Christelijk Dagblad voor Zeeland
,.V=VIKT0im.
DAGKALENDER.
Binnenland
DONDERDAG 9 OCT. 1941
56e JAARGANG - No. 8
Bureaux Lange Vorststreef 70, Goes
Postrekening 44455 - Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg:
Firma Boekhandel J. J. FANOY
Lange Giststraat 34 en Noordweg 155
Abonnementsprijs f 2.73 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
©oes en plaatsen waar een agent is
aangesteld f 0.21
Losse nummers cent
Directeur-Hoofdredacteur»
A. DE LANGE te Goes
Zeelands Proeftuin te
W ilhelminadorp.
Duitsche troepen breken door tot de Zee van
Azow - Sowjetleger afgesneden - Uitgebreide
operaties gaande.
DUITSCHLAND
STRIJDT VOOR
EUROPA.
Familieberichten 33 cent per regel
Overige adverlenliën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine advertentiën f 0.55 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto 10 ct. extra
Bij contract belangrijke korting
Dat Zeelands Proeftuin te
Wilhelminadorp niet alleen be
kend is in Zeeland, en geheel Nederland,
blijkt wel uit het feit, dat Belgen, Duit-
schers, Engelschen, ja zelfs inwoners van
Kaapstad den weg naar Wilhelminadorp
wisten te vinden, om eens een kijkje te
nemen op het bedrijf, waar men nu reeds
meer dan 40 jaren bezig is met onderzoe
kingen in het belang van de fruitteelt.
En wanneer men nu vraagt naar de
resultaten van deze onderzoekingen, dan
mogen wij zeggen, dat de waarde hiervan
niet in cijfers valt uit te drukken. Zee
lands Proeftuin heeft zijn beteekenis in
den loop der jaren tenvolle bewezen en
de fruitteelt heeft er zijn winst mede ge
daan. Alle fruitkweekers zullen dit toe
geven, of zij lid dan wel geen lid zijn van
de vereeniging, welke dezen tuin zonder
subsidie exploiteert.
Het is te betreuren, dat nog niet alle
kweekers tot lid der vereeniging zijn toe
getreden, want hier wordt toch uitslui
tend in hun belang gewerkt en werkelijk
niet uit liefhebberij.
Het aantal deelnemers aan excursies,
welke naar den proeftuin zijn onderno
men, is niet te tellen. Uit alle streken van
ons land heeft men bezoekers gehad om
de resultaten van de belangwekkende on
derzoekingen in oogenschouw te nemeD.
1901—1941.
Voor het initiatief, dat enkele vooruit
strevende fruitkweekers in 1901 hebben
genomen, kan men niets dan lof hebben.
Van de oprichters is alleen de heer
H. A. H a n k e n, de man waaraan Wil
helminadorp zooveel te danken heeft,
nog in leven.
Tot in het najaar van 1940 heeft hij
leiding aan de vereenfging gegeven en
aan zijn ondernemingsgeest, inzicht en
werkkracht is het voor een zeer groot
deel te danken, dat de proeftuin gewór
den is een centrum voor de fruitteelt in
onze provincie, al willen wij daarbij den
arbeid van anderen niet over het hoofd
zien. Hij werd bij zijn streven terzijde ge
staan door wijlen de heeren I. D. Fransen
v. d. Putte, J. Q. C. Wabeke, D. J. v. d.
Have, W. F. K. Lenshoek en I. G. J. Ka-
kebeke, allen mede-oprichters der ver
eeniging.
Zij hebben den grondslag gelegd voor
de stichting van een proeftuin voor Zee
land, die er toe heeft bijgedragen, dat'
de fruitteelt ook op Zuid-Beveland zich
meer en meer heeft uitgebreid en op hoog
peil is gekomen.
De taak, welke men zich had gesteld,
n.m. door onderzoek bij te dragen tot
de voorlichting van de Zeeuwsche fruit
teelt, is in de afgeloopen 40 jaren niet
gewijzigd. Het bestuur wilde door den
proeftuin den practischen teler toonen,
wat de fruitteelt bij goede exploitatie kan
opbrengen.
