Samenvoeging van gemeenten.
Christelijk Dagblad voor Zeeland
„V=VIKTORIA,
EERSTE BLAD
DAGKALENDER.
Bureaux Lange Vorslslraal 70, Goes
Postrekening 44455 - Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburgi
Firma Boekhandel J. J. FANOY
lange Giststraat 34 en Noordweg 155
Directeur-Hoofdredacteur»
A. DE LANGE te Goes
Abonnementsprijs f 2.73 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en plaatsen waar een ogent is
aangesteld f 021
Losse nummers cent
Engelsche en Sowjettroepen rukken Iran
binnen - Engelschen op verzet gestuit -
Wiborg staat op het punt te vallen -148.200
ton Britsche soheepsrulmte vernietigd -
Churohill over zijn ontmoeting met Roosevelt.
DUITSCHLAND
STRIPT VOOR
EUROPA*
Heftige Sowjet-Russische
aanvallen afgeslagen.
Wiborg staat op het
punt te vallen.
Gasbesparing.
Pb. Sé 10,
Churchill over de ontmoeting
met Roosevelt.
DINSDAG 26 AUG. 1941
55e JAARGANG - No. 99
t
Famlllabsrlehien 33 cent ear rsgsj
Overige edverlenllên 30 een! oer regel
Ingezonden mededeelingen 60 een! per regel
Kleine odverfenliën f 0.55 bi| vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto 10 ct. extra
Bi| contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Onlangs liepen er allerlei geruchten
over plannen tot samenvoeging van ge
meenten in verschillende provincies.
Hier en daar, ook in Zeeland, werden
reeds enkele gemeenten gecombineerd.
Wat Noord-Holland aangaat, scheen
men, zoo heette het, opruiming op
groote schaal onder de gemeenten te
willen houden.
Het plan bestond om 91 gemeenten in
deze provincie om te zetten in slechts
een dertigtal. Later bleek evenwel, dat
Gedep. Staten van Noord-Holland in
deze niet overhaast te werk wilden zien
gegaan. Volgens bedoeld bericht heb
ben zfl, met instemming van den Secre
taris-Generaal van het Departement
van Binnenlandsehe Zaken, besloten om
te dezer zake een nader onderzoek te
doen instellen door een commissie van
deskundigen onder leiding van Prof. Dr
H. N. ter Veen te Amsterdam. Aan de
commissie werd opgedragen om een
geografisch, sociografisch, economisch
en stedebouwkundig onderzoek in te
stellen betreffende de provincie Noord-
Holland en de gemeenten, waaruit deze
is gevormd. Als resultaat van dit onder
zoek worden concrete uitgewerkte voor
stellen verwacht, zoowel omtrent wen-
schelijk geoordeelde samenvoegingen
van gemeenten als t.a.v. in aanmerking
komende wijzigingen in het beloop van
de onderscheidene gemeente-grenzen.
Uit de instelling van deze commissie
blijkt, dat Gedep. Staten van Noord-
Holland in deze materie niet lichtvaar
dig te werk willen gaan.
Het is hier werkelijk geen eenvoudige
zaak, die alleen met papier en potlood
op te lossen is.
Professor van Vuuren wees er dezer
dagen nog op, dat het vraagstuk der
uitbreidingsplannen in eersten aanleg
een sociaal en niet zoozeer een bestuurs-
probleem is.
Alleen als een gemeente een harmo
nisch opgebouwde bevolking Jpezit, die
door haar inkomen over de kracht be
schikt die gemeente financieel zelfstan
dig te maken en te houden, dan alleen
kan het gemeentelijk huishouden be
hoorlijk worden gevoerd.
