NERNIEUWDf LICITAANfAlLfN OP LONDEN.
eerste blad
Dagblad voor de Provincie Zeeland
irogramma
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1940
54e JAARGANG - No. 288
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Inkrimping van het aantal
gemeenten
Engelsche beweging voor
compromis-vrede met
Duitschland
Demoraliseerende uitwerking op de burgerbevolking.
Voortdurend hoorde men het inslaan van bommen.
De Koning bij een inspectietocht diep geschokt.
Koning bezoekt gebombardeerde
wijken
Blusschingspogingen opgegeven?
De Japansche afgezant
morgen te Batavia.
Duitsche kustbatterijen in den
aanval.
Het Itaiiaansch weermachtsbericht.
an 6—9, VijgenperPft s
orite 8—0, B. Hardy r
da 3—8, B. d'Arnpniio
4-13, B; DMr?m.i..P l
B. Wilhelmina 3—p
4—9, Calleboutsperen
eren 24, alles p. ke
a Victoria 0—20, Bellê
10, Jefferson 7—24
Rademakers 11—24'
J13, Cataloni 8—17'
417Kwetsen 13'
en 8—17, Gele Eier'
aine Claude d'Althan 4
nbozen 55, Bramen 38
■uiven 2431, Witte
me Noten 1418, alles
a. Pr.boonen z. dr. 9_
-19, Tomaten 7—16
av.kool 3.70—5, Roodé
100 kg.; Komkommers
017, Perziken 1—5
alles per stuk; Kropsla
1.10—1.90.
TO, 9 Sept. Aardappel-
Eigenh. 3.823.88, id.
"1.03, id. bonken 2.63;
4.10, id. drielingen
ivsche Bonten 4.50, id.
2.77; Zeeuwsche Blau-
id. drielingen 2.55. Al-
Totale aanv. 43.320 kg.
-9 September.
Ondertrouwd: p. van
G. Meerman 23 j.
ie Bruin 24 j. en L. de
d. v. J. A. Jacobs en
-uggen; Willem Boude-
liouwerse en J. Prinse;
Christina d. v. J. Min-
3 Rijder; Robert Frans
a en J. M. C. den Boer;
v. F. Schets en A. M,
nrederik Maria z. v. J,
de Nooijer.
van der Hoeven 01 j.
(P. Z. C.)
laand Augustus,
ïeboren: 7, Albert z. v.
en Cornelia Ars. 22,
ia d. v. Cornells Pieter
ia de Winter.
[arinus de Jonge 26 j.
ile en Margaretha van
jd.
Cornelia van 'tWesten-
loote van Jan van Ges-
H. Geboren: 11, Chris-
ïerard Traas en Jacoba
hanna Cornelia Wilhel-
lus Anthonie van 'tLe-
nnaard. (I. C.)
Geboren: Pieter Jo-
inis Kleppe en Eliza-
[ina Neeltje, d.v. Jacob
en Aartje Magdalena
Jacobus Gerard, z. v.
kan en Elisabeth
Jozina Jacomina Flip-
1 te Kortgene, Wed. van
Dina Snoodijk, 93 jr,
iSandee. (N.B.)
11 September.
Ir. ANP. 8.15 Wij begin-
$0 Gram. 10.00 VPRO:
10.15 Gram. 11.30 Gods-
12.00 Ber. 12.05 Gram.
iïtet. 12.45 Nieuws- en
lichten ANP., gram. 1.15
Vrouwenuurtje. 3.0b
en solist. 3.30 Gram.
jjdisten. 4.30 Kinder-
|iws- en economische be-
i.30 Gram. 5.45 KRO-
0.05 Gram. 6.15 K^O-
Vragen van den dag
k 7.20 KRO-orkest. 7.40
Ivan het Nederlandsche
vraaggesprek. °.uu
mr. 8.15 KRO-orkest en
lm. 9.40 Cyclus „Uitln-
lale cultuur". 9.55 Ge
aetare". 10.10 Wij si"1-
I),50—10.30 Nieuwsber.
■1875 M. AVRO-Uitz.
£sch. 7.15 Ber. Eng. 8.W
fc„ gram. 9d0 CaMJ
■jn solist (opn.). 1U'
10.15 Orgelspel (ê'ram'i
nusementsorkest. 1
li Omroeporkest. U.t
2.45 Nieuws- en econo
gram. 1.00 Syb'e9
2.00 Ber. Duitsch.
lig en piano. 3.W
3.50 Trompet en orge
peers en soliste (°P
th. 5.15 Nieuws- en
[ten ANP. 5.30 Omro®
0.15 Ber. Eng. 6.30
d. Scheepvaart W»
3 en stoommachine^
inschepen '.W v Afflu-
VNP)- 7-15 AVRO-Ag
8.00 Ber. Duitsch. -
8.30 Ber. Eng- '30
|o. 9.15 Ber. Eng' vS.