Was men begonnen met een oppervlak
te van 85 are, allengs werd de tuin uit
gebreid. In 19051906 kwam de eerste
uitbreiding tot stand tot 1.30.80 h.a., ter
wijl in 1924, het jaar van het aanbreken
van een nieuwe periode voor den tuin,
I.28.10 h.a. aan den proeftuin werd toe
gevoegd. Het onderzoek van het onder-
stammenvraagstuk noopte in 19271928
en in 1934 opnieuw eenige perceelen toe
te voegen en thans heeft de proeftuin
een oppervlakte van 4.85 h.a.
Dit is wel het duidelijkste bewijs, dat
de proeftuin aan zijn verwachtingen
heeft beantwoord en wanneer men dan
ook terugziet op de resultaten, welke be
reikt zijn, kan in alle opzichten van een
geslaagde ondernaming gewaagd wor
den.
Een belangrijke factor daarbij is, dat
de tuin in een gunstige financieel posi
tie verkeert. Het is een van de we:nige
proeftuinen, die zichzelf bedruipt. Niet
dat men het geheel zonder subsidie heeft
kunnen stellen. In de eerste jaren, van
19011912 werd elk jaar een bijdrage
in de exploitatie ontvangen, en dit was
ook het geval in de jaren 19321936.
Deze subsidie-bedragen varieerden van
f 250 tot f 1000, bedragen, welke zeker
niet hoog kunnen worden genoemd.
Was het eerst wijlen de heer Camman,
de toenmalige Rijkstuinbouwleeraar, die
met de technische leiding werd belast,
later ging deze over aan den heer
Bloemsma, die als adviseur werd opge
volgd door Ir A. W. van der Plassche.
Sedert 1934 is het Ir B. Bosma, de te
genwoordige Rijkstuinbouwconsulent in
Zeeland, d;e als zoodanig optreedt.
De dagelijksehe leiding van het werk
op den proeftuin is in handen van den
heer A. Provoost, die in 1918 den heer
Tellier als tuinchef opvolgde. Deze heeft
met zijn vier man personeel het geheele
jaar door volop werk, om den tuin aan
zijn doel te doen beantwoorden, want dat
het werk op den proeftuin naar model
gaat, is te begrijpen. Hier wordt vak
werk van het beste soort geleverd. Daar
is het trouwens een „modeltuin" voor.
Dat wil niet zeggen, dat wat men op
den proeftuin bereikt, ook niet in eigen
kweekerij te bereiken zou zijn. Het is ten
eenenmale verkeerd om te zeggen: „ja,
wat men op den proeftuin kan, kunnen
wy toch niet". De tuin ,;heeft net zoo
goed als iedere kweekerij zijn minder
goede gedeelten. De grond in Zeeland is
over het algemeen ongelijk. Op den
proeftuin heeft men op een afstand van
18 m. een enorm verschil van grond kun
nen constateeren, waarbij de kleigrond-
laag 10 cm in dikte verschilde.
Over de proefnemingen en de resulta
ten hiervan hopen wij in een volgend ar
tikel het een en ander te vertellen.
BONNEN DIE VERNIETIGD KUNNEN
WORDEN.
Ten einde misverstand te voorkomen
en eventueele onzekerheid uit den weg te
ruimen, volgt hieronder een overzicht
van die bonnummers der verschillende
bonkaarten, welke niet zyn geldig ver
klaard en derhalve kunnen worden ver
nietigd
a. Aardappelkaart (paars), bon 9-10-
11-12; b. Bonkaart „diversen", bon „25
bloem" - „26 bloem" - „27 bloem" - „28
bloem" - „29 bloem" - „25 kaas" -„32
ei"; c. Boterkaart (laatst uitgereikte)
31-32-33; d. Vetkaart (laatst uitgereikte)
31-32-33e. Melkkaart (blauw) „26
melk I" - „27 melk I" - „28 melk I".
