Concentratie en Fusie.
Engeland en Canada wijzen het
vredesaanbod van Hitler van
de hand.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
ogramma
EERSTE BLAD
Orgaan voor politieke
samenwerking.
Welke bonnen?
Buitenland
DINSDAG 23 JULI 1940
54e JAARGANG - No. 245
BI] contract belangrljkë korting
Qroote hitte in Amerika.
ma.soogst loopt gevaar.
aardappelziekte.
Drie stroomingen in Engeland
Britsche torpedojager gezonken.
De Britsche bomaanvallen op
Duitschland verveelvuldigd.
Klerken 4156, Eier-
>ubb. Eeierkrieken 33
ersen 35, Blanche 38.
re Morellen 1418,
Roode Bessen 10
811, Kruisbessen 8
men 1421, Okkela-
oenpr. 1215, Tolle-
Eng. Krozen 11—16,
alles per kg.
Juli 1940. Groote vei-
m 10, Dubb. Pr. boo-
0, Zure Kroetappelen
kg.
Klerken 5163, Eier-
Dubb. Eierkrieken 42
sn 17, Zwarte Blanche
n 1523, Spaansche
bozen 3865, Roode
Witte Bessen 810,
Oranjepruimen 13
13, Citroenpruimen 12
912, Princeprui-
Krozen 1025, Early
Druiven 6567, Ma-
arly Vict. 614, Per-
de Astrakan 12, Jan-
Zomerlouwtjes 59,
Dubb. Pr. boonen. z.
Boonen 56, Doperw-
Tomaten 12—25, Aard-
ugurken 615, Kom-
Bloemkool 49, Bos-
en 34, Uien 46,
Amdijvie 2.40, Perziken
fton 3.606.70, Kas
lingsvereen. „De Een-
elveiling van 19 Juli.
:en 3, gewone 44.05,
riel 1.111.55, Eigen-
onken 4, gewone 4.42
n 3.80, Eigenheimers
ïwone 4.615, drielin-
r 100 kg.
V'
23 Juli 1940.
1414.4 M. NCRV-Uitz.
8,10 Schriftl., medit.
(gram.). 8,45 Gram.
gram. 10.3011,15
12,15 Gram. 12,45 Ber.
sterd. Salonorkest en
3,00 Vrouwenhalfuur.
Chr. liederen (gram.)
4,45 Gram. 5,15 Ber.
-orkest. 6.30 VPRO
ram. 7,00 Vragen van
,20 Ber. 7,30 Repor-
NP. 8,15 Gram. 8,30
eest in een gezond
8,50 Orgelconcert en
orkest. 10,00 Gram.,
5—10,30 Ber. ANP en
575 M. KRO-Uitz.
ih. 7,15 Ber. Eng. 7,30
dag. 8,00 Ber. ANP.
-9,45 Ber. Vlaamseh,
Eng. 11,30—11,45
12,00 John Kristel en
12,30—12,45 Ber.
1,00 Ber. ANP. 1,45
Duitsch). 2,15 Rococo-
2,45 Musiquette en so-
Ing. 3,30 Gram. 5,00
Ber. ANP. 5,30 KRO-
ist. 6,15 Ber. Eng. 6,30
ische lezing. 7,00 Vra-
(ANP). 7,20 „Bak-
-aaggesprek. 7.35 KRO-
ïer. Duitsch. 8,15 Ber.
;r. Eng. 8,45 Ber.
Gram. 9,15—9,30 Ber.
iten den dag. 9,45 Ber.
Ber. Duitsch. 10,15
10,30—10,45, 11,15—
-0,30 Ber. Eng. 1,00—
imsch. 1,15—1,30 Ber.
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Qlststroat 34 en
Noordweg 155.
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
Abonnementsprijs f2,60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
ingezonden mededeelingen <0 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
#0.70 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Wat nu te doen?
Dit is een vraag, welke velen, die het
wel meenen met de toekomst van land
en volk bezig houdt.
W(j leven op dit oogenblik in een
merkwaardige positie.
Nederland is bezet door de Duitsche
macht, die deswege over verstrekkende
bevoegdheden beschikt.
De bezwaren, die hieruit noodwendig
voortvloeien ook al is de bezettende
macht met de beste bedoelingen bezield
worden grooter, nu door het uitwij
ken van de wettige regeering naar En
geland, het natuurlijke orgaan voor sa
menwerking ontbreekt.