Waar men in verband met het na
tionale plan rekening zal moeten
houden met een herindeeling van ge
meenten, moet men, aldus Prof. Van
Vuuren, eerbiedigen „de groote zedelijke
waarde van het bestuur in eigen kring,
zooals Thorbecke dat in 1851 heeft ge
dacht. Daar ging en daar gaat nog
steeds een groote opvoedende kracht
van uit voor ons volk. Die zedelijke
waarde moet men behouden. In dit op
zicht is een voorname taak op de schou
ders van de burgemeesters gelegd. Wat
echter verdwijnen moet is de ten top
gevoerde autonomie, de „Kleinstaaterei"
van gemeenten, die een innige en hechte
samenwerking maar al te vaak en al te
zeer in den weg heeft gestaan, ofschoon
toch de Woningwet zulk een samenwer
king mogelijk had gemaakt".
Ook ten plattelande zal samenvoeging
van kleine gemeenten tot grootere voor
de gezondmaking van het gebruik van
den bodem hier en daar noodzakelijk
zijn. Men moet tenslotte niet vergeten,
dat in ons dichtbevolkte land een nij
pend tekort aan plaatsruimte dreigt te
ontstaan. Jaarlijks worden 2400 H.A.
van den bodem aan de productie ont
trokken voor den bouw van woningen,
het aanleggen van wegen en het graven
van kanalen.
Den bodem, dien wij overhouden, die
nen wij zoo rationeel mogelijk te gebrui
ken. Dat wil tenslotte ook het Natio
nale Plan. Die rationaliseering te die
nen zal de voornaamste taak zijn van
den Rijksdienst voor dit Plan. Zij zal
echter moeten berusten op een grondig
regionaal onderzoek van elk gewest. En
dat onderzoek zal de grondslag moeten
vormen voor een juiste en gerechtvaar
digde beslissing, vooral een gerechtvaar
digde
TWEE DOODEN BIJ LUCHT
AANVALLEN.
Gedurende het weekeinde vlogen
slechts enkele Britsche vliegtuigen bo
ven ons land. De neergeworpen brisant-
en brandbommen brachten eenige lichte
beschadigingen aan woonhuizen teweeg.
Een woonhuis werd zwaar beschadigd.
Helaas zijn twee dooden te betreuren,
een man en een vrouw.
Het opperbevel der Duitsche
weermacht maakt bekend:
De operaties in het Oos-
tei maken overal goede
vorderingen.
Duikbooten en in over-
zeesche wateren operee-
rendeoorlogsschepenheb-
ben 25 vijandelijke koop
vaar djj schepen met een
totalen inhoud van 148.200
B.R. T. vernietigd. Hiervan
hebben de duikbooten alleen in
een achtervolging van verschei
dene dagen en na zwaren strijd
uit een konvooi, dat van Engeland
naar Gibraltar voer, 21 koopvaar
dijschepen van 122.000 B.R.T. in
totaal weggeschoten. Bovendien
hebben zij in een strijd tegen zeer
sterke escorte-vaartuigen een tor
pedojager van de Afridi"-klasse,
een korvet en een bewakingsvaar
tuig tot zinken gebracht.
In den strijd tegen Engeland
heeft de luchtmacht overdag de
haven van Great Yarmouth
met bommen van zwaar kaliber
bestookt. Tijdens den nacht waren
luchtaanvallen gericht op haven
werken aan deBritscheOost-
k u s t alsmede op verscheidene
vliegvelden op het eiland. Pa
trouillevaartuigen schoten voor de
Nederlandsche kust een Britschen
bommenwerper neer.
Een gering aantal Britsche vlieg
tuigen wierp gisternacht op en
kele plaatsen in W. - Duitseh-
land brand- en brisantbommen
neer. De schade is onaanzienlijk.
Nachtjagers schoten drie der aan
vallende vliegtuigen neer.
WANT DUITSCHLAND WINT OP
ALLE FRONTEN VOOR EUROPA"
Naar het D. N. B. verneemt, hebben de
bolsjewisten de laatste dagen heftige
aanvallen ondernomen in een sector aan
het centrale front, om den opmarsch der
Duitsche troepen tot staan te brengen.
