DE KEULSCHE DOM
60 jaar geleden voltooid.
Wenken op technisch gebied.
Jongenskiel van stofresten.
Het Vrouwenhoekje
Radioprogramma
s
I
■aflftsSs;
\g.§ I >|.a
Ksllfg:
co
i-S S
S
i
Dit artikel heeft evenals zooveel dat
in deze dagen geschreven wordt, de
eigenschap, dat het niet in alle opzich
ten duidelijk is, dat het voor tal van
vragen stelt.
V/at zijn b.v. de „heilige huisjes", die
de schrijver hier op het oog heeft?
En dan: waar zyn die „talrijke secre
tariaten", het „groot aantal bladen en
blaadjes"? En wat wordt bedoeld met
„de eene groote, centrale organisatie"?
Is het met de middenstandsorganisa
tie nu heusch zoo hopeloos als het hier
wordt voorgesteld?
Bekend is, dat de middenstandsbewe
ging voor wat haar organisatievorm
betreft, de onderscheiding kent in
stands - en vak verband en de ver-
eeniging van beide in landelijke midden
standsorganisatie.
En tusschen die stands- en vakorga
nisatie is een innig verband. Vooreerst
wordt nationaal samengewerkt in
dien zin, dat de toporganisaties de drie
middenstandsbonden, tegelijkertijd zijn
centrale van plaatselijke (regionale)
standsorganisaties en centrale van de
patroonsvakbonden van de betreffende
levensrichting.
Voorts meldt het in 1937 verschenen
„Handboek voor den Midden
stand": Teneinde waar het met in-
achtname van de wederzijdsche begin
selen mogelijk is, in gezamenlijk optre
den grooter kracht te vinden, hebben de
drie Middenstandsbonden een permanen
te Commissie van Overleg gevormd.
Regelmatig komt deze commissie bijeen
ter bespreking van de vraagstukken,
welke den middenstand hier te lande
raken en zij treedt ook naar buiten op
om de eenheid van standpunt tegenover
de Overheid of particulieren tot uiting
te brengen. Een vruchtbare sa
menwerking tusschen de drie
bonden is op deze wijze sinds
tal van jaren aanwezig."
Men krijgt hieruit niet den indruk
dat het nu zóó hopeloos gesteld is met
de organisatie van den Middenstand als
het artikel van den heer Wels zou doen
vermoeden.
Maar ook al is niet alles zooals men
het misschien zou wenschen, dan mag
toch niet worden vergeten, dat een ge
zonde, zij het misschien wat lang
zame groei, toch altijd te prefereeren
is boven een ordening-van-boven-af, zoo
als veler ideaal is.
Daarom stemmen wij gaarne in met
het woord van Prof. Diepenhorst: In
het vrjje Nederland, een vrij
en middenstand.
Er werd onder twaalf bouwmeesters
682 Jaar aan gebouwd.
„Mijne heeren van Keulen! Er bevindt
zich iets grootsch in uw midden. Dit is,
dat gevoelt gij, geen gewoon prachtig
bouwwerk. Het is het werk van den
broederzin van alle Duitscbers, van alle
geloofsovertuigingen. Wanneer ik dit be
denk, vullen mijn oogen zich met vreug
detranen en ik dank God, dat ik dezen
dag mag beleven."
Aldus begon Koning
Frederik Wilhelm IV
op 4 September 1842
zijn rede bij de eerste
steenlegging, toen be
gonnen word met de
voltooiing van den
Keulschen Dom. En op
14 Augustus 1880, dus
zestig jaar geledén
werd de laatste hand
gelegd aan het Gothi-
3C.he bouwwerk, dat 14
Augustus 1248 was be
gonnen.
Het Keulsche gebouw,
dat nu als een van de
geniaalste scheppingen
van kracht en zelfbe
wustzijn voor den be
zoeker der stad oprijst,
had gedurende vele
menschengeslaehten
verkeerd in den toe
stand eener ruïne, een
beeld van wat de Duit-
sche kunst geweest
was en hoe diep zij
was gezonken, welke
diepe en geweldige ge
dachten in de Middel
eeuwen gestalte hadden
aangenomen en in
steen waren beli
chaamd en tot welk
een geestelijke armoe
de Duitschland was
vervallen,
Onder alle Gothische
bouwwerken is er geen,
dat den Keulschen Dom
in beteekenis nabij
komt. De Dom te Mi
laan is grooter van om
vang, maar in schoon
heid is hij verre de mindere. De Dom te
Straatsburg en die te Amiens zijn niet,
zooals die te Keulen, zoowel als geheel
als tot in de kleinste détails beheerscht
door één gedachte, die van een majes
tueuze eenvoud en px-acht is.