En de zaak is nóg ingewikkelder ge
worden, nu aan den opperbevelhebber,
generaal Winkelman, die door de regee
ring als haar vertegenwoordiger was aan
gewezen, door de bezettende macht het
vertrouwen is ontzegd.
En nu zijn er wel de secretarissen-ge
neraal, maar zij hebben geen regee-
ringsbevoegdheid.
Het is zooals het „Vaderland" op
merkte:
„Voor de toepassing der oude wetten
en voor iedere bepaalde taak van weder
opbouw zijn die ten volle bevoegd. Het
zijn knappe manneneen paar onder hen
behooren tot de allerbeste soort der Ne
derlandsche bestuurders. Er is echter
nog iets méér noodig dan besturen.
Er dient een instantie te komen, die
leiding geeft aan het volk in over
leg met de bezettende overheid en het
tevens vertegenwoordigt tegenover die
overheid. Een instantie, gevormd door
mannen, die het vertrouwen
hebben van den bezetter
en tevens het vertrouwen
van het volk. Vooral: door man
nen, die bereid zijn den zwaren last der
verantwoordelijkheid op zich te nemen.
Ons volk is verstandig genoeg om in
te zien, dat het thans noodig is in aller
lei dingen ja eigenlijk in alle din
gen samen te werken met de Duitsche
overheid. Het nationale levensinstinct
zelf eischt die samenwerking. Conse
quente weigering zou slechts den dood
beteekenen. Het dilemma mag dan ook
niet heeten: samenwerking of geen sa
menwerking. De keuze, de beslissende
keuze moet gedaan worden tusschen een
centraal georganiseerde, goed geleide
samenwerking of een verbrokkelde en in-
cidenteele.
Wij kunnen ons niet aan de samen
werking onttrekkenhet komt er slechts
op aan, hoe deze georganiseerd wordt.
Bij een voortgezette incidenteele samen
werking zullen wij steeds meer object
worden van de politiek der andere par
ty. Subject kunnen wij slechts zijn, als
wij een politiek centrum vormen voor de
bestuurlijke samenwerking.
Men zegge nietwij wenschen nu geen
politiek, wy willen alleen maar het be
stuur laten voortgaan. Die scherpe schei
ding tusschen politiek en bestuur is in
den modernen staat niet vol te houden.
Juist omdat de bezettende overheid ge
dwongen is door de omstandigheden
gedwongen is! via het bestuur ook
aan politiek te doen, is het zoo dringend
n°odig, dat het Nederlandsche volk ook
een orgaan heeft voor de politieke sa
menwerking."
Hierby komt nog iets anders.
Er komt, vroeger of later, een oogen-
ohk, wanneer door Duitschland en Ne
derland over het sluiten van den vrede
moet worden onderhandeld.
En dat kan alleen met een wettige Ne
derlandsche regeering.
Het gaat bij dergelijke onderhandelin
gen niet alleen over het heden, maar ook
en vooral over de toekomst,
rtat aar?m zal het nu vooral noodig zijn,
j T?r.is een regeeringscollege, dat door
j U1tsche overheid wordt erkend, en
rae'- gezag kan handelen, omdat het
unt op en het vertrouwen heeft van
rtOvi°Ve,gr00te meerderheid van het Ne-
derlandsche volk.
in het middelpunt dei
issen in de Middelland
htige palmboomen ee
pW-YORK. Sedert zes dagen
te hitt lrir5e Sereen. Staten een groo-
He temperatuur schommelt
ziin oon 6 90 en 100 Sr- F. Tot dusver
hjttp menschen bevangen door de
er 11 leven gekomen, terwijl
Tn J baden zijn verdronken,
de m!emge ®taten in het Westen loopt
soogst door de droogte gevaar.
tttaisbeurs 8 to 2 rn, dientenSevolge °P de
rs te Chicago sterk gestegen.
Met instemming nemen wij uit „De
Nederlander" het volgende artikel over:
Sinds korten tijd komt men overal den
wensch naar concentratie tegen.
Zulk een massa-verschijnsel noopt ech
ter tot voorzichtigheid; want het be
dreigt ons met meer dan één gevaar.
Zoo is de kans niet gering, dat als
gloednieuw wordt aangeprezen en be
groet wat reeds langen tijd bestond; zij
het in ietwat anderen vorm, ja dikwijls
in precies denzelfden vorm. Zoo kan de
aanduiding van hand tot hand gaan en
door den een na den ander worden ge
hanteerd, zonder dat men zich reken
schap geeft van hetgeen men bedoelt.
