De Engelschen moeten in Noorwegen terugtrekken.
GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Belangrijkste Nieuws
M Financierings-Mir. „ZEELÉHDIS" GOES
VRIJDAG 3 MEI 1940
54e JAARGANG No. 179
Zuid-Noorwegen grootendeels in Duitsche
handen - Koning Haakon en zijn regeering
vertrokken - Rede van Chamberlain - Italië
neemt nog geen deel aan den oorlog.
Andalsnes door Duitsche troepen
bezet.
Koning Haakon en zijn regeering
te Molde scheepgegaan.
„Moreel der Engelschen leed niet"
Rede van Chamberlain.
Suiker op bon 19.
beschikbaar 5 pCt.
AUTOMOBIEL
Italië neemt voorhands nog geen
deel aan den oorlog.
o
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Pa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per- regel
Ingezonden mededeeüngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0,75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Om 3 uur gistermiddag is de Duitsche
oorlogsvlag in Andalsnes geheschen,
nadat de Engelschen deze haven en de
havens in de buurt verlaten hadden.
Daar de Duitschers ook een verbinding
tusschen Oslo en Bergen tot stand ge
bracht hebben en den spoorweg van
Dombaas naar Ulsberg (bij Stóren) be
zitten, is, afgezien van enkele verzets-
cenrtra, Zuid-Noorwegen tot Drontheim
grootendeels in Duitsche handen.
Het opperbevel van de Duitsche
weermacht deelt mede:
„Bij de rustelooze achtervolging der in
wilde vlucht terugtrekkende Engelschen
hebben de Duitsche troepen Andalsnes
bereikt en daar te 15 uur de Duitsche
oorlogsvlag geheschen".
Het communiqué van het B r i t-
s c h e ministerie van oorlog vermeldt:
De troepen der geallieerden, welke de
laatste dagen ten Zuiden van Dront
heim operaties hebben uitgevoerd, wel
ke ten doel hadden den vijandelijken op-
marsch te vertragen, zijn thans, na vele
vijandelijke aanvallen te hebben afge
slagen, terug getrokken, met het oog
op de steeds toenemende sterkte van
den vijand.
De geallieerde troepen zijn met suc
ces ingescheept te Andalsnes en andere
havens in de nabijheid. Dit geschiedde
ondanks de voortdurende pogingen van
den vijand om deze havens en de.
verbindingen door actie uit de lucht te
vernietigen.
THANS IN NOORD-NOORWEGEN?
Van Noorsche zijde werd verklaard,
dat gedurende de jongste Duitsche bom
bardementen van Molde, de regeering
Nygaardsvold, koning Haakon en de
andere leden van de Noorsche konink
lijke familie zich in de omgeving van
deze havenplaats bevonden. „Zij hebben
zich zonder incidenten met onbekende
besteming ingescheept" zoo werd voorts
verklaard. Men gelooft, dat zij zich er
gens in het Noorden van Noorwegen
bevinden.
Te Stockholm kwamen gisterenavond
naar het Duitsche nieuwsbureau mede
deelt, sensationeels berichten binnen,
volgens welke koning Haakon en de
Noorsche regeering-Nygaardsvold naar
Zweden gevlucht zouden zijn.
Het opperbevel van de Duitsche
weermacht maakt bekend:
De operaties in Noorwegen tusschen
Oslo en Drontheim zijn overgegaan in
achtervolgingsvluchten. De Britten ont
ruimen overhaast en in verwarring het
gebied bij Andalsnes.
Onoverzienbare Engelsche voorraden
zijn bij Dombaas in handen onzer troe
pen gevallen.
Onder den indruk van deze gebeurte
nissen heeft de Noorsche bevelhebber
van het gebied Moren en Romsdal de
capitulatie aangeboden.
De intacte spoorweg tusschen Dom
baas en Ulsberg (ten Zuiden van Dront
heim) is in zijn geheelen omvang in onze
handen.
Het aantal gevangenen en de hoeveel
heid buit neemt voortdurend toe.
Het luchtwapen heeft zijn stelselma
tige aanvallen tegen de vijandelijke lan
dingsplaatsen met succes voortgezet.
