Uit de Provincie
Prof. Van Poelje over het
streven naar concentratie.
De Defensie van het Weste
lijk halfrond.
Versterking der Russische troepen
In Bessarabië.
De Zwarte Zee met de Oostzee
verbonden.
Roemenië, Bulgarije en Hongarije.
Leider der Wit-Russen In Sjanghai
vermoord.
MIDDELBURG.
Het werk van de
kunstbescherming,
De resultaten van de drie
gemeente-bedrijven.
ZUID-BEVELAND.
van de Jonische Zee de Engelsche duik
boot Oswald, met een waterverplaatsing
van 1500 ton, uitgerust met een stuk 12
cm geschut, en acht torpedobuizen, ge
ramd en vervolgens met een torpedo tot
zinken gebracht.
In Oost-Afrika heeft het Italiaansche
luchtwapen Butana in den Soedan ge
bombardeerd en in het gebied van Cas-
sala een afdeeling pantserwagens be
schoten, waarbij acht wagens vernield
en de vluchtende bemanningen onder het
vuur der machinegeweren genomen wer
den. De Italiaansche inlandsche afdee-
lingen hebben Debel op 45 kilometer ten
Zuiden van Moyale bezet, een hevigen
tegenaanval van den vijand afgeslagen
en dezen zware verliezen toegebracht.
De vijandelijke luchtmacht heeft Dire-
dawa zonder eenig succes gebombar
deerd. Voorts werden te Giavello, As
mara en Massawa bommen uitgeworpen
die aan een leegen hangar eenige scha
de toebrachten. Een Italiaansche en een
inlandsche soldaat werden gedood en
eenigen gewond. Twee vijandelijke vlieg
tuigen zijn door de Italiaansche jagers
neergeschoten.
De in het Italiaansche legerbericht
gemelde zegenrijke acties tegen de En
gelsche zee- en landstrijdkrachten, in de
Middellandsche zee, resp. in Kenya, wor
den door de Italiaansche avondbladen
groot opgemaakt.
De Tribuna schrijft, dat deze succes
sen de geheele wereld bewijzen, dat de
Engelsche macht ter zee thans op be
slissende wijze in gevaar is gebracht en
in de Middellandsche Zee door het Ita
liaansche luchtwapen en de marine ge
neutraliseerd is.
BESPREKING VAN ROOSEVELT
MET DE MILITAIRE LEIDERS.
President Roosevelt heeft een bespre
king gevoerd met onderstaatssecretaris
Welles, den commandant van de vloot
en den chef van den generalen staf, Mar-
schall, over het vraagstuk van de ver
dediging van de Amerikaansche conti
nenten.
Volgens Associated Press werd hierbij
ook het vraagstuk van de instelling van
protectoraten over bedreigde Europee-
sche bezittingen op het Westelijk half
rond besproken.
De minister van Buitenlandsche Zaken
Cordell Hull is inmiddels uit Havana
weer te Washington terug gekeerd.
Volgens berichten van reizigers, die
uit het Noorden te Boekarest zijn aan
gekomen, zijn de Russische troepen in
Bessarabië en aan de Russische West
grens aanzienlijk versterkt. Men be
weert, dat thans ongeveer
200divisies van het roode
leger in het Westen gesta-
tionneerd zijn.
Men gelooft echter niet, dat er voor"
Roemenië aanleiding bestaat, zich over
deze troepenconcentraties aan zijn grens
ongerust te maken, daar met de oplos
sing van het Bessarabische vraagstuk
de voornaamste mogelijkheid tot een ge
schil met de Sovjet-Unie is uitgescha
keld.
In gezaghebbende Russische kringen
te Boekarest werd verklaard, dat het
roode leger „in verband met de politieke
en militaire gebeurtenissen, ten Westen
van haar grenzen, een houding van de
grootste waakzaamheid moet in acht
nemen".
Naar de „Krasny Mot" meldt, is de
202 km lange waterweg, die de Dnjepr
met de Boeg en daarmede de Zwarte Zee
met de Oostzee verbindt, dezer dagen
gereed gekomen.
