eerste blad
Dagblad voor de Provincie Zeeland
OORLOGSWINST.
Mededeelmgen inzake de
distributie.
Binnenland
Buitenland
Zware Engelsche verliezen
ter zee.
DINSDAG 30 JULI 1940
54e JAARGANG - No. 251
Bij contract Belangrijk* korting
tweede kamer.
De nieuwe broodkaart.
De volgende week textielkaarten.
De verduistering van
rijwielverlichting.
Verkoop van turf zonder
vergunning verboden
Schulden aan Duitschland.
De pensionneering van 60
jarige onderwijzers.
Resultaat van het Duitsche lucht-
wapen en duikbootactie.
Het Duitsche frontberlcht.
Italiaansch legerbericht.
De Finsch-Russische onder
handelingen.
Hevige luchtslag bij de Engelsche
kust.
ongeveer honderó duitsche
aan deel.
Zware ontploffing te Gibraltar.
Incidenten tusschen Japan en de
V.S. bijgelegd.
Frankrijk moet de rekening nog
betalen.
Driehonderd man van de „Meknes"
vermist.
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 4445$ Telefoon 2-138
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j. J. F A N O Y, Lange Gigtstraat 34 en
Noordweg 155.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelmgen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra j
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Het maken van oorlogswinst in den
gewonen zin is thans, in tegenstelling
met de jaren 19141918 niet mogelijk.
Maar wel is er een pogen of het
mogelijk is zal de tjjd leeren in
anderen zin oorlogswinst te behalen.
Daar is b.v. de N. S. b., wier streven
bij de overgroote meerderheid van ons
volk géén weerklank vond, maar die
thans, gebruik makende van de bijzon
dere tijdsomstandigheden, met de hulp
van vreemden haar doel tracht te berei
ken. En erkend kam worden, dat de oor
logswinst die deze beweging weet te
boeken, niet gering is.
Op het maken van oorlogswinst is ook
bedacht een „Schoolman", die in „Het
Vaderland" een lans breekt voor een
heid van Volksonderwijs.
Wij gaan, zoo redeneert hij, een nieu
wen tijd tegemoet. Hij juicht dat toe,
mits wij daarbij trachten ons volkska
rakter te bewaren.
De groote golfstroom is niet meer te
vermijden. We zitten er midden in en
dus: het roer moet om.
„En ieder heeft zijn taak aan boord.
Zoo is er ook een arbeidsveld, dat on
ze aandacht o zoo noodig heeft: n.l. de
school, en in de eerste plaats de lagere
school.
De vrijheid in de godsdienstige nuan
ceering heeft de school en dus: het
eigen jonge volk angstvallig
gescheiden, ook daar, waar het toch niet
noodig was. Zonder schade te berokke
nen aan het godsdienstig leven in het
algemeen en tot groot voordeel van den
geest en de kosten van ons lager onder
wijs en de eenheid van ons volk, kan
daarin verandering worden gebracht, als
maar het grondbeginsel van ons lager
onderwijs, zooals het is uitgedrukt in
art. 42 van de wet, gehandhaafd blijft
„Het schoolonderwijs wordt dienst
baar gemaakt aan de opleiding tot alle
christelijke en maatschappelijke deugden,
welke zijn: o.a.:
1. a. Eerbied voor allen godsdienstb.
Algemeene naastenliefde.
2. a. Zin voor arbeid, orde en bescha
ving; b. Kameraadschap in bet leven.
Het Is voor ons volk van de grootste
beteekenis, dit waardevol erfstuk te be
houden, ook onder de nieuwe omstan
digheden van een meer gecentraliseerd
bestuur".
En dit doel kan volgens „Schoolman"
bereikt worden door te bepalen, dat het
Lager Onderwijs Rijkszaak wordt en dat
m de regeling van het onderwijs de Ge
meentebesturen en de Schoolbesturen
worden uitgeschakeld.
Gemeenten en Schoolbesturen kunnen
dan nog wel een school exploiteeren,
"mar in de regeling van het
onderwijs moeten zü niets meer te
zeggen hebben.
Daarvoor zal het Rijk zorgen. En het
zal met wat er onder het volk leeft re-
tenmg houden, o.a. door bij het aanstel
len van personeel percentsgewijze reke-
"TwL te houden met de godsdienstige
enting der schoolbevolking: katholiek,
hervormd, neutraal'1.
n?an' <^e dergelijke dwaasheden
vit te, geeft, meent dat hij spreekt
hu „f6!11. uwen ttfd en hy schijnt daar-
Jw n j bese*fen> dat hij poogt de klok
aieine honderd jaar terug te zetten.
o« u de nationale zaak te dienen
pph keseft niet, dat wat hij wenscht
dor, .nationaal optreden vraagt van
den eersten rang.
