GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
BLOKKADE-MAATREGELEN DER GEALLIEERDEN.
EERSTE BLAD,
Belangrijkste Nieuws
H.V. Financierings-Mij. „ZEELANDIA" GOES
Gebrek aan geschooide
krachten.
MAANDAG 8 APRIL 1940
54e JAARGANG - No. 158
Overleg met gezanten te Londen - Duitschland
zal niet passief blijven - Opwinding in Scan
dinavië - Engelsche en Fransche mijnen in
Noorsche wateren - Weer Noorsch schip ge
torpedeerd - De luchtgevechten van gisteren.
De geallieerden en de blokkade.
Groote opwinding in Scandinavië.
Minister Koht over Noorwegens
neutraliteit.
Officieele Noorsche verklaring
verwacht.
Mijnen in de Noorsche wateren
gelegd.
Duitsche onderzeeër torpedeert
zonder waarschuwing een
Noorsch schip.
Vijf Duitsche vliegtuigen
neergehaald.
beschikbaar 5 pCt.
AUTOMOBIEL
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststrnnt 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f7.00 per kwsrfsal
Weekabonnementen voor Midd.ïburg
Goe3 en v,]ssingen f 0,70
Losse nummers 8 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingszojtöe» Ried: ^eei'ng- i oO cent pe;- 5.35»*
Kleine Advertentie?» Dinsrfsgs, V.ijdags en
Zaterdags f0.75 bij vo«•«Itbetftllng
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
HALIFAX OVERLEGT MET DE
GEZANTEN.
Het diplomatieke en economische of
fensief der geallieerden, dat thans is in
gezet, heeft drie aspecten:
1. Nota's aan Noorwegen en Zweden
inzake het voornemen der geallieerden
de blokkade te versterken.
2. De besprekingen tusschen Monnet
en Cross, met het doel de blokkade te
versoherpen.
3. De besprekingen tuschen Lord Hali
fax en de Britsche gezanten op den Bal
kan, welke vandaag zullen beginnen.
De diplomatieke medewerker van Reu
ter verklaart, dat het zeker is, dat de
Britsche nota's aan Zweden en Noorwe
gen geen intimideerende bepalingen be
vatten.
Monnet en Cross zyn overeengekomen
eenige hiaten in de contrabande-controle
te dichten en de machinerie der gealli
eerde controle nog hechter te coördinee-
ren.
Reuter meldt verder van officieele
zijde vernomen te hebben, dat Lord
Halifax vanmiddag om vier uur op het
ministerie van buitenlandsche zaken de
vergadering zal presideeren van de Brit
sche gezanten in de Balkanlanden.
De ambassadeurs van Groot-Brittan-
nië te Moskou, Ankara en Rome zullen
eveneens aanwezig zijn. Daarna zullen
nog meer besprekingen volgen.
In een hoofdartikel schrijft de Times
over de stappen die ondernomen zijn om
de lekken in de blokkade te dichten:
Een nieuwe en belangrijke controle
aldus dit blad, op den herexport is in
Nederland tot stand gekomen, als
het resultaat van het recente Engelsch-
Nederlandsche handelsaccoord.
Krachtige nota's zijn aan Zweden en
Noorwegen gezonden. Men begrijpt hier
het vurige verlangen van de kleinere
neutralen om hun onafhankelijkheid te
handhaven: deze is echter afhankelijk
van de overwinning van de geallieerden.
Het blad is van oordeel, dat er een
scherpe concurrentie bestaat tusschen
de Italiaansche en Duitsche belangen op
het Balkan-schiereiland.
De stichting van de Engelsche handel
maatschappij is op den geheelen Balkan
hartelijk verwelkomd, zelfs in Bulgarije,
dat allerminst wenscht, dat een land,
met name het Derde Rijk, 60 pet. van
zijn totalen export voor zijn rekening
neemt. Bovendien, het Duitsche systeem
is gebaseerd op ruilhandel, en sommige
neutrale landen ontvingen, na hun voed
sel, olie en andere producten van hun
bodem te hebben afgeleverd, geblokkeer
de marken in betaling, en soms ook af
gewerkte goederen, waaraan zij niet de
minste behoefte hadden. De waarde van
de mark is op het oogenblik zeeÊjjbrijfel-
achtig.
DUITSCHLAND ZAL NIET PASSIEF
BLIJVEN.
