De Oorlog in Nederland.
Het Goesche Gasbedrijf
bewogen dagen.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
mtiën
ZZOLA
Itijk hervat.
TEN
De verliezen van het Nederlandsche leger.
Oproep aan de bevolking
van Nederland.
De valschermtroepen.
Het gebruik van pantser
wagens.
Hoe de Duitsche troepen
over de Maas trokken.
De Nederlandsche Pers.
Uit de Provincie
lie te Rome.
konplaats zijn
Éllen ons daar-
it in kennis
w
WOENSDAG 22 MEI 1940
54e JAARGANG - No. 192
Tijdelijk ook uitgave van het „Dagblad van Noord-Brabant en Zeeland" (Westsingel 75, Goes)
jmeld, dat daar een
ingekomen ter be-
sche vraagstuk-
tot onze
onze zeer
Vader, Be-
tvader
IE VISSER,
van ruim
tller naam:
VISSER-
BLIEK.
15 Mei 1940.
ken-
led zacht en
luderdom van
ïaanden onze
Vader en
Heer
Ier vliet.
|e ons sterke
/are beproe-
|diepbedroefde
VLIET—
EVERSDIJK
1940.
bnnisgeving.
)REN
pand van Auto-
Postbrug en
l Tegen beloning
(bij C. v. Iwaar-
[e bij Kloetinge.
OORARTS
BURG
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelmgen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bl| contract belangrijke korting
Wat vernietigd ls.
Hoewel de oorlog in Nederland van
zeer korten duur is geweest, zijn op tal
van plaatsen voor kapitalen vernietigd,
hetgeen voor het overgroote deel een ge
volg is van de maatregelen, welke door
de eigen troepen zijn genomen. De mees
te belangrijke bruggen in Nederland zijn
volkomen vernietigd, o.a. de groote nieu
we brug over de Waal bij Nijmegen, de
spoorbruggen bij Nijmegen, Arnhem,
Westervoort, Zutphen, Deventer, Zalt-
bommel, Mook en Venlo, de verkeers-
bruggen bij Zwolle, Arnhem en Zaltbom-
mel. Voorts tal van kleinere bruggen Iri
het Oosten on Zuiden des lands. De ver
keersmoeilijkheden zijn dientengevolge
in Nederland groot. Zoo is het gebied ten
Oosten van den IJssel vrijwel geïsoleerd.
De krijgsverrichtingen.
Over de krijgsverrichtingen in Neder
land kan het volgende worden gemeld.
Duitsche troepen zijn met ongelooflijke
snelheid op tal van plaatsen doorgebro
ken. In het Noorden heeft Delfzijl zich
nog eenige dagen stand gehouden, maar
op andere plaatsen waren de Duitschers
toen reeds doorgetrokken zonder op ern-
stigen tegenstand te stuiten. Met uitzon
dering van Delfzijl zijn voor zoover be
kend nergens gevechten in grooten stijl
geleverd; wel vonden hier en daar scher
mutselingen plaats, waarbij eenige slacht
offers te betreuren vielen. Vanaf Har-
lingen is een aanval gedaan op den af
sluitdijk, welke aanval nog aan den
gang was toen de vesting Holland zich
overgaf. Groote Duitsche troepenmach
ten zijn door den Gelderschen Achter
hoek getrokken. Zij forceerden den over
gang over den IJssel bij Zutphen, Does
burg en Westervoort. Het was een kwes
tie van enkele uren; aanvankelijk werd
uit de kazematten op de troepen, welke
in rubberbootjes de rivier overstaken ge
schoten, maar de met ongelooflijken
moed strijdende Duitsche stoottroepen
wisten het vuur spoedig tot zwijgen te
brengen. Bij Doesburg werd het langst
stand gehouden, maar op den avond van
10 Mei werd ook daar de tegenstand ge
broken. De bevelvoerende Nederlandsche
kapitein, een leeraar aan de Zwolsche
Ambachtsschool, liet daar het leven voor
het vaderland.
Aan de Grebbelinis.