Duitsch. 10.15Niej»,
1—10.45 Ber. Eng.. s 10
[.80, 0.15—0.30 en
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Oocs
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Bockhandel
J, J. F A N O Y, Lange Olststraat 34 en
Noordweg 155.
directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.69 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per rege!
Ingezonden mededeelingen 60 cent por rsgel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto'
10 cent extra j
Bij contract belangrijke korting
a-
„Het Vaderland" is van oordeel, dat
reeds thans verbeteringen in ons ge
meenschapsapparaat kunnen worden
aangebracht door een tamelijk forsphe
inkrimping van het aantal gemeenten.
Ter illustratie geeft het blad een tabel
waaruit blijkt dat van de 1006 gemeen
ten in ons land er 721 zijn met minder
dan 5000 inwoners.
Verder dat Zeeland, wat betreft de
kleine gemeenten, recordhoudster is.
Van de 106 gemeenten die deze provin
cie telt zjjn er 98 met minder dan 5000
inwoners, terwijl het gemiddeld aantal
inwoners per gemeente 2400 bedraagt.
Vervolgens maakt het blad een verge
lijking tusschen Friesland en Zeeland, de
twee uitersten.
Friesland met zijn 425.000 inwoners
telt 42 gemeenten. Opvallend is het zeer
groot aantal dorpen in Friesland, dat on
der een andersnamige gemeente valt:
239. Ook als men bedenkt, dat de, veelal
op -eradeel eindigende gemeentenamen
hier geen dorpsnamen zijn, bljjft het aan
tal niet-zelfstandige dorpen zeer groot:
gemiddeld bedraagt het acht per lande
lijke gemeente; sommige grietenijen om
vatten zelfs tegen de 30 dorpen. Men
krijgt hier dus dit beeld: vele, kleine
dorpen, in groepsverband gemeenten
vormend.
Het aantal kleine gemeenten is dan
ook in Friesland zeer gering. Tien heb
ben er minder dan 5000 inwoners, vier
minder dan 1000. Uiteraard, maar niet
temin merkwaardig genoeg, zijn steden
hier de dwergen. De vier miniatuurge
meenten zijn Stavoren, Hindeloopen, Slo
ten en het eiland Schiermonnikoog. Van
de provinciale bevolking woont 94.0 pet.
in de 32 gemeenten met meer dan 5Ó00
inwoners, ook alweer een record, dat
door geen andere provincie benaderd
wordt. En het gemiddeld zielental, ruim
10.000, is al eveneens een record.
De records van Zeeland en ook
die mogen er wezen liggen precies aan
den anderen kant. Deze provincie (op
één na onze kleinste) telt meer gemeen
ten dan Groningen en Friesland samen.
Het komt er wel eens voor, dat één ge
meente twee dorpen omwat, maar dat is
hooge uitzondering.
We hebben hier 98 gemeenten met
minder dan 5.000 inwoners en slechts 8
met méér, en het kan dus geen verwon
dering baren, dat twee derden der bevol
king in kleine gemeenten woont. Het
aantal dwerggemeenten, 33, is ook al
weer een Nederlandsch record, evenals
trouwens het gemiddeld zielental: 2.400.
Moet nu de conclusie uit dit alles zijn:
In Friesland is alles zoo puik in orde en
laat ons dus, een oude uitdrukking nieu
wen zin gevend, voortaan alles op z'n
elf-en-dertigst gaan doen? Neen natuur
lijk.
Maar wel dringt zich de gedachte op,
dat wat meer centralisatie wellicht z'n
out kan hebben. Niet alleen negatief,
door intooming van den roes van pape-
rasserie, waarin de centrale Haagsche
instanties eenerzjjds, de gemeentebestu
ren anderzijds, thans noodgedwongen
zoo vaak verkeeren. Maar ook posi
tief.
Het gezond verstand zegt, dat, in het
algemeen gesproken, een grootere ge
meente meer mogelijkheden heeft dan
oen kleinere, een dorpengroep meer dan
een dorp. Meer mogelijkheden op sociaal
en cultureel gebied en ook b.v. op het
terrein van ziekenverpleging, van brand-
Weer',.van sport. Trouwens, in menig ge
val zijn door samenwerking van
gemeenten op beperkt terrein reeds re
sultaten bereikt, die door samen
smelting nog zouden kunnen groeien.