Het opperbevel van de Duitsche
weermacht maakt bekend:
Terwijl in de Oekraïne de aan-
vals- en achtervolgingsoperaties
in vollen gang zijn, heeft de op
2 October ingezette doorbraak in
het centrale deel van het# Ooste
lijk front tot een nieuwe reeks
geweldige vernietigingsslagen ge
leid. Alleen in het gebied van
Wjasma zijn verscheidene bolsje
wistische legers ingesloten. Zij
gaan onverbiddelijk hun vernieti
ging tegemoet.
Ten Westen van Leningrad
mislukte in den nacht van 6 op
7 October een nieuwe landings
poging van den vijand, alvorens
hij de kust bereikt had.
In dappere luchtaanvallen wer
den achter het geheele bolsjewis
tische front transporttreinen en
spoorlijnen zwaar getroffen. Tal
rijke treinen werden vernield of
beschadigd.
In den afgeloopen nacht viel het
luchtwapen belangrijke militaire
inrichtingen in Moskou en Le
ningrad aan.
Bij luchtaanvallen op de reede
van Suez werd in den afgeloo
pen nacht een vrij groot koopvaar
dijschip door bomtreffers bescha
digd.
Vluchten van den vijand naar
het Rijksgebied hadden niet plaats.
WANT DUITSCHLAND WINT OP
ALLE FRONTEN VOOR EUROPA"
EXTRA BERICHT VAN HET
OPPERBEVEL.
Het opperbevel der Duitsche
weermacht maakt bekend
Door een vermetele operatie
van het gebied ten Oosten van
Dnjeptropetrofsk uit is 'n Duitsch
pantserleger, versterkt door It'a-
liaansche, Hongaarsche en Slo-
waaksche formaties, doorgedron
gen tot de Zee van Azow en heeft
het bij Melitooo! aan de frontzijde
verslagen negende Sowjet-!eger
den terugtocht afgesneden.
Tevens hebben Duitsche en Roe-
meensche strijdkrachten de ach
tervolging van het Westen u:+
voortgezet. Dearbij is een sne11
formatie der Waifen-SS er in ge
slaagd langs de kust der Zee van
Azow Berdjansk te bereiken
en in contact te komen met de
gepantserde strijdkrachten uit het
Noorden.
Thans staan hier, van aiie zij
den dicht ingesloten, zes of zeven
vijandelijke divisies vlak voor de
vernietiging. De S.S.-formatie heeft
de zwakke overblijfselen van den
verslagen tegenstander, die pro-
beeren terug te trekken op Rostof,
reeds tot Marioepol nagezet.
DE OMSINGELING IN HET MID
DEN EN HET ZUIDEN.
Het D.N.B. verneemt van militaire
zijde nog het volgende:
Uit het weermachtsbericht blijkt dui
delijk, dat aan het Oostelijke front twee
operaties plaats hebben, die zich uit
strekken over enorm groote gebieden.
Reeds Dinsdag werd het duidelijk, dat de
Sowjetlegers irj het Zuidelijk deel der
Oekraine verslagen zijn en als in een
vlucht ten Noorden van de Zee van Azpv
terugtrekken. De terreinwinst, die hier
honderden kilometers bedraagt, wordt
nu voortdurend grooter door aanvallen
en achtervolgingen door de Duitsche for
maties, die steeds dichter bij het eigen-
ïyke Donetzbekken komen.
Terwijl de oogen der wereld en vooral
die van de leiding der Sowjet-legers wa
ren gericht op den Zuidelijken sector
van het Oostelijke front, is de Duitsche
weermacht in den centralen sector
doorgebroken. In het weermachtsbericht
wordt slechts één naam genoemd, name
lijk van de plaats Wjasma, die ongeveer
150 km in vogelvlucht ten Oosten van
Smolensk ligt.
De Sowjets hadden in dit gebied zeer
omvangrijke troepenformaties geconcen
treerd om Smolensk te heroveren, het
geen hun niet gelukte.
De Sowjets zijn niet alleen in het ge
bied van Wjasma omsingeld, doch zoo
als het weermachtsbericht doet vermoe
den, zijn ook nog andere gebieden in den
centralen sector door de Duitsche door
braak getroffen.
De vernietigingsslag bij Wjasma heeft
verder ten gevolge, dat het Duitsche
front nu ongeveer 200 km van het cen
trum van Moskou is verwijderd.