Het begin.
Het is de vierde kerk, die op deze
plaats werd gebouwd. In het voorjaar
van 1248 werd begonnen met de afbraak
van het koor van den ouden Dom. Het
overige deel van de kerk wilde men voor-
loopig laten staan, opdat er geen stagna
tie zou komen in de godsdienstoefenin-
gerx. Om bet werk zooveel mogelijk te be
spoedigen, werden de fundamenten voor
zichtig ondergraven en met hout onder
steund. Het bout werd vervolgens in
brand gestoken en zoo zou het koor van
zelf instorten. Het plan was goed en men
heeft dezelfde methode ook in lateren
tijd herhaaldelijk toegepast, maar het
ging ditmaal anders dan men zich had
voorgesteld. Want de vlammen bereik
ten ook die deelen der kerk, die hadden
moeten blijven staan en grepen zoo snel
om zich heen, dat slechts met moeite de
relikwieënkast der heilige drie Koningen,
die gelukkig dicht bij den ingang stond,
kon worden gered. AI het andere brandde
af. Dat was op 30 Maart 1248. Onmiddel
lijk zond aartsbisschop Conraad een bode
naar Paus Innocentius IV, die zich op
dat oogenblik op het Coneili te Lyon
bevond en verzocht om een aflaatbrief
voor allen, die zouden bijdragen tot den
wederopbouw. Op 21 Mei van hetzelfde
jaar stond do Paus het verzoek toe. De
aartsbisschop verzamelde de voornaam
ste geestelijken, de edelen van het land
en zijn ambtenaren om zich heen en leg
de 14 Augustus 1248 den eersten steen
voor het nieuwe gebouw, dat genoemd
zou worden naar den heiligen Petrus,
evenals de vorige kerk.
Velen, droegen bij in de kosten.
Van alle zijden vloeiden de bedragen
voor den bouw in rijke mate toe. Boven
dien was de stad Keulen zeer rijk. Zij was
het eigenlijke middelpunt van den Zuid
oostelijken en Noordwestelijken Duitschen
handel; de eerste ging van Griekenland
en Italië door Hongarije en over de Al
pen langs den Bovenrijn; de laatste nam
zijn weg langs den Nederrijn naar de
Duitsche kusten, naar Engeland, Frank
rijk en Spanje, zelfs gedeeltelijk door de
Middellandsche Zee weer naar Italië. Bo
vendien werd de stad geregeerd door rijke
geslachten van grootgrondbezitters. En
niet alleen in Keulen zelf, maar in ge
heel Europa werden de inzamelingen ge
houden door geestelijken, die rondtrok
ken, predikten en daarna een collecte
hielden. Belangrijk waren tenslotte de
bijdragen, geschonken door de Broeder
schap van den Heiligen Petrus; wie een
jaarlijksehe contributie betaalde, werd
als lid daarvan erkend en genoot ver
schillende, in de stichtings-oorkonde op
gesomde voordeelen. Reeds in de 13de
eeuw waren er meer dan honderd per
sonen, die hun geheele vennogen voor
den bouw afstonden en daaronder bevon
den zich vele zeer rijken.
Stilstand en verval.
