Christelijk Dagblad voor Zeeland
r
„V=V1 K T 0 RIA
Binnenland
DAGKALENDER.
MAANDAG 20 OCT. 1941
i 56c JAARGANG - No. 17
Bijkantoor Middelburgs
Firma Boekhand-el J. J. FANOY
lange Gistslraat 34 en Noordweg 155
Directeur-Hoofdredacteurs
A. DE LANGE te Goes
Dubbele slag van Brjansk en Wjasma geëindigd
- Legergroep van Timosjenko vernietigd -
Duitsohe dulkbooten torpedeeren tien vij
andelijke schepen - Het nieuwe Japansche
Kabinet gevornidil Werd weer met succes bestookt. Er kon
den zware branden worden waargeno-
Verordening tof bestrijding van
sabotagehandelingen.
De doodstraf.
Het Winter hulp werk in
Zeeland.
Bureaux Lange Vorslslraat 70, Goes
Postrekening 44455 - Telefoon 2438
Abonnementsprijs f 2.73 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en plaatsen waar een agent is
aangesteld f 0.21
Losse nummers cent
Familieberichten 33 cent per regel
Overige advertentièn 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine advertentièn f 0.55 bij vooruitbetaling
Advertentièn onder letter of motto 10 ct. extra
Bij contract belangrijk® korting
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR
EUROPA.
Het opperbevel der Duitsche
weermacht maakt bekend:
Tusschen de Zee van Azow
en den Donets pchrgdt de ach
tervolging van den verslagen vy-
and met succes voort. Formaties
van de Waffen-SS namen in hui
zen- en straatgevechten de haven
stad Taganrog in. Op de
Krim werden sowjet-vliegvelden
gebombardeerd.
De dubbele slag van Brjansk en
Wjasma is zegevierend geëindigd.
Onder het opperbevel van gene-
raal-veldmaarschalk Von Bock
hebben troepen van het Duitsche
leger in de nauwste samenwerking
met de luchtvloot van generaal-
veldmaarschalk Kesselring de
bolsjewistische legergroep van
'maarschalk Timosjenko ter sterk
te van acht legers met 67 infante
rie-, zes cavalerie- en zeven pant
serdivisies alsmede zes pantserbri
gades vernietigd.
De zuivering van het strijd
gebied is eigenlijk geëindigd. De
getallen uit het extra-bericht zijn
intusschen gestegen tot 657.948
gevangenen, 1241 tanks en 5396
stukken geschut. Een onafzienbare
hoeveelheid oorlogstuig werd buit
gemaakt of vernietigd. De bloedige
verliezen van den vijand zijn we
derom zwaar.
In den strijd tegen Groot-Brit-
tannië hebben gevechtsvliegtuigen
in den afgeloopen nacht havens
aan de Engelsche Zuid-
Oostkust gebombardeerd. Tal
van branden ontstonden.
De vijand is in den afgeloopen
nacht niet naar Duitseh gebied
gevlogen.
WANT DUITSCHLAND WINT OP
ALLE FRONTEN VOOR EUROPA"
Een van Noord-Amerika naar
Engeland varend krachtig be
schermd convooi, is bij het bin
nenvaren van het blokkade-gebied
door Duitsche duikbooten aange
vallen. In een taaien aanval, wel
ke verscheidene dagen duurde, heb
ben de onderzeeërs tien vijandelijke
koopvaardijschepen, waaronder
drie volgeladen tankbooten van
tezamen 60.000 b.r.t. tot zinken
gebracht. In een des nachts ge-
voerden strijd tegen de strijdkrach
ten, die het convooi escorteerden,
werden twee vijandelijke torpedo
jagers tot zinken gebracht.
MOLOTOV EN KALININ UIT
MOSKOU VERTROKKEN.
(D. N. B.) Naar de Londensche
„Daily Express" meldt, hebben de com
missaris voor buitenlandsche zaken der
Sowjet-Unie, Molotov, en de voorzitter
van den oppersten raad der Sovjet-Unie,
Kalinin, Moskou per vliegtuig verla
ten.