Het Dnjepr-Boegkanaai is, gelijk be
kend, ook in het kader van het Duitsck-
Russische goederenverkeer van aanzien-
lijk belang. In zes maanden tijd is het
verouderde en deels onbruikbaar gewor
den z.g.n, Oginsky-kanaalsystsem in het
vroegere Oostelijke Polen volkomen ge
reorganiseerd.
Aan het aanleggen van het Dnjepr-
Boegkanaal hebben 200.000 menschen
gewerkt. Da waterweg is thans van
Kieuw tot Brest-Litowsk, dus tot aan de
Duitsch-Russische belangengrens, be
vaarbaar. Üp het traject tusschen Brest-
Litowsk en Pinsk zqn acht sluizen ge
bouwd, De plechtige opening van het
kanaal door een regeeringscommissie
zal spoedig geschieden,
De Roemeensche ambassadeur te Bel
grado, zal de komende dagen naar Sofia
reizen, om het contact te openen tus
schen de Roemeensche en de Bulgaarsche
regeering o"er het afstaan van de zui
delijke Dobroedzja. In Roemeensche po
litieke kringen gelooft men, dat deze in
leidende besprekingen zonder moeilijk
heden zullen verloopen, zoodat de eigen
lijke conferentie kan bijeenkomen, die,
naar verluidt, te Krajowa zal gehouden
worden.
Eenzelfde taak te Boedapest is aan
den Roemeenscben gezant in Rome, Bos
sy, toegedacht, die vroeger jarenlang ge
zant in Boedapest is geweest.
Het Roemeensche ministerie van bui
tenlandsche zaken is de instantie, die de
technisch® voorbereidingen voor de ko
mend® onderbapdel'oigea moet treffen.
De voorzitter der commissie van Wit-
Russische emigranten, Metzier, is gis
teren in de internationale nederzetting
van Sjanghai door onbekend gebleven
daders vermoord. Er werden verschei
dene schoten op hem gelost. Metzier, die
vroeger Wit-Russisch consul was, was
te Sjanghai leider over ongeveer 25.000
Wit-Russen. Voor de eerste maal is
thans een vooraanstaande niet-Chinee-
sche persoonlijkheid het slachtoffer van
de aanslagen geworden, die den laatsten
tijd te Sjanghai aan de orde van den
dag zyn.
OPPERSTE SOVJET
WEER BIJEENGEKOMEN.
De Opperste Sovjet is gistermiddag
opnieuw bijeen gekomen. Behandeld werd
het tweede punt der agenda: de aan
sluiting van Bessarabië aan de Moldau-
republiek met gelijktijdige verheffing
dezer republiek tot een bondsrepubliek.
De kaas wordt gewogen op de Alk-
maarsche kaasmarkt, welke in deze
dagen weer de interesse van menig be
zoeker heeft gekregen.
Gedachtig aan de vreeselijke verwoes
tingen van kerken en "monumentale ge
bouwen in den oorlog van 19141918, is
bij het dreigen van het oorlogsgevaar in
1939 de Kunstbescherming aan het werk
getogen, om zoo mogelijk zulke rampen
in ons land te voorkomen of in hun ge
volgen te beperken. Dit rijksorgaan
werkt nauw samen met Monumenten
zorg.
In onze omgeving zijn onder leiding
van den heer Ir A. Rothuizen het Veer-
sche Stadhuis en het huis „De Struys"
tegen brand beveiligd. Ook de Koorkerk
en de Nieuwe Kerk kregen een beurt.
Juist voor den lOen Mei was het stad
huis onderhanden genomen. Behalve het
brandvrij maken van de zolders, het daar
aanbrengen van tusschenmuren, waar
door het gebouw a.h.w. in cellen zou
worden verdeeld, die elk apart af te slui
ten en zoo noodig te blusschen waren,
enz., zou. er een eigen brandleiding ko
men met een aparte brandweerploeg. Het
geheel was dus goed opgezet.
De oorlog brak echter uit en met ra
zende haast is er voorloopig gedaan wat
er menschen-mogelijk gedaan kon wor
den.
Helaas heeft dit alles niet mogen ba
ten.
In opdracht van ons voortvarend ge
meentebestuur is direct na den brand
begonnen met het behoud van het be
staande.
