Prov. Comité voor Hulp en Herstel opgericht.
Ons Volkskarakter.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
'Jfc\
Hygiënische regels.
EERSTE BLAD.
De politiek van het nieuwe
bewind.
den zal zijn
en. -
ZATERDAG 1 JUNI 1940
54e JAARGANG - No. 201
VERGADERING TE MIDDELBURG.
De oorlogsschade in diverse gemeenten.
vernomen
Fonds voor
igd Konings-
werk zoo
zetten,
zullen bin-
ïs nadrukke-
zorgvuldige
jier. Maakt
vassen. Zoe-
na erwten,
granen een
id veevoeder
nogelijk aan
in orde te
de eerste
jewezen «uit
won n~e n
ermede kan
:n in om, nu
gelijk daar-
ductief vee
stamboek-
EN NAAR
/oedaelvoor-
bekend, dat
eren naar
en dat deze
geschieden
ften en be-
van kracht
neieren zijn
gold op 9
g getroffen
aan de ex-
leid eenden
nen worden
mt met de
or Duitsch-
pig bedra-
eendeneie-
estand uit-
rden inge-
eieren uit-
voor eieren
welke met
ling is be-
bij zonder
eieren be-
N VOOR
ZET.
't hersteld.
etreft zijn
daar met
een begin
sche Land-
n, die nog
e vraag of
eschikbaar
alles tijdig
ratie van
ien echter
n de soor-
et vlot ge-
g, of niet
ingekuild
er voorko-
nking van
atiebijslag
n worden,
tar wordt
soort bij
lijven ten-
oeften der
der oude
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
lp.
CRV-Uitz.
atie. 8.30
0.30 Mor-
.15 Zang.
.15 Gram.
rd. Salon-
.00 Piano-
Heils-uitz.
15 Orgel-
0 NCRV-
CRV-ork.
5 Ensem-
n afwach-
NP. 10.45
0 Ensem-
.00 Gram.
TI
A-Uitz.
sch). 9.15
45 Gram.
aamsch).
kest. 1.00
1.45 Ber.
2.30 Ber.
3.15 Ber.
opera
Orgel-
Ber.
7.30
8.15
sch). 8.45
ng.). 9.30
t. 10.25
t. 11.15
g.). 11.45
Bijkantoor Middelburg; Fa. Boekhandel
J. J. FANOY, tijdelijk Korte Delft 1 en
Noordweg 155.
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs HM per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
does en Vlissingen f 0.20
Losse nummers Scent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededceüngen <SQ cent per regel
Kleine Advertetrtiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder fetter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
45
30
rs.
st.
Enkele passages uit de rede, waar
mede de Rijkscommissaris voor de be
zette gebieden, Dr Seyss Inquart, zijn
ambt aanvaardde, verdienen bijzondere
opmerkzaamheid.
„Wij komen niet hier om een
volkskarakter in het nauw te
brengen en te vernielen en
om aan een land de vrijheid
te ontnemen. Wij kennen de ware
vrijheidsoorlogen van dit land, welke
eens tegen den geloofsdwang en tegen
Habsburg werden uitgevochten. Maar
ditmaal is het niet gegaan om
volkskarakter en geloof en
om vrijheid. Deze goederen des lands
waren nooit bedreigd. Ditmaal is het er
om gegaan, of de Nederlanden zouden
worden misbruikt tot springplank voor
een aanval tegen het geloof, de vrijheid
en het leven van het Duitsche volk.
Wij willen dit land en zijn
bevolking noch imperialis
tisch in hetnauwdrijven, noch
aan dit land en zijn volk onze
politieke overtuiging opdrin-
g e n."
De bedoeling is niet ons volkskarakter
in het nauw te brengen.
WIJ mogen ons zelf zijn.
Er zijn tal van brave Nederlanders,
die meenden op de Duitsche bezetting
een goeden indruk te maken, door zich,
zoo niet als heele, dan toch als drie
kwart of halve Duitschers te presen
teeren.
Het brengen van den Duitschen groet
zoo meenden zij, was wel het minste
wat gedaan kon worden.