Exchange Telegraph meldt uit Lon
den, dat de Britsche ambassadeur in
Moskou zich naar den nieuwen zetel
der Sowjet-regeering, welke waarschijn
lijk in K u j b i s j e v (Samara) zal
worden gevestigd, zal begeven.
Andere bestuurscentra worden te K a-
zan en Swerdlowsk ingericht.
COMMANDANT VAN ODES-
SA GEFUSILLEERD.
V. P. B. Onder beschuldiging de
stad Odessa niet met voldoende dapper
heid en vastberadenheid te hebben ver
dedigd, is de Sowjet-Russische generaal-
majoor Tsjerbit, de commandant van de
stad, door de Sowjets gefusilleerd.
VOORTGEZETTE LUCHT
AANVALLEN OP LENIN
GRAD EN MOSKOU.
(D. N. B.) Op 17 Oct. en in den
nacht van 17 op- 18 Oct. hebben Duit
sche gevechtsvliegtuigen belangrijke mi
litaire doelen en ravitailleeringsinrich-
tingen van Moskou, alsmede fabrie
ken en transporten in de omgeving der
stad met succes aangevallen.
Ook de ingesloten stad Lening'rad
men.
AMERIKAANSCHE LEVERAN
TIES AAN SOWJET-RUSLAND.
(S. P. T.) „Engeland zal geen Ame-
rikaansche pantserwagens ontvangen
voor 1 September 1942".
Deze uitlating van den Amerikaan-
schen senator Clark wordt beschouwd als
een aanwijzing, dat vooreerst alle leve
ranties zoovel van vechtwagens als van
kanonnen naar de Sowjet-Unie zullen
worden gezonden om deze in staat te
stellen de voorjaarscampagne van 1942
te voeren.
DUITSCHE TROEPEN
DAGO GELAND.
OP
Naar de „Deutsche Ztg. in den Nie-
derl." verneemt, zijn de Duitschers dezer
dagen ook geland op het eiland Dagö,
in de Oostzee. Zij hebben de zuidpunt
vgn het eiland veroverd en hebben de
Sowjet-troepen naar het Noorden terug
gedreven.
ACHTTIEN COMMUNISTEN
TERECHTGESTELD IN
DALMATIE.
(D. N. B.) De militaire gerechts
hoven te Sebenico en Spalato in Dalma-
tië hebben 30 communisten wegens zwa
re misdaden, moorden en sabotage ge4
vonnist. Over achttien hunner .werd de
doodstraf uitgesproken, die door den ko
gel is voltrokken.
JAPANSCH KABINET GEVORMD
(Domei.) In een recordtijd is gene
raal Tojo er in geslaagd een nieuw mi
nisterie te vormen.
Bekleed met bevoegdheden om het land
naar vrede of oorlog te sturen, wordt
het kabinet van generaal Tojo als onge
kend sterk beschouwd.
(D.N.B.) Tojo heeft de richtsnoe
ren van de Japansche politiek als volgt
samengevat
1. Succesvolle beëindiging van het Chi-
neesche conflict.
2. Totstandkoming van de Groot-Azia
tische gemeenschappelijke levensruimte
als bijdrage tot den wereldvrede.
3. Naar buiten versterking van de be
trekkingen tot de As-mogendheden.
4. Naar binnen versterking van de oor-
logsstrüctuur en mobilisatie van alle
krachten.
EX-PREMIER KONOJE ZIEK
(D. N. B.) Uitgeput door de zware
verantwoordelijkheid in staatszaken in
verband met zijn aftreden, heeft Konoje
zich plotseling in zijn particuliere wo
ning te bed moeten begeven na koorts
te hebben gekregen. Zyn toestand is ech
ter niet ernstig.
KOOPT GEEN BROOD
ZONDER BON.