De geweldige herfstslag ten Oosten
van Smolensk, die op 2 October begon,
speelt zich af bij heerlijk weer. Men kan
het 't Duitsche leger namelijk aanzien,
dat het al vechtende 1000 K.M. en meer
langs Sowjet-wegen achter zich heeft
liggen en dat het de geweldigste mili
taire macht ter wereld in een reeks van
omsingelingsslagen reeds aan den rand
van den afgrond heeft gedreven.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung"
schrijft: Het bolsjewisme had de be
schikking over het grootste leger ter
wereld met een reusachtige uitrusting.
Dit leger is thans in het hart getroffen.
De „Berliner Börsen-Zeitung" wijst op
het feit, dat maarschalk Timosjenko, die
het bevel voerde in den centralen sector
van het oostelijke front, uitgelezen en
goed uitgeruste divisies tot zijn beschik
king had.
„TIMES" ACHT HET GEVAAR
VOOR SOWJET-UNIE GROO
TER DAN OOIT.
(A. N. P.). De militaire medewerker
van de Times schrijft omtrent den moei
lijken toestand, waarin de Sowjet-legers
zich bevinden: als de Duitschers in staat
zijn een nieuw groot offensief te openen,
dat overeenkomt in kracht met de voor
afgaande, en als het hun gelukt hun tot
nu toe behaalde successen te vergrooten,
dan is het duidelijk, dat het gevaar voor
de Sowjet-Unie grooter is dan ooit. Hij
was van meening, dat de Sowjets niet
veel armslag meer hebben. Natuurlijk
hebben zij geen gebrek aan ruimte om
operaties ten uitvoer te brengen, maar
men moet niet vergeten, dat 6070 pet.
der oorlogsindustrieën in het bedreigde
of reeds veroverde gebied ligt.
BOMMEN OP LENINGRAD.
(D. N. B.). Bij de luchtaanvallen op
Leningrad van gisternacht zijn opnieuw
vele duizenden kilo's brisant- en brand
bommen uitgeworpen bij goed zicht op
de aarde. Talrijke branden ontstonden in
de gebieden, waarop gemikt was. Er is
groote schade veroorzaakt aan installa
ties, die voor den oorlog belangrijk zijn.
600 DUITSCHE DUIKBOOTEN
OP ATLANTISCH EN OCEAAN
Naar het Alg. Hbld meldt, heeft de
heer Von Fetter tijdens de gisteren te
Den Haag gehouden persconferentie me
degedeeld, dat uit Engelsche bron blijkt,
met welke groote verliezen voor Groot-
Brittannië de strijd op den Atlantischen
Oceaan moet gepaard gaan, daar er op
het oogenblik 600 Duitsche duikbooten
op den Oceaan zouden opereeren.
BOODSCHAP VAN ROOSEVELT.
(D. N. B.). President Roosevelt heeft
zyn tweede bespreking met de leiders
van het Congres gehad over de wijziging
van de neutraliteitswet. De Congreslei-
PETROLEUM VOOR LICHT.
In het tydvak van 13 tot en met 18
October a.s. zal op nader door de plaat-
seiyke distributiediensten te bepalen da
gen, de uitreiking van petroleumkaarten
voor verlichting plaats hebben. Deze
kaarten zyn gemerkt met de letters E
en T. Aan degenen, die destyds een in
lichtingenformulier MD 73 by de plaatse
lijke distributiediensten hebben ingele
verd, zullen een of meer kaarten al
naar gelang van de grootte van het ge
zin worden uitgereikt.
Uiteraard komen alleen diegenen voor
kaarten in aanmerking, wier verklaring
op het inlichtingenformulier MD 73 door
het plaatselijk electriciteitsbedrijf ac-
coord zijn bevonden.
Gedurende het tydvak
van 12 October tot en met
22 November a.s. geeft elke
der met „21" genummerde
bonnen van de petroleum
kaarten S en T recht op
het koopen van twee liter
petroleum voor verlich
tingsdoeleinden.
