De demobilisatie in Nederland.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Van het Oorlogsfront
Een tweede onderhoud met Grammens.
MAANDAG 3 JUNI 1940
54c JAARGANG - No. 202
Maak geen misbruik van de
benzinevergunning.
Op 10 Juni weer een
Spoorboekje?
De brandstoffenvoor-
ziening van ons land.
Zakenleven onmogelijk als
bepalingen haperen.
DE DEMOBILISATIE.
De gevaarlijke tocht
van een Middelburger.
„Het was geen heldendaad."
Het fietsende Nederland.
Het besluit van Koning Leopold.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, tijdelijk Korte Delft 1 en
Noordweg 155.
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
A&önneeientaprlja ISA0 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlisslngen f 0.20
Losse nummers B cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeefmgen 00 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.7B bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bi] contract belangrijke korting
EEN DAGORDER VAN HITLER.
Aan een voor den opperbevelhebber
van de Duitsche troepen in Nederland
bestemde dagorder van den Führer, ge
dateerd 1 Juni, wordt het volgende ont
leend.
Het Duitsche aanbod, Nederland in
bescherming te nemen tegen het bewe
zen voornemen der westelijke mogend
heden, Nederland tot opmarschbasis te
gen het Roergebied te maken is bij de
Nederlandsche regeering in verband met
haar geheime verstandhouding met de
Westelijke mogendheden op een welbe
wuste weigering gestuit. Zjj leverde
daarmede volk en land over aan de ver
schrikking van een oorlog, bracht ech
ter zichzelf buitenslands in veiligheid.
De Duitsche weermacht heeft in den
hierdoor noodzakelijk geworden strijd
met het Nederlandsche leger al het mo
gelijke gedaan om de bevolking en het
land te sparen. Dit standpunt van
Duitsche zijde kwam in hooge mate te
gemoet aan de houding zoowel van den
Nederlandschen militair alsook van de
Nederlandsche burgerbevolking.
Het was in overeenstemming met den
cultureelen en moreelen stand van het
met het Duitsche stamverwante Neder
landsche volk. De verantwoordelijke en
kelingen, die Duitsche valschermjagers
in gevangenissen geworpen, als misda
digers behandeld en daarna aan de En-
gelschen uitgeleverd hebben, zullen ter
verantwoording worden geroepen.
De Nederlandsche soldaat heeft ech
ter overal met open vizier en eerlijk ge
streden en onze gewonden en gevange
nen dienovereenkomstig goed behan
deld.
De burgerbevolking heeft niet aan
den strijd deelgenomen en zich tegen
over onze gewonden eveneens naar de
wetten der menschelijkheid gedragen.
Ik heb derhalve ook voor Nederland
besloten, toestemming tot vrijlating der
gevangen Nederlandsche soldaten te
verleenen.
De verordening geeft verder voor
deze vrijlating nadere richtlijnen aan.
OVERTREDING WORDT GESTRAFT.
Het departement van handel, nijver
heid en scheepvaart maakt bekend, dat
het den houders van vergunningen tot
het verbruiken van motorbrandstof ten
strengste verboden is hun
wagens voor genoegen en voor andere
particuliere doeleinden te gebruiken.
Het heeft zoowel den Duitschen als
den Nederlandschen autoriteiten teleur
gesteld, dat aan dezen regel niet ge
noegzaam de hand wordt gehouden.
Het spreekt van zelf, dat waar de
Duitsche en Nederlandsche autoriteiten
het mogelijke doen om den aanwezigen
voorraad motorbrandstof zoo oordeel
kundig mogelyk te verdeelen om het
oeconomische leven zooveel mogelijk te
steunen, alleen reeds om psychologische
redenen het ten zeerste af te keuren is,
dat de tot nu toe afgegeven vergunnin
gen blyken te worden misbruikt.
Deze vergunningen mogen slechts
worden gebruikt voor het doel waarvoor
zy zyn uitgereikt.