Het voorste gedeelte van den Gothi-
schen muur in de Helm is met zware
bokken, ook onderling met vakwerk ver
bonden, geschoord. Vakkundig berekend
worden de spanningen en de druk van
de steenmassa opgevangen en over het
geheele steunwerk verdeeld. Dat het
niet overbodig is, toonen de zichtbare
scheuren.
Het is dus in dubbelen zin vakwerk.
De Vleeschhal heeft danig geleden. In
het voorste gedeelte is het gewelf nog
aanwezig, doch dit vertoont een groot
gat in het midden. Het achterste gewelf
met het gemeentearchief dat er onder
geborgen lag, is totaal vernietigd. De
pas gemetselde tusschenmuur heeft
waarschijnlijk het voorste deel be
schermd.
De beide topgevels boven de vleesch
hal, voor en achter, en die aan de
Noordstraat, worden eveneens gestut.
De zijmuren ter plaatse zijn sterk genoeg
om den druk te dragen.
Aan de binnenzijde is een z.g. koker-
balk aangebracht, die de vakwerkscho
ren steunt, waartegen de top leunt. Aan
de buitenzede van den top bevinden zich
schoren, die aan het vakwerk zijn ver
bonden. De. druk wordt dus regelmatig
verdeeld over den aan de zjjmuren vast-
geklemden kokerbalk.
De prachtige Renaissance-gevel in de
Noordstraat is ook eerst gestut, doch
bleek te zwaar beschadigd. Met behulp
van een afbraaksteiger is hij gesloopt.
De intact gebleven onderdeelen blijven
bewaard en zijn genummerd met het oog
op een mogelijken herbouw. Van het
prachtige beeldhouwwerk, dat boven
aan den gevel was geplaatst, z\jn vele
fragmenten vrijwel onbeschadigd. Zij zijn
voorzichtig omlaag getakeld en vonden
een plaats in de groote loods voor het
gebouw. Hun schoonheid komt pas tot
z\jn recht als men ze van nabij kan be
zichtigen. Ook eenige kunstvolle ijzeren
haardplaten wachten hier op een nadere
bestemming.
Alle andere materialen van waarde
worden hier ook bewaard, zooals nog
bruikbare baksteen, zandsteen, w.o. mas
sale stukken van de goten en ook onder
deelen van het mooie poortje van het
Diaconiehuis in de Lombardstraat.
Van de twee groote schoorsteenen is
er een ingestort en de andere afgebro
ken. Zoo wordt alles gesloopt wat ge
vaarlijk is en weinig waarde heeft. Dit
is vooral het geval met het achterste ge
deelte.
De toren is er vrij goed afgekomen.
Een tweetal ramen was reeds voor den
brand dichtgemetseld. De vulling van
het bovenste is verdwenen, maar het on
derste heeft het gehouden. Het portaal
achter de vestibule met de daar opge
stelde oude beelden bleef zoodoende
grootendeels intact. Verschillende ande
re ramen zijn nu dichtgemetseld om
meer verband in het geheel te brengen.
De klok, die hoog in den toren hing, is
een eind naar beneden getuimeld en ligt
halverwege op een gewelf. Of het ge
vaarte van een vier ton gewicht nog
bruikbaar is, zal een later onderzoek
leeren.
Het prachtige plafond van stucwerk
in het trappenhuis is ingestort, maar
het mooie wapen van Middelburg hoog
tegen den muur bleef behouden. Er
wordt overwogen hier een afgietsel van
te maken en het later weer op een ge
schikte plaats aan te brengen.
Al dit werk: het conserveeren van het
overgeblevene, wordt bekostigd van het
zelfde rijkscrediet, dat beschikbaar ge
steld was voor het brandvrij maken van
het stadhuis. Totaal zal er waarschijnlijk
een f 15.000 verwerkt worden.
Dat de Koorkerk, zooals we reeds eer
der meldden, voor een belangrijk deel ge
spaard bleef, is grootendeels te danken
aan de voorzorgsmaatregelen van de
Kunstbescherming. De geweldige brand
in de Nieuwe Kerk was niet te stuiten
door de aangebrachte voorzieningen.