In buitengewoon snel tempo trok men
daarop door Arnhem naar de Grebbelinie,
welke buitengewoon was versterkt. Zoo
ver kan worden nagegaan is deze linie
slechts op één punt aangetast en wel bij
den Grebbeberg tusschen Wageningen en
Rhenen. Bij den Grebbeberg is hevig ge
vochten en daar kon van een werkelijk
slagveld worden gesproken. De Neder
landsche artillerie was in den beginne
buitengewoon actief. De oprukkende
troepen werden met alle hevigheid be
schoten.
Wageningen is daarvan het "1 te'-toffer
geworden. De stad, waar de Landbouw
Hoogeschool is gevestigd, werd door de
Nederlandsche artillerie grootendeels in
puin gelegd. Zoo ls o.m. de hoofdstraat
grootendeels vernietigd. Vele belangrijke
gebouwen vielen aan de beschieting ten
oiler, o.a. de groote, nieuwe drukkerij
Vada van Gebr. Zomer en Keuning, wel
ke Juist ln het schootsveld lag. De ge
bouwen van de Landbouw Hoogeschool
zijn gelukkig gespaard gebleven.
Ook Ede heeft schade opgeloopen door
het Nederlahdsch geschut, hoewel die
schade veel geringer Is dan ln Wagenin
gen. Voorts is het oude stadje Rhenen
aun den voet van don Grebbeberg groo-
x tcndeels verwoest. Als door oen wonder
is Ide prachtige Cuneratoren gespaard
gebleven. Op 10 meter afstand van den
toren ligt nog alles in puin. De kerk zelf
heeft ook weinig geleden. De restauratie
werkzaamheden aan den Cuneratoren
waren nog in vollen gang.
Op den Grebbeberg, waar zeer hevig
gevochten is, zijn velen gesneuveld. Ver
derop is nagenoeg niets gebeurd; wel
zijn bij het terugtrekken der Nederland
sche troepen, welke terugtocht op Dins
dagmorgen 14 Mei geschiedde, nog en
kele slachtoffers gevallen. Bij de gevech
ten rond den Grebbeberg hebben ook
Veenendaal en Scherpenzeel schade .op
geloopen. Amersfoort en omgeving heeft
niets geleden, terwijl Utrecht eveneens
onbeschadigd is.
De overtocht van de Maas.
Bij den intocht der Duitsche troepen
is voorts de Maas overgestoken. Grave,
dat zeer sterk was verdedigd, heeft men
laten liggen, waarop men bij het plaatsje
Katwijk, tegenover Mook, de Nederland
sche stellingen heeft aangevallen. Van
beteekenls was daarbij dat men de brug
bij Hatert over het Maas-Waalkanaal
heeft kunnen gebruiken, daar deze brug
niet tijdig is neergelaten, aangezien de
wacht overvallen werd. Daarbij is kapi
tein Postma, directeur van de Hoogere
Textielschool te Enschede, gesneuveld.
Katwijk is eenigen tijd beschoten, waarop
de Duitschers de rivier hebben overge
stoken. Tezelfdertijd was bij Mill even
eens een doortocht geforceerd; twee Duit
sche pantsertreinen waren over de spoor
brug bij Gennep gekomen, waarop het
Noordelijk deel van de Peelstelling werd
aangevallen. Manmoedig hebben de Ne
derlandsche troepen daar aanvankelijk
stand gehouden, maar versterking bleef
uit. Het plaatsje de Meeren werd bij de
bombardementen geheel vernield. Toen
de overgang bij de Maas was verkregen,
kon men vrijwel ongehinderd doortrek
ken, daar de Nederlandsche troepen zich
direct terugtrokken. Nergens werden
flankaanvallen uitgevoerd en zoo is ook
het Nederlandsche detachement bij Mill
zonder eenige versterking gebleven. Bij
den Bosch hebben de Franschen nog
even weerstand geboden, maar spoedig
moesten zij zich terugtrekken. Bij hun
terugtocht zijn ze onderweg met succes
aangevallen.
De gevechten bi] Dordt en Rotterdam.
Overal staan nog vernielde auto's en
motorfietsen langs den weg. Door de
Langstraat konden de Duitsche troepen
vrij gemakkelijk den Moerdijk bereiken.