Al dadelijk bleek, dat zulks door de
Duitsche militaire autoriteiten niet ver
langd en ook niet verwacht werd.
Zij kunnen als goede Duitschers wei
nig achting hebben voor menschen, die
blijk geven op handhaving van het eigen
volkskarakter geen prijs te stellen. Er
zijn zelfs aanwijzingen, dat zij daarvoor
weinig meer dan verachting hebben.
Welnu, bij al het pijnlijke dat er voor
ons ligt in het feit, dat Nederland tot
bezet gebied werd verklaard, en dat een
vertegenwoordiger van den Duitschen
Führer in de Ridderzaal het burgerlijk
bewind aanvaardde, stemt het tot dank
baarheid, dat ook door deze hoogste ci
viele autoriteit verklaard werd, dat het
niet in de bedoeling ligt, ons volkskarak
ter te ondermijnen en dat hij niet geko
men is ons land de vrijheid te ontnemen.
Ook niet de geestelijke vrijheid.
Het is, zoo verklaarde hij, niet gegaan
om volkskarakter, om geloof en om vrij
heid.
Wij mogen dit zien als een lichtstraal
in het donker van deze dagen.
Maar hierin ligt voor ons volk ook een
aansporing om alles te doen wat moge
lijk is om ons door de historie gestem
peld volkskarakter te bewaren en te ver
sterken.
We zijn en we waren volstrekt niet
van geestelijke smetten vrij.
Jarenlang is er van verschillende kan
ten gearbeid om ons volk een revolutio
nair stempel op te drukken, om ons
Christelijk volkskarakter weg te nemen,
om de geestelijke pit uit ons volk uit
te snijden.
En tot op zekere hoogte is dit gelukt, j
Aan onze weermacht en onze weer
kracht ontbrak veel, dank zij het voort
durende en stelselmatig pogen om ons
volk geestelijk weerloos te maken en het
van zijn eigen karakter te berooven.
Welnu, worde dan de geestelijke vrij
heid die ons nog is gelaten benut, ons
volkskarakter zooals dit in den loop der
historie is gevormd, verder te bewaren
en te sterken.
De vrees is uitgesproken, dat wij niet
meer het recht zouden hebben voor onze
politieke overtuiging uit te komen. Van
zekere zijde werd zelfs openlijk gepropa
geerd, dat uit de bezetting van ons land
voortvloeide, dat ons volk nu ook van
politieke overtuiging zou veranderen.
Dr Seyss Inquart heeft het tegendeel
betoogd.
En wij zijn er hem dankbaar voor.
Ai strekt het tot beschaming, dat ook
op dit gebied een buitenlander aan Ne
derlanders een lesje moest komen geven.
De vraag of er nog lichtstralen zijn in
het duister van dezen tijd, werd door de
„Standaard" toestemmend beantwoord.
Wij zien hier ook lichtstralen.
God schenkt ons nog voorrechten, groo-
ter dan wij als volk van Nederland ver
diend hadden.
Laten wij toonen, die voorrechten te
hi^airi?e-ren' mec*e door naar eisch van
Christelijk beginsel, in overeenstem-
r?et G°ds Woord te ijveren voor de
mg van ons volkskarakter.
Gistermiddag werd in het gebouw van
het Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen te Middelburg, waarin tijdelijk
het Provinciaal Bestuur is gehuisvest,
onder leiding van den Commissaris der
Koningin in onze Provincie, Jhr Mr
Quarles van Ufford, een Ivergaderlng
gehouden, teneinde te komen tot de op
richting van een Provinciaal Comité
voor hulp en herstel aan die plaatsen,
waar de oorlog verwoestingen heeft aan
gericht.
Aanwezig waren vijf leden van Gedep.
Staten (de heer Goossens was afwezig),
de burgemeesters van Middelburg, Vlis
singen, Souburg en van verschillende
gemeenten op Zuid-Beveland, de heer
De Roo, wethouder van Goes, alsmede
de burgemeester van St Maartensdijk en
enkele andere genoodigden.
De voorzitter, de Commissaris der
Koningin, verklaarde met zeer gemeng
de gevoelens deze bijeenkomst te openen
en de aanwezigen te verwelkomen. Het
is met groote blijdschap en dankbaar
heid jegens God, dat Spr. allen in wel
stand kon begroeten.
