Oistributie van petroleum.
Bestrijding van de Werkloosheid
Van het Oorlogsfront
Oproep van den Führer tot bet
Duitsche volk.
Hoe het nieuwe Mi
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
q er uit zal zien.
WOENSDAG 5 JUNI 1940
54e JAARGANG - No. 204
Pensioenaanspraken nabestaanden
gesneuvelde militairen.
Het bedrijfsleven moet zoo
goed mogelijk
functioneeren.
Betaal daarom uw leveranciers.
Buitenland
Duinkerken nu in Duitsche
handen.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Jljknntoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. FANOY, tijdelijk Korte Delft 1 en
Noordweg 155.
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2410 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers Scent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelmgen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdag»
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
De „Nederlander" toont zich verheugd
over de mededeeling, dat van den Rijks
minister en met hem samenwerkende in
stanties maatregelen te wachten zijn om
te komen tot opheffing der werkloos
heid in Nederland en in het kader van
den wederopbouw en de gezondmaking
van ons land, tot verheffing van het
sociale peil der Nederlandsche bevol
king, met name ook van de arbeiders
klasse.
„Wy verheugen ons er over, dat hier
een vraagstuk wordt aangepakt, waar
van de oplossing hier te lande reeds ja
renlang de geesten bezig hield en waar
voor in de verstreken jaren reeds tal van
maatregelen zijn genomen. Maatregelen
die reeds hebben geleid de laatste
voor den oorlog gepubliceerde cijfers be-
wyzen het tot aanzienlijke resultaten,
zonder dat nochtans een volledige over
winning kon worden behaald.
Daarom is het goed, dat thans zal
worden voortgebouwd, waarbij uiteraard
een dankbaar gebruik zal kunnen worden
gemaakt van de ervaringen, die in
Duitschland zyn verworven by de be
strijding der werkloosheid.
Was een krachtige verdere aantasting
van het werkloosheidskwaad in Neder
land dus op zich^elve al in alle opzichten
gewenscht, onder de nieuw geschapen
omstandigheden is zij dubbel noodzake
lijk.
Ons economisch leven immers heeft in
een zeer kort tijdsbestek zoovele en zoo
hevige schokken te doorstaan gehad en
nog te: doorstaan, dat het gevaar van
sterk toenemende werkloosheid zeer
groot is indien niet krachtig wordt in
gegrepen.
Wij hebben ons in enkele dagen econo
misch volkomen moeten omschakelen.
De bezetting van ons grondgebied heeft
de Engelsche blokkade zich tot Neder
land doen uitbreiden, hetgeen tevens het
gevolg had de afsnijding van het ver
keer met Indië.
Aan den anderen kant hebben wij door
een en ander het uitzicht verkregen op
een aanzienlijk grooter handelsverkeer
met de door Duitschland gecontroleerde
en met de normaal met Duitschland ver-
keerende landen.
Een volkomen omschakeling van ons
economisch leven is dus in enkele dagen
tyds een eisch van dringende noodzake
lijkheid geworden. Wij zullen voor den
verderen duur van den oorlog econo
misch den blik niet meer naar alle zijden
doch uitsluitend Oostwaarts hebben te
richten.
Deze omschakeling zal snel en toch
zoo rustig mogelijk moeten verloopen,
wil zij niet tot verwarring van het eco
nomisch leven en daarmee tot vergroo
ting van de werkloosheid leiden.
Maatregelen, door de bevoegde over-
ter bereiking van dit doel genomen,
hebben kunnen wij wel zeggen bij
voorbaat onze instemming.
Ons volk zal zich, daarvan zijn wij ze
ker, opofferingen willen getroosten, als
maar bereikt wordt niet alleen een te-
gengaan van de vergrootinig der
werkloosheid, maar een terugdringing
van de bestaande werkloosheid".
Het hier gestelde doel verdient on
getwijfeld toejuiching.
En wij zijn het met de „Nederlander"
ee?^c voor dit doel gevraagde
offers, teneinde aan a 11 e n, die tot
de gemeenschap behooren, een normaal
bestaan, dat isarbeid te verschaf
fen, met vreugde gebracht kunnen wor
den.
Overigens zouden wij ons gaarne wat
minder positief uitspreken, door uiting
te geven aan de hoop, dat de ter berei
king van dit doel te nemen maatregelen
va*1 aard zullen zijn, dat daarmee
volledige instemming kan worden ge
tuigd.