Zoo kan het ééne enkele woord gebruikt
worden ter aanduiding van meer dan
één begrip, zonder dat spreker of schrij
ver, hoorder of lezer er zich van bewust
is, dat men twee, drie begrippen door
elkaar mengt.
Het derde gevaar is het grootste. Een
vlotte frase en een inhoudlooze term zijn
zeker ongewenscht; doch indien de term
er aanleiding voor wordt, dat argeloos
een niet-bedoelde idee tevens wordt bin
nengehaald, dan is voorzichtigheid zeer
wel geboden.
Wat wil men met „concentratie?"
Dei zaak is vrij eenvoudig.
In ons rijk geschakeerde volksleven
treft men een aantal personen, groepen,
kringen, organisaties aan, die op het
zelfde of althans zeer verwante terrein
werkzaam zijn. Dit kan een groote winst
beduiden, omdat aldus velen van uit
eigen kijk, met eigen elan zich aan de
zelfde materie wijden. Maar het gevaar
is onmiskenbaar, dat aldus dubbel werk
gedaan wordt en dat niet de strevingen
zóó in elkander grijpen, dat verbrokke
ling vermeden wordt.
Hier biedt concentratie uitkomst. En
dat wel het is noodig, dit op te mer
ken reeds sinds vele jaren. Wij noe
men een voorbeeld, dat verhelderend
moge werken.
Sinds jaar en dag werkt een aantal
kringen in ons volk, elk van uit eigen
drijfveer en blik, aan radicale drankbe
strijding. Zij hebben één zelfde doel, doch
zij verschillen in methode, uitgangspunt,
diepste bezieling. Deze verscheidenheid
is een verrijking van de actie; gelijk
schakeling zou tot verarming leiden.
Maar dit beteekent niet, dat elk op
eigen gelegenheid werken moet zonder
contact met de overige. Integendeel.
Sipds vele jaren werken al de bedoelde
organisaties samen in de „Nationale
Commissie tegen het Alcoholisme". Zij
blijven volkomen zichzelf; van fusie, ge
lijkschakeling en dergelijke is geen
sprake; doch er is arbeid genoeg, die
gezamenlijk geschieden kan en geschiedt
Men denke aan het contact met de over
heid, aan de drankwetgeving, om slechts
deze twee onderwerpen te noemen.
Bedoelt men nu met den drang naar
concentratie, dat iets soortgelijks op een
aantal terreinen tot stand zal komen,
dan zien wij daarin allerlei voordeel en
geen enkel bezwaar. Mits
Er moet inderdaad van een „mits" ge
sproken worden; zelfs van meer dan één.
Daar is al dadelijk de voorwaarde, dat
men over dit streven niet spreekt als
over iets nieuws. Het dateert niet van
15 Mei 1940.
Een andere zijde van dezelfde zaak is,
dat het streven goed Neder-
landsch zij en anders niet.
Dat de bezettende autoriteit er prijs
op stelt, voor de onderscheiden gebieden
een concentratie aan te treffen, waar
door zij niet met tien, twintig adressen
over dezelfde materie behoeft te brief-
wisselen, achten wij volkomen natuur
lijk. Laat met kracht aan zulke concen
traties voor zooveel nog noodig ge
werkt worden. Economie, jeugd, sociale
beweging, philanthropic en zooveel meer
komen hier in aanmerking.
Doch hier moeten dan Nederlanders
werken om het belang van de zaak; po
gingen door de bezettende overheid of
van harentwege moeten volstrekt over
bodig zijn. Gelyk bekend laat die over
heid deze concentratiepogingen ook aan
de Nederlanders zelf over.
Het streven moet bovendien uitgaan
van de Nederlandsche organisa
ties, niet van de Nederlandsche over
heidsinstanties. Het is een gezond Ne-
derlandsch beginsel, dat de maatschap
pelijke organen het maatschappelijke le
ven ordenen, niet de overheid. Het laat
ste is principieel fout en ook practisch
overbodig.
De voornaamste voorwaarde voor een
concentratie hebben wij intusschen met
dit een en ander nog niet genoemd.