Von Ribbentrop heeft gistermiddag
de gezanten van Zweden en Noorwegen
bij zich ontboden. Het onderhoud heeft
een uur geduurd. Een speciale verslag
gever van de Paris Soir te Kopenhagen,
die dit bericht aan zijn blad seint, deelt
verder mee, dat een woordvoerder van
de Wilhelmstrasse kort daarop tegen
over journalisten heeft verklaard, dat
de Duitsche regeering er van overtuigd
is, dat de geallieerden in Noorwegen een
actie beramen, doch dat zij van zeer na
bij de ontwikkeling van den toestand in
Scandinavië gadeslaat.
De geallieerden willen ertszendingen
naar Duitschland verhinderen, doch, al
dus de zegsman, indien zij op onze passi
viteit rekenen, komen zij bedrogen uit.
De belangen van Duitschland zullen wor
den verdedigd.
Het bericht, dat den Scandinavischen
gezanten in Londen en Parijs nota's zijn
overhandigd, heeft in Scandinavië groote
opwinding veroorzaakt.
In politieke kringen werd er de na
druk op gelegd, dat de Zweedsche en
Noorsche regeeringen door de nauwste
samenwerking in deze dagen hun uiter
ste best doen, om voorbereid te zijn op
eventualiteiten van welken Britschen di-
plomatieken stap ook.
Naar verluidde, is Noorwegen bereid
,de ijzerertsverzendingen uit Zweden naar
Narvik te staken, teneinde moeilijkheden
met de geallieerden te vermijden. Een
dergelijke Noorsche handeling zou ech
ter verbonden worden met het besluit,
ook de verschepingen van ijzererts naar
Engeland te staken.
Er gaan geruchten, dat Engeland zou
overwegen mijnen te leggen in de wate
ren, die door schepen, die erts vervoeren
worden gebezigd, doch er bestaat onze
kerheid, of deze mijnen binnen dan wel
buiten de Noorsche territoriale wateren
gelegd zouden worden.
In bevoegde kringen te Berlijn be
stempelt men de Britsche nota's aan
Zweden en Noorwegen als „een nieuwe
daad van interventie in de Scandinavi
sche aangelegenheden".
Vernomen wordt, dat Zweden zal ant
woorden op de nota's van Parijs en Lon
den betreffende de Scandinavische neu
traliteit, hoewel niet met nadruk om
een antwoord was verzocht.
Men gelooft, dat Zweden en Noorwe
gen echter eerst daarover van gedachten
zullen wisselen.
De Noorsche minister van buitenland
sche zaken, Koht, heeft in het storting
ten aanzien van de buitenlandsche poli
tiek van Noorwegen de volgende verkla
ringen afgelegd:
„Wij kunnen ons geen oorlog inden
ken, waarin Noorwegen verwikkeld zou
kunnen worden, tenzij een, waartoe wij
gedwongen worden voor de verdediging
van onze onafhankelijkheid en vrijheid.
Wij kunnen ons alléén buiten den oor
log houden door het voeren van een po
litiek van strikte neutraliteit naar alle
zijden. Wij hebben dit gedaan in onze
handelspolitiek.
Ik geloof, aldus vervolgde Koht, dat
wij getoond hebben, dat wy onze territo
riale wateren zullen verdedigen tegen
ieder, die op onwettige wijze deze wate
ren binnenkomt.
De uitvoer van Zweedsch erts naar
Duitschland via Narvik wordt ongetwij
feld door velen overdreven.
De hoeveelheid is tijdens den oorlog
tot een vierde teruggeloopen en thans
gaat veel meer Zweedsch erts via Nar
vik naar Engeland dan naar Duitsch
land.
Van 't recht op vrijen doortocht voor
koopvaardijschepen in de Noorsche wa
teren profiteeren de geallieerden min
stens evenzeer als Duitschland.
Als de geallieerden zouden wenschen,
dat wij het vrije handelsverkeer afbre
ken, dan zou dit, óf hunzelf groote scha
de berokkenen, óf, zoo deze afbreking
slechts ten nadeele van een der partijen
zou blijken te werken, in flagranten
strijd zijn met de neutraliteit.
Koht herinnerde aan de 21 protesten,
die tot de oorlogvoerenden gericht zijn,
tegen schendingen der neutraliteit door
vreemde vliegtuigen, n.l. 5 tot Duitsch
land, tien tot Engeland en zes tot Sov
jet-Rusland.