Op het Eiland van Dordrecht en bij Rot
terdam was inmiddels hevig gevochten.
Daar hadden de Duitschers kans gezien
troepen aan land te brengen. Bij deze
gevechten heeft vooral het corps der
mariniers zich buitengewoon onderschei
den. De Duitsche commandant heeft later
aan de mariniers bijzondere voorrechten
verleend als belooning voor het door hem
zoo bewonderde manmoedig gedrag. Bij
de operaties in Rotterdam heeft de Jan
van Galen de Statendam, welk schip door
de Duitschers was veroverd, in brand
geschoten. Voorts heeft dit schip het
vliegveld Waalhaven gebombardeerd. De
Jan van Galen is later in de Merwede-
haven tot zinken gebracht.
Rotterdam was in een complete ves
ting veranderd, hetgeen de Maasstad
noodlottig is geworden. Toen de Com
mandant der stad weifelde in het nemen
van een beslissing op het hem gestelde
ultimatum, werd de stad door Duitsche
bommenwerpers gebombardeerd. Juist
toen het te laat was wilde de comman
dant de stad overgeven.
De oude stad van Rotterdam ls na
genoeg van den aardbodem verdwenen;
slechts enkele gebouwen, zooals het stad
huis, het postkantoor, de Openbare Lees
zaal en de Beurs staan nog overeind. De
Hoogstraat is volkomen verwoest; er ls
bii w?Ve van spreken geen steen op den
ande-a gelaten.
Als gevolg van de goed reoreani eerde
luchtbeschermingsdienst is het aantal
slachtoffers, de groote verwoestingen in
oogenschouw genomen, betrekkelijk ge
ring. Na het bombardement van Rotter
dam heeft zooals bekend de Opperbevel
hebber de vesting Holland overgegeven.
Daarna volgde dan nog de strijd in
Zeeland, die Vrijdag werd beëindigd.
Het opperbevel van het Duitsche leger
deelde Zaterdag hierover mee
De Nederlandsche commandant op de
Zeeuwsche eilanden heeft thans de capi
tulatie aangeboden. Op de eilanden
Schouwen en Zuid-Beveland werden
meer dan 2000 Nederlanders en Fran
schen gevangen genomen.
Deelen van de Nederlandsche oorlogs
marine, voor zoover deze in de havens
lagen, werden in bezit genomen, ook de
Nederlandsche kustbatterijen werden be
zet.
VEEL GERINGER DAN EERST
WERD GEVREESD.
Hauptmann von der Decken, die door
de hem toegewezen taak in het Duit
sche leger contact heeft gekregen met
zeer vele Nederlandsche officieren, heeft
aan het „Vad." eenige inlichtingen ge
geven over den omvang van de verlie
zen. Deze zijn veel geringer dan men
aanvankelijk gevreesd heeft. Ook bij een
feilen 1 tegenaanval, waarbij vier batal
jons in het vuur gezonden werden, zijn
de verliezen gelukkig verrassend klein
gebleven. Ook daar zijn er zeer vele
krijgsgevangenen gemaakt.
Het ls natuurlek nu nog niet moge-
Iflk een volledig overzicht te geven.
Over de verliezen by bepaalde gevech
ten mag nog heelemaal niets worden
meegedeeld. Op grond van al de infor
maties echter, die ik verzameld heb
en het behoorde mede tot mijn taak de
krijgsgevangen officieren der eerste da
gen te ondervragen kan ik u de
verzekering geven, aldus genoemde
Hauptmann, dat de genoemde getallen
gruweiyk overdreven zijn. Er is zelfs
gesproken van 100.000. Geen quaestie
van.
Er werd opgemerkt, dat ook het getal
18.000 was genoemd.
Als men dan bedoelt 18.000 dooden
en gewonden samen, dan lijkt dat wel
een ernstig oljfer. Ik moet eohter nog
eens herhalen, dat er voorloopig geen
bepaalde cijfers kunnen genoemd worden.
General-Arzt Wisseman heeft in een
persconferentie te Den Haag nadere me-
dedeelingen gedaan over de slachtoffers
van de krygshandelingen in het gebied
ten noorden van Ryn en Maas.