Ook by Narvik werden vijandelijke
batterijen bestreden. Den vijandelijken
zeestrijdkraehten werden verdere ver
liezen toegebracht. Een kruiser heeft
een treffer op het dek opgeloopen, wel
ke een brand en ontploffingen tenge
volge heeft gehad. Een Britsch koop
vaardijschip werd tot zinken gebracht,
zes werden zwaar beschadigd, zes Brit-
sche vliegtuigen werden omlaag ge
schoten.
In het gebied Van Valdres zijn van
de vierde Noorsche divisie, die, naar
gemeld, zich aldaar heeft overgegeven,
300 officieren en 2300 man gevangen
genomen, 290 paarden, drie stukken ge
schut en 85 machinegeweren buitge
maakt.
De bij Bergen opereerende Duitsche
troepen hadden bijzondere moeilijkheden
toen zij na de inneming van Voss, den
tunnel in het Mir-dal naderden. Daar
het niet mogelijk was om den tunnel
heen te gaan, deden onze tróepen een
aanval op den sterk verdedigden tunnel.
De ruim 5000 m langen tunnel hebben
zij in een verbitterd gevecht doorge
trokken en den Oostelijken uitgang heb
ben zij thans bereikt. De tunnel is on
geschonden gebleven.
DUITSCHE VLIEGTUIGEN VALLEN
ZIEKEN EN GEWONDEN AAN.
De Noorsche regeering heeft het in
ternationale Roode Kruis te Genève me
degedeeld, dat volgens rapporten van
het hoofdkwartier van het Noordelijke
leger op 1 Mei voor de derde maal de
transporten van gewonden en zieken in
de Noorsche territoriale wateren door
Duitsche vliegtuigen zijn aangevallen.
De bombardementen veroorzaakten
groote verliezen: onder de slachtoffers
bevinden zich dokters en verpleegsters.
De regeering heeft het Roode Kruis
verzocht een krachtig vertoog tot de
Duitsche regeering te richten, opdat de
Duitschers het Roode Kruis-teeken op
de Noorsche schepen, die dat nooit mis
bruikt hebben en nooit zullen misbrui
ken, eerbiedigen.
KNUT HAMSUN WEKT DE NOREN
OP HUN VERZET TE STAKEN.
Naar het D. N. B. meldt, heeft de
Noorsche schrijver Knut Hamsun een
oproep tot het Noorsche volk gericht,
waarin hjj onder meer zegt, dat verzet
tegen de Duitsche wapenen zinneloos is.
„Engeland aldus Hamsun kan niet
helpen. Het zendt slechts enkele groep
jes menschen, die reeds door de dalen
zwerven en om voedsel bedelen. Noren,
werpt uw geweren weg en gaat weer
naar huis. De Duitschers strijden voor
ons allen en breken thans de tyrannie,
die Engeland jegens ons en alle andere
neutralen heeft uitgeoefend".
De militaire medewerker van Reuter
geeft de volgende toelichting:
„De Britsche troepen te Andalsnes zijn
teruggetrokken, zonder dat een enkel
menschenleven verloren gegaan is en zij
kunnen dus opnieuw ten strijde trek
ken. Terwijl het front verzwakt werd, is
de strijd voortgezet en de troepen trok
ken ordelijk terug. De soldaten gingen
scheep, ondanks de hevige luchtaanval
len.
Alle omstandigheden, zooals de korte
nachten, waren gunstig voor den vijand.
Moed, vastbeslotenheid en vindingrijk
heid waren noodig, om de operaties te
beëindigen, toen bleek, dat zij niet meer
voortgezet konden worden. Had men dat
niet gedaan, dan had het leger een on-
gunstigen strijd moeten voeren en wa
ren, evenals in Gallipoli,, vele duizenden
gesneuveld.
Het is mogelijk, dat hoeveelheden uit
rusting en materieel achtergelaten zijn,
maar dat kan niet veel zijn, want er is
geen tijd geweest voor het maken van
voorraden. Slechts door de vliegtuigen
is het initiatief bij Drontheim in han
den der Duitschers overgegaan. Het is
zeker, dat, onder betere omstandighe
den, middelen gevonden zullen worden,
om de vliègtuigen te bestrijden. Onder-
tusschen, besluit Reuter, kunnen de ge
allieerden zeggen, dat het moreel van
hun troepen niet geleden heeft."