Maar groot is de deernis over de
ramp, die Zeeland, en in het bijzonder
Middelburg, heeft getroffen.
In de eerste plaats herdenkt Spr. de
slachtoffers, die in Zeeland zijn gevallen.
Moge God de nagelaten betrekkingen in
rjke mate troosten.
Verder denkt Spr. aan ons Vorsten
huis, waarvoor het moeilijk gevallen zal
zjn ons grondgebied te verlaten. Moge
God onze Vorstin sterken.
Ook denkt Spr. aan de andere leden
van het Koninklijk Huis, van wie wj
niet weten, waar zij alle verblijf houden.
Wj hopen, dat zij in veilige haven zjn
aangeland en dat geen verdere gevaren
hen bedreigen.
Spr. dankt Mr Dieleman harteljk, dat
hj veertien dagen met groote toewjding
Sprekers plaats heeft ingenomen. Spr.
achtte zich in de eerste oorlogsdagen
gedrongen, op aandrang van den Com
mandant in Zeeland zjn ambt te gaan
uitoefenen op het laatste stukje onbezet
Nederlandsch gebied, dat echter vermoe-
deljk morgen ook bezet zal worden.
Toen Spr. den indruk kreeg, dat zjn
taak daar was afgeloopen, is hj weer
naar Middelburg teruggekeerd.
Spr. dankt Mr Dieleman, dat hij het
initiatief heeft genomen tot de vorming
van een provinciaal comité tot hulpver
leening. Hier en daar zjn reeds plaatse-
ljke comité's opgericht. Ook is een na
tionaal comité in wording. Het zal de
eerste taak van het comité zijn te zor
gen voor kleieding, voedsel, enz.
Op verzoek van den voorzitter brach
ten. nu verschillende der aanwezige bur
gemeesters rapport uit over den toe
stand in hun gemeenten.
Middelburg.
De burgemeester van Middelburg deel
de mede, dat er 19 dooden zjn te be
treuren (van wie acht tijdens het bom
bardement) en 30 gewonden. Dat dit ge
tal zoo klein is, is te danken aan de eva
cuatie. Verder zijn 1820 openbare ge
bouwen en 573 particuliere panden,
waarvan 500 woningen, verwoest.
De schade wordt begroot op f 1020
miljoen.
De 500 daklooze gezinnen hebben op
de een of andere wjze voorloopig onder
dak gevonden, hetzj in of buiten de ge
meente.
In den eersten nood is voorzien door
een hulp-comité. Veel is ingezameld. Ook
van Amsterdam, Zierikzee en den Duit
schen Feldkommandant werden goede
ren ontvangen. Noodig zijn nu vooral
nog mannenkleeren en meubelen. Het
gebrek aan meubelen zal grooter worden,
naarmate de noodwoningen etc. betrok
ken worden.
Vlissingen.
Deze stad heeft al spoedig veel gele
den door bombardementen. Ook de Prov.
bootdienst; de Mij. Zeeland en het stati-,
on werden getroffen, evenals een aan
tal woningen op het Eiland en een ge
deelte van de werf „De Schelde".
Ook in de stad zijn bommen op de
huizen gevallen. Eten van de eerste da
gen kwamen vijf personen uit één gezin
om het leven.
Getroffen zijn ook de Apostolische
kerk en één der gebouwen van de Zee
vaartschool.
Later is het bevel tot evacuatie ge
volgd. Dit bracht verwarring en desorga
nisatie. Thans is echter het vertrouwen
weer terug gekeerd en betrokken vele
bewoners weer hun woningen.
Helaas is ook hier veel geplunderd en
gestolen. Een groot ongemak is het, dat
de gasfabriek defect is geraakt.
Het zal nog geruimen tjd duren eer
alles overzien kan worden. Een defini
tieve opgaaf van wat vernield is, is nu
nog niet te geven.
Krulningen en Hansweert.
Het dorp Krulningen is er goed afge
komen. Twee hofsteden en twee arbei
derswoningen zjn verbrand.