Niet meer dan 300 Nederlanders zyn
als gewonden in Duitsche lazaretten
(veldhospitalen e.d.) te Arnhem, in de
Harskamp, te Emmerik, Bocholt, Gro-
nau en Nordhorn opgenomen behoeven
te worden. Uit de vesting Holland zijn de
gegevens hieromtrent nog niet volledig
binnengekomen, doch blijkens een mede-
deeling van den inspecteur van den Ne-
derlandschen militair-geneesk. dienst,
generaal dr van de Roemer, moet in dat
gebied het aantal gewonde Nederland
sche militairen het aantal van duizend
niet overschrijden. Te Amsterdam wer
den ongeveer 1600 Nederlanders in mili
taire hospitalen behandeld van wie er
ongeveer de helft in aanmerking kwa
men voor een chirurchische behandeling
en daarvan had weder de helft, dus on
geveer 400 personen, verwondingen van
verschillenden aard bekomen.
Daartegenover zal de Duitsche weer
macht ieder vernietigen, die rust en
vrede stoort.
De Duitsche militaire opperbevelheb
ber in Nederland heeft den volgenden
oproep afgekondigd:
Op 14 Mei heeft de vroegere Neder
landsche regeering zich naar Engeland
begeven en het Nederlandsche volk aan
zyn eigen lot overgelaten.
Onder den invloed der Duitsche wa
pens en beseffend, dat een verdere tegen
stand volkomen hopeloos zou zijn, heeft
de opperbevelhebber der Nederlandsche
troepen te land en ter zee nog denzelf
den dag besloten, aan de geheele Neder
landsche weermacht het bevel te geven,
den stryd te staken en de wapens neer
te leggen.
Met dit voor een soldaat zwaar be
sluit heeft de opperbevelhebber der Ne
derlandsche troepen een hooge maat van
inzicht in den werkelijken militairen
toestand bewezen. Hij heeft ten volle
beseft, dat ieder uur der voortzetting
van dezen onzinnigen stryd voor zyne
troepen en zyn bevolking slechts ontzet
tende bloedoffers zou brengen en in dit
geval steden en dorpen aan een totale
vernieling prysgegeven waren. Toch zou
dit aan het feit van een Duitsche over
winning niet het minste hebben ver
anderd.
Toen de vroegere Nederlandsche re
geering door haar konspiraties met En
geland en Frankryk den stryd tegen
Duitschland teweeggebracht heeft en
zoodoende tegen een weermacht, wier
kracht door de voorafgaande gebeurte
nissen bewezen was, heeft zy van be
gin af onverantwoordeiyk gehandeld.
Had de vroegere regeering niet geluis
terd naar Engelsche raadgevingen, maar
een werkeiyke neutraliteit bewaard, dan
zouden alle nu gebrachte offers van goed
en bloed onnoodig geweest zijn.
Nu de wapens neergelegd zyn, is de
Nederlandsche bevolking in staat, haar
vreedzamen arbeid te hervatten. Ieder
wordt verzocht, na deze verschrikkelijke
dagen tot zyn gewoon werk terug te
keeren.
Maar een ieder trede ook op tegen
zulke gewetenlooze elementen, die voort
durend door passieven weerstand of
door actieve daden onrust stichten, en
daardoor den voortgang van het burger
lijk leven, de openbare rust en orde willen
storen.
Volgens het bevel van den Führer zal
de Duitsche weermacht haar best doen,
om aan ieder het lot der bezetting te
vergemakkelijken. Zij zal leven en eigen
dom der bevolking tegen alle vijande
lijke aanvallen beschermen en de vrede
lievende elementen zoo ver mogelijk
steunen.
De N. R. Ct. meldt over de Duitsche
parachutevliegers
Over hun uniform wordt een soort
blouse gedragen. By het afspringen be-
dekt deze alle wapens. Hierdoor kan de
I indruk ontstaan zyn, dat de parachute
troepen in een of andere vermomming
gekleed waren. Zulks is echter niet het
geval geweest. Geen enkele parachute
vlieger is omlaag gekomen in een an
dere uniform dan de voorgeschrevene,
die men o.a. op 30 April 1933 by de
groote parade te Beriyn, later ook by de
parade voor Prins-Regent Paul heeft
kunnen zien.