VETKAARTEN VOOR ZELFKARNERS
In tegenstelling tot de destijds gedane
mededeeling, dat zelfkarners uitsluitend
voor boterkaarten in aanmerking kwa
men, wordt thans bekend gemaakt, dat
deze verbruikers alsnog in de gelegen
heid zullen worden gesteld de hun uitge
reikte boterkaarten tegen vetkaarten om
te ruilen, voor zoover zy in verband met
hun inkomen op vetkaarten aanspraak
kunnen maken.
BOTER IN BIJZONDERE GEVALLEN
Voor zieken in het bezit van vetkaarten.
In den vervolge zal aan houders van
vetkaarten, die op medische gronden
voor extra-rantsoenen boter in aanmer
king komen, boter tegen de gebruikelijke
reductie van 22 y2 cent per 250 gram
worden verstrekt. Aan deze personen
zullen losse rantsoenbonnen, gemerkt
met „één rantsoen margarine of vet"
worden verstrekt, welke recht geven op
250 gram boter met reductie. Uitreiking
geschiedt uitsluitend tegen overlegging
van een door den vertrouwensarts ge-
teekend formulier MD 29, waarby tevens
de stamkaart dient te worden overge
legd ter controle van het feit, of des
tijds een vetkaart werd uitgereikt.
Uitreiking van extra-bonnen
voor „een half rantsoen boter".
Aan personen, die gebo
ren zyn na 1 Januari 1921,
doch voor 2 Januari 1928,
wordt een extr a-r a n t s o e n
boter van 125 gram be
schikbaar gesteld.
Degenen, die hiervoor in aanmerking
komen, dienen zich in de week van 13
tot en met 18 October a.s. op een door
de plaatselijke distributiediensten nader
vast te stellen dag, bij deze diensten te
vervoegen. Zij zullen dan een bon voor
„een half rantsoen" boter ontvangen,
welke onbeperkt geldig is en recht geeft
op 125 gram boter, zonder reductie.
Daar de kleinste verpakking van boter
250 gram bedraagt, dienen steeds twee
bonnen bij den winkelier ingeleverd te
worden, zoodat degenen, die over een on
even aantal bonnen beschikken, met an
deren een combinatie zullen moeten vor
men, teneinde een even getal te verkrij
gen.
ders verklaarden, naar Associated Press
meldt, dat Roosevelt vandaag aan het
Congres een boodschap over de wijziging
van de neutraliteitswet zal doen toeko
men.
CHOLERA IN BRITSCH-INDIE.
(D.N.B.) Uit Calcutta wordt gemeld,
dat in de provincie Behar een cholèra-
epidemie is uitgebroken. Van de 8573
personen, die door de ziekte werden aan
getast, zijn er tot op heden 5177 over
leden.
JAPANSCHE BLADEN
LATEN TERUGHOU
DENDHEID VAREN.
(United Press.) De dagbladen te
Tokio hebben in hun hoofdartikelen het
stilzwijgen verbroken, dat zij ten aanzien
van de JapanschAmerikaansche be
trekkingen sedert Konoje's boodschap
aan Roosevelt hebben bewaard.
In deze artikelen beschuldigen zij de
Vereenigde Staten er van, dat hun jong
ste acties, zooals b.v. de conferentie te
Manilla, duidelyk er op wijzen, dat Was
hington niet verlangt den vrede in den
Stillen Oceaan te handhaven.
De „Nitsji Nitsji" zegt o.a.„De met
zich zelf ingenomen leiders van de Ver
eenigde Staten trachten een wereldoor
log te doen ontbranden, ten einde hun
lang gekoesterden wensch van wereld
hegemonie te verwezenlyken. Daarom
moet het Japansche volk alle ydele hoop
opgeven en bereid zyn een oorlog onder
het oog te zien."
DINSDAG 9 OCT. 1941.
Zyt my genadig, o God! naar uwe
goedertierenheid; delg myne overtreding
uit, naar de grootheid uwer barmhar
tigheden.
Ps. 51 3.