TeHansweert zjn echter 48 wo
ningen, een gedeelte van de R. K. kerk
en de R. K. pastorie verwoest.
Alle dakloozen hebben onderdak ge
vonden. Ook zijn kleeren verstrekt. De
eerste nood is niet zoo groot meer.
Morgenmiddag zullen alle ingezetenen
terug zjn. De woningen ook in het
ge-inundeerd gebied kunnen alle weer
betrokken worden.
De schade door de inundatie is nog
niet te schatten.
Souburg.
Deze gemeente is tweemaal geëvacu
eerd geweest. Aangezien de bombarde
menten nu en dan nog voortduren, is
het te begrjpen, dat de bevolking nog
wat angstig is om bijvend terug te kee-
ren. De helft van de bevolking van
West-Souburg is dan ook nog niet te
rug.
Twintig huizen zjn min of meer be
schadigd. Sommige liggen in puin.
Oost-Souburg is er beter afgekomen
dan West. De scholen konden nog niet
heropend worden. Misschien is dat a.s.
Maandag mogeljk.
Hier valt melding te maken van één
doode en van enkele gewonden.
Er is ontzagljk geroofd en vernield.
Bj iemand, die een kostbare verzame
ling antiquiteiten had, is reeds voor
tienduizenden schade aangericht. Zelfs
in het Raadhuis is er gestolen.
De „zak" van Zuid-Beveland.
De heer Mes, burgemeester van Hein-
kenszand, kon mededeelen, dat de zak
van Zuid-Beveland er goed is afgekomen
Er is zoo goed als geen schade aange
richt.
's-Heer Arendskerke.
Hier vallen acht dooden te betreuren,
van wie twee uit de gemeente Yerseke.
De stoffelijke schade is minder dan in
vele andere gemeenten. Een paar hui
zen zijn afgebrand, terwjl er zes flink
beschadigd zjn. Ook hier is veel gesto
len.
Wemeldinge.
Deze gemeente is er vrj goed afgeko
men. Dertien woningen zijn echter totaal
vernield. De schade aan woningen toe
gebracht wordt op f 55.000 geraamd.
Dooden vallen hier niet te betreuren.
Wel zjn er vjf gewonden.
Sch ore.
Deze kleine gemeente is buitengewoon
zwaar getroffen. Dank zij de evacuatie,
vielen er geen persoonljke ongelukken
voor. Het bombardement is hiér hevig
geweest. Geheel het centrum van de ge
meente (32 gebouwen) is weggevallen.
Daartoe behooren alle gemeente-ge
bouwen (toren, gemeentehuis, school,
enz.) De kerk is gedeeltelijk verwoest.
De totale schade bedraagt naar schat
ting f 250.000.
Men zal trachten Maandag weer school
te houden.
De dakloozen zjn ondergebracht bij
familie en particulieren.
Een plaatseljk comité is nog niet ge
vormd. Waar zoovelen zijn getroffen,
zou een rondgang uiteraard niet veel
opleveren. Maar aan een gemeenschap
pelijke inzameling zal men ook hier
gaarne meedoen.
In den eersten nood kon worden voor
zien. Ook hier is wel wat gestolen, maar
toch niet zoo heel veel, omdat de politie
en de burgemeester zoo lang mogeljk
op hun post zijn gebleven.
Goes.
Op Vrijdag 10 Med werden drie perso
nen niet ernstig gewond bij een bom
bardement, terwijl op Donderdag 16 Mei
zeven dooden vielen te betreuren.
De materieele schade is niet zoo heel
groot. Naar schatting f 15.000.
Voor de getroffen gezinnen is voor
loopig gezorgd. Een plaatseljk comité
is in oprichting.
Yerseke.
In Yerseke zelf vielen geen dooden.
Wel werden drie ingezetenen buiten de 1
gemeente gedood.
De materieele schade is groot. De Ned.
Men deelt ons van overheidswege
mede, dat het van groot belang is de vol
gende hygiënische regels in acht te
nemen.
1. Drinkwater 5 minuten koken. Vruch
ten en rauwe groenten afwasschen met
gekookt water.
