad, misluk
te door den afweer der Duitsche
.troepen onder de zwaarste, bloe
dige verliezen voor den tegen
stander.
Formaties gevechts- en jacht
vliegtuigen vielen over het gehee-
le front achterwaartsche verbin
dingslinies en vliegvelden van den
vijand met succes aan. Zij ver
nielden een groot aantal spoor
treinen en brachten den Sovjet
luchtstrijdkrachten aanzienlijke
verliezen toe.
Moskou werd zoowel overdag
als 's nachts met brisant- en
brandbommen bestookt. Voltref
fers in spoorweginstallaties ver
oorzaakten zware schade. Andere
nachtelijke aanvallen van het lucht
wapen waren gericht tegen bewa-
peningsfabrieken in Gorki.
In het zeegebied om Enge
land plaatsten in den afgeloopen
nacht gevechtsvliegtuigen bom-
treffers op een groot koopvaardij
schip ten Oosten van Lowestoft.
DE ZEESTRAAT VAN KERTSJ.
De Duitsche en Roemeensche troepen
staan thans aan de zeestraat van Kertsj,
de verbinding tusschen de Zee van Azow
en de Zwarte Zee.
Op haar smalste plaats is de straat
van Kertsj slechts enkele kilometers
breed. Hier hebben de Sowjets, 10 km
ten Oosten van Kertsj bij Jenikale, ver
sterkingen aangelegd; met het geschut
hiervan bestrijken zij de zeestraat.
De tegenoverliggende kust is zeer
vlak; zij heet naar de daar liggende
kleine plaats, het schiereiland van Ta-
man. Over dit schiereiland loopt slechts
één weg, die zich later in tweeën splitst.
Om de bolsjewisten den terugtocht te
belemmeren heeft de Duitsche lucht
macht deze haven, evenals die van Se-
bastopol en Kertsj gebombardeerd.
NIEUWE LUCHTAANVALLEN OP
ZUID-lTALIë EN SICILIë.
Het Italiaansche weermachtsbericht
meldt
De vijandelijke luchtmacht heeft nieu
we aanvallen gedaan op Z u i d-I t a 1 i
en S i c i 1 i
Vijandelijke vliegtuigen lieten des
nachts in opeenvolgende golven brand
en brisantbommen op Napels vallen.
Schade aan woonhuizen en hier en daar
een begin van brand, hetgeen men spoe
dig meester was. Zes dooden en om
streeks 30 gewonden. Houding der be
volking steeds kalm en gedisciplineerd.
Verschillende Engelsche vliegtuigen
werden neergeschoten.
Een luchtaanval op Bengazi richtte
geen schade aan.
FRANSCHE MINISTER HUNTZI-
GER VERONGELUKT.
D.N.B. De Fransche minister van
oorlog, generaal Huntziger, is Woens
dagmiddag bij een vliegtuigongeluk doo-
delijk verongelukt. Nog zeven andere in
zittenden van het vliegtuig, onder wie de
chef van het civiele kabinet van den mi
nister, Labusquière, kwamen eveneens
om het leven.
Het vliegtuig is by Le Vignan in het
departement Gard omlaag gestort. De
minister had een inspectiereis naar Af-
1 rika ondernomen, welke twee weken had
geduurd.
Hij zal vooral in herinnering blijven
als de man, die zich in Juni van het
vorig jaar op weg begaf naar het Bosch
van Compiègne.
Hier zette hij op 22 Juni zijn handtee-
kening onder het wapenstilstandsver
drag met Duitschland.
FINSCH ANTWOORD AAN DE
VEREEN. STATEN OVER
HANDIGD.
(D.N.B.) Het antwoord der Fin
sche regeering op de memoranda der
Vereenigde Staten is Dinsdagavond over
handigd.
Zooals bekend, had de regeering der
Vereen. Staten geëischt, dat Finland,
wanneer het de vriendschap der Vereen.
Staten thans, evenals in de toekomst
wilde behouden, de verzekering moest
geven, dat het terstond alle aanvals-
operaties tegen Sowjet-gebied zou sta
ken en de Finsche troepen zonder ver
wijl terugtrekken achter de grenslijn van
1939. Zelfs werd gedreigd met het ver
lies der vriendschappelijke betrekkingen
ingeval Finland zyn tot dusver aange
nomen houding niet opgaf.
