STEUTEL
De wederopbouw van Middelburg.
derieplanten
H-O
Christelijk Dagblad voor Zeeland
„Y=VIKTORIA,
lend
ngmagazijn
ertcostuums
ortcostuums
Tweedjassen
EN AANBOD
ersknechts
DAGKALENDEK.
Binnenland
aat - GOES
en U nog leveren:
ZATERDAG 16 AUG. 1941
55e JAARGANG - No. 91
Bureaux Lange Vorslslrael 70, Goes
Postrekening 44455 - Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg!
Firma Boekhandel J. J. FANOY
Lange Gistsfraaf 34 en Noordweg 155
Directeur-Hoofdredacteur:
A. DE LANGE te Goes
Abonnementsprijs f 2.73 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en plaatsen waar een agent is
aangesteld f 021
Losse nummers 6 cent
Dit nummer bestaat uit twee bladen. - EERSTE BLAD.
Groote voortvarendheid en snel tempo - Bouw
van blokken - Op onwilligen wordt niet ge
wacht - De groote huizen komen niet terug
Eind 1942, begin 1943, wil men Middelburg
herbouwd zien.
De Duitsche successen In het Oosten Sowjet-
troepen in de Oekraïne achtervolgd - Ring
bij de Zwarte Zee steeds nauwer - De be
sprekingen tussohen Roosevelt en Churohlll
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR
EUROPA.
Onvermoeide achtervolging
in Oekraine.
De Engelsch-Amerlkaansche
verklaring.
Nieuwe Verordeningen.
:briek worden opge-
ne advertentiën van
i regels 0.55 bij
aKng. Iedere regel
Maximum 8 regels,
of nummer 10 ct.
■erhooging.
E KOOP.
ORANJEZON.
Geref. Godsdienst,
omstreeks 20 Aug.
STHUIS
middellijke omgeving.
Bureau „De Zeeuw"
Fa CAAN VAN
Volfaartsdijk A 135.
he en beursberich-
Iracht en gram. 6.15
divina. 6.45 Gram.
igsch praatje. 7.10
iten. 7.20 Gram. 7.45
oncertgebouwork. en
9.15 Nieuws van de
3NO.Nieuwsberich-
ng (voorbereid door
hting). 10.05—10.15
causerie.
Familieberichten 33 cent per raoei
Overige advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine advertentiën f 0.55 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto 10 ct. extra
Bi) contract belangrijke korting
Telkens weer bemerken wij, dat er
voor het vraagstuk van den wederop
bouw van de Zeeuwsche hoofdstad in
breede kringen, ook buiten Middelburg,
groote belangstelling bestaat. In de
kringen van de gedupeerden wjj heb
ben het nog maar kort geleden in den
breede uiteengezet blijft men de
norm, het principe van de schadevergoe
ding, onjuist achten. Men voert daar in
nationaal verband een actie om tot een
zoodanige regeling te komen, dat de
slachtoffers van het oorlogsgeweld zoo
ongeveer terugkrijgen, wat ze verloren
zagen gaan. Wij hebben wel eens uitla
tingen vernomen, die er op wezen, dat
men het hoofd niet in de strop wilde
steken. Ook hoorden we wel beweren,
dat van een herbouw op groote schaal
binnen afzienbaren tijd niets komt en
dat het slechts enkelingen zijn, die den
stap in het donker durven zetten.
Daartegenover werd in de laatste ver
gadering van den Gemeenteraad mede
gedeeld, dat de algemeen gemachtigde
voor den wederopbouw van oordeel is,
dat er te Middelburg meer en in wat
vlugger tempo moet worden herbouwd
in navolging van Scherpenzeel b.v., dat
in Sept. of Oct. a,s. geheel zal herbouwd
zijn.
Vandaar, dat wij gaarne een en ander
gaan vertellen van wat ons dezer dagen
van bevoegde zijde is meegedeeld. Waar
schijnlijk zullen wel niet alle gedupeer
den voor de volle 100 pet. tevreden zijn,
maar toch zal uit het volgende blijken,
dat men binnen het raam van de schade
regeling alles wil doen, om de moeilijk
heden weg te nemen of te verkleinen.
Men wil er spoed achter zetten en het
zou wel eens kunnen zijn, dat wie nu aan
den kant gaat staan en nog langer een
afwachtende houding aanneemt, zichzelf
buitengewoon benadeelt en misschien la
ter genoegen moet nemen met een pand
en een stand, minder geschikt dan hij
nu kan krijgen.