Toch wordt ook hier belangrijk werk
gedaan. Het monument van de Evert-
sens, dat immers vrijwel ongeschonden
is, zooals na een onderzoek van den
beelhouwer van Monumentenzorg, den
heer Van der Schaft, bleek, wordt stevig
beveiligd tegen mogelijke latere bescha
diging. Aan drie zijden wordt er een
muur van 44 cM dik omheen gemetseld,
waarna er een schuin afloopend dak bo
ven komt van 30 cM hooge en 10 cM
dikke damplanken van gewapend beton,
't Geheel komt dus in een steenen kluis
te staan.
De Kunstbescherming strekt zijn zor
gen ook uit over de weinige overgebleven
monumentale gebouwen, want de be
scherming en de aanleg van een
eigen brandleiding in de Oostkerk is in
behandeling.
Ook buiten Walcheren is dit orgaan
actief. In overweging is een betere be
veiliging van het gemeente-archief te
Goes; ook de deerlijk gehavende kerkto
ren van Waarde zal onderhanden geno
men worden.
De waterleiding.
Volgens de balans per 31 Dec. 1939 en
de rekening van baten en lasten van het
Waterleidingbedrijf, is in 1939 een winst
gemaakt van f37.858.68.
Het overzicht over de laatste 12 jaar
wijst aan, dat in 1928 werden opgepompt
697.098 kub. meter water en de exploi
tatie een verlies opleverde van f3874; in
1929 737.345 kub. meter water en een
verlies van f2614; in 1930 702.896 kub.
meter water en een winst van f5308; in
1931 721.119 kub. meter water en een
winst van f 138; in 1932 690.085 kub. me
ter water en een verlies van f16.225; in
1933 649.192 kub. meter water en een
verlies van f868; en verder alleen wins
ten n.l. in 1934 f 8182 bij 728.118 kub. me
ter water; in 1935 f 17.390 bij 783.837 kub.
meter water; in 1936 f28.395 bij 786.409
kub. meter water, in 1937 f34.206 bij
799.967 kub. meter water, in 1938 f38.799
bij 768.442 kub. meter water en ten slotte
in 1939 f 47.442 winst bij 797.954 kub. me
ter water.
De gasfabriek.
De balans en de rekening van baten
en lasten van het gasbedrijf geven over
1939 een winst aan van f3483.21.
Er zijn verbruikt 3.642.320 kg. steenko
len (in 1938 was dat 3.361.646 kg.), waar
van geproduceerd zijn 509 494) kub. m.
gas per ton of totaal 1.854.720 (1.654.590)
kub. m. gas, 52058 (48615) H.L. cokes;
3345 (3927) H.L. cokesgruis; 186.652
(180.781) kg. koolteer. Gebruikt zijn voor
de ovens 21.221 (15.848) en voor den
stoomketel 637 (656) H.L. cokes, zoodat
voor den verkoop beschikbaar bleven
29175 (31196) H.L. cokes. Het gasverlies
was 98997 (84941) kub. m. of 5.34 (5.12)
pet, van de productie. Afgeleverd zijn
1.738.012 (1.558.725) kub. m. Per 1000 kub.
m. afgeleverd gas was de winst in 1939
f2; 1938 f4.28; 1937 f6.79; 1936 f3.95;
1935 een verlies van f3.46, verder terug
was er weer winst en wel in 1934 f9.17;
1933 f7.40; 1932 f 10.17; 1931 f4.76; 1930
f4.48; 1929 f8.26; 1928 f8.59; 1927 f2.06.
Het electriciteltsbedrijf.
Het electriciteitsbedrijf leverde in 1939
bij 5480 aansluitingen een winst op van
f54238.67; in 1938 5292 en f55841.56; in
1937 5100 en f 67164.65y2; in 1936 4877 en
f 68368.55%; in 1935 4661 en f 74070.41i/2;
in 1934 4402 en f72572.60; in 1933 4273
en f 69091.53%; in 1932 4033 en
f 62838.93%; in 1931 3802 en f52371.72; in
1930 3530 en f 46545.69%; in 1929 3191 en
f 47375.18; in 1928 2901 en f 31044.64%; in
1927 2675 en f29319.47; in 1926 2509 en
f23138.46; in 1925 2331 en f46193.53; in
1924 2120 en f27713.77; in 1923 1795 en
f 11242.68; in 1922 1468 en f4525.79; in
1921 1073 en f 4446.13% en in 1920 913 en
f 3611.05%.