In het Finsche antwoord wordt ge
zegd:
In de memoranda wordt niets ver
meld omtrent een stopzetting der vij
andelijkheden aan den kant van de Sow-
jet-Unie. Evenmin wordt vermeld, of
met de uitnoodiging aan Finland ook
een terugtrekken der Sowjet-troepen
verbonden is uit de binnen de grenzen
van Finland van 1939 liggende en nog
steeds door de Sowjet-Unie bezette ge
bieden. Het betreft het Finsche deel van
het visschersschiereiland, waar de artil
lerie de eenige Oceaanhaven van Fin
land, Petsamo, bedreigt, voorts de
eilanden in de Finsche Golf en het
schiereiland Hangö, dat de overzeesche
verbindingen in de Golf van Finland
beheerscht.
Finland moest als nabuur van de Sow
jet-Unie zich voortdurend verdedigen
tegen de veroveringslusten der Sowjet-
Unie. Ook na den vrede van Moskou
heeft de Sowjet-Unie nieuwe, ongerecht
vaardigde eischen gesteld.
De Sowjet-Unie heeft zich ook ver
der meedoogenloos gemengd in de bin-
nenlandsche aangelegenheden van Fin
land en zelfs getracht straatrelletjes te
organiseeren.
De vrede van Moskou was voor de
Sowjet-Unie slechts een wapenstilstand
ter voorbereiding van de definitieve ver
overing van Finland. Finland moest ge
dwongen zijn zelfverdediging met geweld
van wapens voortzetten.
Het Moskousche dagblad „Prawda"
van 23 Juni 1941 schreef: „De Finnen
moeten van den aardbodem verdelgd
worden".
De Finsche nota wijst verder op de
pauperiseering in de gebieden, die reeds
voor 1939 aan de overzijde van de grens
lagen zoowel als in de gewesten, die bij
den vrede van Moskou warden afgestaan.
Verwaarloosde landerijen, vervallen en
verwoeste gebouwen, geschonden ker
ken en kerkhoven en een bevolking, die
in matelooze ellende leeft en aan moor
den en masale verbanning ten offer is
gevallen, bewijzen in welk een trooste-
looze positie het Finsche volk onder
Sowjet-heerschappij geraakt zou zijn.
Het is begrijpelijk, dat de Ver. Staten
zich slechts met moeite een beeld kun
nen vormen van de situatie, waarin Fin
land zich bevindt. Vooral daar zij nim
mer hebben ohdervonden, welk een ge
vaar het bolsjewisme voor de staten in
het Avondland vormt.
Amerika's houding.
Na gewezen te hebben op de aanzien
lijke materiëele hulp, die Finland in den
winteroorlog van Amerika heeft ontvan
gen, benevens op den dank van de Fin
sche volk voor de vriendschap en mo-
reelen steun van de zijde van het Ame-
rikaansche volk, moet Finland consta-
teeren, dat het nu door de Amerikaan-
sche regeering aanbevolen optreden
noodlottig zou zijn voor de beveiliging
van het land en derhalve niet zou zijn
te rijmen met de Finsche levensbelan
gen.
De houding der Finsche re
geering in den door de Sow
jet-Unie begonnen oorlog
was en is den strijd te beëin
digen, zoodra het dreigende
gevaar is afgewend en garan
ties z y n geleverd voor voort
durende veiligheid.
Verder weerlegt de Finsche antwoord
nota de lezing, volgens welke de Fin
sche operaties verklaard werden tot
direct gevaar voor de veiligheid van de
Ver. Staten. „De door twee wereldzeeën
Van bevoegde zjjde wordt het volgen-
ed medegedeeld:
Het publiek heeft reeds enkele dagen
geleden nieuwe textielkaarten ontvangen
en reeds nu is gebleken, dat sommigen
meenen, verstandig te doen direct alles
te koopen wat op de punten van die
kaart te krijgen is. Tegen deze handel
wijze moet een ernstig woord van waar
schuwing uitgaan, omdat hieruit een te
kort aan inzicht in de werkelijke positie
blijkt.
Wanneer men alle geldige punten van
de textielkaart direct gebruikt, kan men
over eenige maanden niets meer aan
schaffen. Later kan blijken, dat men toch
een bepaald artikel noodig heeft, dat
aanvankelijk werd vergeten, verloren
raakte of intusschen versleet. Dan zijn
evenwel de punten op en dit kan tot
groote moeilijkheden leiden.