Ook vergete men niet de prijsstijging
van de bouwmaterialen. Het is nu al
voorgekomen in een andere gemeente,
dat iemand, die „durfde" en spoedig liet
bouwen, veel voordeeliger uit is dan een
ander, die telkens maar uitstelde en de
bouwsom, soms in enkele maanden, zóó
zag stijgen, dat hij het plan steeds klei
ner, maar de prijs voortdurend hooger
zag worden.
In een snel tempo.
De wederopbouw van Middelburg zal
in de komende maanden) met groóte
voortvarendheid ert int eenf snel tempo
wordlen aangevat.
Het puinruimen is voorbij, de ver
woeste gebieden zijn geheel schoonge
maakt en worden thans bouwrijp ge
maakt. Onder leiding van den DIWEMI
is een stratenplan uitgezet en men is nu
met den aanleg der straten, rialeering,
enz. bezig.
Aanvankelijk is men van de gedachte
uitgegaan, dat iedere gedupeerde zelf
zijn verwoest huls zou laten herbouwen.
Men was van meening, dat dit noodzake
lijk zou zijn om de karakteristieke sfeer
en den eigen stijl van het oude Middel
burg te behouden en te voorkomen, dat
er een al te duidelijke eenvormigheid
zou ontstaan. Daarbij werd echter wel
eenigszins uit het oog verloren, dat de
hulzen, welke in de Meimaand van 1940
verwoest zijn, in den loop van de drie
achter ons liggende eeuwen zijn gebouwd.
Nu is dit alles met één slag vernietigd
en zal het ook, bij wijze van spreken,
met één slag moeten worden herbouwd.
Daarom is het onontkoombaar, dat het
nieuwe Middelburg een anderen geest zal
ademen dan het oude. Dit beteekent ech
ter niet, dat het typische karakter der
stad verloren zou moeten gaan. Het stre
ven van allen, die met den herbouw zijn
belast, is er op gericht om dit karakter
zoo volledig mogelijk te behouden. Eb
ook de verscheidenheid der huizen zal
daartoe bijdragen.
ledér kan zijn eigert architect kiezen,
zoodat daardoor alleen reeds variatie in
de gevels zal ontstaan.
Dat iedere gedupeerde zijn huis weer
zou gaan herbouwen, bleek later een
illusie te zijn, welke niet verwezenlijkt
werd. Er kwamen in de afgeloopen maan
den wel een aantal bouwplannen, ver
spreid over de stad, gereed (ongeveer
50), doch het overgroote deel van de be
trokkenen kwam niet tot herbouw, eens
deels uit gebrek aan initiatief, ander
deels omdat de financieele regelingen
niet zóó waren, dat het verschil tusschen
schadeuitkeering en de gestegen her
bouwkosten gemakkelijk te overbruggen
zou zjja,
EEN ANDERE METHODE.
De Algemeen Gemachtigde voor den
Wederopbouw heeft in verband hiermede
besloten een andere methode te volgen,
een methode, waarmede men veel succes
heeft gehad in de Grebbe, maar die niet
geheel ongewijzigd overgenomen kon
worden voor Middelburg.
Men is daarbij uitgegaan van de stel
ling, dat verspreid bouwen kost
baar bouwen is, waarbij nog komt, dat
vooral heit bonwen in de winkelstraten
onaantrekkelijk is, wanneer de omgeving
van een herbouwd pand nog geruimen
tgd niet bebouwd wordt.
De plannen, welke reeds
gemaakt waren en die, wel
ke nog in voorbereiding
zijn, moesten dus samen
gevoegd worden tot aan
eengesloten complexen. En
elk dier complexen zal nu
als één geheel herbouwd
worden, élk door één aan
nemer.
De groote, oudé huizen komen
niet terég.
De groote oude huizen, welke kenmer
kend waren voor Middelburg, zullen niet
meer terug kunnen komen. Dit is jam
mer, maar de herbouw van deze panden
zou niet passen in een tijd, waarin sober
heid een eerste vereischte is. Toegegeven,
dat deze huizen decoratief waren in het
stadsbeeld, zijn ze daarin toch geenszins
onmisbaar. Wat zou de eigenaar van
zoo'n huis gedaan hebben, indien hg tot
herbouw moest overgaan tengevolge van
andere omstandigheden dan de hui
dige. Er zou dan ongetwijfeld een ge
heel ander huis gebouwd zijn dan er ge
staan had. De norm, welke de autoritei
ten stellen, is dus eigenlijkW a t zou
de man gebouwd hebben,
indien hg uit vrjjen wil
een nieuw huis had laten
bouwen?
Hiervan uitgaande wordt dus de op
zet eenvoudiger dan vroeger, maar het
zal toch in elk geval, zóó zijn, dat het
past bij de positie en b(j het milieu van
den gedupeerde.