2. Melk 5 minuten koken.
3. Uiterste zindelijkheid op lichaam,
kleeding en huis. Éénmaal daags W.C.
boenen met lysolwater; een scheutje
(plm. 15 gr,) lysol op één emmer water.
Meerdere malen daags handen was-
schen; steeds handen wasschen na ge
bruik. van W.C.
Minstens eenmaal per week heele
lichaam grondig wasschen en schoone
onderkleeding aantrekken.
Bij levend onrein dokter of zuster
waarschuwen: vlooien en luizen brengen
besmettelijke ziekten over.
Etensresten bewaren in afgesloten
vaatwerk. Los liggende etensresten trek
ken ratten aan en ratten brengen be
smettelijke ziekten over.
Bestrijd de ratten zooveel ge kunt.
Herv. kerk, het vergaderlokaal, een bjz.
school en 69 gebouwen werden bescha
digd. Zestig dezer panden liggen in puin.
De schade (behalve die aan de kerk)
wordt geraamd op f 600.000 (inclusief
f 100.000 aan schepen).
Verschillende schepen zjn gezonken
of zoek.
Er is enorm geplunderd en veel is
daarbj beschadigd.
Een comité is opgericht. Men is begon
nen met geld inzamelen. De dakloozen
zjn onder dak gebracht. Hoewel in den
eersten nood is voorzien, is er gebrek
aan meubilair en aan crediet voor ne
ringdoenden.
Politieversterking is hier wel zeer ge-
wenscht.
Eiland Tholen.
Dit eiland is er wonderwel afgekomen.
Alleen te Tholen is door het springen
van de brug en het bombardement scha
de aangericht.
Schouwen-Duiveland.
Mr P. Dieleman kon mededeelen, dat
hier te Bruinisse, te Burgh en te Haam
stede nogal wat schade is aangericht.
Verder wees Spr. op de schade te Ka-
pelle (Z.-B.). Te Krabbendjke en Ril
land is nagenoeg geen beschadiging. Al
leen is er in eerstgenoemde gemeente
veel geroofd.
Zeeuwsch-Vlaanderen.
De voorzitter deed eenige mede-
deelingen over Zeeuwsch-Vlaanderen.
Breskensis zwaar getroffen. Ver
schillende provinciale en visscherssche-
pen zijn gezonken. In de kom van de ge
meente is een aantal panden verwoest.
Er is op schandebjke en ergerljke wj
ze geroofd. Het was meer dan erg. Haast
geen enkele woning in de Dorpsstraat
bleef hiervoor gespaard.
Te Oostburg zijn eenige bommen
gevallen, waarvan eenige huizen en het
Raadhuis te lijden hebben gehad.
S 1 u i s is er vrij goed afgekomen al
is er eenige schade aan enkele huizen.
Hetzelfde geldt van Aardenburg
en Biervliet.
Te G r o e d e is de schade aan eenige
panden en het nieuwe Raadhuis vrj
ernstig.
Te E e d e is de toren opgeblazen. He
laas zijn er eenige slachtoffers in West
Zeeuwsch-Vlaanderen te betreuren.
TeTerneuzen zijn de haven en
de steiger ernstig beschadigd, en zijn
verschillende schepen gezonken. Brug
gen zijn vernield en verschillende huizen
beschadigd.
Sas van Gent is wel het ergst
van geheel Zeeuwsch-Vlaanderen geteis
terd door bombardementen en het sprin
gen van bruggen. Veel is hier verwoest.
Ook teW estdorpe zijn verschei
dene huizen tot en met de kerk ernstig
beschadigd.
,H u 1 s t en Zaamslag zjn er
goed afgekomen.
Aan de Azote-fabrieken te A x e 1 is
ernstige schade toegebracht.
De schade aan den steiger teWals-
oorden is ook belangrjk.
Circulaire aan de burgemeesters.
De voorzitter deelt vervolgens mede,
dat aan de burgemeesters een circulaire
is gezonden, waarin mededeeling wordt
gedaan van de oprichting van een stich
ting, die ten doel heeft financieele hulp
te verleenen aan neringdoenden om het
bedrijfsleven weer op gang te brengen.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
OPHEFFING VAN DE WERKLOOS
HEID, VERHEFFING VAN HET
SOCIALE NIVEAU.