Ter ontlasting van hun verslagen af-
deelingen wierpen zij sterke gepantserde
strijdkrachten, die door artillerie ge
steund werden, in den strijd tegen de
stellingen van eeh Duitsche infanteriedi-
visie. In een heldhaftigen strijd, die da
genlang duurde, sloegen de Duitschers
alle aanvallen af en brachten zij den Sow-
jets verliezen toe.
Achtmaal zonden de Sowjets hun aan
valsgolven tegen de Duitsche stellingen,
achtmaal smoorde het Duitsche vuur de
aanvallen.
Op denzelfden dag rukten Duitsche
pantserwagens tegen de bolsjewistische
strijdkrachten op en brachten haar op
nieuw zware verliezen toe.
Het aantal gesneuvelde en gewonde
bolsjewisten is nog niet bekend. Veel
oorlogsmateriaal viel in Duitsche han
den.
(D. N. B.) Omtrent de situatie aan
het Finsche front wordt van welinge
lichte zijde medegedeeld:
Viiguri (Wiborg) staat op het punt
te vallen. Van het Noordoosten en
Oosten hebben de Finsche troepen de
stad op kanonschotafstand genaderd.
Onder den druk van den krachtigen op
marsch der Finsche troepen ten Westen
van het Ladogameer is ook de laatste
tot dusver intact gebleven Westelijke
sector van het Sowjetfront aan den noor
delijken oever van de Finsche Golf bij
Saekkijaesvi in gevaar gekomen.
Deze sector was bijzonder zwaar ver
sterkt.
Het Finsche offensief wordt inmiddels
voortgezet en groote successen zijn reeds
in zeer korten tijd te verwachten.
Den Sowjets wordt door den snellen
Finschen opmarsch belet het bevel van
Stalin ten uitvoer te brengen, om alles
voor hun terugtocht te vernielen. In en
kele gevallen brandden weliswaar gebou
wen en fabrieken af, doch de meeste an
dere gebouwen waren onbeschadigd.
Echter bevinden zich alle veroverde dor
pen in een troosteloozen toestand. Het
is den Sowjets niet gelukt den oogst op
de velden te vernielen. De frontcorres
pondenten berichten, dat men vele groo
te aardappelvelden is tegengekomen, die
een goeden oogst beloven.
(D.N.B.) Naar Reuter in een extra-
bericht meldt, is in Simla officieel mede
gedeeld, dat de regeeringen van Enge
land en de Sowjet-Unie gisteren een
gemeenschappelijke militaire actie zijn
begonnen tegen Iran.
Uit Moscou meldt Reuter, dat de
Sowjet-commissaris van Buitenlandsche
Zaken, Molotof, den ambassadeur van
Iran heeft medegedeeld, dat Sowjet
troepen Iran zijn binnengerukt.
Te Londen is bekend geworden, aldus
een ander extra-bericht van Reuter, dat
ook de Britsche troepen gistermorgen
de Iraansche grens hebben overschreden.
ENGELSCHEN OP VERZET
GESTUIT.
TROEPEN ONDER BEVEL
VAN GEN. WAVELL.
(D. N. B.) Reuter meldt, dat een
Britsch troepencontingent van zee uit
bij Bender Sjapoer aan de Perzische
Golf is geland. De Britsche troepen zijn
op verzet gestuit. Het is echter nog niet
bekend, waar dit verzet begonnen is en
hoe sterk het is. De Britsche strijdkrach
ten bestaan uit Britsche en Indische troe
pen, doch niet uit troepen van de domi
nions.
Voorts meldt Reuter, dat de Britsche
strijdkrachten, die gisteren Iran binnen
trokken, onder bevel staan van generaal
Wavell, den opperbevelhebber in Britsch-
Indië. De Britsche marine-strijdkrachten
in de Perzische Golf staan onder bevel
van admiraal sir Geoffrey Arbuthnot,
den opperbevelhebber in de Oostelijke In
dische wateren.