De autoriteiten gaan dus denzelfden
norm toepassen, dien elk particulier in
■gewone omstandigheden ook zou volgen.
Het verschil tusschen schadeuitkee
ring en herbouwkosten wordt by dezen
gang van zaken uiteraard veel kleiner.
De groote moeihjkheid, waarmede men
speciaal in Middelburg (meer dan in an
dere plaatsen) te kampen had, was, dat
er veelal groote huizen verwoest waren,
welke een lage verkoopwaarde hadden,
doch waarvan de herbouw zeer kost
baar zou zyn. Aangezien de verkoop
waarde beslissend is voor de grootte der
schadeuitkeering, ontstond er een groot
verschil tusschen deze bydrage en de
herbouwkosten. Indien men de huizen
echter bouwt van een couranter type,
dan wordt de financiering van den her
bouw automatisch gemakkeiyker.
Bouwen in blokken.
Daar komt nog bij, dat men in blokken
gaat bouwen, waardoor de kosten ge
drukt worden. Het materiaal wordt cen
traal ingekocht, terwijl men door be
paalde inwendige elementen der huizen
te normaliseeren (zooals betonbalken,
deuren, enz.), eveneens groote besparin
gen kan bereiken, zonder dat dit aan de
soliditeit afbreuk zal doen.
(Zie voor vervolg pag. 2.)
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
In de week van 3 tot en met 9 Augus
tus 1941 kwamen er in ons land 360
gevallen van besmettelijke ziekten voor,
waarvan 3 in de provincie Zeeland, n.l.
2 gevallen van roodvonk te S e r o o s-
kerke en 1 te Sint-PhilipslanJ.
Het opperbevel van de Duitsche
weermacht maakt bekend:
Zooals reeds in extra-berichten
werd bekend gemaakt, werd Odessa
door Roemeensche en Nikolajev
door Duitsche en Hongaarsche
troepen omsingeld. Ten Oosten van
de Boeg veroverden Duitsche ge
motoriseerde eenheden, die den
verslagen vijand rusteloos achter
volgden, het belangrijke ertsgebied
van Krywoi Rog.
Ook aan de overige deelen- van
het Oosteiyke front verliep de
strijd met succes.
In den strijd tegen de Britsche
ravitailleeringsscheepvaart vernie
tigde de luchtmacht voor de
Schotsche Oostkust een
vrachtschip van 5000 brt. Een
tweede groot koopvaardijschip
werd zwaar beschadigd. Andere
gevechtsvliegtuigen brachten ten
Oosten van Cromer en Great
Yarmouth twee koopvaardij
schepen met een gezamenlijken in
houd van 15.000 brt., die in een
convooi voeren, tot zinken. Twee
andere koopvaardijschepen van dat
zelfde convooi werden zwaar be
schadigd. Andere luchtaanvallen
richtten zich op havenwerken aan
de Engels che Oostkust.
In Noord -Afrika plaatsten
gevechtsvliegtuigen een bomvol-
treffer op een Britschen torpedo
jager ten Noorden van Sidi el
B a r an i.
Dp vijand wierp gisternacht op
verscheidene plaatsen van Noord
west- en Noord -Duitsch-
land brisant-en brandbommen.
Nacht jagers en t luchtdoelgeschut
schoten tien Britsche bommenwer
pers, die aan den aanval deel
namen, omlaag.
WANT DUITSCHLAND WINT OP
ALLE FRONTEN VOOR EUROPA"
(D.N.B.) Duitsche troepen hebben in
de Oekraïne op 14 Augustus de onver
moeide achtervolging van de verslagen
Sowjet-troepen voortgezet.
De Sowjets hadden haastig reserve
troepen in den strijd geworpen. De Duit
sche troepen braken overal het verzet
van de Sowjets en zetten hun opmarsch
voort. In deze gevechten leden de Sow
jets bloedige verliezen.
Tot dusverre werden 20.000 gevange
nen gemaakt.
Op 13 en 14 Augustus hebben de bols
jewisten getracht door nieuwe af deelin
gen in het vuur te brengen, de Sowjet-
troepen, die ten Oosten van de Boeg en
ten Noorden van Nikolajev zyn inge
sloten, te ontlasten.
Al deze ontzetpogingen leverden, al
dus het D.N.B., geen resultaat op, even
min als de verschillende pogingen der
ingseloten troepen om door te breken.
Op 13 Augustus hebben vliegtuigen
der Sowjets by Minsk een Roode Kruis-
trein met bommen en boordwapens aan
gevallen. De trein was duidelyk voorzien
van roode kruizen op witten ondergrond.