Naar van bevoegde zijde wordt mee
gedeeld zjn er van den Rjkscommissaris
voor de bozette gebieden in Nederland
Rjksminister Seyss-Inquart en van an
dere met hem samenwerkende instanties
maatregelen te wachten om te komen tot
opheffing van de werkloosheid in Neder
land en, in het kader van den wederop
bouw en de gezondmaking van ons land,
tot verheffing van het sociale peil der
Noderlandsche bevolking, met name ook
van de arbeidersklasse.
Hieraan word de verzekering toege
voegd, dat van oecononüsche uitbuiting
van Nederland geen sprake kan en zal
zjn. Er zjn zeer vergaande maatrege
len genomen om te voorkomen, dat Ne-
i derland door koopers van elders wordt
overstroomd, alsmede om de grondstof
fen, levensmiddelen en andere levensbe
hoeften, die in Nederland aanwezig zijn,
auto's enz. enz. in Nederland te hou
den.
Men vestigde er de aandacht op, dat
zulks geheel in de lijn ligt van hetgeen
Rijkscommissaris Rijksminister Seyss-
Inquart in zijn rede van j.l. Woensdag
heeft gezegd.
In deze rede is er nadruk op gelegd,
dat aan het Nederlandsche volk geen
verdere beperkingen zullen worden voor
geschreven dan door den toestand, in het
bizonder de Engelsche blokkade, worden
vereischt en in verband met de lotsge-
meenschap tusschen Nederland en
Duitschland onvermijdelijk zijn.
Onze zegsman onderstreepte dit, bj
wijze van geruststelling in verband met
een zekere bezorgdheid, die hj hier en
daar had bespeurd, maar die, naar hj
verzekerde volkomen ongegrond geacht
moet worden. (Vaderl.)
Deze stichting gaat uit van de Kamer
van Koophandel, de Z. L. M. en de pro
vincie Zeeland.
Het Bestuur wordt gevormd door de
heeren Mr P. Dieleman, W. Berdenis van
Berlekom en Spr. als Commissaris der
Koningin.
Het karakter van het op te
richten comité.
Mr P. Dieleman spreekt allereerst
zijni blijdschap uit over den behouden te
rugkeer van den Commissaris der Konin
gin, die te Oostburg gespaard is voor
allerlei gevaren.
Het te stichten Provinciaal Comité
moet volgens Spr. zjn de overkoepeling
van plaatselijke comité's. Ook kan het
vergoeden als in een gemeente de scha
de zóó gering is, dat het niet noodig is
daarvoor een plaatselijk comité op te
richten.
Het Prov. Comité dient ook een ver
bindingsschakel te zjn met het natio
nale comité, alsmede een tusschenscha-
kel om in allerlei behoeften voor den we
deropbouw te voorzien.
De diverse comité's moeten niet tegen
elkaar in werken. Er moet een centrale
organisatie komen. Van het eene artikel
is misschien in de eene gemeente te veel,
in een andere te weinig.
Ook kan het comité een intermediair
zijn voor financieele aangelegenheden.
Het kan leiding geven bij den weder
opbouw, bij werkverschaffing en werk
verruiming. Dit laatste is ook noodig,
want het aantal werkloozen is aanzien
lijk uitgebreid.
Het verdient volgens Spr. aanbeveling
een breed Provinciaal comité op te rich
ten, en verder een dagelijksch bestuur
dat bevoegdheid krijgt sub-comité's voor
een of ander onderdeel te benoemen.
Spr. stelt voor den Commissaris der
Koningin tot eere-voorzitter te benoe
men, welke benoeming door dezen wordt
aanvaard.
De Commissaris der Konin-
g i n acht de directe hulpverleening en
voorziening in den eersten nood eerste
taak van het Prov. comité. Verder moet
er voor gezorgd worden, dat men niet op
eens anders stoel gaat zitten.
De burgemeester van Middelburg
onderschrjft dit.
Mr P. Dieleman wil ook de eerste
hulp voorop stellen. Verder kan het Co-