Het is niet mogelijk, den bouw van
den Dom in een kort artikel stap voor
stap te volgen. Telkens werd een nieuw
gedeelte voltooid en in gebi*uik genomen
voor de godsdienstoefening. Negen bouw
meesters hadden achtereenvolgens de lei
ding gehad, toen in het midden der 16de
eeuw de bouw geheel werd stopgezet. De
omgeving van den Dom bood toen een
armzaligen aanblik. Een groot aantal
kramen stond er omheen, lange rijen
hongerige bedelaars verdrongen zich er
en de geregelde veemarkt was de oor
zaak van groote vervuiling. De 30-jarige
oorlog en de daarna volgende oorlogen
waren natuurlijk niet bevorderlijk voor de
voortzetting van den bouw. Daarbij
kwam, dat de smaak een andere richting
kreeg en renaissance-, barok- en rokoko-
stijl na elkaar den boventoon voerden
en de Gothische spitsbogenstijl in de ver
drukking kwam. En toen tenslotte tijdens
de revolutie-oorlog de Dom als hooi-pak-
huis en vervolgens als onderkomen voor
gevangenen en gewonden werd gebruikt,
scheen de Dom ten ondergang te zijn ge
doemd en van voltooiing geen sprake
meer te zullen zijn. Pas toen het natio
nale gevoel na den bevrijdingsoorlog her
leefde, kwam het besef terug, dat hier
een schoon en ideëelwerk viel te vol
brengen.
Eindelijk voltooid.
Toen in 1833 de elfde dombouwmeester
Zwirner de leiding kreeg, begon een
nieuwe periode. Onder hem had in 1842
de eerste steenlegging voor den afbouw
plaats, die we boven memoreerden. De
geldmiddelen begonnen weer rijkelijk te
stroomen. De staat gaf een jaarlijksch
subsidie van 150.000 mark. De Dombouw-
vereeniging droeg een zelfde bedrag bij.
Door een Dombouw-premie-collecte wer
den in 1865 de jaarlijksehe inkomsten
op een half millioen mark gebracht. De
twaalfde bouwmeester Voigtel, mocht het
geluk smaken, onder onafgebroken gun
stige omstandigheden den bouw te vol
tooien, 632 jaar na de eerste steenlegging,
op 14 Augustus 1880.
Hoe verduisteren wij onze wtxning?
II.
Zooals wij de vorige week schreven,
kunnen wij met verschillend soort mate
riaal onze woning verduisteren. De ver-
duisteringsstof is mooi, maar duur. Veel
goedkooper is het papier. Dit is tegen
woordig in alle maten en lengten in den
handel. Het is niet duur, zoodat dit bij
uitstek geschikt materiaal voor verduis
tering is. Het is op verschillende manie
ren te gebruiken. Allereerst als rolgor
dijn. Het papier is heel gemakkelijk op
een rol te gebruiken, zonder merkbare
slijtage. Heeft men een groote breedte
noodig dan is het soms noodig banen aan
elkaar te plakken. Ook hiertegen bestaat
geen bezwaar, mits men er zorg voor
draagt dat een en ander zuiver haaks af
gesneden en geplakt wordt. Het is op die
manier mogelijk zelfs zeer breede rollen
te maken. Men dient er aan te denken,
dat men het papier aan den onderkant
ook eenigszins verzwaard, daar men an
ders moeilijkheden zal hebben met het
afrollen. Dat verzwaren kan men met
een latje doen, waar wat lood is op ge
spijkerd. Het latje moet gelijkmatig
zwaarder gemaakt zijn, anders zou het
papier scheef oprollen.
Het bezwaar van deze methode is ech
ter het licht doorlaten aan de randen en
men dient hiervoor dan weer speciale
strooken te maken, die men vast aan het
kozijn verbindt, opdat er geen lichtuit-
straling mogelijk is. Daarom prefereeren
wij een andere methode met gebruikma
king van papier, waarbij iedere lichtuit-
straling onmogelijk is. Daartoe spant men
het papier op raamwerkjes van hout. Het
maken van deze lijstjes is zeer eenvou
dig. Iemand die een spijker kan slaan,
kan ook een raamwerk je voor dit doel
maken.
Men ga als volgt te werk: Neem pre
cies de maat van het te verduisteren
raam en maak nu een lijstje, wat daar
juist voor past. Die lijstjes maken we het
best van z.g. plafondtengels. Dat zijn
latjes van c.a. 3 c.M. breed, die men per
meter koopen kan. De prijs is ongeveer
10 ct. per meter. Met behulp van deze
latjes maakt men dus een rechthoekig
lijstje en hierover plakt men papier. Men
kan het papier ook met punaises vast
maken op het lijstje. Men kan de lijsten
nu zoo voor 't raam plaatsen, dat ze met
behulp van een wervel gemakkelijk op
hun plaats zijn te houden. Deze methode
van verduisteren is absoluut afdoende.