Zon
op onder
7.53 19.01
13 Oct. Laatste kw.
20 Oct. Nieuwe maan.
Maan
op onder
21.15 11.50
TANDVERZORGING OP SCHOOL
De Nederlandsche Volksdienst schryft
ons:
Een van de meest verwaarloosde
gebieden op medisch terrein is wel de
schooltandverzorging. Wy mogen rustig
aannemen, dat 97 pet. van de school
gaande kinderen slechte of minder
goede tanden heeft.
In Drenthe met rond 247.000 inwo
ners, vindt heelemaal geen behandeling
van het schoolkind plaats. De Neder
landsche Volksdienst heeft zich nu mede
ten doel gesteld, hierin een radicale
wyziging te brengen. Aangezien het
voornamelijk deze provincie is waar
met smart op tandheelkundige hulp
wordt gewacht zal de Volksdienst zich
in de eerste plaats daarheen begeven.
De behandeling voor de kinderen zal
geheel gratis zijn. Dezer dagen is de
eerste tandarts naar Drenthe vertrok
ken. Deze tandarts zal een ander gedu
rende eenigen tijd opleiden, waarna
deze weer in een andere provincie te
werk kan worden gesteld. Op deze ma
nier zal worden bereikt, dat begin van
het volgende jaar in elke provincie een
tadarts zich aan de verzorging van het
gebit van het schoolkind kan wijden.
Het is de bedoeling, dat de tandarts
en zijn assitente zich begeven naar de
scholen en in die scholen de leerlingen
behandelen. Hiervoor zijn zij uitgerust
met een complete tandheelkundige in
richting. Het melkgebit zal voorloopig
slechts sporadisch worden behandeld. De
aandacht gaat in de eerste plaats uit
naar het blijvend gebit dat op pl.m.
6-jarigen leeftijd begint door te komen.
Vanzelfsprekend is één tandarts per
provincie lang niet voldoende, om bin
nen redelijken tijd alle kinderen te be
handelen. De bedoeling is dan ook, in
elke provincie meer tandartsen te
plaatsen.
Met deze schooltandverzorging zal
Dinsdag a.s. te Emmen worden aange
vangen.
HAMSTER GEEN ZILVERGELD.
Het „Handelsblad" wijdde dezer dagen
een artikel aan de liefhebberij om zilve
ren guldens te hamsteren. Dé menschen,
die dit doen, gaan van de naïeve veron
derstelling uit, dat deze guldens om hun
zilverwaarde zooveel waardevoller zyn
dan papieren guldens.
Het „Handelsblad" wijst erop, dat de
zilverwaarde van den gulden slechts een
zesde deel of 16 a 17 cents bedraagt.
Hierom heeft omsmelten dan ook geen
zin. Dit zou pas zin krijgen, als het zil
ver meer dan zes maal zoo duur werd,
als het thans is, en daar is in de verste
verte nog geen kijk op. Bovendien is het
mogelijk, dat de zilverprijs direct na den
oorlog gaat dalen evenals in 1921, toen
de zilverhamsteraars dan ook groote
verliezen leden. Men mag dus wel be
sluiten, dat het zilver hamsteren zelfs
het eigen belang niet dienen kan.
TER DOOD VEROORDEELD.
De Höhere SS- und Polizeiführer
maakt bekend:
De Nederlandsche onderdaan A. T.
Addicks uit Amsterdam is door een
krijgsraad der SS en politie wegens het
plegen van een daad van geweld jegens
een lid van de Duitsche politie en we
gens het verboden bezit van wapens ter
dood veroordeeld. Het vonnis is voltrok
ken.
BENOEMINGEN VAN DEN
RIJKSCOMMISSARIS.
Het Rijkscommissariaat maakt be
kend:
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied heeft op grond van
par. 1 van zijn verordening nr 108/40
(vierde verordening betreffende bijzon
dere bestuursrechtelyke maatregelen)
benoemd
Den vice-president by het gerechts
hof in Den Haag mrVanRo-
mondt tot president van dit gerechts
hof, den rechter in de arrondissements
rechtbank te Amsterdam Mr W e i t-
jens tot lid van den Hoogen Raad
in Den Haag en den advocaat Dr P e e -