VLIEGVELDEN BESTOOKT.
Over de activiteit der luchtmacht
deelt het Britsche ministerie van Lucht
vaart het volgende mede: „De Royal
Air Force heeft den druk op de vijan
delijke vliegtuigbases in Noorwegen en
Denemarken voortgezet. Woensdag werd
Stavanger overdag tweemaal gebombar
deerd en Woensdagnacht werden de
vliegvelden van Stavanger, Aalborg en
Forneby elk een keer zwaar gebombar
deerd.
ENGELSCH
ESKADER AANGEVALLEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt
„Èen sterk Britsch vlooteskader, waar
toe o.a. vliegtuigmoederschepen behoor
den, naderde op 1 Mei de Noorsche
Westkust. Onmiddellijk na ontvangst
van dit bericht is een escadrille Duit
sche jachtvliegtuigen van de basis in
Noorwegen opgestegen, om een aanval
te ondernemen. Ondanks het krachtige
verzet van de vijandelijke jachtvlieg
tuigen en het geconcentreerde vuren der
luchtdoelkannonnen van alle oorlogs
schepen, voerden de Duitschers onver
saagd hun opdracht uit, waarbij zij twee
vijandelijke vliegtuigen neergeschoten
hebben. Op het voorschip van een vlieg
tuigmoederschip is een bom van middel
matig kaliber terechtgekomen. Vlam
men en rook waren het resultaat van die
goed gemikte bom. Ook een ander vlieg
tuigmoederschip werd met bommen be
stookt. De uitwerking kon echter niet
nauwkeurig waargenomen worden, als
gevolg van een mistbank. Verder is een
bom van middelmatig kaliber op het
achterschip van een torpedojager ge
vallen, waardoor het schip onmiddellijk
moest stoppen.
Door deze aanvallen is het vijande
lijke eskader uiteengedreven. De meeste
oorlogsschepen zjn na het einde van
den strijd in groote vaart in tegenge
stelde richting, naar het Westen, geva
ren. Een Duitsch vliegtuig is van die
vlucht niet teruggekeerd."
Het Engelsche Lagerhuis is gister
middag in rustige stemming bjeengeko-
men om naar een verklaring van Cham
berlain te luisteren over den oorlogstoe
stand.
De minister-president verzocht de le
den van het Huis nog even geduld te wil
len oefenen, daar het nog niet mogelijk
was een volledige verklaring af te leg
gen. Het is onmogelijk, aldus Chamber
lain, thans reeds de plannen en bewegin
gen, welke nog niet voltooid zijn, bekend
te maken. Ik kan vandaag slechts een
interimverklaring afleggen, maar ik
hoop, dat Churchill en ik in staat zullen
zijn in het begin van de volgende week
heel wat meer te kunnen zeggen.
Men heeft gevraagd hoe het kwam,
dat Duitschland in staat was ons in
Noorwegen voor te zjn. Dat kwam door
't lang van te voren beraamde en nauw
keurig uitgewerkte verraad tegen een
niets vermoedend en bijna ontwapend
volk.
Sinds vele maanden wisten wij, dat de
Duitschers troepen en voorraden in de
Oostzeehavens concentreerden. Het was
duidelijk, dat eenige aanvalsdaad over
wogen werd. Deze strjdkrachten waren
evenzeer beschikbaar voor een aanval
op Finland, Zweden, Noorwegen, Ne
derland als tegen Engeland, en men
kon onmogeljk vooruit zeggen, waar de
slag zou vallen. Indien wj geweten had
den, dat Denemarken en Noorwegen het
slachtoffer moesten worden, hadden wj
hetgeen gebeurd is niet kunnen verhin
deren, zonder de medewerking van die
landen. Maar in het geloof, dat hun neu
traliteit hen zou redden, namen zij geen
voorzorgsmaatregelen en gaven zij ons
geen waarschuwing voor een aanval,
welken z j inderdaad nooit vermoed heb
ben.
De campagne in Noorwegen begon op
7 April, toen wij bericht kregen, dat een
groote Duitsche vlootmacht zich naar en
langs de westkust van Noorwegen be
woog. Dien avond voer de „Main battle
fleet" en het tweede kruisereskader uit
Scapa en Rosyth, in de hoop den vjand
te ontmoeten.