J*n 2°u er om kunnen lachen.
ww daarvoor is de zaak te ernstig,
leen „Schoolman" staat niet al-
bjP^r toch velen die op velerlei ge
bonk®11 no°d van dezen tijd willen mis-
raktpp'1' °m in striJd met ons volkska-
knottP„0nZe &eestelÜke vrijheid te be-
Chmtoi"?11 Wat met zeer yeel moeite in
brekem g6est werd g^ouwd, af te
tüeuwdeertaak"eTr«U'ten ni-6UWe 6611
rue to-hlf trachten zij ons volk te-
het ouria riP11 de dienstbaarheid van
O UberaIisme.
thiekea vo^f in den mee3t ónsympa-
heeft ziirfh B' J" WiJkamp te Baarn
de Kampr ?n°?ming tot lid van de Twee-
ogenomen1 vacature-v. d. Waerden
De heer S. de Hoo, de leider van het
centrale distributiekantoor, heeft giste
ren eenige bijzonderheden mede
gedeeld over de botor- en vetkaarten en
over de distributie van brood, enz.
De uitdeeling van boter- en vet
kaar t e n is, naar hij zeide, behoudens
een zeer enkele uitzondering, overal zeer
goed verloopen. De eerste indruk is, dat
de schatting van de verhouding tusschen
de uit te geven, boter en vetkaarten wel
in overeenstemming is geweest met de
werkelijkheid.
Eenige onzkerheid schijnt er nog te
bestaan over de vraag wat de winke
liers moeten doen voor het verzilve
ren van de z. g. reductiebons.
Bij inlevering daarvan ontvangen zij
twee biljetten, t.w. een bestelbiljet voor
het aanvullen van hun voorraad en een
betaalbiljetwaarop bij de Nederland-
sche Middenstandsbank en haar filialen
betaling kan ontvangen worden. In ge
val van onzekerheid kunnen winkeliers
zich tot hun plaatselijke distributie
bureau wenden om te informeeren, waar
zij betaling op de reductiebons kunnen
ontvangen.
Wat de nieuwe broodkaart
betreft vestigde de heer de Hoo er de
aandacht op, dat zij eenigszins van het
vorige model afwijkt, men kan thans
ineens 4 bons afscheuren, overeen
komende met een hoeveelheid van 100
gram per bon, of in totaal een. half
brood.
Voor kinderen tot en met 4 jaar
wordt een halve broodkaart beschikbaar
gesteld, echter ook een bijslagkaart,
waarop het geldende rantsoen rijst, ha-
vermouth en gort in ontvangst genomen
kan worden. Deze kaarten zijn voor een
gedeelte reeds uitgereikt of zullen in den
loop dezer week uitgereikt moeten zijn.
Om het verbruik van rogge te
stimuleeren is op de nieuwe broodkaart
per bon 125 gram roggebrood tegen 100
gram witbrood beschikbaar gesteld. Dit
ter tegemoetkoming aan het bezwaar,
dat de verhouding tusschen het verbruik
van roggebrood en dat van wittebrood
ten nadeele van het wittebrood was.
Terloops kondigde de heer de Hoo
voor de volgende week de uitreiking van
textielkaarten aan.
OVERTREDERS ZULLEN ONMID
DELLIJK WORDEN VERBALISEERD
Met ingang van gisteren moet de ver
lichting van rijwielen verduisterd zijn
volgens de daarvoor gegeven voor
schriften. De politie zal in het vervolg
niet meer waarschuwen wanneer wielrij
ders zich hieraan niet houden, doch on
middellijk proces-verbaal opmaken.
De voorschriften hiervoor zijn, dat de
lantaren verduisterd moet zijn, uitge
zonderd een streep van 3 cm. lang en
ongeveer V« cm. breed, welke opening
het licht in de benedenhelft van de lan
taarn moet doorlaten. Het achterlicht
moet branden, doch moet naar boven
zjjn afgeschermd.
Het publiek wordt aangeraden alleen
materiaal aan te schaffen, dat door de
keuringscommissie is goedgekeurd. Dit
materiaal is gemerkt met een inge-
ponsten rechthoek van 20 bij 15 mm.,
waarin de letter J.L.B. met daaronder
het keuringsnummer.