Op het eerste gezicht moge het schij
nen, dat door centralisatie werkgelegen
er verloren gaat, in werkelijkheid zal
e toeneming van overheidszorg juist
eer nieuwe werkgelegenheid scheppen,
ie in nuttiger banen kan worden geleid.
Dit betoog onderscheidt zich in zoo-
erre gunstig van andere soortgelijke be
oogen, dab maar niet zonder meer wordt
angenomen, dat centralisatie belang-
bezuiniging beteekent.
d wordt juist omgekeerd gezegd,
t de toeneming van overheidszorg die
v j1 centralisatie waarschijnlijk het ge-
hp f Za* z^n' nieuwe werkgelegen-
id zal scheppen. Vermeerdering van
uitgaven dus.
Natuurlijk behoeft dit geen reden te
U om vermindering van het aantal ge-
centen te bestrijden.
1kunnen gevallen zijn, dat niet al-
samenwerking, zooals die de
laatste jaren ook van hooger hand be
vorderd wordt, maar ook samenvoe
ging gewenscht is.
Toch zal het aanbeveling verdienen,
dat met het historisch gewordene reke
ning wordt gehouden. En ook mag niet
uit het ook worden verloren, dat ver
mindering van het aantal gemeenten
nog niet beteekent versterking van de
volkskracht.
Wèl Is het omgekeerde mogelijk.
Het A.N.P. meldt uit Berlijn: Naar
Trans Ozean meldt, verklaren de beken
de Amerikaansche communisten Drew
Pearson en Robert Allen in een opzien
barend bericht uit Washington in de
New York Daily Mirror, dat het depar-
temens van oorlog en dat van marine,
den laatsten tijd betrouwbare berichten
uit Londen hebben ontvangen, volgens
welke een kleine, maar invloedrijke kring
in de Engelsche financieele wereld en bij
de Britsche admiraliteit streeft naar een
compromis-vrede met Duitschland. Aan
deze beweging, waarvan ook de Ameri
kaansche Ambassadeur, Kennedy, deel
zou uitmaken, zouden de volgende feiten
ten grondslag liggen.
1. In kringen van Britsche marine-of
ficieren vraagt men zich steeds af, of
Engeland's wanhopige strijd tegen
Duitschland niet in laatste instantie de
belangen der Vereenigde staten dient.
Voorts vraagt men zich af, of Engeland,
zelfs wanneer het aan een Duitsche in
vasie mocht ontkomen, niet na den slag
om Engeland zoozeer leeggebloed zal
zijn, dat de geheele oeconomische en
strategische oogst van den na-oorlogstijd
door de ongedeerde Amerikaansche vloot
zal worden thuisgebracht.
2. Verder betwijfelt men in Britsche
marinekringen, of de Vereenigde Staten
bereid zullen zijn in het a.s. voorjaar
bommenwerpers en gevechtsvliegtuigen
ter beschikking van Engeland te stellen.
De vernielingen door bommen aangericht
in de Britsche industrie zouden aanzien
lijk ernstiger zijn dan in de pers wordt
toegegeven. De dagelijksche stijging van
de door de Duitsche bommenwerpers ver
oorzaakte millioenenverliezen doet thans
reeds met zekerheid voorspellen, dat het
herstel van de oeconomische verliezen
jaren zal kosten, naar uit Engeland ver
luid.
De overeenkomst tusschen Roosevelt
en Churchil zou in Londen aanzienlijke
critiek ontmoeten, welke culmineert in
de verdenking, dat Engeland door den
afstand der waardevolle steunpunten op
het Westelijk halfrond een al te hoogen
prijs heeft betaald. De ervaring toont,
dat een kleine, maar hooggeplaatste
groep in Engeland onder bepaalde om
standigheden een beslissenden invloed
kan verwerven op de politieke oriëntee
ring. Het is derhalve raadzaam met aan
dacht deze vredesbeweging gade te
slaan, in het bijzonder wanneer het ver
nietigende Duitsche bombardement aan
houdt.
Omtrent de voortdurende en nog in
hevigheid toenemende Duitsche lucht
aanvallen op Londen, wordt door U. P.
het volgende gemeld:
Dinsdagmorgen heeft de luchtoorlog
boven Londen een nieuw hoogtepunt be
reikt. Bijna elke minuut hoorde men het
inslaan van Duitsche bommen.
Des morgens gingen de Londenaars
naar hun werk door straten, die duide
lijk de sporen van de Duitsche luchtaan
vallen vertoonden. Op vele plaatsen lagen
glasscherven en puin. Uit gesprongen
waterleidingbuizen stroomde het water.