Hét Centraal bureau voor het Bak
kersbedrijf brengt onder de aandacht
van het publiek:
Was vóór de recepte vermindering
van het broodrantsoen de neiging bij
het publiek reeds groot om te trachten
met alle mogelijke middelen in het bezit
te komen van brood zonder bonnen, na
deze verlaging is deze neiging nog zeer
toegenomen.
Vele verbruikers schromen niet 'den
looper door het bieden van een hoogeren
prijs te overwegen brood zonder bonnen
af te leveren, terwijl in andere gevallen
getracht wordt van broodbezorgers
broodbonnen te koopen.
Het zal een ieder duidelijk zijn, dat
hierdoor de voedselvoorziening in Ne
derland ernstig in gevaar wordt ge
bracht.
Bovendien is van deze önsociale han
delwijzen het gevolg, dat de betrokken
bakkers hun steeds verminderenden
meelvoo&aad allengs gereduceerd zien
tot niets.
Het onvermijdelijk resultaat is dan
sluiting van het bedrijf en ontslag van
het daarin werkzame personeel.
In verband met het bovenstaande, doet
het Centraal bureau voor het bakkers
bedrijf een ernstig en dringend beroep
op het Nederlandsche volk om geen
brood zonder bonnen in ontvangst te ne
men, noch op de broodbezorgers aan
drang uit te oefenen om brood zonder
bonnen af te leveren of bonnen tegen
contant geld te vërkoopen.
HET VLIEGONGEVAL OP JAVA.
BATAVIA. (U.P.) Achttien In-
heemschen, wier huizen by het neerstor
ten van het vliegtuig, waarbij de opper
bevelhebber van het Ned.-Indische leger,
generaal Berenschot, werd ge
dood, in brand geraakten, zijn in het
ziekenhuis aan hun verwondingen be
zweken.
Het aantal slachtoffers van dit vlieg
ongeluk is hierdoor tot dertig gestegen.
DE NEDERLANDSCH-DUITSCHE
KULTUURGEMEENSCHAP.
Als orgaan van de Nederlandsch-Duit-
sche kuituurgemeenschap wordt een tijd
schrift onder denzelfden naam uitgege
ven.
In het eerste nummer heeft de rijks
commissaris voor het bezette Nederland
sche gebied eenige woorden van instem
ming met deze uitgave geschreven.
VEENENDAAL WORDT EEN.
Bij de installatie van den nieuwen bur
gemeester van Ede, deelde de loco-bur
gemeester mede, dat weldra een gedeelte
der gemeente, n.l. Geldersch-Veenendaal,
zou worden gevoegd bij de aangrenzende
gemeente VeenendaaL
MR D. FOCK OVERLEDEN.
In den ouderdom van 83 jaar is te
's-Gravenhage overleden Mr D. Fock,
minister van Staat, oud-minister van ko
loniën, van 19211926 gouverneur-gé
neraal van Nederlandsch-Indië, oud-lid
en oud-voorzitter der Tweede Kamer,
oud-gouverneur van Suriname, oud-lid
der Eerste Kamer.
Morgen zal de ter aardebestelling
plaats hébben.
Verschenen is een verordening van
den Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied ter bestrijding van
sabotagehandelingen; zij luidt als volgt:
Duitschland strijdt voor de toekomst
van Europa tegen de vijandelijke mach
ten. Deze strijd eischt het onverbiddelijk
neerslaan van alle pogingen tot tegen-,
werking. Op grond van paragraaf 5 van
het decreet van den Führer over de uit
oefening van de regeeringsbevoegdheden
in Nederland van 18 Mei 1940 bepaal ik
derhalve
Artikel 1.
(1) Hij die opzettelijk een ingevolge
geldende rechtsvoorschriften strafbaar
feit pleegt, hetwelk tot oogmerk heeft
dan wel aanleiding kan geven tot het in
gevaar brengen van de openbare orde of
van de veiligheid van het openbare leven
in het bezette Nederlandsche gebied,
wordt als saboteur gestraft met den
dood.
(2) Poging tot en deelneming aan het
strafbaar feit zijn op gelijke wijze straf
baar als het voltooid strafbaar feit.