Met ingang van gisteren is de dispen
satie van het verbod tot het verkoopen
afleveren en vervoeren van alle soorten
turf ingetrokken, zoodat het mitsdien is
verboden turf te verkoopen, af te leve
ren en te vervoeren zonder schriftelijke
vergunning van den directeur van het
.Rijkskolenbureau, die bevoegd is ont
heffing te verleenen van dit verbod.
Voor het verkrijgen van een zoodani
ge vergunning dient men zich te wenden
tot de N. V. Verkoopkantoor Fabrieks-
turf te Assen, welke deze vergunning
namens den directeur van het Rijksko
lenbureau zal afgeven.
Overtreding van dit verbod kan inge
volge artikel 18 der distributiewet 1939
gestraft worden met gevangenisstraf van
ten hoogste 4 jaren of een geldboete van
ten hoogste f 10.000.
BETALING DIENT VIA DE
CLEARING TE GESCHIEDEN.
Het Nederlandsche Clearinginstituut
deelt mede, dat, voorzoover niet anders
wordt bepaald, alle betalingen van Ne
derlandsche schuldenaren aan Duitsche
schuldelschers thans door storting in de
Nederlandsch-Duitsche clearing dienen
te geschieden.
Dit betreft o.a. ook betalingen voor
rente en andere financieele verplichtin
gen, pensioenen e.d. en voor eventueele
overmaking van kapitaal-bedragen naar
Duitschland. De bemoeiingen van het
Nederlandsche Clearing-instituut blijven
in het bovengenoemde kader op de ge
bruikelijke wjjze gehandhaafd.
De bijzondere regeling voor den ver
koop van reis-chéques en registermarken
voor ondersteuning etc. blijft bestaan.
Bij besluit van den secretaris-gene
raal van het departement van onderwijs
is de geldigheidsduur van het Regle
ment op de voorloopige pensionneering
van onderwijzers, die den leeftijd van
zestig jaar hebben bereikt, verlengd tot
en met 31 December 1945.
Voorts is bepaald, dat het voorloopige
pensioen eindigt, behalve in de in het
eerste lid van artikel 12 van P 15 onder
a genoemde gevallen (d.i. het bereiken
van den leeftijd van 65 jaar) met in
gang van den dag waarop ten genoegen
van den secretaris-generaal blijkt dat
de voorloopig gepensionneerde niet be
reid is zich aan een door of namens
den secretaris-generaal gelast genees
kundig onderzoek te onderwerpen.
OPBOUWDIENST AAN HET WERK.
Inpoldering op Schiermonnikoog.
Het seizoen op Schiermonnikoog is dit
jaar op het eiland niet best. Er zal ech
ter eenige opleving komen, omdat vier
honderd man van den Opbouwdienst op
het eiland zullen komen, ten einde daar
een polder aan te leggen.
CAPSULES BEWAREN S.V.P.!
Aluminiumschaarschte de oorzaak van
dit verzoek.
Naar w\j vernemen, hebben de fabri
kanten van de capsules, welke b.v. wijn-,
olie- en melkflesschen afsluiten, tot hun
afnemers het dringende verzoek gericht
de capsules te bewaren. Deze capsules
zijn in het algemeen van aluminium ver
vaardigd en daar men op dit metaal zeer
zuinig dient te zijn, hebben de fabrikan
ten aan hun afnemers medegedeeld, dat
zij alleen nieuwe capsules kunnen ver
strekken, als zij daartoe in de gelegen
heid worden gesteld door inlevering van
de oude.
Hierdoor zijn de leveranciers van
melk, olie en wijn op hun beurt gedwon
gen de medewerking van het publiek in
te roepen, zoodat thans verzocht wordt
de oude capsules niet weg te gooien,
doch deze aan zijn leverancier terug te
geven.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gisteren bekend:
Ondanks het aanhouden van de slech
te weersomstandigheden is het aan het
luchtwapen gelukt in het Kanaal en aan
de Oostkust van Engeland een hulpkrui
ser van 7000 br. t„ twee torpedoboot-
jagers en een koopvaardijschip van 5000
br. t. tot zinken te brengen. Verder wer
den een torpedobootjager en twee
koopvaardijschepen door inslaande bom
men zoo zwaar beschadigd, dat zij wel
verloren geacht kunnen worden.
Voorts zijn de haveninstallaties van
Swansea en verscheidene vliegvelden in
Cornwalis met bommen bestookt.
Bij de nachtelijke vluchten van En
gelsche vliegtuigen boven Noord-Duitsch-
land werden slechts weinige bommen
neergeworpen. Zij richtten geen schade
aan.