Ingevolge de bestaande bepalingen be
staat recht op pensioen voor de wedu
wen en weezen van de in den strijd om
net leven gekomen gehuwde militairen
van zee- en landmacht. Zoodanig recht
bestaat mede voor de ouders of bij ont
stentenis van dezen de grootouders,
eventueel voor elk ouderloos kleinkind
en voor de schoonouders van gesneuvel-
e militairen, voor zoover de overledene
nn kostwinner of mede-kostwinner was.
Zij, die meenen aanspraak op pensioen,
s vorenbedoeld, te kunnen doen gelden,
gelieven zich met een ongezegelde aan
vrage te wenden tot de 3e afdeeling B.
v<rn het departement van defensie, Hee
ngracht no. 38 a, te 's-Gravenhage.
Reeds enkele weken lang wordt er door
allerlei autoriteiten krachtig op aange
drongen het bedrijfsleven, waar dit
maar even kan, zoo goed mogelijk te
doen functioneeren.
Wij hebben daarom eens bij enkele be
drijven geïnformeerd, hoe het met de
betalingen staat en zijn helaas tot de
conclusie moeten komen, dat hierbij wel
het een en ander hapert.
Er worden b.v. maar weinig rekeningen
van ambachtslieden voldaan. Deze men-
schen beschikken daardoor over te wei
nig geldmiddelen, zoodat het gevaar be
staat, dat een deel van het bedrijfsle
ven verstart.
Op onze vraag of hier onmacht of
onwil in het spel is, kregen wij ten
antwoord, dat er zeker gevallen zijn,
waarin men, omdat men maar over een
beperkt deel van zijn tegoed kan be
schikken, nog niet of niet geheel aan zijn
verplichtingen kan voldoen.
Maar wij hoorden ook andere dingen.
Er zijn particulieren, die correct hun
leveranciers betalen. Maar er zyn er
ook, die niets van zich laten hooren,
hoewel zy' toch indien noodig elke week
van de Rykspostspaarbank, hun giro
rekening, enz. een zeker bedrag kunnen
losmaken.
Men vertelde ons zelfs, dat er per
sonen zijn, die tegen contante betaling
verkoopen en dus over geldmiddelen be
schikken, maar den ambachtsman op
zijn geld laten wachten.
Indien dit werkelijk het geval is
wy geven deze klachten uit het bedrijfs
leven gaarne door dan past hier een
woord van scherpe afkeuring.
Laten wij toch allen meehelpen om in
deze buitengewone tyden het econo
misch leven op gang te houden.
De laatste weken hebben helaas hier
en daar verschynselen doen zien, waar
over wij ons di§p hebben te schamen.
Dat nu toch betere dingen naar vo
ren komen!
Laten wij vóór alles zoo spoedig
m o g e 1 ij k onze schulden betalen.
Wij zijn dat verplicht en wij helpen an
deren, ja de geheele samenleving.
Twee liter voor veertien dagen.
Het departement van handel, nijver
heid en scheepvaart maakt bekend:
Ter voorbereiding van een eventueele
distributie van petroleum zijn reeds
eenige maanden geleden petroleumdistri-
butiekaarten aan de gebruikers uitge
reikt.
Het is tengevolge van de gewijzigde
omstandigheden noodzakelijk gebleken de
op het punt der petroleumdistributie ge
troffen maatregelen ten deele te doen
vervallen, hetgeen medebrengt, dat de
reeds uitgereikte petroleumdistributie-
kaarten geheel waardeloos zijn en do pe-
troleumverkoopers daarop dus geen pe
troleum mogen afleveren.
Thans is een nieuwe distributierege
ling ten aanzien van petroleum gotroi'len.
Voorop zij gesteld, dat de voor distribu
tie beschikbare hoeveelheid petroleum
zeer gering is, zoodat de uiterste zuinig
heid dient te worden betracht.
In verband hiermede is het verbruik
van petroleum in het huishouden uit
sluitend toegestaan voor
kookdoeleinden en zulks slechts
indien niet beschikt wordt over een in
stallatie om zonder behulp van petro
leum te koken. Zij, in wier woning bijv.
een op gas en/of electriciteit aangeslo
ten kookinstallatie aanwezig is, zullen
zich dus geen petroleum meer kunnen
verschaffen.
Petroleum voor verlichtings- of ver
warmingsdoeleinden te gebruiken is ver
boden.