Door dezen aanval werden eenige in den
lazarettrein liggende gewonden gedood,
terwijl verscheidene anderen nieuwe ver
wondingen opliepen.
RING BIJ ZWARTE ZEE WORDT
STEEDS NAUWER.
(D.N.B.) Een Duitsche kapitein meldt
het volgende:
Steeds nauwer wordt de ring om de
omsingelde bolsjewisten gesloten, die in
wilde vlucht de laatste reddende poort,
Nikolajev, probeeren te bereiken. Doch
onze gevechtseskaders bestoken hen
steeds weer opnieuw.
Onder koppen als „Ineenstorting van
het Sowjetfront in de Westelijke Oekra
ïne", Grootste ertsgebied der Sowjet-
Unie veroverd", „Odessa en Nikolajef
ingesloten", „Een nieuw Duinkerken
wordt voorbereid", publiceert de Berlyn-
sche pers de jongste extra-berichten van
het opperbevel van de weermacht.
Met de doorbraak naar de Zwarte
Zee, zoo schryft de „Völkischer Beobach-
ter", zyn sterke afdeelingen van den
vyand hopeloos omsingeld en gaan haar
vernietiging tegemoet. Om Odessa zal
zich het tooneel van Duinkerken her
halen. Met Odessa en Nikolajev verlie
zen de Sowjets havens, die voor hun
oorlogvoering van buitengewoon groote
beteekenis zyn.
DE INDIRECTE BETEEKENIS VAN
DEN DUITSCHEN OPMARSCH.
United Press meldt uit Londen:
Naar aanleiding van den terugtocht
der Sowjettroepen aan den Dnjepr ver
klaart men in bevoegde kringen te Lon
den, dat door dezen terugtocht een groot
gebied aan ryk korenland wordt prijs
gegeven evenals een belangrijk deel van
het industriegebied der Oekraine. Bo
vendien worden de Duitschers in staat
gesteld het einde van den bekenden
Dnjeprostroydam te bereiken, waar een
groot deel van de voor de industrie der
Oostelijke Oekraine noodige electrische
energie wordt geleverd.
(D.N.B.) Over de beteekenis van het
ertgebied van Krywoi Rog in de
Oekraine, dat door Duitsche troepen is
bezet, worden interessante getallen be
kend. Afgezien van het feit, dat dit ge
bied met een jaariyksche productie van
19 millioen ton bijna twee derde van de
geheele ijzerertsproductie der Sowjet-
Unie oplevert, is dit erts bovendien een
der beste ertsen, die in de Sowjet-Unie
of zelfs in Europa worden gewonnen.
De totale ertsvoorraden van dit ge
bied worden geschat op niet minder dan
800 millioen ton. Daarmede behoort dit
ertsgebied tot de rijkste der aarde.
MISLUKTE BRITSCHE POGING
TOT AANVAL OP BERLIJN.
(D.N.B.) Een poging van Britsche
vliegtuigen om in den nacht van Don
derdag op Vrijdag de rijkshoofdstad aan
te vallen is mislukt, met zware verlie
zen, door den krachtigen afweer, die alle
vijandelijke bommenwerpers dwong
rechtsomkeert te maken.
Nachtjagers en afweergeschut scho
ten acht bommenwerpers neer.
(S. P. T.). De eerste Engelsche offi
cieuze verklaring op de gemeenschappe
lijke verklaring van Roosevelt en Chur
chill bevestigen de vermoedens, dat deze
verklaring niet over alle problemen, die
in de gesprekken tusschen Roosevelt en
Churchill aan de orde zijn gekomen, uit
sluitsel geeft. Volgens politieke com
mentaren zou de militaire situatie het
onderwerp van ingrijpende discussies zyn
geweest. Het feit, dat Lord Beaverbrook
aan enkelajder besprekingen heeft deel
genomen ™st er op, dat het vraagstuk
van de leveranties van oorlogsmaterieel
in het middelpunt der gesprekken stond.
Het Witte Huis maakt bekend, zoo
meldt Associated Press, dat op zyn minst
een der besprekingen tusschen Roosevelt
en Churchill heeft plaats gehad aan
boord van het Britsche slagschip Prince
of Wales.
EEN DIRECTE WAARSCHU-
WING AAN JAPAN.
De Londensche nieuwsdienst heeft ge
meld, dat men de verklaring van Roose
velt en) Churchill moet beschouwen als
eerv rechtstreeksche waarschuwing aan
het adres van Japani
De Sowjetunie is volgens Londensche
kringen op de hoogte gehouden omtrent
de bijeenkomst.