De namen van degenen, die zich aan
overtreding schuldig maken, zullen door
de politie worden genoteerd en zij zullen,
afgezien van verder vast te stellen straf
fen, in geen geval in het bezit van hun
vergunning worden gelaten.
Naar de „N. R. Crt." verneemt, is het
met uitgesloten, dat tegen 10 Juni de
verschijning van een spoorboekje tege
moet kan worden gezien.
Onmiddellijk na de capitulatie zijn bij
de spoorwegen alle handen aan den
ploeg geslagen, om binnen den kortst
mogelijken tijd tot een zoo normaal mo
gelijken treinenloop te kunnen komen.
Men ondervond daarbij alle medewer
king van de Duitsche autoriteiten, die
duidelijk inzagen, welk een groot aan
deel de Nederlandsche Spoorwegen in
het oeconomisch bestel van het land
hebben.
Het was dus een nationaal belang,
dat het spoorwegverkeer zich spoedig
herstelde en men heeft zich dan ook
nie^. .'a^en afschrikken door de vele
moeilijkheden, waarvoor de bedrijfslei
ding en technische staf zich plotseling
geplaatst zagen.
Met onverdroten ijver heeft men aan
den wederopbouw van het spoorwegver
keer gewerkt en reeds op 10 Mei ver
scheen de eerste beperkte dienstregeling
welke sindsdien vrijwel eiken dag ver
betering en uitbreiding heeft ondergaan.
Zoo heeft men bereikt, dat men bijna
overal weer kan komen, al bieden voor
al Limburg en Zeeland nog enkele
moeilijkheden en al moet men hier en
daar met overvaren en overstappen ge
noegen nemen.
Als men thans een dienstregeling van
de spoorwegen koopt krijgt men die van
16 Mei met de drie inmiddels versche
nen aanvullingen.
De spoorwegen zijn er zich van be
wust, dat deze vier bladen voor het pu
bliek een weinig overzichtelijk geheel
vormen, doch om technische redenen
zou het publiek zeker vier a vijf dagen
van een dienstregeling verstoken zijn
gebleven als men een en ander in een
duidelijker vorm had willen gieten.
Thans is men zoo ver, dat met kracht
aan de verschijning van een spoorboekje
gewerkt wordt met de dienstregeling,
zooals die op dat oogenblik van verschij
ning zal zyn, en die dan weer verschil
lende verbeteringen teweeg zal brengen.
Wy hoorden als mogelijke datum 10
Juni noemen.
LEVERING VAN KOLEN ZAL SPOE
DIG MOGELIJK ZIJN.
De directies van de steenkolenmijnen
in Limburg berichten ons, dat zij hopen
zeer spoedig in staat te zijn de levering
van haar producten in het geheele land
te hervatten, zjj het voorshands op be
perkte schaal.
Alles hangt af van het herstel der
transportwegen te water en te land,
waaraan met inspanning van alle krach
ten gewerkt wordt. Dit werk heeft een
gunstig verloop, en vermoedelijk zal
men daarmede eerder gereed zijn dan
aanvankelijk werd aangenomen.
De mijnen zelf zijn alleintact en in
bedrijf. De geproduceerde kolen wor
den op voorraad genomen en kunnen
onmiddellijk verzonden worden, zoodra
transport mogelijk is.
KLACHT VAN EEN KAMER VAN
KOOPHANDEL.
De Kamer van Koophandel voor Arn
hem en omstreken betoogt in een schrij
ven aan den Commissaris der Koningin
in Gelderland, dat een der meest ge
wichtige factoren, om het handels- en
.industrieele leven normaal op gang te
houden, is gelegen in een algemeen gel
dende vlotte afdoening van financieele
verplichtingen. Op dit oogenblik laat
deze nog veel en, dikwijls geheel onnoo-
dig, te wenschen over. Daarom dringt
de Kamer er op aan, dat de noodige
maatregelen getroffen zullen worden.