Indien men petroleum voor kookdoel
einden noodig heeft, kan men zich met
ingang van een door den distributie-
dienst bekend te maken datum ter ver
krijging van voor dit doel uit te reiken
zegels wenden tot den plaatselijken dis-
tributiedienst. Voorloopig zullen deze ze
gels elk gedurende een tijdvak van veer
tien dagen recht geven op het koopen
van twee liter petroleum. De zegels moe
ten bij het koopen der petroleum aan
den kleinhandelaar worden afgegeven.
Bij wijze van overgangsmaatregel ls
tot en met 15 Juni a.s. het koopen en
afleveren van petroleum uitsluitend voor
kookdoeleinden en bedrijfsdoeleinden toe
gestaan zonder inlevering van zegels en
bestelbonnen, met dien versjtamde, dat
elke overmatige voorraadvorming ten
strengste verboden is. Na genoemden da
tum is inlevering van zegels of bestel
bonnen vereischt.
Voor handelaren geldt als overgangs
maatregel, dat tot en met 22 Juni a.s.
petroleum door hen mag worden gekocht
en aan hen mag worden afgeleverd zon
der inlevering van toewijzingen. Na dien
datum is inlevering van toewijzingen ver
eischt.
Tenslotte wordt er op gewezen, dat de
regeling niet van toepassing is op mili
taire autoriteiten en Instanties, Duitsche
militaire attaché's, leden van het Duit
sche gezantschap en van Duitsche con
sulaten.
In een in de dagbladen te plaatsen
„officieele publicatie" wordt vastgelegd
de wijze waarop de kleinhandelaren de
zegels dienen te behandelen. Tevens is
daarin vermeld in hoeverre en op welke
wijze zij, die petroleum voor bedrijfs
doeleinden gebruiken, voor toewijzingen
in aanmerking kunnen komen.
DUITSCH LEGERBERICHT.
Het D. N. B. meldt uit het groote
Duitsche hoofdkwartier d.d. 4 Juni:
De strijd om Duinkerken loopt op zijn
einde. Onze troepen zijn de stad binnen
gedrongen en hebben den zich heftig ver-
werenden vijand het fort Louis ont
nomen.
Met de troepen in de huizen, die tot
taak hadden de vlucht der Engelsche
soldaten naar de schepen te dekken,
wordt nog gestreden.
Het luchtwapen heeft op 3 Juni met
een sterke macht de bases der Fransche
luchtmacht om Parijs, op verrassende
wijze aangevallen. Het is gelukt de vij
andelijke luchtverdediging uit te scha
kelen en op doeltreffende wijze aanvallen
te ondernemen op luchthavens en instal
laties van het Fransche luchtwapen. Er
werden tal van branden en ontploffin
gen waargenomen.
In den luchtstrijd zijn 104 vliegtuigen
neergehaald. In hangars en op den grond
zijn drie- tot vierhonderd vliegtuigen
vernield. Het luchtdoelgeschut heeft 21
vliegtuigen naar beneden gehaald. Te
genover deze buitengewone successen
worden slechts negen eigen vliegtuigen
vermist.
In den nacht van 3 op 4 Juni heeft de
vijand zijn bomaanvallen in Neder
land, W. en Z.-W. Duitschland voort
gezet. De successen waren evenzoo ge
ring als tot nu toe steeds het geval was.
Het gelukte bij Rotterdam en in W.-
Duitschland een vliegtuig door lucht
doelgeschut en 2 anderen door nachtja
gers te vernielen.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gisteravond bekend:
De vesting Duinkerken is na zwaren
strijd genomen. Veertigduizend gevan
genen en een onoverzienbare buit vielen
in onze handen. Daarmee is de geheele
Belgische en Fransche kanaalkust tot
aan de monding van de Somme geheel
door Duitsche troepen bezet.
DE TOESTAND TE DUINKERKEN.
D.N.B. De eerste Duitsche troepen,
die de vesting Duinkerken veroverd
hebben, aanschouwden een beeld van
volslagen vertwijfeling en van een ver
dwijnen van elke militaire orde. Naar
gemeld wordt, heersehen in de stad chao
tische toestanden. Overal in de straten
en in de havens ziet men de teekenen
van de plotselinge en overhaaste vlucht
der Engelsche en Fransche troepen, die
nog naar Duinkerken konden ontkomen.
De gevangenen maken een volledig apa-
thischen indruk. De resten van de En
gelsche en Fransche keurtroepen, in hun
gescheurde uniformen en zonder eenige
uitrusting bieden een jammerlijk schouw
spel.