De veronderstelling, dat er straks in
de winkels niets meer te krijgen zal zijn,
is volkomen onjuist.
Evenals bij andere distributieartike
len is er voor gezorgd, dat ook de tex
tielproducten elke maand voor een be
paald doel worden afgeleverd aan de
winkeliers. Er zijn dus bij den groothan
del reservevoorraden, en éénmaal per
maand mag een bepaald percentage daar
van worden afgeleverd, zoodat de zeker
heid bestaat, dat gedurende de geheele
distributieperiode steeds nieuwe partij
en voor het publiek verkrijgbaar worden
gesteld.
De onrust is dus geheel misplaatst. Er
is voor gezorgd, dat alle punten van alle
textielkaarten inderdaad inwisselbaar
zullen zjjn voor alle soorten textielgoede-
ren.
Het publiek is van meening dat de
oude kwaliteiten binnenkort niet meer
te verkrijgen zijn. Ook deze opvatting is
onjuist.
Tegeljjk met de inventarisatie van 1
November is een deel van den voorraad
oude kwaliteiten textielproducten ge
blokkeerd voor den verkoop. Deze voor
raad ligt opgeslagen bij den groot- en
kleinhandel en zal op een lateren datum
in distributie worden gebracht. Er wor
den nu dus nieuwe en oude kwaliteiten
door elkaar verkocht en deze spreiding
zal ook in de toekomst kunnen worden
toegepast. Geadviseerd wordt dus om al
leen datgene te koopen, wat men drin
gend noodig heeft en niet langer kan
missen. Voorts dient men zuinig te zijn
met het besteden van'zijn textielpunten.
De bovenkleeding, die alleen wordt ge
leverd op speciale vergunning, wordt
nog dagelijks gemaakt. Over eenige
maanden komt dus nog regelmatig bo
venkleeding ter beschikking van dat deel
der bevolking, dat er recht op heeft.
en door talrijke steunpunten beschermde
Ver. Staten kunnen door de Finsche
weermacht niet bedreigd worden", zoo
wordt in de nota verder gezegd.
Finland heeft den wil zijn leven te
beschermen, zijn veiligheid te vergroo-
ten en zijn oude democratische vrijheid
te verdedigen, vooral daar het in een
tijd van nog geen twee jaar tweemaal
door het machtige bolsjewistische re
giem is gemaakt tot voorwerp van een
ongerechtvaardigden gewapenden aan
val, zonder dat Amerika of eenig ander
land dit kon verhinderen of wel garan
ties er voor kon geven, dat deze aan
val niet meer zou worden herhaald. Fin
land hoopt op begrip van het groote
Amerikaansche volk voor het feit, dat
ook een klein land recht heeft op leven
en verdediging.
VERKLARING VAN DEN
BRITSCHEN KONING.
De Britsche koning heeft gisteren,
volgens den Britschen berichtendienst,
bij de opening van de nieuwe parlements-
zitting verklakrd, dat hij van ganscher
harte hoopte, dat het Engelsche volk
zal beantwoorden aan de groote eischen,
welke het gesteld worden en dat het
vastbesloten zal zijn de behoefte van de
Sowjet-Unie in haar heldhaftigen strijd
tot aan de grens van het mogelijke te
bevredigen.
Over den toestand in het Verre Oosten
zeide de koning o.a.
De ontwikkeling van den toestand in
het Verre Oosten heeft de nauwkeurig
ste, permanente aandacht van de regee
ring. Wij moesten de troepen versterken,
die mijn landen in 'deze gebieden ver
dedigen.
Ten aanzien van de betrekkingen met
Turkije zei hij: met Turkije heb ik een
waardevol verdrag gesloten.De betrek
kingen met dit land blijven gevestigd
op den grondslag van vertrouwen en
vriendschap.
MINISTER KNOX ACHT UUR
DER BESLISSING GEKOMEN.
(D.N.B.) Het uur der beslis-'
DONDERDAG 13 NOVEMBER.
God heerscht eeuwigljjk met Zjjn
macht. Ps. 66 7 a.
Zon
op onder
8.57 17.51
Maan
op onder
1.25 15.26
19 Nov. Nieuwe maan.
25 Nov. Eerste kwartier.
NEDERLAND
EN HET BOLSJEWISME.
