i
GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
HET SLAGKRUISER-PLAN
BIJ DEN VOLKSRAAD.
li
Ruim 283 millioen voor de maritieme
verdediging van Ned.-lndië.
EERSTE BLAD,
J
MAANDAG 1 APRIL 1940
54e JAARGANG - No. 152
v
Rede van Churchill - Luchtgevechten in het Westen.
Japansch conflict met Portugal?
Churchill aan het woord.
Patrouille- en luchtgevechten in
het Westen.
Een Japansch conflict met Portugal
over Nlacao.
Finland economisch van de Sowjet-
Unle afhankelijk?
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
beschikbaar h 5 pCt.
AUTOMOBIEL
II Financierings-Mij. „ZEELiKDIA" GOES
De BegeerEng bestelt
afweergeschut.
Promotie Rijksambtenaren.
Handelsbesprekingen te Londen.
Distributie van peulvruchten.
I
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa, Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs tZj6G par fcwarösaS
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Wssingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden medcdeelingcn 00 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags, Vrijdags en
Zaterdags f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
1 'I
p
!w
De eerste lord der Brltsohe admirali
teit, Churchill, heeft Zaterdagavond zfln
aangekondigde rede voor de radio ge
houden.
„Het lijkt mij tamelijk hard", aldus de
minister, „nu de lente over het land
streelt en, na de harde slagen van den
winter, nieuw leven komt op onze vel
den en in onze bosschen, al onze gedach
ten te moeten wijden aan een krachtiger
oorlogsvoering.
Het Britsche imperium en de Fransche
republiek zijn thans verbonden tot een
onverbreekbare eenheid, zoodat hun hoog
doel kan worden bereikt.
Tot nog toe heeft de tijd aan onze zijde
gewerkt, maar de tyd is een wisselvallige
bondgenoot.
God verhoede, dat wij zouden bluffen
of woorden zouden spreken van ijdele
verwatenheid en vermetel vertrouwen.
Wij hebben nooit den verschr ikkely ken
aard van wat we gingen ondernemen on
derschat, toen wij, na zoo lang naar vrede
te hebben gestreefd, besloten tot de taak
af te rekenen met de nazi-bedreiging.
Wij verkleinen onze taak niet. Wij ver
bergen het onszelf niet, dat ons beproe
vingen en moeilijkheden te wachten
staan, welke ver uitgaan boven alles,
wat we tot nog toe hebben ondergaan.
Doch wij hebben het recht te wijzen
op de feiten. Onze hulpbronnen, wan
neer zij eenmaal tot volle ontwikkeling
zijn gekomen, zijn grooter dan die van
den. vijand.
De neutralen.
De menschen vragen mij vaak, of de
oorlog lang of kort zal duren. Het had
wellicht een zeer korte oorlog kunnen
zyn, wellicht zou er zeifs in het geheel
geen oorlog zyn geweest, indien alle neu
trale staten, die in fundamenteel opzicht
onze overtuiging deelen en openlijk of in
het geheim met ons sympathiseeren, zich
aaneengesloten hadden op één teeken en
in één lijn.
Wy hebben daarop niet gerekend en
daarom zijn we niet teleurgesteld. Wij
vertrouwen op God en op onze eigen
wapens.
Doch het feit, dat vele kleinere staten
van Europa met nazi-geweld gedwongen
worden tot het verschaffen aan Duitsch-
land van materiaal voor den modernen
oorlog, zal wellicht de geheele wereld
veroordeelen tot een verlengde beproe
ving met verschrikkelijke consekwenties
in vele landen.
Daarom kan ik u niet de verzekering
geven, dat de oorlog kort zal duren en
nog minder, dat het een gemakkelijke
zal zijn.
Eenige weken geleden sprak ik over
de actie der neutrale staten, die het on
geluk hebben Duitschland's buren te
zyn. We hebben de volste en grootste
sympathie met deze wanhopige landen.
Wij begrijpen hun gevaren en hun stand
punt, doch het zou niet rechtvaardig zijn
of in het algemeen belang, dat hun zwak
heid de kracht van den aanvaller zou
versterken.
Zweden, Denen, Noren en zelfs Itali
anen en vele anderen zijn het slachtoffer
geweest van Hitler's moorddaden. In zijn
woede keeren deze verdorven man en
het misdadige regime, dat hij ingesteld
heeft, zich in toenemende mate tegen de
zwakken en vooral tegen ongewapende
schepen van landen, waarmee Duitsch-
land verondersteld wordt, vriendschap
pelijke betrekkingen te onderhouden.
Alleen in Britsche of Fransche con-
vooien is veiligheid te vinden. „Slechts
één op de 800 neutrale schepen, die onze
bescherming hebben gezocht, is tot zin
ken gebracht, terwijl 200 neutrale sche
pen vernietigd en byna 1000 neutrale
zeelieden zyn vermoord. De laatste 14
dagen zyn 14 neutrale schepen tot zin
ken gebracht en slechts 1 Britsch schip.