De veronderstelling, dat er parachute
springers ln andere dan de voorgeschre
vene uniform neergekomen zouden zyn,
is reeds hierom onhoudbaar, daar de pa
rachutetroepen, als eerste opdracht heb
ben, zich onmiddellyk na hun landing
met elkaar te vereenigen, waartoe zy el
kaar in de eerste plaats moeten kunnen
herkennen. Dit zou onmogelyk zijn zoo
zij in verschillende uniformen gekleed
waren.
Het gerucht, dat er parachute-sprin
gers in Nederlandsche uniform gedaald
zouden zijn, heeft voor de Nederlandsche
troepen hachelijke gevolgen gehad, daar
Nederlandsche soldaten hierdoor elkaar
beschoten hebben.
Met nadruk werd ook het gerucht te
gengesproken, dat er zich in de tran
sportvliegtuigen, die troepen hebben ge
land, soldaten in vrouwenkleeding, of
zelfs vrouwen, zouden hebben bevonden.
Deze geruchten zyn, naar vermoed wordt,
door de Engelschen rondgestrooid.
Het Nederlandsche opperbevel is twee
maal uitgenoodigd, één geval te noemen,
waaruit zou kunnen blijken, dat er zich
bij de parachutetroepen en andere troe
pen, die per vliegtuig zijn aangevoerd,
soldaten hebben bevonden, welke niet in
de voorgeschreven uniform gekleed wa
ren. Het opperbevel heeft zoo'n geval
niet kunnen leveren.
Een militair medewerker van de Ti
mes schryft dat de Fransche legerlei
ding door de kracht van den Duitschen
aanval door de Ardennen volkomen
overrompeld is. De verdediging was daar
door de slechte wegen moeilijker dan el
ders. Een andere verrassing was, dat de
Duitschers er in waren geslaagd in dit
moeilijke terrein gebruik te maken van
pantserwagens. Deze pantserwagens
hebben te zamen met de duikbommen
werpers de doorbraak tot stand ge
bracht.
De medewerker van de Times voegt
hieraan toe, dat de Fransche infanterie
in zekere sectoren van streek was ge
bracht door de massale Duitsche bom
aanvallen.
Hierdoor is het geheele colonnes pant
serwagens gelukt door de Fransche stel
lingen heen te breken.
In een beschaving hoe de overtocht
over de Maas door de Duitsche troepen
werd afgedwongen, wordt gezegd:
Aan de overzijde van de Maas hebben
zich de Fransche en Belgische troepen
geconcentreerd.
Aan onzen kant loopt het terrein
zacht naar de Maas af, terwyi het op
den oever aan den overkant steil om
hoog ryst. Hier hadden de Belgen met
steun van de Franschen hun batteryen
in van beton opgetrokken stellingen in
gebouwd. De geheele voorste helling zit
vol bunkers.
Het overtrekken van de Maas werd in
geleid door een artillerie-duel tusschen
de snel naar voren gebrachte Duitsche
batteryen en de goéd ingerichte stellin-
len van den vijand. De tegenstander
weerde zich taai en verbeten. Pas na
een urenlang vuurgevecht werd geschut
na geschut tot zwijgen gebracht.
Achter staan, goed gecamoufleerd te
gen waarnemingen door vliegtuigen, de
pantsers, die samen met soldaten van de
gemotoriseerde infanterie als eerste
overgezet zullen worden. Het artillerie
duel is ten einde. Onze kanonnen heb
ben overwonnen. In een handomdraai
zijn de vaartuigen naar de weide aan de
Maas afgezakt en hebben de pioniers
hun rubberboöten opgepompt. De ped
dels dompelen in de Maas. Een paar
Der Deutsche Militarbefelshaber gibt
bekannt:
„Die Presse in den Niederlanden er-
scheint wahrend der Dauer der Beset-
zung der Niederlanden durch die deut-
sche Militarbehörde ohne eine Vorzen-
sur. Dieses Entgegenkommen setzt eine
absolut loyale Haltung der verantwort-
lichen Verleger und Redakteure vor-
aus."