(3) Is in uitzonderingsgevallen, waar
in bijzondere, in den persoon van den
verdachte gelegen gronden tot vermin
dering der strafbaarheid bestaan, de
doodstraf bovenmatig te achten (nicht
angemessen), dan wordt als straf levens
lange tuchthuisstraf of tuchthuisstraf
van ten minste 10 jaren opgelegd.
(4) De rechter bepaalt de wijze waar
op de doodstraf wordt ten uitvoer ge-
legd.
Arikel 2.
(1) Tót kennisneming van de in arti
kel 1 bedoelde strafbare feiten is het
Duitsche hooggerechtshof als bijzondere
rechtbank (Sondergericht) bij uitsluiting
bevoegd.
(2) Het tijdstip, waarop de terechtzit-
ting wordt gehouden, wordt bepaald zon
der inachtneming van termijnen.
(3) De telastelegging kan mondeling
geschieden. Een uittreksel van de telas
telegging wordt opgenomen in het pro
cesverbaal der zitting.
(4) De voorschriften betreffende de
bevoegdheid van den Duitschen krijgs
raad en van de bijzondere rechtbank voor
strafzaken voor leden der SS en voor de
leden der politie-organisaties met een
bijzondere taak blijven onaangetast. Het
zelfde geldt ten aanzien van de in para
graaf 11 der verordening nr 52-1940 be
treffende de Duitsche rechterlijke macht
voor strafzaken,yzooals deze is gewijzigd
bij verordening nr 123-1941, bedoelde
mogelijkheid tot verwijzing van bepaalde
strafzaken naar de bijzondere rechtbank
voor de SS.
Artikel 3.
Indien ter terechtzitting is gebleken,
dat het strafbaar feit niet aan de om
schrijving van artikel 1 voldoet, wordt
de zaak verwezen naar den gewonen
rechter.
Artikel 4
Deze -verordening treedt in werking op
^en dag harer afkondiging.
De bekendmaking van het Rijkscom
missariaat welke Zaterdag in ons blad
is verschenen, heeft er ons weer aan
herinnerd, dat wy bezet gebied zyn, dat
de oorlog geen spel is en dat met den
oorlog ook de doodstraf haar intrede in
ons land heeft gedaan. Die doodstraf
is maar geen vage mogeiykheid op groo-
ten afstand maar een werkeiykheid van
dicht by. Doodvonnis en executie zijn
een factor in ons maatschappeiyk leven
geworden. Laten wy ons daarvan ter
dege bewust zyn.
Wie schade aan de gemeenschap toe
brengt, wie de ongestoorde en economi
sche ontwikkeling en den arbeidsvrede
stoort, wie de grondstoffen- en verzor
gingspositie der bevolking in gevaar
brengt, kan voortaan met de zwaarste
straf gestraft worden.
Wie doet, alsof hier de oorlogsstorm
niet heeft gewoed, wie daardoor niet
wakker is geschud, wie zyn plicht te
genover zgn medeburgers niet verstaat
en geen correcte houding tegenover de
bezettende macht aanneemt, zal daarvan
de ernstigste gevolgen ondervinden.
Deze eischt met nadruk, dat alle sa-
botage-handelingen achterwege blgven.
Laten wy daaraan gehoorzamen. Niet
alleen uit vrees voor straf, maar in de
eerste plaats om des gewetens wil.
Reeds verschillende malen hebben
wij gewaarschuwd tegen dwaze, ver
keerde en ongeoorloofde daden van sa
botage, tegen distributie-fraudes en
smokkelhandelaffaires. Wq doen het
nogmaals.
Dat bovenbedoelde,strenge verorde
ning haar preventieve werking niet
misse
MAANDAG 20 OCT. 1941.
Ik zal U dankzeggingen vergelden.
Want Gy hebt myn ziel gered van den
dood. Ps. 56 13 b en 14 a.
Zon
op onder
8.13 18.36
Maan
op onder
7.43 18.51
PROVINCIALE VERGADERING
TE GOES.