In de plaats van zwart papier kan men
ook bordpapier op de lijsten bevestigen.
Ook deze methode is uitnemend, het is
alleen duurder, daar bordpapier duurder
is dan het verduisteringspapier.
Bordpapier, zonder meer, is niet aan
te raden, daar dit zeer snel krom trekt
en dan moeilijk goed tegen de ramen is
te bevestigen. Ook gaan de hoeken stuk
bij een veelvuldig gebruik.
Hetzelfde bezwaar heeft triplex. Dit
trekt ook krom, indien men geen voor
zorgen neemt, Spijkert men triplex op
een raamwerkje, dan heeft men het voor
deel dat men het buiten kan gebruiken,
want dit is met papier absoluut onmo
gelijk.
Tegenwoordig heeft men echter ook
een papiersoort in den handel gebracht,
die bestand is tegen vocht Het is daar
voor geïmpregneerd met een teerproduct.
Ook deze soort papier heeft het voordeel
niet duur te zijn en is toch overal te ge
bruiken.
Indien het eenigszins mogelijk is ra
den wij U gebruik te maken van raam
werkjes, met hierop een verduisterings
product, als papier, stroobord, triplex,
enz. Dit is eigenlijk de meest afdoende
manier om de meeste woningen afdoen
de te verduisteren. Wordt deze methode
goed uitgevoerd, dan is ook maar de ge
ringste lichtuitstraling onmogelijk.
Tenslotte geven wij ook nog een ma
nier om b.v. een slaapkamer zoo te ver
duisteren, dat deze met het sluiten van
de gewone gordijnen, voldoende verduis
terd is.
Daartoe neemt men een heel klein
lampje en men legt dit onder bed, zoo
dat mfen voldoende licht heeft, om te
zien waar men loopt op de kamer. Men
dient er echter op te letten dat het lamp
je vooral zeer weinig licht geeft, want
anders is het op de kamer nog te licht,
om het af te kunnen met gewone, z.g.
landhuisstof-gordijnen. Door middel van
een plug voor stopcontact, die men in
plaats van de lamp in de fitting draait,
is het mogelijk, met een verlengsnoer,
toch de gewone schakelaar te blijven ge
bruiken. Een en ander moet men echter
meer als een hulpmiddel gebruiken,
daar de verlichting der kamer natuurlijk
niet groot is. Men kan het er wel „goed
mee doen".
Wat men toepast of hoe men verduis
tert, tenslotte willen wij er nogmaals op
wijzen, toch vooral op iedere lichtuitstra
ling te letten. Het is uw eigen belang en
daarbij moet men in 't oog houden, dat de
politie niet meer waarschuwt voor onvol
doende verduistering, maar direct tot het
geven van een proces-verbaal overgaat.
Controleer de verduistering daarom, tel
kens, er kan eens een „lek" ontstaan.
Controleer ook bij voorkeur bij zeer don
ker weer, zooals de laatste nachten b.v.,
daar men bij schemerlicht nog te veel
over het hoofd ziet.
O
Op weg naar de Ostmark. Welgemoed
betreden de kleinen het station te Arn
hem, om de groote reis naar bun vacan-
tieoord te aanvaarden.
MODERNE SPARTANENSOEP
(voor 4 personen.)
172 kg. aardappelen, wat selderij of pe
terselie, 50 gr. ons) boter, l^pond
worteltjes, 1 L. water, 200 gr. (2"ons)
belegen kaas, y2 pond uien of andere
groente, L. melk, 1 eetlepel zout.
Maak de worteltjes en de uien schoon
en snijd ze fijn. Laat de uien met de bo
ter in een gesloten pan 10 minuten zach
tjes smoren. Doe er de worteltjes bij, de
schoongeboende, doorgesneden aardap
pelen en de helft van het water. Laat
dit aan de kook komen, en zachtjes
doorkoken tot de aardappelen gaar zijn.
Stamp ze dan fijn en voeg het zout toe.
Verdun de puree met de melk en de
rest van het water. Laat de soep nog
even doorkoken en voeg dan de fijn ge
hakte selderij of peterselie toe. Meng er
van het vuur de tevoren geraspte kaas
door.