Vijf Britsche vliegtuigen zijn boven
het Kanaal neergeschoten. Twee Duit
sche vliegtuigen worden vermist. Eén
met het Roode Kruis gekenmerkt, on
gewapend reddingsvliegtuig is bij een
poging om een in zee gestorte vliegtuig
bemanning te redden, door de Engel
sehen neergeschoten.
In een ander Duitsch legerbericht
wordt gezegd:
Een duikboot onder bevel van kapi
tein luitenant Rollmann heeft uit een
zwaar beveiligd Engelsch konvooi in
zeer korten tjjd vijf groote bewapende
schepen met een gezamenlijken inhoud
van 48.000 br.t., waaronder een hulp
kruiser van 18,000 br.t., tot zinken ge
bracht.
Het konvooi werd uiteengeslagen.
Deze duikboot heeft bovendien een be
wapend Britsch koopvaardyschip van
6000 br.t. getorpedeerd.
Het frontberlcht van het D.N.B. luidt
als volgt:
Binnen zeer korten tfld heeft zich
voor de vierde maal het geval voorge
daan, dat een Duitsch reddingsvliegtuig
ondanks het kenteeken van het Roode
Kruis door Engelsche vliegtuigen is
neergeschoten. Het reddingsvliegtuig
werd bij de poging een neergestorte
vliegtuigbemanning te bergen, bescho
ten en vernield. Engeland erkent daar
mede het Roode Kruis niet in den oor
log ter zee.
Het Duitsche luchtwapen heeft on
danks het toenemende slechte weer in
het Kanaal en aan de Engelsche Oost
kust weer opmerkelijke successen in
den handelsoorlog tegen Engeland kun
nen behalen. Behalve een hulpkruiser
van 7000 ton werd nog een koopvaar
dijschip van 5000 brt.t. door een voltref
fer tot zinken gebracht. Verder werden
twee torpedobootjagers vernietigd. De
zware schade, die een andere torpedo
bootjager en twee koopvaardijschepen
door inslaande bommen hebben gekre
gen, zullen eveneens wel tot het alge
heel verloren gaan der schepen hebben
geleid. Zoo werd een van deze bescha
digde schepen, dat bij den eersten aan
val met slagzij bleef liggen, bij een twee
den, kort daarop volgenden aanval niet
meer gezien.
Even succesrijk waren de aanvallen,
die door Duitsche gevechtsvliegtuigen
op doelwitten te land werden onderno
men. In de haven van Swansea werden
zware branden waargenomen. Op ver
scheiden vliegvelden in het Zuidelijke
deel van het hertogdom Wales konden
na de aanvallen krachtige ontploffingen
worden geconstateerd.
Gisteren werd het volgende legerbe
richt gepubliceerd:
Over de grens van Cyrenaica hebben
onze luchtformaties door bombardemen
ten van groot en klein kaliber de vijan
delijke formaties van geblindeerde auto's
achtervolgd en daarbij talrijke ernstig
getroffen. Tijdens luchtgevechten wer
den twee vijandelijke toestellen van het
type Blenheim neergeschoten. Twee van
onze toestellen zijn niet op hun basis te
rug gekeerd.
Naar het Finsche telegraaf-agentschap
meldt, hebben de te Moskou gevoerde
onderhandelingen van de gemengde
Finsch-Russische commissie tot resul
taat geleid.
Finland heeft er in toegestemd, dat de
industrie- en machine-installaties, die na
het sluiten van den vrede uit het Ooste
lijk deel des lands waren weggevoerd, te
ruggebracht worden. Het heeft zich ver
der bereid verklaard accord te gaan met
het terugbrengen van de Installaties, die
voor het sluiten van den vrede naar el
ders waren gevoerd en waarover het vre
desverdrag niet sprak. De Sovjet-Unie
heeft daarvoor een schadeloosstelling
in het vooruitzicht gesteld. Over de an
dere vraagstukken wordt nog onderhan
deld.
Vliegtuigen namen er
De Engelsche kranten brengen be
schrijvingen van een luchtslag, welke
Maandagmorgen bij een plaats aan de
zuidoostkust van Engeland heeft plaats
gevonden. De slag moet de grootste ge
weest zijn, die sedert het begin van den
oorlog boven Britschen bodem gestre
den is.
„Ongeveer 100 Duitsche vligetuigen,
waaronder 55 Stuka's, namen er aan
deel. Een woedend afweervuur verwel-
.komde de Duitsche machines, doch hoe
wel de eerste twee Duitsche toestellen
door granaten van het luchtdoelgeschut
in stukken gescheurd werden, trokken
de Duitsche vliegers zich van het En
gelsche vuur in het geheel niets aan en
vlogen zij met ongelooflijke onbezorgd
heid door de rondom hen ontploffende
projectielen.