De Führer heeft den volgenden op
roep tot het Duitsche volk gericht:
Aan het Duitsche volk!
De grootste slag van alle tijden werd
door onze soldaten zegevierend ten einde
gebracht.
In enkele weken tyds zyn meer dan
1.200.000 tegenstanders in onze gevan
genschap geraakt.
Nederland en België hebben gecapi
tuleerd. Het Britsch expeditieleger is
voor het grootste deel vernietigd. Voor
het andere deel gevangen genomen of
van het vaste land verdreven.
Drie Fransche legers hebben opgehou
den te bestaan.
Het gevaar voor een binnendringen
van de vyanden in het Ruhrgebied is
daarmede definitief voorby.
Duitsch volk, deze roemvolste daad
De „Prov. Zeeuwsche Crt." was in
da gelegenheid Jhr ir De Ranitz zyn
ideeën over hoe het toekomstige Mid
delburg er moet uitzien, te hooren uit
eenzetten.
Natuurlijk betreft het hier nog maar
zeer voorloopige ideeën.
Ontsierende aanbouwsels, steenen
„puisten" zullen niet meer worden toe
gestaan. De kleine leelijke huisjes byv.,
die tegen de Abdijkerk waren aange
bouwd en deze kerk practisch aan het
gezicht onttrokken, zyn weg en blijven
weg. Zoo zal er door de geheele stad
op gewerkt worden om het mooie extra
te laten uitkomen en het leelyke te doen
verdwijnen.
Middelburg zal nooit een groote stad
of een industriestad worden.
Daarom is het dan ook verantwoord
deze stad het laat-middeleeuwsche ka
rakter te hergeven, wat haar zoo ty
peerde.
Dit hoeft niet te leiden tot een na-
maak-arehitectuur, allerminst!
De stad is gebouwd om de Abdij heen.
Daarnaar moeten wij ons richten.
Wy moeten als het ware een geheel
eigen, een „Middelburgschen" stijl schep
pen, vasthoudend aan wat wij hebben
leeren waardeeren en daarbij gebruik
makend van onze moderne wetenschap
pelijke mogelijkheden.
De Markt wordt mooier dan zij ge
weest is. Wij allen weten, dat de Markt
maar één geheel gave mooie zijde be
zat, de zijde van het Stadhuis. Er wordt
op gewerkt om juist dien kant ook beter
te doen uitkomen: de Markt wordt, van
het Stadhuis af gerekend, langer. Zoo
zal men een beter uitzicht krijgen op
dit in binnen- en buitenland beroemde
bouwwerk, dat op zichzelf reeds tallooze
vreemdelingen trok. De weekmarkt komt
verder van het Stadhuis af te liggen,
zoodat het gezicht daarop niet meer be
lemmerd wordt door de kramen en ten
ten. De trottoirs worden zes meter
breed. Er zal zoodoende ruimte zyn voor
caféterrassen, waar men buiten kan zit
ten om het Stadhuis te bewonderen en
het gezellige marktgedoe te aanschou
wen. Zeker zal de nieuwe Markt meer
in overeenstemming zyn met de waar
digheid van het Stadhuis. Hiertoe zal
ook medewerken het feit, dat de bode
karren niet meer haast „op de stoep"
zullen staan.
Naast het Stadhuis komt meer ruim
te. Om het cachet te bewaren, komen
daar geen winkels meer, maar banken,
kantoren enz.
De Lange Burg wordt omgebogen en
zal voortaan uitkomen recht tegenover
de Lange Viele. Aan die zijde wordt een
„echt" winkelcentrum gecreëerd. De
Wal wordt geheel „gemoderniseerd".
De Lange Burg, de Wal, de Lange Delft
zullen winkelstraten worden, waar men
ook werkelijk kan winkelen. De Lange
Burg en de Lange Viele zullen een flin
ke verkeersader vormen dwars door
Middelburg. De Lange Burg zal daar
voor een breedte krijgen van 15 meter.
Op de Oude Groenmarkt komt een
mooi plantsoen, dat de Abdijgebouwen
geheel vrij laat, zooals dit met alle
mooie bouwwerken in de binnenstad de
bedoeling is. Vandaar, dat ook de St.-
Pieterstraat niet in haar vroegeren
vorm terugkeert. Eén zijde zal goeddeels
vervangen worden door plantsoen, zoo
dat de Abdij ook aan dezen kant vry
komt te staan.