N.B. Voor het schoonboenen van
aardappelen kan men uitstekend een
pannespons gebruiken.
Een goede drank voor den zomer.
Melk met chocolade (voor
4 of 5 glazen)8 dl koude melk 8 kleine
kopjes), 2 dl vruchtenlimonadesiroop
(b.v. frambozen-, sinaasappel-, ananas-,
citroen-, aardbeien-). Doe de melk in
een kan of pan. Voeg er onder goed roe
ren de limonadesiroop aan toe. Schenk
den drank uit in glazen.
N.B. Bij de bereiding wijke men niet
van de beven beschreven methode af,
daar anders kans op schifting bestaat;
pp deze manier zal men biervan echter
geen last hebben.
NOG EENS EEN RECEPT VOOR
KOFFIE-EXTRACT.
Een recept voor een goedkoop extract
zal zeker zijn weg vinden bij de huis
vrouwen; we laten hieronder een be
proefd en uitstekend voldoend recept
volgen
Benoodigdhedeny2 ons gemalen kof
fie, y2 ons suiker, 1% liter kokend wa
ter.
Bereiding: Brand de suiker tot don
kere caramel. Neem de pan van het vuur,
giet de gemalen koffie bij de suiker en
voeg 1 liter kokend water onder voort
durend roeren toe. Giet dit mengsel door
een doekje in een goed schoongemaakte
flesch en giet vervolgens de achterge
houden liter water bij de koffiemassa,
roer alles nog eens flink dooreen en giet
dan deze rest ook door het doekje in
de flesch.
Dit geeft geen zoete koffie. Desge-
wenscht kan men dus in het kopje een
extra schepje suiker doen. Ook kan bij
de bereiding van het extract in plaats
van een half ons suiker iy2 tot 2 ons
suiker worden gebrand; dan behoeft er
geen extra suiker aan de koffie te wor
den toegevoegd.
Dit extract is 14 dagen te bewaren. Bij
het gebruik moet men ruim kokende
melk toevoegen.
i. W
10 g ra
-> ra
Nu wij eenigszins beperkt zijn ten aan
zien van de aanschaffing van textielwa-
ren zullen we genoodzaakt zijn door zoo
veel mogelijk oud tot nieuw te maken,
de voorraad kinderkleeren aan te vullen.
De lappendoos levert wellicht ook nog
materieel in den vorm van restantjes
effen en bedrukt katoen.
Onze schets geeft een aardige kiel
weer voor jongens van 24 jaar, dia
natuurlijk ook van nieuw materiaal, b.v.
effen linnen in één kleur gemaakt ka:,
worden. Het model is zeer practisch, on
dat het wijd is en veel bewegingsvrijhe:
biedt. Inplaats van lange kan men
bok korte mouwen inmaken, afgewerl
met een breeden zoom.
Het knipoverzicht geeft aan, hoe de
patroondeelen op papier geteekend mo
ten worden. Aan de stof worden naden
aangeknipt. Fig. I: voorgedeelte. Fig
rug en Fig. HImouwen. De fig. 1 en
hebben in het midden de vouw der stc
Mouwen dubbel knippen. Split plm. 16
cm. lang en afwerken met onder en h
venbeleg. Kruissteekjes worden over
stramien gewerkt (3 kruisjes 1 cm
Halsboord is 2y2 vm breed en 30 cm wi
en de manchetten van de lange blou:
mouwen zijn eveneens 2y2 cm brei
doch 17 cm. lang.
Sluiting split met 3 perlemoeren km.,
pen.
GOEDE VOEDING IN
SLECHTE TIJDEN.
Bij de Erven J. Bijleveld te Utrecht
verscheen een handig boekje van M. 1'
van der Knoop en W. ZeldenrustDe
Jongh, getiteld: „Goede voeding in
slechte tijden".
Het boekje bevat tal van nuttige wen
ken en meer dan 300 recepten voor goi
de en vooral voedzame maaltijden,
die met betrekkelijk geringe kosten i
elke keuken te bereiden zijn.
Meer dan ooit behoort iedere huis
vrouw thans te weten, welke taak ie
voeding heeft, welke eischen ons licha
stelt en ten slotte hoe zij met de beschik
bare voedingsmiddelen tot het beste re
sultaat komt in het belang van de ge
zondheid van haar huisgenooten.