Zaterdagmiddag werd in het Schut-
tershof- te Goes een door Winterhulp
Zeeland belegde vergadering gehouden,
waartoe verschillende burgemeesters en
autoriteiten uit geheel Zeeland waren
uitgenoodigd, waarin werd medegedeeld
wat er in één jaar door W. H. N. was
gedaan, maar waarin ook in verband
met de actie in den a.s. winter een krach
tig propagandawoord werd gesproken.
De vergadering werd geopend door
den wnd burgemeester van Goes, den
heer C. E. P. Lenshoek, die wees op
de twee pijlers waarop W. H. N. rust, n.l.
de inzameling en het sociale werk. De
taak van de medewerkers is niet gemak-
kelyk. Velen staan nog om allerlei re
denen vyandig tegenover W. H. N.
Spr. ging eenige oorzaken van dien te
genstand na en meende, dat de Holland-
sche vasthoudendheid niet vreemd is aan
dit alles. Na de beteekenis van Winter
hulp voor het kweeken van een sterk
volk te hebben uiteengezet, richtte spr.
zich tot de collectanten, die zich ten vol
le moeten inzetten. Ook de plaatselyke
leiders moeten dit doen en zelf de straat
op gaan. Spr. zelf doet dit ook en zal het
blgven doen tot ieder blymoedig geeft.
Booze blikken moeten blijmoedig worden
verdragen. Booze woorden moeten niet
worden beantwoord. Zóó zal de menigte
tenslotte worden gewonnen.
Inmiddels waren de wnd. Commissaris
der Provincie, de heer Mr P. Dieleman
en de Beauftragte voor Zeeland, de heer
W. Münzer, ter vergadering gekomen.
Hierna voerde de heer Mr W. K. H.
Dieleman, provinciaal directeur van
Winterhulp, het woord. Spr. wilde graag
mededeeling doen van de feiten en ge
beurtenissen, welke zich in het afgeloo
pen jaar rond het Winterhulpwerk in
Zeeland hebben voorgedaan. Het onver
antwoordelijk gestook, gelaster, gelieg
en gebral over dit werk, moet den kop
worden ingedrukt, aldus spr., omdat an
ders krachtige opbouwende arbeid be
lemmerd dreigt te worden tot schade
van hen, die geholpen moeten worden.
Wy willen een hechte gemeenschap op
sociaal gebied in het Ned. Volk. Alle
versplintering, verdeeldheid en sectaris-
me moeten wegvallen.
Ons werk is vry van politieke groe
peeringen. Het staat los van party of
beweging, van alle kerkelyke of confes-
sioneele richtingen of schakeeringen en
daarom ook van de bestaande maat-
schappelyke afscheidingen en organisa
ties. Wy wille^a het volk in zijn vollen
omvang dienen, zyn egoïsme opzy zetten,
zy'n schotjesgeest de wei injagen en zgn
groepsbelang terzyde stellen.
Nog veel strijd wacht ons. Maar daar
in wouden wij gestaald en gehard.
Daarna deelde spr. een en ander mede
over de organisatie van het Winterhulp-
werk in Zeeland: het Prov. bureau als
schakel tusschen Den Haag en het werk
in de provincie, verder het werk in de
Vandaag Nieüwe maan.
27 Oct. Eerste kwartier.
101 gemeenten in Zéeland, waarby het
kwam tot de benoeming van wyk- en
blokhoofden.
Aan collecten werd in totaal f 81.274,79
byeen gebracht. (De drie hjstencollecten
brachten f 36.078,59 en de vyf buscollec
ten f45.196,20 op.) Aan extra giften
werd f 16.428,66 ontvangen, a 1 z o o
in totaal f 97.702,90.