BIJ DE VOLGENDE ETAPPE GAAN
ZIJ ALLEEN MET GROOT VERLOF,
DIE IN EIGEN ONDERHOUD
KUNNEN VOORZIEN.
Bij de volgende etappe van demobili-
seeren mag een militair alleen dan met
groot verlof worden gezonden, indien hy
aan den commandant van het betrokken
enkelvoudig oorlogsonderdeel een ver
klaring van werkgever, familie of ande
ren kan overleggen, waaruit blijkt, dat
hij door loongevenden arbeid dan wel op
andere wijze in eigen onderhoud kan
voorzien, althans niet ten laste van de
gemeenschap zal komen.
Bedoelde verklaring moet zijn gelega
liseerd: a. door den betrokken burge
meester; b. voor hen die in overheids
dienst zijn door het betrokken dienst
hoofd ter plaatse.
Aangezien een volgende etappe van de-
mobiliseeren zeer binnenkort is te ver
wachten wordt aan militairen, die voor
groot verlof in aanmerking wenschen te
komen in overweging gegeven voor de
verkrijging van bovenbedoelde verkla
ring reeds thans het noodige te ver
richten.
Den militairen wordt er bovendien met
nadruk op gewezen, dat gedemobiliseer-
den geen aanspraak kunnen doen gelden
op steunverleening wegens werkloos
heid.
„Het was glad geen heldendaad".
Met deze bescheiden woorden besloot
de heer H. A. Enkelaar uit Middelburg
het relaas, waarin hij aan de „Tele
graaf" nog eenige nadere bijzonderhe
den verstrekte omtrent de capitulatie
van Middelburg.
„Ik kwam toevallig met mjjn motor
langs de kazerne aan het Molenwater",
zoo vertelde hy. „Ik moest zien buiten
de stad te komen, want daar binnen was
het niet veilig meer. Voor de kazerne
stond een korporaal der marine met een
witte vlag. Of ik bereid was, hem ach
terop den motor mee te nemen naar de
Duitschers, vroeg hij mij.
„Stap maar op de duo", zei ik, en
voort ging het, langs het kanaal, de
richting uit van Veere. Het kanaal zelf
konden wij ter plaatse niet oversteken,
daar op last van de Nederlandsche en
Fransche militaire autoriteiten alle
bruggen bij de stad waren opgehaald of
onbruikbaar gemaakt.
„Het was werkelyk een verademing",
vervolgde de heer Enkelaar, „toen wij
buiten de stad kwamen. Binnen de muren
ploften steeds heviger de granaten neer,
terwijl de rook der brandende gebouwen
ons de ademhaling belemmerde. Buiten
echter werd geen schot gelost.
Wij moeten wel een vreemden indruk
hebben gewekt. Ik als burger in leeren
jas op den motor, achterop een militair
met een witte vlag van geweldige af
metingen, die ons het rijden niet weinig
belemmerde. Aan dien indruk schrijf ik
het ten minste toe, dat wij, voor een
troepje Franschen van naar schatting
dertig man gekomen, tot onze verbazing
bemerkten, dat deze de wapens weggooi
den en met de handen in de hoogte onze
nadering afwachtten.
„Op enkele kilometers buiten Middel
burg zijn wij het kanaal overgestoken",
vervolgde de heer Enkelaar zijn ver
haal. „Dat was overigens maar een
gewaagde onderneming, misschien wel
het angstige moment, dat ik in die oor
logsdagen heb meegemaakt. Er was veel
beleid toe noodig om het roeibootje met
dien zwaren motor behouden aan den
overkant te brengen.
Even buiten Arnemuiden kwamen wij
de eerste Duitschers tegen. Zij namen
onzen motor in beslag en gaven ver
volgens aan hun commandant de mede-
deeling door, dat de stad Middelburg
zich wenschte over te geven. Op dat
moment was het dorp Arnemuiden zelf
nog in handen der Franschen, die blijk
baar van het besluit van den burge
meester der hoofdstad niet op de hoog
te waren gesteld. Dit zal dan ook wel
de oorzaak zijn geweest, dat de Duit
schers eerst tegen het vallen van de
duisternis Middelburg bereikten.