Naar de berichtendienst te Moskou
meldt, heeft de Sowjet-regeering er in
een nota aan de Iransche regeering op
gewezen, dat Iran de eischen van de Sow
jet-Unie heeft afgewezen. Derhalve, al
dus de nota, heeft de regeering der Sow-
jet-Unie „het recht genomen, tijdelijk
Sowjet-troepen in Iran te laten binnen
rukken." Als motief geeft de nota een
„Duitsch gevaar" aan.
Te Londen werd er op gewezen, dat het
antwoord der regeering van Iran op de
stappen der Britten en Sowjets van 1
Aug. bewijst, dat het niet bereid is, dien
overeenkomstig rekening te houden met
de aanbevelingen van deze regeeringen.
Het is nu duidelijk, zoo merkt men te
Londen op, dat andere stappen op gelijke
basis geen nut zouden hebben en dat de
Britsche regeering en de regeering der
Sowjets ter bescherming van haar belan
gen tot andere middelen moeten over
gaan. Overigens motiveert Reuter de ac
tie van Engeland en de Sowjets tegen
Iran met de „aanwezigheid van een over
matig groot aantal Duitschers in Iran"
en noemt Iran „een bron van nazi-intri
ges". Iran was bestemd, zoo meent Reu
ter, om als springplank voor een Duit-
schen aanval op Britsch-Indië te dienen,
en ook een aanvalsactie tegen de Sowjet-
Unie moest van daar uit plaats hebben.
VERONTWAARDIGING IN DUIT
SCHE EN ITALIAANSCHE PERS.
(D. N. B.) De ontwikkeling van de
manoeuvres der Sowjets en Engelschen
om Iran, heeft in toonaangevende Duit
sche kringen geen verrassing gewekt.
De inval in een land, dat tot het laatst
vasthield aan zijn neutraliteit, die niet
in twijfel kon worden getrokken, is vol
gens de te Berlijn heerschende meening
in zekeren zin slechts de cynische conse
quentie van*de bewust onjuiste bewe
ring, dat Iran en de Sowjet-Engelsche
belangen in Iran bedreigd werden door de
Duitschers in het land.
Sommige handelaren en winkeliers
trachten uit de rantsoeneering van gas
voordeel te trekken door het in den han
del brengen van allerlei „gasbespaar-
ders". De meeste dezer toestellen zijn
nietswaardige prullen. Sommige leiden
tot gasverkwisting in plaats van tot gas
besparing, andere brengen gevaren mede.
Daar in dit verband soms de namen
der Vereeniging van gasfabrikanten in
Nederland en der Gasstichting worden
gebruikt, zij er op gewezen, dat bij deze
lichamen geen enkele gasbespaarder be
kend is, die ten aanzien van het doel
matige gebruik van een goeden komfoor-
of fornuisbrander tot bezuiniging leidt.
Onder doelmatig gebruik wordt hier
verstaan het gebruik volgens de aan
wijzingen, die gedurende de laatste
weken herhaaldelijk in de dagbladen zijn
gegeven.
Men schaffe zich nimmer een z.g.
„gasbespaarder" aan, zonder vooraf in
lichtingen bij het plaatseljjk gasbedrijf
in te winnen.
Geheel afgezien van het feit, dat deze
bewering is gelogenstraft door de ge
tallen omtrent de weinige Duitschers in
Iran en door de verklaringen der Iraan
sche regeering zelve, staat het volgens de
opvatting der Wilhelmstrasse vast, dat
Engeland er de schuld van draagt, dat
opnieuw een land, of althans een deel
daarvan aan het bolsjewisme wordt over
geleverd.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung"
noemt den inval in Iran een infame over
weldiging van een trotsch land, dat lan
gen tijd tusscben het Britsche en Tsaris
tische imperialisme in de knel heeft gei
zeten.