DE KLOK OP DEN DAM REEDS OP
ZIJN PLAATS.
Nog een paar dagen eerder dan ons
was medegedeeld, heeft men de zoo wel
kome klok op de Graanbeurs op den Dam
geplaatst. Het is een flinke groote een
voudige, klok, die voor de omwonenden,
voor de passeerenden en ook zeker niet
weinig voor de daar komende markt
kooplieden en marktbezoekers een groote
aanwinst mag worden gefioemd.
DE TEXTIELKAARTEN.
Een deel van hen, die deze week hun
broodkaarten in ontvangst hebben geno
men, ontvingen niet tegelijkertijd de aan
vraagformulieren voor de textielkaarten.
Zij kunnen daar nu alsnog Maandag om
komen. Dinsdag zal men beginnen met
innemen der formulieren en daarvoor
verstrekken van de kaarten. Als men
moeilijkheden heeft met het invullen van
de formulieren zal men hulp kunnen
krijgen, doch zeer velen zullen het in
vullen kunnen verrichten zonder hulp en
men rekent er op, dat deze dat dan ook
zullen doen. Dit om onnoodige stagnatie
te voorkomen.
GEEN VACANT1E.
De werklieden, die dag in dag uit be
zig zijn aan het afwerken van de ver
schillende noodwinkels, zullen volgende
week niet vallen onder de bouwvakar
beiders, die dan hun vacantie hebben,
doch zij zullen later in dit opzicht scha
deloos worden gesteld en hun vacantie-
dagen krijgen als het zoo zeer verlangde
einde van bedoelden bouw daar is. Het
is zeker voor de betrokken middenstan
ders een toe te juichen geste van de zijde
van de betrokken patroons.
Borssele. Inplaats van mej. P. Wage
naar, die als zoodanig ontslag heeft ge
nomen, is benoemd tot bewaarschool
onderwijzeres mej. L. Verhulst.
Wemeldinge. Gistermiddag had hier
een verkeersongeluk plaats met een
vrachtauto, bestuurder A. B. van Kapelle
en een 12-jarig meisje J. V., uit deze ge
meente, die per rijwiel met haar broer
den bocht in den Bierweg links passeer
de. De bestuurder van de auto, die vol
gens ooggetuigen met een zeer geringe
snelheid reed, kon niet verhinderen dat
genoemd meisje met haar rijwiel aan
gereden werd. Het meisje botste met haar
rijwiel tegen de auto aan tengevolge
waarvan zij tusschen de beide voorwie
len kwam te vallen. Met een wonde aan
het linkerbeen en een gecompliceerde
rechterbeen-breuk werd zij bij een dér
omwonenden binnengedragen. Dr Gnir-
rep, die heelkundige hulp verleende,
achtte overbrenging naar het ziekenhuis
noodzakelijk.
Hansweert, Tijdens de eerste oorlogs
dagen werd het motortankschip Sambria
op de Westerschelde gebombardeerd,
waarna het in het schaar van Valkenisse
is gezonken. De Wit's Bergingsbedrijf te
Rotterdam heeft het schip heden drijven
de kunnen maken, doch kon het niet
recht krijgen, zoodat men het onderste
boven in de vluchthaven alhier heeft ge
sleept. Omdat geen drijvende bok be
schikbaar is ligt het in de bedoeling het
schip zoo naar een werf te sleepen.
Onverantwoordelijk zou het zijn slechts
aan afbreken te denken. We moeten
komen tot een eigen zuiver nationale
structuur.
Het A.N.P. meldt: Prof. dr G. A. van
Poelje, secretaris-generaal van het De
partement van O., K. en W., heeft in een
interview een uiteenzetting gegeven van
zijn denkbeelden omtrent de alom voort
schrijdende concentratie op allerlei ge
bied, en omtrent het streven en de nood
zakelijkheid om te komen tot meer, zoo
mogelijk tot volkomen nationale eenheid.