De neutraliteitsschendingen door
vreemde vliegtuigen, die den laatsten
tijd zijn voorgekomen, kunnen niet on
opzettelijk gepleegd zijn. Wij stellen te
Londen en te Berlijn een onderzoek in
en hopen, dat de belligerenten met deze
wijze van optreden, welke in militair op
zicht geen enkel nut kan hebben, zullen
ophouden. Wij kunnen niet door blijven
gaan met protesteeren, wij zullen zulke
vliegtuigen neerhalen.
Door den zee-oorlog hebben wij 54
schepen verloren, met een totaal van
meer dan 120.000 bruto register ton, en
392 man zijn gedood.
Koht deelde in dit verband mede,, dat
50 pet. der schepen door mijnen verloren
is gedaan. De Noorsche marine heeft tij
dens den oorlog 62 drijvende mijnen ge
vonden en vernietigd en vastgesteld, dat
zeven hiervan van Duitsche en twee van
Engelsche makely waren, terwyl er re
den was om aan te nemen, dat 12 andere
Duitsch, 5 Britsch en 13 Russisch wa
ren.
In minstens twaalf gevallen weten
wjj, dat Noorsche schepen tot zinken ge
bracht zyn door duikbooten, of andere
oorlogsschepen, of door bombardements
vliegtuigen.
In drie gevallen, waarby het tot zin
ken brengen in wettigen vorm geschied
de, hebben wjj niet kunnen protesteeren,
maar in negen gevallen hebben wjj een
krachtig protest laten hooren en ons het
recht voorbehouden schadevergoeding te
eischen.
Sterke bezwaren uitte Koht tegen het
vuren op Noorsche vaartuigen door
Duitsche vliegtuigen of duikbooten.
„Men kan zich moeilik kalm houden,
aldus Koht, wanneer men verneemt van
dergelyke schietpartijen tegen onschul
dige zeelieden, zooals bijvoorbeeld het
bombardeeren van de Noorsche mail
boot „Mira", op weg van Engeland naar
Noorwegen met meer dan honderd men-
schen aan boord.
W\j kunnen niet begrijpen, dat de
Duitsche soldaten zulk een optreden in
overeenstemming achten met hun gevoel
van eer of met hun gevoelens van men-
schelijkheid. Een dergelijk optreden ver
wekt in Noorwegen een verontwaardi
ging, welke in het belang van geen en
kele oorlogvoerende mogendheid kan
zijn.
Overgaande tot den Finsch-Russi-
schen oorlog, zeide Koht: „toen de oorlog
was afgeloopen en ik vrijer kon spreken,
was ik in staat te verklaren, dat
Duitschland het als een vijandelijke han
deling beschouwd zou hebben, indien
Noorwegen, óf aan de Britsche en Fran
sche troepen vergunning verleend zou
hebben, via Noorsch grondgebied naar
Finland te trekken, óf indien Noorwegen
zelf Finland met gewapende strijdkrach
ten zou geholpen hebben. Het laatste
optreden zou eveneens beschouwd z-yn
als een onderdeel van de Fransch-Brit-
sche oorlogvoering tegen Duitschland.
Sinds geruimen tijd wist ik, dat de
Duitsche regeering dit standpunt hul
digde en kortelings werd dit bevestigd
door een semi-officieele verklaring van
het Duitsche nieuwsbureau.
Dit beteekent, dat een Noorsche in
menging in Finland van geen nut voor
Finland geweest zou zijn, doch alleen ge
vaarlijk zou geweest zijn voor onszelf.
Een uittreksel van de geallieerde nota
aan Noorwegen is vanmorgen in de ge
wone uitzending van persberichten van
de Noorsche radio weergegeven.
Er is nog geen officieele commentaar
te verkrijgen.
Om 10 uur is een gemeenschappelijke
bijeenkomst van de regeering en de
commissie van buitenlandsche zaken uit
het Storting gehouden en na deze verga
dering wordt een officieel communiqué
verwacht.
Niet officieele kringen toonen zich
zeer terughoudend.
Te Londen wordt van bevoegde zijde
vernomen, dat het leggen van mijnen in
de Noorsche wateren vanmorgen bij het
aanbreken van den dag met succes is be
ëindigd.
Het is gezamenlijk gedaan door de
Fransche en Britsche vloot.
(Men zie verder onder telegrammen.)
UITBREIDING VAN DE ZWEEDSCHE
DEFENSIE-MAATREGELEN.
De Zweedsche bladen hebben een com
muniqué ontvangen volgens hetwelk in
verband met de omstandigheden de De
fensiemaatregelen kunnen worden uitge
breid.