De straatwanden om het Abdijcomplex
heen zullen geheel bestaan uit woon
huizen om de rust daar ter plaatse te
handhaven.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
in de geschiedenis hebben de soldaten
met inzet van hun leven en hun ge
zondheid met ongekende inspanning en
bloedigen strijd verricht.
Ik beveel daarom van heden af in
geheel Duitschland voor den duur van
acht dagen de vlag uit te steken.
Dit is bedoeld als een eerbetoon aan
onze soldaten.
Ik beveel verder, dat gedurende drie
dagen de klokken moeten luiden. Hun
klanken mogen zich vereenigen met de
gebeden, waarmede het Duitsche volk
z^n zonen van heden af weer zal ver
gezellen, want hedenmorgen zyn de
Duitsche divisies en luchteskaders op
nieuw aangetreden om den stryd voor
de vryheid en de toekomst van ons volk
voort te zetten.
Zoo is het dus mogeiyk, dat het komt
tot een verhuizing op groote schaal.
Wie woonde in een buurt, waar nu een
winkelcentrum geprojecteerd wordt, zal
zich elders in de stad moeten gaan ves
tigen. Wie een winkel had in een wyk,
die nu bestemd wordt voor niets dan
woningen, zal eveneens moeten uitkyken
naar een ander punt.
Maar men kan ervan verzekerd zijn
zoo zeide ir De Ranitz dat
ieder, die een winkel had, een winkel
terug krygt, en veelal op een gunstiger
punt. Er zal met ieders belangen reke
ning worden gehouden.
Zooals reeds is medegedeeld, ligt het
in het voornemen de Lange Burg te
verbreeden tot 15 meter. Deze straat zal
dan loopen over de Balans, verder langs
de Noordwest-zyde van de vroegere St.-
Joris, rechtdoor over het Molenwater
naar den Zuidsingel. Daar wordt de
Koepoort gepasseerd, waaromheen de
weg zich tijdelijk splitst, en tenslotte
komt daar ter plaatse de nog te ont
werpen nieuwe weg naar St.-Laurens.
De Noordweg heeft dan afgedaan als
verkeersweg, daar hy gaandeweg door
de lintbebouwing onbruikbaar was
geworden.
Tegenover de uitmonding van de Lan
ge Burg op de Markt ligt straks de
Lange Viele.
Deze loopt rechtdoor tot het Militair
Hospitaal. Daar komt een schuine door
braak door het Domburgsch Schuitvlot,
waartoe eenige huisjes naast het Hos
pitaal zullen moeten worden gesloopt.
De Lange Viele-Buitenbrug wordt iets
verlengd en op den Tramsingel komt
een nieuwe rechte aftakking naar Kou-
dekerke.
Zoo komt er een vlotte verbinding
tusschen Vlissingen en St.-Laurens via
een breeden verkeersader dwars door
Zeelands hoofdstad.
De Gravenstraat, deze nauwe, boch
tige en toch drukke straat, past niet
meer in onzen tyd. De Gravenstraat
wordt dan ook verbreed en iets om
gelegd, zoodat zy uitkomt recht op den
as van het Stadhuis, waardoor weer een
der vele gevaarlyke kruispunten ver-
dwynt.
Andere straten, welke verlegd wor
den, zyn de Oude en de Nieuwe Kerk
straat. De Oude Kerkstraat komt meer
naar den kant van de Lange Burg, ter-
wyl de Nieuwe Kerkstraat ongeveer op
de plaats van de Oude Kerkstraat komt.
De uitmonding ervan wordt echter ge
richt op den zijgevel van de Nieuwe Kerk
welke waarschijnlijk wordt herbouwd.
Zoo wordt er overal naar gestreefd
om alles, wat in onze stad nog aan moois
gespaard is gebleven, in zijn maximum
aan schoonheid naar voren te brengen.
De Lange Delft wordt ter plaatse van
de Provinciale Bibliotheek iets verbreed,
zoodat dit gebouw ook beter zal uit
komen.
Alles is natuurlyk nog plan. Alles ver
keert nog in het stadium van voorstel
len. Maar de betrokkenen hebben goe
den moed, dat de Regeeringscommissa-
ris voor den wederopbouw het werk hier
zal willen aanvatten in den geest en
volgens de richtlijnen, welke de plaat
selijk by uitstek bekende autoriteiten
hebben uitgestippeld.
Eerst komen nu noodwinkels en nood
woningen aan de beurt, en later pas het
plan, dat wy hierboven schetsten.