Op 9 April vielen de Duitsche troepen
Denemarken binnen en geholpen door
lang te voren beraamd binnenlandsch
verraad brachten de marinestrijdkrach
ten troepen aan land.
De zeer succesrjke marineaanval van
13 April vernietigde volkomen de vijan
delijke marine-strijdkrachten te Narvik.
Onze doeleinden bij verdere actie wa
ren:
le. Alle mogeljke steun en hulp te ge
ven aan de Noren.
2e. Den Duitschen opmarsch in het
EEN KILOGRAM VOOR DRIE WEKEN
Geldig van 3 tot en met
23 Mei.
Gedurende het tijdvak van Vrijdag 3
Mei tot en met Donderdag 23 Mei geeft
de met „19" genummerde bon der Rijks
distributiekaart recht op het koopen van
één kilogram suiker.
Zuiden tegen te houden of te vertragen.
3e. De redding en bescherming van
den koning en de regeering van Noorwe
gen te vergemakkeljken.
Deze doeleinden konden het vlugst
worden bereikt door de inneming van
Drontheim.
Ondanks het gevaarlijk karakter van
deze operaties besloten wj een poging te
wagen.
De geallieerde troepen kwamen voor
ernstige moeilijkheden te staan, waar
van de voornaamste wel deze was, dat
de beschikbare vliegvelden reeds in han
den van den vijand waren.
In die omstandigheden bleek het eeni
ge dagen geleden, dat het wegens de
Duitsche overheersching in de lucht, on
mogelijk zou zijn artillerie en tanks
aan land te brengen om onze troepen in
staat te stellen den vijandelijken op
marsch uit het Zuiden te weerstaan.
Steeds was het den Duitschers mogelijk
versterkingen naar Noorwegen te zen
den, en in veel sneller tempo dan voor
ons mogelijk was.
De vorige week besloten wij het denk
beeld te laten varen Drontheim van het
Zuiden uit in te nemen, zoodat wij onze
troepen uit dit gebied terugtrokken en
naar elders overbrachten.
Wij hebben thans al onze troepen uit
Andalsnes teruggetrokken zonder een
man te verliezen.
Hoewel het niet mogelijk geweest is de
stad te nemen, ben ik tevreden, dat de
balans van het voordeel thans aan den
kant is van de geallieerden. Ik twijfel
niet, of de Duitschers dachten door
Noorwegen te wandelen zooals zij door
Denemarken gedaan hadden. Die ver
wachting is verijdeld door den moed van
het Noorsche volk en door de inspan
ning van de geallieerden.
DE VLOOTVERLIEZEN.
Na drie weken oorlog is Noorwegen
niet veroverd. In die periode heeft de
Duitsche vloot ernstig verlies geleden,
waaronder twee slagschepen beschadigd,
drie, wellicht vier kruisers tot zinken
gebracht, elf torpedojagers gezonken en
vijf duikbooten gezonken. Dertig trans-
port- en voorraadschepen zijn gezonken
met een verlies van verscheidene duizen
den manschappen. Verder zijn tien trans-
port- en voorraadschepen getroffen door
onze torpedo's en waarschijnlijk gezon
ken. De verliezen van de Britsche mari
ne in dat tijdvak bedragen vier torpedo
jagers, drie duikbooten, een marinevaar
tuigje en vijf treilers gezonken. Vijf an
dere oorlogschepen zijn beschadigd door
aanvallen uit de lucht. Een voorraad-
schip is bovendien door een torpedo van
een duikboot tot zinken gebracht.
SCHEPEN OP WEG NAAR
ALEXANDRIë.
Wij zien uit deze cijfers, zoo vervolgde
Chamberlain, dat de kracht en doeltref
fendheid van de marine slechts weinig
geschonden is, terwijl daarentegen de
schade voor de Duitsche vloot zoo he
vig geweest is, dat de balans van de
vlootsterkte volkomen gewijzigd is en
het mogelijk geworden is, de vloot der
geallieerden op belangrijke wijze nieuwe
bestemmingen te geven.