Zij is dezede zoogenaamde
concentratie mag niet in
werkelijkheid fusie beoo
gen. Fusie, dat is het omvormen van
een aantal kringen in één kring, die dan
wel eenheid brengen zou, maar die ons
zou berooven van het karakteristieke,
dat de bestaande kringen kenmerkt. Met
name denken wy hier aan het g e e s t e-
De eerste treinen met Nederlandsche kinderen naar de Ostmark zijn Zaterdag
en Zondag vertrokken. De Rijkscommissaris Dr Seiss Inquart was by het ver
trek aanwezig.
Brood: Bons 71 tot en met 80
(broodbonboekje) geldig van 22 t/m. 28
Juli, rechtgevende op totaal 2000 gram
brood of 2500 gram roggebrood.
Thee of koffie: Bon 85 (alge
meen distributieboekje). Geldig tot en
met 2 Augustus, recht gevende op x/2
pond koffie of Vfe ons thee.
Bloem of bakmeel: Bon 90
(algemeen distributieboekje). Geldig tot
en met 9 Aug., recht gevende op 2% ons
tarwebloem, tarwemeel, boekweitmeel,
roggebloem, roggemeel of zelfrijzend
bakmeel.
Bon 75 blijft voor dezelfde hoeveel
heid nog geldig tot en met 26 Juli.
Suiker: Bon 80 (algemeen distribu
tieboekje). Geldig tot en met 25 Juli,
recht gevende op één kg suiker.
Petroleum: Petroleum „Periode
3", voor hen, die over geen andere kook
gelegenheid beschikken, dan met petro
leum. Geldig van 15 Juli tot en met 11
Augustus, recht gevende op 2 liter pe
troleum.
„Bon „Periode 4" Is ongeldig ver
klaard.
Boter of margarine of
vet: Bon 67 en 68 (algemeen distribu
tieboekje). Geldig van 15 tot en met 28
Juli, elk recht gevend op pond boter
of margarine of vet.
Grutterswaren: Bon 95 (al
gemeen distributieboekje). Geldig van
22 Juli tot en met 11 Augustus, elk recht
gevende op een pond ryst of rijst-
meel.
Bon 100 (algemeen distributieboekje).
Geldig van 22 Juli tot en met 11 Aug.,
elk recht gevende op een pond haver
mout, havervlokken, gort of grutten.
Bon 105 (algemeen distributieboekje).
Geldig van 22 Juli tot en met 11 Sept.
elk recht gevende op 1 ons maizena,
griesmeel of puddingpoeder.
Bon 110 (algemeen distributieboekje).
Geldig van 22 Juli tot en met 11 Sept.
elk recht gevende op 1 ons maccaroni,
vermicelli of spaghetti.
1 y k karakter, aan den godsdien
st i g e n grondslag. Deze immers moe
ten onverkort worden bewaard.
Een federatie van autonoom gebleven
kringen, ieder met eigen geestelijk stem
pel; zulks om formeele en administratie
ve voordeelen te verkrijgenin orde.
Maar wy willen onze christelyke
jeugdorganisatie, onzen
christelyk-socia'len arbeid,
onze Christel yk-philanthro-
p i s c h e werkzaamheid en zooveel
meer onverkort en onvermengd bewa
ren. Wij gelooven niet, dat de Duitsche
autoriteit voor ons gebied iets anders
wenscht; wy verkiezen niet, dat de Ne
derlandsche autoriteit in andere richting
zou sturen.
Jaren lang heeft een onbeteekenend
kringetje van personen of organen, die
het gewicht van de geestelijke waarden
voor ons gansche volksleven niet ken
nen, zich druk gemaakt over „schotjes
geest" en „sectarisme". Dit moet niet
thans de mogelijkheid ontvangen, in de
verwarring der strevingen door. te zet
ten, wat het tot heden nimmer bereiken
kon.
Natuurlijk is hiermede geenszins ge
zegd, dat alle bestaande confessioneele
versplintering moet blyven voortbestaan
Er zjyn splitsingen, die door geen enkel
werkelijk beginsel worden geboden en
die dus een verzwakking beduiden van
het geestelijk beginsel, dat men juist te
versterken zocht.
In eigen kring moet hier worden ge
speurd en getuurdeenheid van wat niet
moet gespleten blyven, dient met alle
kracht te worden nagestreefd. Hier is
inderdaad allerlei te doen. Doch wij zeg
gen: in eigen kring! Niet de overheid,
noch de buitenstaanders hebben hier een
taak, doch de eigen leden. Er is naar
ons oordeel geen bezwaar tegen, zoo men
intusschen zegt, dat de tijd, dien'wij be
leven, de interne eenheidspogingen, die
altijd noodig waren, sterker dan ooit
vereischt doen zijn.