De woordvoerder van de Japansche re
geering heeft medegedeeld, dat Japan
nog geen officieel standpunt met betrek
king tot de verklaring kan innemen, aan
gezien het resultaat van het desbetref
fende onderzoek moet worden afgewacht.
DE „STILTE VOOR DEN STORM".
Het Britsche ministerie voor techni
sche oorlogsvoering maakt bekend, dat
het verbod op den uitvoer van oorlogs
materieel van Groot Brittannië naar Ja
pan en door Japan beheerschte gebieden
heden ingaat.
Btevoegde Engelsche instanties ver
klaren vlogens den Londenschen corres
pondent van S. P. T., dat de spanning in
het Verre Oosten nog steeds niet is ge-
ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1941.
Laat de gansche aarde voor den Heere
vreezen; laat alle inwoners van de we
reld voor Hem schrikken.
Want Hy spreekt, ea het 1ê er; Hfl
gebiedt, en het staat er.
Ps. 33 8 en 9.
Zon Maan
op onder op onder
6.22 21.05 16.11
22 Aug. Nieuwe maan,
29 Aug. Eerste kwartier.
ZONDAG 17 AUGUSTUS 1941.
De raad des Heeren bestaat in eeuwig
heid, de gedachten zgns harten van ge
slacht tot geslacht.
Ps. 33 11.
Zon
op onder
6.24 21.03
Maan
op onder
1.20 17.08
weken en spreken het vermoeden uit, dat
„de stilte voor den storm niet eeuwig
kan duren".
CONFERENTIE VERWACHT
VAN BRITTEN, SOWJETS EN
AMERIKANEN.
(D. N. B.). De bladen te New York be
vatten een groot opgemaakt bericht uit
Londen volgens hetwelk Roosevelt en
Churchill voornemens zijn Stalin een
voorstel te doen tot een bespreking te
Moscou tusschen Sowjetmilitairen en de
hooge Britsche en Amerikaansche verte
genwoordigers.
Niet alleen de kwestie der leveranties
aan de Sowjet-Unie zou worden bespro
ken, doch ook de strategische posities
van het Sowjetleger, met inbegrip van
Siberië. Verder nog de positie van de
Sowjet-Unie in de wereld van na den
oorlog, alsmede de invloedssferen en de
toekomstige ideologische vorm van W.-
Europa.
ZIEKENFONDSEN ONDER
STAATSTOEZICHT,
Vandaag zal Verordeningenblad nr 34
verschijnen. Het bevat Verordeningen nr
153—161.
Volgens Verordening nr. 153 kan op
instructie van den Rykscommissaris aan
universiteiten of hoogescholen het be
heer worden overgedragen van het cura
torium op den presideerenden curator.
Verordening nr 154 behelst regelingen
omtrent het Joodsche grondbezit voor
zoover dit niet reeds als landbouwgrond
onder Verordening nr 102/41 valt. Het
Joodsche grondbezit met inbegrip van
hypotheken moet voor 15 September '41
zyn aangegeven by het Nederlandsche
kadaster in Den Haag. Dit is gemachtigd
het beheer van het Joodsche grondbezit
over ta nemen. Bovendien wordt iedere
wyziging in den eigendom of den toe
stand van Joodsch grondbezit onderwor
pen aan een goedkeuring van den Ryks
commissaris.
Verordening dj 155 behelst een aan
vulling op de bestaande verordening be
treffende het binnenrelzen in of vertrek
ken uit het land. Ër is een strafbepaling
ingevoerd.
Verordening nr 150 behelst de vor
ming van enkelvoudige kamers by be
paalde landgerechten en van een politie
rechtbank in Den Haag voor de uitslui
tende behandeling van alle feiten, die de
politieke rust binnen de volksgemeen
schap in gevaar brengen of uit politieke
beweegredenen worden gepleegd.
Verordening nr 157 behelst een aan
passing van den tekst der Verordening
op de loonbelasting aan de Verordening
op de inkomstenbelasting.
Verordeningnr. 158 voert een van den
werkgever te heffen nivellee-
rings bydrage van het loon in,
waarvan de opbrengst bestemd is voor
dekking van de door de volgende veror
deningen ontstaande grootere uitgaven
op het gebied van de sociale verzekering.
Verordening nr. 159 voert de verhoo
ging in van de uitkeeringen volgens de
wet op de invaliditeit en op het
ouderdomspensioen door toe
kenning van een speeialen toeslag van
25 tot 50 pet., die voor gezinsleden nog
hooger wordt.
Verordening nr. 160 vormt de princi-
pieele verordening betreffende de reor
ganisatie van de ziekenfondsen.
De ziekenfondsen) worden) onder toe
zicht van den Staat gestdd, er wordt een