Op andere plaatsen waren de rails van
de tram ontzet. Verschillende straten,
waar z.g. „blindgangers" waren ingesla
gen, waren door de politie afgezet.
Van het bureau van de United Press
uit behoeft men niet ver te gaan om de
gevolgen van de nachtelijke bombarde
menten te ontdekken. Slechts enkele hui
zenblokken verder is de straat door een
grooten bomkrater vernield en kale
boomstompen steken, beroofd van hun
takken, in de lucht.
Slechts weinige deelen van de stad zijn
bij dezen derden achtereenvolgenden
luchtaanval gespaard gebleven.
De Londensche correspondent van de
„New York Times" meldt in een uitvoe
rig bericht, dat het onophoudelijk den
deren van de motoren der Duitsche bom
menwerpers en het loeien van de neer
vallende bommen op den duur, naar de
Engelsche regeering zelf toegeeft, een
demoraliseerende uitwerking moeten
hebben.
Voorzoover de schijnwerpers niet toe
vallig de Duitsche toestellen in hun stra
len vingen, waren jagers en luchtdoelar
tillerie zoo goed als niet in staat, hen
te verdrijven. Vele Londenaars vragen
zich reeds af, zoo meldt de correspon
dent, waarom de Duitsche vliegers zich
naar eigen goeddunken boven Londen
kunnen bewegen.
De correspondent van het blad, die
zelf ternauwernood aan een bom is ont
snapt, en eeii herhaling van een derge
lijke zenuwproef in geen geval nog eens
wil beleven, citeert een Londenschen
collega, die het einde van Warschau
heeft meegemaakt, en die verzekert dat
niets te vergelijken is met datgene, wat
Londen op het oogenblik begint door te
maken. Enkele omgevingen van Londen
gelijken thans op de toekomstfantasieën
van den schrijver H. G. Wells over de
verwoesting van de moderne wereld.
Koning George VI heeft Maandag,
naar uit Londen wordt gemeld, de door
de Duitsche luchtaanvallen het zwaarst
getroffen stadswijken bezocht. Uit alles
bleek, dat hij diep geschokt was. Ver
scheidene uren vertoefde de koning bij
het opruimingswerk en sloeg hij de wan
hopige pogingen van de brandweer gade
om de door brandbommen veroorzaakte
branden te blusschen. Een dramatisch
hoogtepunt bereikte de inspectietocht,
toen de koning in een door een enkele
bom geslagen krater afdaalde, waarin
twintig huizen waren verdwenen.
Het grootste deel van de Londensche
schouwburgen en bioscopen is in verband
met de onophoudelijke Duitsche bomaan
vallen op de Engelsche hoofdstad tot na
der ordér gesloten, zoo werd gisteravond
uit Londen gemeld.
De Londensche correspondent van
„Göteborgs Morgenpost" meldt aan zijn
blad o.a. het volgende:
In de meeste Londensche bedrijven is
het werk vandaag als gevolg van de
bomaanvallen neergelegd. Van officieele
zijde is medegedeéld, dat de dokken in
de omgeving van de monding van de
Theems geheel zijn vernield en dat alle
pogingen om de vuurhaarden te blus
schen, moesten worden opgegeven.
Men beperkt zich er toe, de modern
ste installaties te redden, die gelegen zijn
op den Noordelijken oever van de
Theems.
Bijzondere pogingen worden in het
werk gesteld om de groote voorraden
goederen bij de Victoria- en Aibert-dok-
ken in veiligheid te brengen. Hier be
vinden zich n.l. groote graanpakhuizen,
waarvan echter de installaties geheel
zijn vernield. Verscheidene straten bij
deze dokken staan in vuur en vlam en
ook hier staan geweldige magazijnen in
brand, waarin anders voor het levens
onderhoud noodzakelijke goederen liggen
opgestapeld. Een groot aantal vrijwilli
gers probeert hier te redden, wat er te
redden valt.
Er werd Dinsdag te Londen vier maal
luchtalarm gegeven, n.m.l. te 12.54, 15,
10.25 en 16.56 uur.
MOEILIJKHEDEN BIJ LONDEN'S
VOEDSELVOORZIENING.
Onder het vetgedrukte opschrift:
„Londens levensmiddelentoevoer afge-
Bygaand kaartje geeft een goed beeld van de voornaamste plaatsen aan Engeland's Zuidkust, die herhaaldelijk
de Duitsche luchtmacht worden aangevallen.
door
OFFICIEELE ONTVANGST.