Dit resultaat kan voor het eerste be
gin bevredigend worden genoemd, maar
bg vele gevers kan toch niet van een
offer worden gesproken. Voor een doel
treffende actie was zeker vier of vijfdub
bel zooveel noodig geweest. In totaal
werd aan- waardebons uit
gekeerd f 166.000, in geld 5600
gid, totaal f 171.000. De verdee
ling over de gemeenten geschiedde naar
de behoeften. Middelburg ontving 12.420
gld, dit is het hoogste bedrag per ge
meente; Goes f 5827, Axel f 4217,50,
BreskenS f 2550, Zierikzee f 5532,50,
Terneuzen f 7325, 's-Heer Arendskerke
f 4080, Stavenisse f 1300 enz. Het kleinste
bedrag was voor Serooskerke (Sch.)
f 150. In totaal werden 13.2&3 personen
eenmaal, en 24.431 personen twee- of
meermalen verzorgd. Deze uitkeeringen
werden als extra hulpverleening be
schouwd en kwamen dus boven de steun-
normen van familie, diaconie of armbe
stuur. Ook vele ouden van dagen en stil
le armen werden geholpen. Uitdrukkelgk
zg vastgesteld, dat W. H. N. niet' op het
terrein komt van kerkelijke of gemeen
telijke armenzorg. Toch meent men, al
dus qpr., wel eens in kerkelyken kring
afwijzend tegenover het Winterhulp-
wer k te moeten staan.
Verder werd in bijzonder gevallen nog
steun verleend. In samenwerking met
de vereen, tot' verbetering van het gei
tenras ontvingen 557 personen in totaal
f 3677 voor 578 lammeren. Deze geiten
zullen straks plm. 289.000 1 geitenmelk
leveren.
Te Arnemuiden en Zierikzee werd op
kosten van W. H. N. op de scholen melk
verschaft. In Vlissingen werd een be
drag beschikbaar gesteld voor reductie
bons voor de centrale keuken. In Honte-
nisse werden bijdragen verleend om
kinderen uit te zenden, naar een sanato
rium. In Zierikzee werd een kook- en
naaicursus voor huisvrouwen bekostigd.
Te 's-Gravenpolder en Kruiningen werd
de arme bevolking in staat gesteld om
goedkoop visch te koopen. In enkele ge
vallen werden versterkende middelen
verschaft en zieken geholpen. Enkele
oudjes, die 40 of 50 jaar getrouwd wa
ren werden verblijd met een gave. Dit
alles zal straks door den Ned. Volks-
dienst worden overgenomen.
In veel gevallen is ge
holpen, maar graag had-
de n w y me er gedaan. Een
moeiiyke winter staat voor
de deur. Daarvoor is veel
noodig. Wy komen meteen
loon offeractie en een boe
renactie. By de eerste
wordt gedurende de win
termaanden een bepaald
percentage van het loon
gevraagd, by de laatste
staan de boeren een deel
van de opbrengst van hun
producten ,af.
Met een krachtige opwekking om het
Winterhulpwerk te steunen besloot spr.
De volgende en laatste spreker, de
heer Mr P. Dieleman, wnd. Com
missaris der Provincie, wees er ook op,
dat er ten opzichte van het WHN-werk
nog veel vooroordeel moet worden over
wonnen. Met kracht moet worden ge
wezen op het groote gebodGij zult geen
valsch getuigenis spreken.
Onze tgd heeft behoefte aan getui
gen, aan een belijden, een zeggen, wat
men beleeft of doorleeft, wat men in
zijn dieper, innerlijk wezen doorvoelt,
meer dan aan gepreek en getheoretiseer
of gebazel, of ook intellectueel gephy-
losctpheer of getheologiseer. Er is be
hoefte aan levend getuigenis.
Ons vo-lk wordt verbitterd en opge
hitst tegen zooveel wat goed is en waar.
Wat er ook geredeneerd en getheolo
giseerd wordt over deze schoone bewe
ging, zg zal het winnen. Wanneer de
mannen en vrouwen van WHN alles
doen, wat zij kunnen om op de meest
kiesche en Christelijke wijze te helpen,
dan verdienen zij aller steun.
Wie heeft er ons liefgehad? Die vraag