In dit verband wil ik vermelden, dat
het mogelijk geacht is tot een normaler
verdeeling van schepen over te gaan in
de Middellandsche zee, welke eenigen tijd
onder invloed heeft gestaan van onze be
hoeften in de Noordzee. Reeds bevinden
zich een Britsch en een Fransch slag
schip met kruisers en marinevaartuigen
in het Oostelijke bekken van de Middel
landsche zee, op weg naar Alexandrië.
Terugkeerende op de gebeurtenissen
in Noorwegen, zeide de premier, dat de
Duitschers vele duizenden manschappen
moeten hebben verloren.
Tot hen, die haastige conclusies zou
den willen trekken uit het feit, dat wij er
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Ontwerp Oorlogswinst-belasting inge
diend.
De boter- en margarineprijzen.
De suiker wordt duurder.
Het radio-interview met Ir Mussert.
De Bondsdagen der Jongelings-vereeni-
gingen.
Buitenland.
De Engelschen moeten in Noorwegen
terugtrekken.
Zuid-Noorwegen grootendeels in Duit
sche handen.
De Koning vertrokken?
Rede van Chamberlain.
De houding van Italië.
voor den aankoop van een
Vraagt inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Tel. 2410 tot 17 uur.
Stationsweg 33, Tel. 2017 na 17 uur.
niet in geslaagd zijn Drontheim in te ne
men, zou ik willen zeggen: Het is nog
veel te vroeg om de-balans over Noor
wegen op te maken. Slechts een fase van
de campagne is afgesloten, waarvan
men kan zeggen, dat indien wij ons doel
niet hebben bereikt, de Duitschers bun
doel evenmin bereikt hebben, terwijl hun
verliezen veel grooter zijn dan de onze.
DIEPE INDRUK IN ZWEDEN.
De opzienbarende verklaring van
Chamberlain, dat de Britsche troepen
uit Andelsnes worden teruggetrokken,
heeft zijn uitwerking in Zweden niet
gemist. „Het psychologische effect zal
in Zweden verschrikkelijk zijn", zeide
een woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandsche Zaken aldus Uni
ted Press. „Zweden kan nog eens her
halen, dat het zijn strikte neutraliteit
zal handhaven.
Het directe gevolg voor Zwedenzal
zijn, meent men in politieke kringen, dat
de mogelijkheid om een belangrijke rou
te voor den Zweedschen import en ex
port via Drontheim te scheppen, thans
is weggevallen. Zweden komt dus meer
en meer in de Duitsche invloedssfeer.
Aan den anderen kant valt ook een licht
punt waar te nemen, in dien zin, dat
Zweden het gevaar voor een Duitschen
inval in Zweden, om door een omtrek
kende beweging troepen, tegenover de
gealliëerden te brengen, afgenomen is.
Een woordvoerder van de Noorsche
legatie te Stockholm gaf toe, dat thans
geheel Midden- en Zuid-Noorwegen in
Duitsche handen zal vallen.
De Noorsche troepen, die in het bin
nenland strijden, zullen niet gemakke
lijk kunnen ontsnappen, maar zij zullen
trachten zich een weg te banen naar de
Zweedsche grens. Het gebied, dat zich
nog volkomen in Noorsche handen be
vindt, ligt in het Noorden en telt een
bevolking van ongeveer 700.000 zielen.
De zesde Noorsche divisie, de eenige,
die op order van de regeering op regel
matige wijze kon worden gemobiliseerd,
en eenige regimenten van de vijfde di
visie zijn nog intact, zoodat het Noor
sche leger, naar schatting nog op een
30.000 man kan rekenen.
Mussolini heeft Woensdag een onder
houd gehad met den Amerikaanschen
ambassadeur Pbilipps, die zich op de
hoogte wenschte te stellen van de plan
nen van Italië.
In Amerikaansche kringen te Rome
wordt verklaard, dat Mussolini den Ame
rikaanschen ambassadeur de verzeke
ring heeft gegeven, dat Italië in de naas
te toekomst zijn houding van niet-oor-
logvoerende niet zal wijzigen.
Ook van Britsche zijde is diplomatiek
contact gehouden met de Italiaansche
autoriteiten.
In verband met de onzekere situatie
in de Middellandsche Zee zijn echter in
geheel Egypte zekere voorzorgsmaatre
gelen genomen.
ORDER AAN VLIEGTUIGEN.
Ook de vliegtuigen van de Imperial
Airways hebben speciale orders ontvan-