In bijna loodrechten duikvlucht vielen
telkens acht machines op hun doel aan
en bij het overgaan van duikvlucht in
horizontaalvlucht wierp elk toestel een
„salvo" van lichte en zware bommen
omlaag. Ontzettende explosies waren
het gevolg en de huizen schudden aan
de geheele zeezijde van de havenplaats
tot in hun grondvesten. Overal spron
gen vensters en in zee zag men groote
waterzuilen opspatten. Engelsche jacht
vliegtuigen vielen later de Duitsche ma
chines aan en boven zee werden de ge
vechten van machine tegen machine
verder uitgestreden.
Gisterochtend te elf uur heeft zich te
Gibraltar 'n geweldige ontploffing voor
gedaan, die op grooten afstand was te
hooren en zelfs de ruiten van alle hulzen
welke aan de grens bjj La Linea liggen,
deed springen.
Men kon waarnemen, dat de brand
weer gealarmeerd werd en dat zieken
wagens op de plaats van 't ongeluk aan
kwamen. Ofschoon van Engelsche zijde
beweerd wordt, dat alleen een bezine-
depot in de lucht gevlogen is, vërneemt
het D. N. B. van betrouwbare zijde te
La Linea, dat een munitie-opslagplaats
door onbekende oorzaak ontploft is. Vier
Engelsche soldaten zouden omgekomen,
talrijke gewond zijn.
Het Japansch-Amerikaansche incident
dat ontstaan is door de arrestatie van
16 Japansche geheime politieagenten en
hun mishandeling door Amerikaansche
mariniers, is bijgelegd.
De Amerikaansche bevelhebber te
Sjanghai heeft zijn leedwezen betuigd
over het gebeurde, dat onder de Japan
ners in alle deelen van China veel kwaad
bloed heeft gezet.
Dank zij de Japansche pogingen om
een verstoring der betrekkingen met
Amerika te vermijden, zijn 12 andere in
cidenten tusschen leden van de weer
macht der beide landen in Sjanghai en
andere steden van het bezette China
eveneens bijgelegd.
EEN FEL ARTIKEL IN DE POPOLO
D'ITALIA.
De Popoio d'Italia bevatte, naar Ste-
fani meldt, de volgende verklaring:
„Wij 1 zijn onverzoenlijke tegenstan
ders van de piëtisten. Daarom houden wij
het oog gevestigd op Frankrijk, dat
evenzeer als Engeland verantwoordelijk
is voor alles wat gebeurd is vóór en na
2 September, dat op sensationeele, radi
cale en definitieve wijze is verslagen en
dat dit mag niet vergeten worden
de rekening nog moet betalen.
De episode van een Fransch blad, dat
juist op den dag waarop de Italianen
Kassala bezetten, het bericht publiceert
dat de Engelsehen Harrar hebben be
zet, de tweede episode van den zender
Tunis, die in een uitzending in het Ara
bisch een toon van uiterste vijandig
heid aanslaat jegens Duitschland, ge
tuigt evenals zooveel andere feiten, van
een kwalijk onderdrukten haat jegens
ons en bevestigt ons in onze, overigens
zeer consequente houding van volstrek
te, onwrikbare en onverzoenlijke ontoe
geeflijkheid. Frankrijk, dat wij her
halen het zijn rekening nog niet heeft
vereffend, wekt bij ons geen ontroering,
wat ook zijn elkaar opvolgende chefs
zeggen of doen, zijn chefs, die allen
mannen zyn, die ons hebben gehaat en
ons blijven haten, zoozeer, dat zij nog
een kleine hoop voeden omtrent den
afloop van den oorlog, dien de spil-
mogendheden blijven voeren tegen Groot-
Britannië.
Maar het betreft hier een kleine hoop,
die evenals de vroegere groote verwach
tingen gebroken zal worden. Misschien
zal Frankrijk dan de overtuiging krij
gen, dat zijn tijdperk voor altijd ten
einde is."
Van de 1200 Fransche soldaten, die
zich aan boord van bet tot zinken ge
brachte Fransche s.s. „Meknes" bevon
den, worden er 300 vermist. 1900 man
zijn in Engeland geland.
De mogelijkhei dbestaat, dat nog en
kele reddingsbooten met overlevenden
van de Meknes op weg zijn naar de
Fransche kust, zoodat het verliescijfer
mogelijk nog lager zal worden. De op
varenden waren in hoofdzaak Fransche
soldaten, die by Narvik gestreden had
den of deel uitmaakten van het Fran-