HET BOMBARDEMENT VAN
DE „MIRA".
Naar aanleiding van den Duitschen
luchtaanval op het Noorsche passagiers
schip „Mira" schrijft „Morgenbladet"
„Zonder aarzeling kunnen wij zeggen
dat Duitschland door dezen moorddadi-
gen aanval zijn zaak meer schade heeft
toegebracht dan ooit te voretf. Voor zulk
een daad kan geen redelijke verontschul
diging worden gevonden."
„Tidenstegn" beschrijft den aanval als
een van „een brutaliteit en een meedoo-
genloosheid zonder weerga."
In de Noorsche bladen wordt er met
nadruk op gewezen, dat de „Mira" op
een wettigen tocht werd aangevallen en
wel niet minder dan acht maal.
„Tidenstegn" merkt in dit verband
nog op: „Dat er zich niet de meest ver
schrikkelijke ramp in de historie der
Noorsche zeevaart heeft voorgedaan, is
te danken aan de hulp, verleend door
een Britschen torpedojager."
BELGISCHE VISSCHERSBOOTEN
BESCHOTEN.
Opnieuw zijn drie Belgische visschers-
booten op de Noordzee door vliegtuigen
beschoten. Deze treilers, welke duidelij
ke nationaliteitsteekenen droegen, wa
ren rustig aan het visschen.
De raad voor de scheepvaart te Ost-
ende verklaart, dat deze aanvallen door
niets gerechtvaardigd worden, aange
zien de treilers in vrije wateren visch-
ten, duidelijk de nationale kleuren ver
toonden, geen deel uitmaakten van een
convooi, onbewapend waren, geen enkel
radiobericht hebben uitgezonden en uit
sluitend aan het visschen waren, om de
Belgische markt te voorzien.
Het Noorsche s.s. Navarra. groot 2118
ton, is in de Noordelijke Schotsche wate
ren zonder waarschuwing getorpedeerd
door een Duitsche duikboot. De Navarra
zonk binnen enkele minuten. Alle officie
ren en negen leder» van de bemanning
verloren het leven.
Dit is, aldus Reuter, het 55ste Noor
sche schip, dat door Duitsch optreden
of Duitsche mijnen verloren is gegaan,
waardoor 410 Noorsche zeelieden om het
leven zijn gekomen.
De Navarra zonk binnen 2 a 3 minu
ten nadat de torpedo het schip had ge
troffen. Twee booten waren uitgezet,
doch één daarvan kapseisde en slechts
vier van de in het water terechtkomende
mannen konden worden gered. De Duit
sche duikboot is gezien door de opvaren
den van de Navarra. De duikboot bleef
dertig minuten in de nabijheid zonder
een poging te doen om de slachtoffers
te redden. De 14 overlevenden zijn ge
red door een Finsch schip, de Atlas, dat
hen Zaterdagavond aan land heeft gezet.
Het Fransche legerbericht van Zondag
avond meldt:
Eenig artillerievuur in het gebied ten
Westen van de Vogezen. Levendige acti
viteit in de lucht. Vijf vijandelijke vlieg
tuigen werden omlaag geschoten, waar
van een door een Britsch vliegtuig.
Het hoofdkwartier van de R. A. F.
in Frankrijk deelt mede, dat gisteroch
tend een patrouille jagers nabij Metz op
een sterke vijandelijke patrouille is ge-
stooten. De vijand viel aan en het resul
taat van een aantal gevechten op groote
hoogte was, dat een Messerschmidt 109
nabij Bouley aan de Moezel werd neer
geschoten. Alle Britsche vliegtuigen
keerden behouden op hun basis terug.
Het Duitsche legerbericht van Zondag
morgen meldt:
Het luchtwapen heeft op 6 April lucht-
verkenningen ondernomen boven Noord
en Midden-Frankrijk. Een Duitsch Dor-
nier-verkenningsvliegtuig werd daarbij
door vier Curtiss-machines aangevallen.
De verkenner verweerde zich zoo lang,
tot de tegenstanders door gebrek aan
brandstof moesten wegvliegen. Het land
de behouden op zijn basis.
LUCHTGEVECHT TEN NOORDEN
VAN SYLT.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Berliju:
Gistermiddag heeft een aantal Duit
sche jagers, dat boven de Noordzee pa
trouilleerde, ongeveer 150 km ten Noor
den van het eiland Sylt, 24 Britsche Wel
lington bomvliegtuigen tot een gevecht
gedwongen. Twee Britsche vliegtuigen
werden omlaag geschoten, de andere
werden genoodzaakt in Westelijke rich
ting af te trekken.