De Duitsche colonnes hebben de stad
echter niet dadelijk bezet. Zij trokken
door naar Vlissingen, slechts een be
zetting van enkele manschappen achter
latend. Dat dit een groot nadeel voor
ons is geweest, bleek den volgenden mor
gen. Zekere elementen hebben zich na-
melyk niet ontzien, de rookende en op
sommige punten nog brandende stad te
plunderen."
BIJZONDERE MAATREGELEN AAN
DE SPOORWEGEN GEVRAAGD TEN
BEHOEVE VAN HET RIJWIEL-
VERVOER.
De ANWB heeft zich tot de directie
van de Nederlandsche Spoorwegen ge
wend met het verzoek om gedurende de
komende tijden, geheel afwijkende bij
zondere maatregelen te willen treffen
ten behoeve van het rijwielvervoer per
trein.
Zoowel voor bezoek aan familieleden,
van wie men gescheiden is geweest, als
voor het weder opnemen van zakenrela
ties zal men moeten reizen, terwijl bo
vendien na de examens de scholieren
eenige vacantie dienen te genieten en
anderen, na deze zware slagen, rust en
ontspanning moeten zoeken in een stil
oord. Dit reizen zal in hoofdzaak moeten
geschieden per trein en per rijwiel, aan
gezien de automobiel voorloopig uitge
schakeld is.
Naast het reizen per trein, zal het rij
wiel onontbeerlijk blijken, aangezien dit
moet worden gebruikt voor verplaatsing
in de taxi-looze steden en het bezoek aan
plaatsen, welke per trein niet bereikbaar
zijn. De handelsreizigers zullen er ten
plattelande eveneens gebruik van ma
ken, aldus licht de A. N. W. B. zijn ver
zoek toe.
Het D.N.B. meldde Zaterdag uit het
groote Duitsche hoofdkwartier:
De tegenstand der laatste in Noord-
Oost-Frankrijk omsingelde deelen van
het Fransche leger is gebroken. Alleen
bij Rijssel zijn hierbij 26.000 gevangenen
gemaakt. De aanval op den rechtervleu
gel van het Britsche leger ter weerszij
den van Duinkerken gaat tegenover
zwaren tegenstand in het zeer moeilijke
terrein voorwaarts.
Ondanks slecht weer heeft het lucht-
wapen verdere verschepingen te Duin
kerken belemmerd en ook op den grond
ingegrepen. Vyf transportschepen zijn
tot zinken gebracht, terwijl 3 kruisers of
torpedojagers en 10 handelsschepen
door bommen zwaar beschadigd zyn.
Een snelle motorboot heeft een torpedo-
bootjager tot zinken gebracht en een
vijandelijke duikboot, waardoor het ge
tal der in het Kanaal door snelle motor
booten gezonken torpedobootjagers tot
zes is vermeerderd.
Een Duitsche duikboot torpedeerde
voor Ostende een vijandelijk oorlogs
schip. Bij de vernietiging van vijandelij
ke troepen bij Cassel op 30 Mei zijn 65
Engelsche pantserwagens vernield.
Aan het Zuidelijk front zyn by Abbe
ville vijandelijke pantser-tegenaanval
len afgeslagen.
De vijand, die zich nog handhaafde op
een klein brughoofd bij Le Quesne op
den noordelijken oever van het Kanaal
der Ardennen werd over dit Kanaal te
ruggeworpen.
In Noorwegen hebben de troepen, die
van Drontheim naar het Noorden ge
zonden waren, ten Noorden van Faaske
den tegenstand des vyands gebroken en
meer terrein gewonnen.
De troepen buiten Narvik hebben hun
stellingen tegen sterke aanvallen behou
den.