In Nederlandsche vertaling luidt bo
venstaande mededeeling als volgt:
De Nederlandsche pers verschynt ge
durende de bezetting van Nederland door
de Duitsche militaire autoriteiten, zon
der een voorcensuur. Deze tegemoetko
ming veronderstelt een absoluut loyale
houding van de verantwoordeiyke uitge
vers en redacteuren.
(Dit geldt op dit oogenblik nog niet.
voor Zeeland.)
honderd slagen. De eerste rubberboot
legt aan den overkant aan. Intusschen
zyn ook de pontons afgeladen. Van den
vijandelyken oever hoort men den stryd
der infanterie. Machinegeweren ratelen,
handgranaten spatten uit elkaar. Plotse
ling slaan vijandelijke granaten in. De
kanonnen welke wij nog niet het zwijgen
hebben opgelegd, trachten het overtrek
ken te verhinderen. Nu begint ook de
Duitsche artillerie weer en beschiet den
vyand. Van gene zyde brengen de vlot
ten en veerbooten gewonden mede. De
ambulance-auto's zijn reeds den oever
opgereden. Verbazend groot is het aan
tal Fransche gevangenen, die eveneens
met de terugkeerende veerbooten en
vlotten naar den linkeroever worden ge
bracht. Zij maken allen een uiterst moe
gestreden indruk. De bedrijvigheid op de
Maas wordt steeds grooter. Thans ko
men ook de eerste infanteristen. De man
nen hebben de laatste vier dagen twee
honderd kilometer gemarcheerd, doch
zijn niettemin nog wonderlijk frisch.
IEDER DEED ZIJN PLICHT.
Gister hadden wij ook een onderhoud
met den directeur van het Goesche gas
bedrijf, den heer Brink, die, evenals de
directeur van de Waterleiding, zijn groo
te zorgen heeft gehad om de gasvoorzie-
ning, waar mogelijk, intact te.houden,
terwijl hy bovendien er nog voor te
waken had, dat de gevaren voor de be
volking tot een minimum beperkt bleven.
Dag en nacht is de heer Brink in het
getouw geweest en daar ook het perso
neel zijn plicht deed, zijn rampen voor
komen, terwijl het bedryf er, voor wat
de schade aan materiaal betreft, vry
goed is afgekomen.
Te Hansweert, dat in de vuurlinie ge
legen heeft, is het 't ergste geweest.
Daar is n.l. de gashouder door een gra
naat getroffen en zal door een nieuwen
moeten worden vervangen,
Natuurlyk waren te voren reeds aller
lei voorzieningen getroffen. Een groot
deel van het buizennet ligt in het inun
datie-gebied, zoodat er maatregelen wa
ren genomen, dat het water niet de pypen
kon binnendringen. Instructies werden
nauwkeurig gegeven voor het geval, dat
een oorlog uitbrak en toen de vyande-
ïykheden begonnen, wist ieder precies
wat hy te doen had. Daar het bedryf
zyn telefonische verbinding had behou
den, bleef contact tusschen den directeur
en zyn personeel op alle bedreigde pun
ten mogeiyk en zoo konden voor on
voorziene situaties nieuwe orders wor
den uitgedeeld.
Daar de krygsverrichtingen zich met
bliksemsnelheid voltrokken, begrijpt men
welk een hoogspanning er heerschte op
het Goesche hoofdkantoor. Waar gevaar
dreigde werd de inlaat gesloten, maar
het gas liet men in den ketel, opdat de
menschen, die bleven, zich evengoed zou
den kunnen behelpen. Soms moest het
personeel tot aan het middel in het
waterkom de veiligheidsmaatregelen te
treffen en hier en daar moest dit onder
nog gevaarlijker omstandigheden ge
beuren. Niemand bleef in gebreke wat
wel een eervolle vermelding apart ver
dient in dezen tijd.
De beschadigingen.
Het Goesche fabriekscomplex zelf heeft
niet het minste geleden. Wel zijn er
enkele stukken van granaten ver
moedelijk afkomstig van afweergeschut