Geen fusie, maar veree-
niging van wat by een hoort,
coneentrat i-e dit schijnt ons
thans het aangewezen richtsnoer.
In het etmaal van 's avonds 21 Juli
's avonds 22 Juli is in het midden van
het land de weersgesteldheid critiek
geweest voor het optreden van aard
appelziekte.
NEW YORK, (D. N. B.) De Canadee-
sche minister-presidertt Mackenzie King
heeft, naar uit Ottawa wordt gemeld,
Maandag voor het Canadeesohe parle
ment verklaard, dat Canada het vredes
aanbod van Hitier met dezelfde vastbe
radenheid van de hand wijst, als lord
Halifax in naam van Engeland heeft ge
daan,
LONDEN. (D. N. B.) De eerste Ca-
nadeesche minister Mackenzie King
heeft voor het Canadeesche parlement
verklaard, dat Canada schouder aan
schouder zal staan met. de mannen en
vrouwen van Groot Brittannië in de ver
dediging van do sociale rechtvaardigheid
en vrijheid.
Volgens Stefan! is er niet aan te twij
felen, dat te Londen achter de parlemen
taire schermen een groote politieke slag
tusschen drie stroomingen wordt gele
verd.
De eene strooming, die niet op de rede
van Hitier wil antwoorden, wordt door
Churchill gepersonifieerd. Een andere
strooming, die naar het getal de sterk
ste is, staat gunstig tegenover 'een in-
formeeren bij de spilmogendheden naar
de vredesvoorwaarden. De derde stroo
ming, die van het volk uitgaat, wenscht
een einde van den oorlog.
OMROEPER VAN DE B. B. C. ZEGT:
„WIJ WIJZEN UW BEROEP VAN
DE HAND!"
Tydens een radio-uitzending in de
Duitsche taal over Hitiers vredesaanbod
heeft de omroeper van de B. B. C. o.m.
verklaard:
„Wij wijzen uw beroep van de hand.
Ons motief is onze nationale kracht,
onze, eergevoelen®, ons rechtvaardig
heidsgevoel en ons ve ran two ordelij k-
heidsbewustzijn tegenover de wereld".
DE TAAK DER GEESTELIJKEN BIJ
LUCHTAANVALLEN.
(D. N. B.) Naar uit een bericht van
de Times blijkt, moeten geestelijken met
stalen helm in Engeland „paniek en
schrik by Duitsche luchtaanvallen" voor
komen. De bisschop van Bristol heeft in
een boodschap aan de onder hem staande
geestelijkheid verklaard, dat het tot de
taak van een zielzorger behoort bij een
luchtaanval een bezoek aan de schuil
kelders te brengen en, degenen, die daar
een toevlucht gezocht hebben, moed in
te spreken. i j
Op straat moeten de geestelijken den
officieelen armband der luchtbescher
ming dragen en bovendien met stalen
helm uitgerust zijn. Zy moeten met de
politie samenwerken en hun parochianen
aanmanen, by „onvoorziene gebeurtenis
sen" niet uit huis te vluchten en zich niet
in paniekstemming te laten brengen.
LUCHTAANVAL OP EEN HAVEN IN
ZUID-ENGELAND.
Zondag verschenen boven een haven
in Zuid-Engeland plotseling Duitsche
bommenwerpers. Er werden 17 vliegtui
gen geteld, die talryke bommen lieten
vallen.
De Britsche admiraliteit deelt mede:
De secretaris van de Admiraliteit moet
tot zijn leedwezen mededeelen, dat de
torpedojager „Brazen" is gezonken. Het
schip werd door vijandelijke luchtstrijd
krachten beschadigd en zonk, toen men
het naar het dok wilde sleepen. Men-
schenlevens zijn, niet te betreuren.
De jager werd in 1930 gebouwd, had
een waterverplaatsing van 1360 ton en
een bemanning van 138 koppen.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Berlijn
Uit een zorgvuldige registratie van de
vijandelijke luchtbombardementen van
den laatsten tyd blijkt, dat de Britsche
luchtmacht haar aanvallen op niet-mili-
taire doelen sedert Vrijdag, den dag van
de rede van den Führer, verveelvoudigd
heeft. Groot was het aantal'geworpen
bommen en daarmede in geen verhou-