De verliezen der tegenstanders in de
lucht waren 31 Mei: 49 toestellen. Ne
gen eigen vliegtuigen worden vermist.
Gisteravond werd nog gemeld, dat de
val van Duinkerken spoedig kon worden
.verwacht. Van het Zuidelijk front was er
weinig nieuws.
DE FRANSCHE AANVALLEN AAN
DE BENEDEN-SOMME.
D.N.B. De overgang van de negende
naar de tiende oorlogsmaand wordt ge
kenmerkt door de slotgevechten van den
grooten slag in Vlaanderen en Artois,
waarvan het einde het besluit van de
eerste phase van het groote Duitsche
offensief in het Westen vormt.
Ondubbelzinnig moet vastgesteld wor
den, dat de betreffende Fransche troe
pen als gevechtseenheden niet meer in
aanmerking komen. Het Britsche expe-
ditieleger heeft weliswaar het onver
wachte geluk gehad, dat het onder be
scherming van het in de laatste dagen
zeer mistige weer nog noemenswaardige
deelen heeft kunnen inschepen, doch de
Engelschen hebben dit geluk met bui
tengewoon zware verliezen en met het
prijsgeven van hun wapens en uitrus
ting gekocht.
Terwijl by den aanval op de resten
van het Britsche front aan weerszyden
van Duinkerken ondanks het taai ver
zet van den vijand goede vorderingen
worden gemaakt, heeft de Duitsche
luchtmacht ter ondersteuning van het
leger zich in de gevechten op den grond
gemengd en bovendien ondanks het
slechte weer de inscheping in Duinker
ken met succes bestreden.
Aan het Zuidelyk front hebben de
Franschen wederom vergeefs pantser-
aanvallen ondernomen.
De groep Narvik heeft in weerwil van
krachtige vijandelijke aanvallen haar
stellingen behouden en maakt den vijand
de met alle kracht nagestreefde vergroo
ting van het prestige-succes zeer moei
lijk.
Bij het begin van de tiende oorlogs
maand moet vastgesteld worden, dat het
Duitsche front van Narvik tot Abbeville
aan de kusten van de Noordzee en van
daar tot de Zwitsersche grens zich in
zulk een gunstige positie bevindt, dat
de Duitsche leiding daardoor verzekerd
is van iedere nieuwe uitvalsmogelijk-
heid. Daarentegen zien de Franschen
met bezorgdheid naar het nieuwe front
voor Parijs, de Engelschen naar het Ka
naal. Beiden tezamen zien echter met
beklemming naar de Middellandsche
Zee.
RADIO-REDE VAN EDEN.
LONDEN. D.N.B. De Britsche Minis
ter van Oorlog Eden heeft gisteren een
radio-rede gehouden, waarin hij de
vlucht over het Kanaal van de resten
der in Noord-Frankrijk verslagen En
gelsche en Fransche legers als een suc
ces uitlegde.
GENERAAL GORT IN ENGELAND
TERUG.
Generaal Lord Gort, de operbevelheb-
ber van het Britsche expeditieleger, is
uit Frankryk in Engeland aangekomen.
BEPERKTE KOLENVOORRADEN IN
FRANKRIJK.
In kringen der Fransche steenkoolin
dustrie rekent men er op, dat de op
steenkool aangewezen bedrijven in
Frankryk over drie tot vier weken moe
ten worden stilgelegd, daar de voorra
den nog slechts zeer beperkt zyn. Alle
takken van industrie die gewerkt heb
ben met steenkool uit Noord-Frankryk,
zyn door de gebeurtenissen volkomen
verrast.
De Fransche spoorwegen zijn genood
zaakt geworden een deel van hun steen-
kolenvoorraden aan de zware industrie
af te staan. Op den langen duur hoopt
men op aanvoer uit Amerika.
DE LAATSTE ONTMOETING MET
ZIJN REGEERING.