Het departement van Buitenlandsche
Zaken te Tokio heeft een officieel tele
gram ontvangen van den Japanschen
consul-generaal te Batavia, Saito, waar
in wordt meegedeeld, dat Ichizo Kobay-
asji, de speciale afgezant van Japan
naar Nederlandsch-Indië, op 12 Septem
ber a.s. aan boord van de Nisjo Maru in
Batavia zal aankomen.
De Nisjo Maru zal naar Batavia op-
stoomen vergezeld van drie Nederland
sche marinevliegtuigen. Een honderdtal
Nederlandsche soldaten zal als eere-
wacht op de kade voor Kobayasji opge
steld staan. Na verwelkoming door een
persoonlijken vertegenwoordiger van den
Gouverneur-generaal van Nederlandsch-
Indië, andere vooraanstaande Neder
landsche autoriteiten en ongeever 150
leden van de Japansche kolonie, zal Ko
bayasji in een auto, welke hem speciaal
door de Nederlandsche overheid ter be
schikking zal worden gesteld, naar het
Hotel des Indes rijden, waar hij zijn in
trek zai nemen. Denzelfden avond zal de
Japansche afgezant een bezoek brengen
aan den Gouverneur-Generaal, die ter
stond daarop, volgens het protocol, het
bezoek zal beantwoorden.
sneden" publiceert de New York Sun"
een bericht van de Associated Press uit
Londen, volgens hetwelk officieren van
de Britsche luchtmacht openlijk toege
ven, dat de mokerslagen van de Duitsche
luchtvloot op de strategisch belangrijke
doelen in de Londensche havenwijk het
havenverkeer volkomen tot stilstand ge
bracht hebben. Levensmiddelen voor de
bevolking van Londen kunnen slechts
met vrachtwagens en per trein worden
aangevoerd.
De Britsche minister voor de voedsel
voorziening deelt, naar D. N. B. uit Lon
den meldt, mede, dat voor de bewoners
van Londen wier woningen door de lucht
aanvallen zoo ernstig zijn beschadgid,
dat zij niet meer kunnen koken, vleesch
in blik beschikbaar zal worden gesteld.
Deze speciale regeling geldt uitsluitend
voor getroffen gezinnen. Andere perso
nen mogen geen vleesch in blik koopen.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht deelt mede:
Op 9 September des avond werd een
Britsch konvooi, komend van Dover,
door Duitsche kustbatterijen onder vuur
genomen. Het convooi werd uit elkaar
geslagen. Vier schepen keerden naar Do
ver en twee naar Deal terug. Een be
schadigd tankschip werd eveneens naar
Deal gesleept. Het achtste schip van het
convooi bleef liggen, waarbij zich een
sterke rookontwikkeling voordeed. Het
vuren werd door het invallen van de
duisternis om 20.40 uur gestaakt.
Een uur later nam ons vèrdragend ge
schut een Britsche batterij bij Dover on
der vuur. Deze batterij had om 20.30 uur
getracht het vuur van onze batterijen op
het convooi te beantwoorden. Zij werd in
een strijd, die bijna twee uur duurde, tot
zwijgen gebracht.
Het Italiaansche weermachtsbericht
meldt
In het Oostelijke bekken van de Mld-
dellandsche Zee heeft ons zeer bedrijvig
luchtwapen hevige bomaanvallen op Hai
fa in Palestina en op de spoorlijn Alexan-
drië-Marsa Matruh ondernomen. Bij het
eerste optreden werden de havenwerken
en belangrijke pakhuizen getroffen en
hevige schade toegebracht.
In Noord-Afrika werden bovendien
vijandelijke tentenkampen en colonnes
vrachtauto's door het luchtwapen aan
gevallen en beschoten. Vooral bij Bir-
scheferzen heeft de vijand zware verlie
zen geleden.
Het vijandelijke luchtwapen ondernam
eenige aanvallen op de plaatsen in Cyre-
naica, waarbij in totaal een man gedood
en vier gewond werden. Er werd onbe-
teekenende stoffelijke schade aange
richt.
In Oost-Afrika deed ons luchtwapen
een aanval op de vliegtuigbasis van Port
Soedan, waarbij verscheiden vliegtuigen
op den beganen grond getroffen en bran
den veroorzaakt werden. Ondanks den
aanval van de vijandelijke jagers zijn al
onze vliegtuigen, na een vijandelijk toe
stel te hebben neergehaald, op hun bases
terug gekeerd.
In Kenya werden eenige opslagplaat
sen en kampen door ons luchtwapen in
Bura aan de Tana-rivier met duidelijk
waar te nemen resultaten en zonde?
eigen verliezen gebombardeerd.