In het algemeen aldus prof. dr van
Poelje is en was het mijn overtuiging
nu en vroeger, dat de kracht van ons
volk voor een groot deel gegrond is op
de mogelijkheid, dat ieder zijn eigen
levensbeschouwing beleven kon. Maar te
veel werd dikwijls vergeten, te streven
naar het opbouwen van een nationale
eenheid. Te veel werd over het hoofd
gezien, dat tusschen de verschillende
standpunten en tusschen de verschillende
onderdeelen der maatschappij wisselwer
king gewenscht is. Omdat deze wissel
werking werd verwaarloosd en te veel
het eigene van iedere groep in het licht
werd gezet, gingen dikwijls de eenheid
en de verscheidenheid verloren.
Het is de overtuiging van prof. Van
Poelje, dat op het oogenblik een eisch is
van overwegende beteekenis aan natio
nale eenheid op elk gebied zooveel
mogelijk aandacht te schenken.
Maar ook is prof. Van Poelje overtuigd,
dat in het algemeen geen dwang
moet worden toegepast; de grootere een
heid kan in vrije overtuiging verkregen
worden, al zal dikwijls eenige aarzeling
moeten worden overwonnen. Prof. van
Poelje gelooft, dat tot een sterkere natio
nale eenheid is te komen, als men uit
gaat van het bestaande en de waarheid
in het bestaande erkent, en niet gaat
aantasten, hetgeen in een reeks van ja
ren met moeite soms in nood werd o]>-
gebouwd.
Dit alles is mogelijk op korten termijn
We zullen moeten komen tot een
eigen, zuiver nationale structuur, waar
mede we in de wereld wellicht anderen
ten voorbeeld kunnen zijn, zooals we ten
aanzien van ons koloniaal beleid reeds
tientallen van jaren anderen ten voor
beeld zijn geweest.
Onverantwoordelijk zou
het dan ook zijn, slechts aan
afbreken te denken. Voor we
zenlijke nationale belangen is het noo
dig, een sterkere organisatie op te br>u
wen dan verkregen wordt, wanneer we
slechts probeeren over te nemen, v t
in een ander land met het oog op dc
verhouding aldaar naar eigen behow
ten is gegroeid en tot stand gebracht
Op een vraag hoe prof. Van Poelje zich
de plaats dacht van de jeugdbewe
ging luidde het antwoord, dat ook zi:
haar plaats moet kunnen vinden in het
staatkundig bestel. Bij het op gang zijn
de streven naar concentratie van de
jeugd, geeft op verzoek van prof. Van
Poelje de Centrale Jeugdraad leiding.
WALCHEREN
Domburg. Loop der bevolking over de
maand Juli. Ingekomen: Christianus M.
Kok, 4 personen, van Vlissingen naar
Stationsstraat D 72; Catharina Passe-
nier van Vlissingen naar Heerenstraat
E 67; Pieternella Kesteloo van Aagte-
kerke naar Noordweg C 59; Jans Kes
teloo van Aagtekerke naar Noordweg C
59; Hendrik Smoor van Middelburg
naar Schelpweg E 162; Cornelia Meer
man van Middelburg naar Heerenstraat
E 60; Adriaan van Sluys, 3 personen, v.
O. en W. Souburg naar Kerkhofweg E
145; Levina Platteeuw van Hoek naar
Schelpweg E 164; Adriana Westerbeke
van Westkapelle naar Weststraat E 34;
Wilhelmina Dekker van Middelburg n.
St. Jan ten Heere B 13Thomas C. van
Rijswijk, 3 pers., van Vlissingen naar
Weststr. E 27Jacobus H. Lagaav, 2
pers., van O. en W. Souburg, naar West
straat D 59; Pieter van der Welle, 5
personen, -van O. en W. Souburg naar
Vroon E 183:
Eenige duizenden onderofficieren, korporaals en soldaten, die met groot verlo-
waren, zijn op grond van werkeloosheid of het niet verrichten van loongevenden
.arbeid Donderdag voor den Opbouwdienst opgeroepen. - Een frissche dronk
yoor bet vertrek uit Amsterdam.