Het Bolsjewisme heeft in ons land
nooit veel sympathie genoten. Het was
en bleef een kleine minderheid, maar die
soms deed, alsof ze over een overweldi
gende meerderheid beschikte.
Vooral in Zeeland had het weinig aan
hang en van onverkwikkelijke tooneelen,
zooals men in de groote steden, in Staten,
Raden en vergaderzalen soms wel mee
maakte, bleven wy in ons gewest geluk
kig verschoond.
De Nederlanders, en zeker de Zeeu
wen, gevoelden over het algemeen niets
voor een stelsel van godsdienstvervol
ging, terreur en wanorde.
Toch daöhten sommigen wel wat licht
over het Bolsjewistisch gevaar. Men
maakte zich geen zorg over wat er in
Sowjet-Rusland gebéurde. Dat was zoo
ver weg! Bovendien kwamen er nu en
dan personen bitter ontgoocheld uit het
Sowjet-paradijs terug, die er enthousi
ast heen gereisd waren.
De overgroote meerderheid van ons
volk wees immers pertinent het Bolsje
wisme af Er was geen schijn van kans,
dat het hier ooit iets te zeggen zou krij
gen!
Zoo onderschatte men het gevaar van
de ondergrondsche actie, die van Mos-
cou uit geleid, in tal van landen werd ge
voerd en in sommige landen wel eenig
resultaat had. Wat in Spanje en met
het ons zoo sympathieke Finland ge
beurde, wees er wel op, dat dit gevaar
lang niet denkbeeldig wais.
Toen eenige maanden geleden de oor
log tusschen Duitschland en Rusland
ontbrandde, hebben wij ons onwillekeu
rig afgevraagd: zouden de Bolsjewisten
dezen reusachtigen strijd winnen en in
dien ja, wat zal dan de verdere ontwik
keling zijn? Wij voelden het allen, dat
hier een strijd was losgebroken, die van
enorme beteekenis was en de gevolgen
van een Sowjet-overwinning durfden wij
ons niet indenken.
De legers der Bolsjewisten moesten
echter geweldige verliezen boeken. Zij
werden terug gedreven. Aan het Sow-
jet-regime is een ongekend zware ne
derlaag toegebracht. Daardoor is een
gevaar afgewend, dat in de eerste plaats
de aan Sowjet-Rusland grenzende sta
ten, maar daarna ook ons land bedreig
de.
Immers een bordje „Verboden toe
gang" aar onze grenzen zou de Bolsje
wisten niei terughouden!
sing is gekomen, zoo heeft de
Amerikaansche minister van
marine, Knox, volgens Asso
ciated Press verklaard in een
rede op den Wapenstilstands
dag in Providence (Rhode Is
land!).
Knox beweerde, dat de Amerikaan
sche regeering in den loop der laatste
jaren in het belang van vriendschappe
lijke betrekkingen met Japan weerga
loos geduld aan den dag heeft gelegd
en thans de „tegen de Amerikaansche
rechten indruisehende Japansche han
delingen" niet langer over het hoofd
kon zien. Knox eischte, dat de Ver. Sta
ten bij het sluiten van een toekomstigen
vrede de wereldleiding op zich zouden
nemen.
Nadat Knox had gesproken over den
Vrijen goederenruil en den vrijen toegang
tot de grondstoffen als „hoeksteenen
der nieuwe wereld", noemde hij als der
de hoeksteen van iedere nieuwe orde
„de positie van leider der wereldheer
schappij", waartoe Amerika op grond
van zjjn materiëele hulpbronnen geroe
pen is.
Korte Berichten.
Churchill heeft volgens den En-
gelschen berichtendienst, in het Lager
huis verklaard, dat geenerlei verande
ring in de Engelsche regeering of in
de oorlogvoering is overwogen.
De tweede straatcollecte voor
de Winterhulp, die in geheel Duitsch
land den 25sten en 26sten Octo
ber is gehouden, heeft meer dan
21 millioen mark opgebracht. Dit is
ruim vijf millioen mark meer dan bij
de overeenkomstige collecte verleden
jaar.
De volksstemming in Roemenië is
verlengd tot en met 15 November.
(D. N. B.) Ten Oosten van Wjas-
ma hebben een sergeant-majoor en een