De „Berliner Börsen Zeitung" wijst er
op, dat degenen, die kortgeleden een hei
ligen eed hebben afgelegd den vrjjen wü
en het souvereine zelfbeschikkingsrecht
der volken te zullen eerbiedigen, een land
zjjn binnengevallen, dat op een wijze, die
niet mis te verstaan is, zijn wil tot neu
traliteit en vrijheid tot uitdrukking heeft
gebracht.
In toonaangevende Italiaansche krin
gen wordt de opmarsch van Britsche en
Sowjet-troepen in Irak als de openlijke
schending der neutraliteit en als een
brutale inbreuk op de nationale souve-
reiniteit en onafhankelijkheid van den
Iranschen staat beschouwd.
DB BETEEKENIS VAN IRAN.
Iran (vroeger Perzië) is een monar
chie, met 15.055.115 bewoners en beslaat
een oppervlakte van 1.647.000 K.M.2. In
het Noorden wordt het begrensd door de
Kaspische Zee en de Sowjet-Unie, in het
Oosten door Afghanistan en Beloetjis-
tan, in het zuiden door de Perzische Golf
en in het Westen door Irak en Turkije.
Het leger, dat naar Europeesch model
is uitgerust, telt ongeveer 120.000 man.
Reeds eenigen tijd geleden aldus de
„National Zeitung" zijn bij wijze van
voorzorgsmaatregel reeds drie lichtingen
reservisten onder de wapenen geroepen,
zoodat de totale sterkte van het Iran
sche leger op 200.000 man gesteld mag
worden.
In deskundige kringen te Istamboel,
zoo meldt genoemd blad, schat men het
aantal Britsche troepen, dat in Voor-
Azië en vooral aan de grens van Iran
geconcentreerd is, op 200.000 man, met
gemotoriseerde eenheden en eenige lucht
eskaders.
Ofschoon rijk aan nuttige mineralen
(ijzer, koper en steenkool)staat de mijn
bouw in Iran door de ongunstige ver-
keerstoestanden nog op lagen trap. Al
leen de petroleumontginning heeft zich
snel ontwikkeld. Zoowel de productiebe
drijven als de raffinaderijen bevinden
zich voor het grootste gedeelte in En-
gelsch of Amerikaansch bezit.
Sjah Pahlevi regeert thans vijftien
jaar over Iran.
Iran is in de eerste plaats van strate
gisch belang als drempel tusschen ons
oude werelddeel en Britsch Indië, maar
het is ook een olieproducent van betee—
kenis en vandaar dat het in politiek op
zicht steeds een begeerd object is ge
weest.
DE PRECAIRE POSITIE
VAN TURKIJE.
In politieke en militaire kringen te An
kara (Turkije) volgt men met de groot
ste aandacht de ontwikkeling van het
verloop van den strijd in het Zwarte Zee
gebied der Sowjet-Unie. Verder wordt
vernomen, dat de Turksche regeering op
het oogenblik een memorandum uit
werkt, dat den oorlogvoerenden zal wor
den overhandigd en hen op de hoogte zal
stellen van Turkije's standpunt inzake de
Zwarte Zee en de Bosporus.
Turkije komt door deze uitbreiding
van het conflict in een precaire positie.
DINSDAG 26 AUGUSTUS 1941.
Vreest den Heere, gij zijne heiligen!
want die den Heere vreezen, hebben geen
gebrek.
Zon
op onder
Maan
op onder
6.40 20.43 11.11 22.25
29 Aug. Eerste kwartier.
5 Sept. Volle maan.
Uit hoofde van het verdrag van Saaba-
dod heeft het verplichtingen, maar de
formuleering van het verdrag is elas
tisch.
(D. N. B.) De Britsche minister
president Churchill heeft. Zondagavond
voor de radio een rede gehouden.