De Duitsche jagers leden geen verlie
zen.
Het Engelsche ministerie van lucht
vaart deelt mede, dat Zondagmiddag een
patrouille van de Britsche luchtmacht
tijdens een vlucht boven de Noordzee
slaags is geraakt met vijandelijke vlieg
tuigen. Een vijandelijk toestel werd ver
hield en vermoedelijk werd een ander
beschadigd. Twee Britsche vliegtuigen
zijn niet naar hun basis teruggekeerd.
FRANSCHEN HALEN TWEE
DORNIERS NEER.
De Fransche vliegers hebben aan het
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Onze in- en uitvoerpolitiek.
Vliegongeluk op Waalhaven.
Economische samenwerking met België.
Buitenland.
Mijnen in de Noorsche wateren gelegd.
Opwinding in Scandinavië.
Overleg met gezanten te Londen.
Weer Noorsch schip getorpedeerd.
Luchtgevechten.
voor den aankoop van een
Vraagt inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Tel. 2410 tot 17 uur.
Stationsweg 33, Tel. 2017 na 17 uur.
Westelijk front twee Duitsche Dornier-
vliegtuigen van het type, dat bekend
staat onder den naam „vliegend potlood"
neergehaald»
ENGELAND ROEPT NIEUWE
LICHTINGEN ONDER DE WAPENEN.
In Engeland zijn jongelieden, die in
1939 den 25-jarigen leeftijd hebben be
reikt, of tusschen Maart van dit jaar en
6 April den 20-jarigen leeftijd hebben
bereikt, onder de wapenen geroepen. Het
aantal dezer opgeroepenen wordt op
300.000 geraamd.
WERKGELEGENHEID EN WERK
LOOSHEID VOOR EN NA DE
MOBILISATIE.
Het Centraal Bureau voor de Statis
tiek ontvangt regelmatig personeelcij-
fers van een kleine 900 industrieele on
dernemingen, die voor het groot- en
middenbedrijf onzer nijverheid als re
presentatief mogen gelden.
Deze cijfers leiden tot de conclusie, dat
de werkloosheid ten gevolge van het on
der de wapenen roepen van vele werk
nemers wel is afgenomen, maar dat deze
vermindering toch geenszins evenredig
was aan den omvang der mobilisatie en
dat vele plaatsen van gemobiliseerden
onbezet zyn gebleven. Hiervoor zijn als
voornaamste de volgende oorzaken aan
te wijzen
le. vermindering van werkzaamheden
in een deel der bedrijven in verband met
den oorlogstoestand;
2e. gebrek aan geschikte vervangers
voor de gemobiliseerden.
De eerste factor, vermindering van
werk, deed zich vooral voor in sommige
industrieën van kapitaal
goederen, vnl. den scheepsbouw
en de bouw- en aanverwante vakken; in
verschillende exportbedrijven als de su
perfosfaat-industrie, de radio- en gloei
lampenindustrie, de diamantindustrie,
de exportslachterijen, de rijstpelleryen,
de oliefabricage en de touwfabricage
voorts in min of meer luxebedrijven als
de goud- en zilverindustrie en de ban
ketbakkerijen.
De tweede factor, gebrek aan geschik
te vervangers, speelde vooral in den be
ginne een rol. Hij trof toen in het bij
zonder sommige industrieën
van verbruiksartikelen, die
het in verband met den oorlogstoestand
plotseling zeer druk kregen wegens dek-
kingsaankoopen en deels ook wegens le
gerorders, b.v. de schoenenindustrie, de
rubberindustrie, enkele textielbranches
(vooral wol), de vleeschconservenindus-
trie en de sigarenindustriede mijnin
dustrie en voorts verschillende branches
der metaalindustrie, waar reeds eenige
jaren een tekort aan geschoolde krach
ten bestond.
Een derde oorzaak van de beperkte
vervanging der gemobliseerden was ge
legen in tijdelijke opschorting van hun
taak b.v. bij minder belang-
r y k e onderhoudswerk
zaamheden of de overneming
daarvan door anderen van het perso
neel. Ook zijn hier en daar reorganisa
tie-maatregelen genomen, waardoor met
minder krachten kon worden volstaan.
Intusschen zijn er ook verschillende
bedrijfstakken, waar de gemobiliseerden
vrijwel volledig werden vervangen of