Omtrent de laatste ontmoeting tus-
schen Koning Leopold en minister-pre
sident Pierlot op het slagveld in Vlaan
deren publiceert de „Paris Soir" een
vraaggesprek met Pierlot, Deze bespre
king is, naar blijkt, op 25 Mei gevoerd.
Volgens de verklaringen van Pierlot is
deze, tezamen met den minister van
buitenlandsche zaken, Spaak, en den mi
nister van landsverdediging, generaal
Denis, om vier uur 's ochtends op het
kasteel Wynandsel door den Koning ont
vangen. Koning Leopold gaf, na zijn mi
nisters te hebben aangehoord, den wil
te kennen, wat ook mocht geschieden,
temidden zijner troepen te blijven. De
Belgische ministers zouden zich met
alle kracht tegen dit voornemen verzet
hebben. Pierlot verklaarde tegenover
den Koning, dat hij bereid was by den
opperbevelhebber van het leger te blij
ven en met dezen op het laatste oogen
blik per vliegtuig de vlucht te nemen.
Als voorwaarde stelde hij echter, dat
de Koning ook op het laatste oogenblik
zou vluchten. Daarop antwoordde Ko
ning Leopold: „Mijn besluit is genomen,
ik blijf". Hierop verklaarden de minis
ters, dat zij in dit geval zich openlijk
van den Koning afzonderen moesten.
Om vijf uur 's ochtends hebben daar
op Pierlot, Spaak en Denis den Koning
verlaten.
DE TOESTAND IN VLAANDEREN.
De heer Grammens, de Vlaamsche
politicus, die hier te lande vertoeft,
heeft een tweede autoreis naar Vlaan
deren gemaakt. Het A.N.P. had een kort
onderhoud met hem:
Hebt u ook een en ander gehoord
over gevangen genomen Vlamingen?
Helaas, het is maar al te waar,
dat honderden vlaamschgezinden werden
gepakt en in gevangenissen opgesloten.
Sommigen zitten daar samen met com
munisten en anderen. Vaak werden ze
zelfs als vee door de straten van steden
geleid en aan de bespotting van zeker
publiek prijs gegeven. Andere groepen
werden in treinen gestopt om over de
grens te worden vervoerd, doch ten
slotte midden tusschen de strydende
troepen aan hun bitter lot overgelaten,
De meest representatieve figuren zy'n
tot op dit oogenblik onvindbaar ge
bleven. Er bestaan gegronde vermoe
dens, dat zy ergens in Frankrijk opge
sloten zitten. Onder hen zyn dr Borms,
die reeds 10 jaar zat, mr Lagrou, Mer-
mans, van Mierlo, dr Lantsheer, Her
mans e.a.
En wat denkt men van de overgave
van het Belgische leger?
De Vlaamsche soldaten, vluch
telingen en vooraanstaande mannen pry-
zen allen de menschlievende en man
moedige houding van den koning, die
tegen gansch zijn regeering in de eeni
ge houding heeft aangenomen, die hij
als hoogste verantwoordelijke persoon
rechtvaardigen kon. De houding van de
regeering daarentegen wordt door
alle Vlamingen in scherpe bewoordingen
afgekeurd. Ik mag u verzekeren, dat
die politieke vluchtelingen op dit oogen
blik als verraders en moordenaars be
handeld zouden worden, indien ze zich
in Vlaanderen zouden durven vertoonen.
Bij de Brusselaars is de stem
ming eenigszins gedrukt. Men is in zijn
opvattingen verdeeld. Uit verschillende
bezoeken blijkt evenwel, dat de meesten
de beslissing van den koning toejuichen.
In het Walenland heb ik niet ge
reisd, doch zekere uitlatingen van Waal-
sche soldaten en Brusselaars sterken
mij in mijn vermoeden, dat daar de
regeering meer aanhangers heeft.
Een ander probleem, waar onze be
volking zeer bezorgd over is, is het lot