President Roosevelt en ik, zoo begon
Churchill, hebben elkaar in een door ber
gen omzoomde baai „ergens op den At-
lantischen Oceaan" ontmoet, aan boord
van het nieuwste Britsche slagschip, om
daar gedurende drie dagen, omringd door
de vooraanstaande mannen van de Brit
sche en Amerikaansche weermacht, met
elkaar te confereeren. Deze ontmoeting,
zoo zeide Churchill, is het symbool ge
weest van de eenheid onder alle Engelsch
sprekende volken der wereld, en heeft
ten doel gehad, „alle goede krachten der
wereld tegen de slechte krachten, welke
in Europa en over een deel van Azië
heerschen", te mobiliseeren.
Het gaat er om, zoo ging Churchill
voort, de vele volken van de ellende,
waarin zij door de „slechte krachten der
wereld" gestort zijn, te verlossen. Op het
oogenblik zijn er afschuwelijke dingen
aan den gang» Geheel Europa wordt door
de oorlogsmachine der Nazi's vertrapt.
De wereld is thans getuige van een on
derdrukking, zooaïs de geschiedenis nog
nooit heeft gekend. Vele volken zijn ver
slagen. Zweden, Spanje en Turkije, zoo
beweerde Churchill, zijn bang wie van
hen het eerste aan de beurt zal komen.
Sedert vijl jaren trokken nu reeds de
Japanners in het Chineesche rijk rond
en hebben kort geleden ook hun hand
uitgestoken naar Indo-China. Thans be
dreigen zij Singapore, dat onder Britsche
bescherming staat en de Philippjjnen,
die door de Vereenigde Staten worden
beschermd, Het is zeker, dat aan dit alles
een einde moet komen.
Aan de Japansche „bedreigingen" zal
thans een einde worden gemaakt, aldus
Churchill. De Vereenigde Staten hebben
blijk gegeven van een oneindig geduld
ten einde de moeilijkheden met Japan
langs vriendschappeljjken weg op te los
sen.
Engeland hoopt ernstig, dat dit zal
gelukken. Zou dit echter niet het geval
zijn, dan zal Engeland zich natuurlijk
zonder aarzelen aan de zijde van de Ver
eenigde Staten stellen.
Op den Atlantischen Oceaan hebben
Roosevelt en hij Churchill het be
sluit genomen, allen volken der wereld
een verklaring te geven, volgens welke
de Vereenigde Staten en Groot-Brittan-
nië bereid zijn hun den weg te toonen om
de wereld „van de onderwerping te be
vrijden".
Hitier en zijn medewerkers hebben ja
renlang van een nieuwe wereldorde ge
sproken. Deze wereldorde, zoo beweerde
Churchill, is echter niet anders dan „de
heerschappij van het Pruisendom, van
den paradepas, van het concentratie
kamp en van het peletonvuur". Het lot
van de „onderdrukte" volken is zwaar.
Zij dienen echter te bedenken, dat, wan
neer de tunnel misschien ook lang mag
zijn, het einde van den tunnel eenmaal
bereikt zal worden.
Vervolgens beweerde Winston Chur
chill, dat machtige strijdkrachten op het
punt staan zich te bewapenen om de be
zette landen te hulp te komen. Dit is de
boodschap van Roosevelt en Winston
Churchill, die zich steeds gehaast heb
ben de „zaak der geheele wereld te die
nen". Op den Atlantischen Oceaan is tot
de definitieve vernietiging van de „nazi-
tyrannie" besloten.
De Vereenigde Staten en Groot-Brit-
tannië, zoo zeide Churchill verder, geloo-
ven thans niet meer, dat er nooit meer
een oorlog zal komen. Integendeel, zij
hebben het voornemen, vérstrekkende
voorzorgsmaatregelen te nemen, ten ein
de een nieuwen oorlog in de periode, die
wjj kunnen overzien, door een doeltref
fende ontwapening van de schuldige vol
ken te voorkomen, terwijl wij zelf in een