Dit boekje kan hierbij een welkome
gids zijn.
Maandag 5 Aug. 1940.
JAARSVELD. 414.4 M. KRO-Uitz.
8,00 Ber. ANP. 8,05 Wij beginnen den
dag. 8,15 Gram. 10,00 VPRO: Morgenw.
10,15 Gram. 11,30 Godsd. halfuur. 12,00
Ber. 12,05 Gram. 12,15 Geza Kiss en
zijn Hongaarsch orkest. 12,451,15 Ber.
ANP. en gram. 1,45 Gram. 2,00 Vrou
wenuur. 3,00 Viool met pianobegelei
ding. 3,153,30 Gram. 3,45 Gram. 4,00
Zang met pianobegeleiding. 4,15- 4.30
Gram. 4,45 Gram. 5,15 Ber. ANP. 5,30
Gram. 7,00 Vragen van den dag (ANP).
7,15 Ber. 7,20 Voor de jeugd. 7,35 „De
Passiespelen te Tegelen", interview. 8,00
Ber. ANP. 8,1.5 Russisch orkest „Slawa'
en solisten. 8,35 Causerie „Met Dirksen
in de stad". 8,50 Gram. 9,00 Russisch
orkest „Slawa" en solisten. 9,20 Gram.
9,30 Radiotooneel. 10,00 Gram. 10,10
Wij sluiten den dag. 10,1510,25 Ber.
ANP.
KOOTWIJK. 1875 M. NCRV-Uitz.
7,00 Ber. Duitsch. 7,15 Ber. Eng. 7 3"
Gram. 8,00 Ber. ANP. 8,10 Schriftlezing
en meditatie. 8,25 Gew. muziek (gram
8,45 Gram. 9,45 Cello met pianobegelei
ding. 10,10 Gram. 10,35 Zang, cello en
piano. 11,15 Ber. Eng. 11,30 Gram. 12.30
Ber. Duitsch. 12,45 Ber. ANP. 1,00 Am-
sterd. salon-orkest en gram. 2.00 Ber.
Duitsch. 2,15 Amsterd. salon-ork. en
gram. 3,15 Ber. Eng. 3,30 Haagsch kla
vierkwartet. 5,00 Ber. Duitsch. 5,15 Ber.
ANP. 5,30 Zang met pianobegeleiding
en gram. 6,15 Ber. Eng. 6,30 Marcando-
Ensemble. 7,00 Vragen van den dag
ANP. 7,15 Ber. 7,30 Reportage of mu
ziek. 8,00 Ber. Duitsch. 8,15 Ber. AM
8,30 Ber. Eng. 8,45 Marcando-Enseml
9,15 Ber. Eng. 9,30 Gram. 10,00 Ber.
Duitsch. 10,15 Ber. ANP. 10,30—10,f
11,15—11,30, 0,15—0,30 en 1,15-W
Ber. Eng.
co
03
J
o
O,
a g
<U p
w> 0
b N ti
O cS
a mTJ
o
o
A
*■4
<D
O
C3
cc a
bfl o
n o
a
a
k, <5 73
g>
v M
jf'o
o
a
ti
a o
o
a> N
a o
8
tn
S a
rt w
<v
g
ü3
c
o
21 O
w) CU
bo
o H
N S
c5
Sf
a V
a w>
tj. a a
.2 V,
T3 ,S> bJO
a .23 £?*-> 8
'2 S a> a) N
<D ja O aj
N g
- <D Q>
d> N
a
2
-4-J O
ci
crt
O
LU
3
a
2
UJ
O
UJ
h-
Q
UJ
K
a o en
O _r O
M g a ggj
g - e C
a si <u m
O -w
O cj
a x)
■S0fl
«S3
g ca
w
•a
r*
O
O
O
u
UI
O
O
ui
a
03
a
3
UI
g -8 tl L. TJ
hp a -3 bo 3 5
<p ai «5 o Jy
a m v
IQ
5 o 0) ■+->
'■+3 11 rl M G)
■+-> -rt o C
22 *2 bJO 8 S 1
ass^-ai
•2SSo2«;
S <u O ti
p te K <y
3 21 -7 -
iSogS®1»
ag bo-" a