Het luchtgevecht bij Pernis.
Nog gisteren hebben Nederlandsche
vliegers, terwyl opvarenden van een En-
gelsche duikboot acht uitgeputte Neder
landers, die, na zes dagen in een open
boot te hebben rondgezwalkt, op bran
cards aan land droegen, in naam van de
strikte en onpartijdige orthodoxie een
Engelsch vliegtuig, dat verdwaald was,
neergeschoten.
Ik maak den Nederlanders, onzen dap
peren bondgenooten uit vroeger dagen
geen verwijt. Mijn sympathie gaat naar
hen uit in hun gevaren en hun benard
heid, terwijl zij met den tijger in één
kooi wonen.
Maar al deze wandaden op zee verblee-
ken bij de laaghartige behandeling van
hulpelooze Tsjechen en Oostenrijkers en
zinken in het niet bij den weerloozen
doodstrijd van de Polen.
Wy zullen den oorlog voortzetten,
waartoe hy ons ook mag leiden, doch wij
wenschen het terrein van het conflict
niet uit te breiden.
Wij hebben geen twist met Italië of
Japan. Wjj zullen ons best doen. in zoo
goed mogelijke verstandhouding met hen
te leven. Het behoort niet tot onze poli
tiek, oorlog met Rusland te zoeken. De
Russische regeering heeft by haar aanval
op de heldhaftige Finnen voor de geheele
wereld duidelijk gemaakt, welke ver
woestingen het communisme veroorzaakt
in het karakter van elk volk, dat heft
slachtoffer wordt van die doodelijke
geestelijke en moreele ziekte.
Rusland behoeft niet by dezen oorlog
betrokken te worden, tenzij het dat wil.
Wy hebben te doen met Hitier en de
nazi-Duitsche macht. Daar is het hoofd
en de voorste linie van de aanvallers en
daar alléén trachten wy te staan.
Aan het Westelijk front is alles rus
tig en ter zee of in de lucht is niets ge
beurd, doch meer dan een millioen Duit-
sche soldaten, met inbegrip van vrijwel
al hun actieve en gepantserde divisies
staan gereed om langs de grenzen van
Luxemburg, België en Nederland binnen
enkele uren na het bevel hun slag te
slaan.
Elk oogenblik kunnen de neutrale lan
den geplaatst worden tegenover een la
wine van staal en vuur. De beslissing ligt
in de handen van één enkelen man
Zoo ziet de toestand in Europa er uit.
Kan het iemand verwonderen, dat wij
vast besloten zyn, zoo spoedig mogelijk
en voorgoed een einde te maken aan
dezen afschuwelijken toestand van alarm
en bedreiging?
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend
Aan het Westelijk front tusschen de
Moezel en den Rijn is het op 29 en 30
Maart meermalen tot botsingen geko
men tusschen Duitsche en vijandelijke
groepen verkenners in het terrein voor
de versterkingen. Ten Noorden van
Saargemünd is het een groep verkenners
gelukt verscheidene krijgsgevangenen
binnen te brengen. Overigens geen bij
zondere gebeurtenissen."
Het Fransche legerbericht van Zon
dagmorgen luidt: artillerievuur in de
streek ten Noord-Westen van de Bitche.
Van tijd tot tyd mitrailleurvuur aan den
Ryn in den Opper-Elzas.
Tusschen de Saar en de Vogezen heeft,
naar Reuter meldt, weer groote bedrij
vigheid geheerscht. Gistermorgen in de
vroegte hebben de Duitschers een aan
val ondernomen op een Fransche post in
de buurt van Nied. De Duitschers wer
den evenwel teruggedreven met verlies
aan manschappen. Voorts hebben de
Duitschers na voorbereiding door de ar
tillerie twee vlak by elkaar gelegen
Fransche buitenposten aangevallen. Bei
de aanvallen werden afgeslagen en de
Duitschers leden verliezen. Wegens het
slechte weer was er weinig bedrijvigheid
in de lucht.
Bevestigd wordt, dat Duitsche vlieg
tuigen Vrijdag j.l. op de Noordzee een
Fransch oorlogsschip hebben aangeval
len. Bij de verschijning van een Fransche
kustpatrouille trokken de Duitsche ma
chines echter af.
Het Fransche legerbericht van gister
avond melddeVrij groote activiteit der
wederzijdsche luchtmachten.
Op 31 Maart zyn naar het Duitsche
Nieuwsbureau meldt boven het Weste
lijk front een aantal luchtgevechten ge
voerd. Duitsche jachtvliegtuigen die de
grens bewaken, zyn op verscheidene
plaatsen slaags geraakt met de modern
ste Fransche vliegtuigen. In totaal heb
ben 25 Messer-Schmidt-toestellen tegen
36 Morane-vliegtuigen gestreden. Zeven
Fransche vliegtuigen werden omlaag
geschoten, zonder dat een Duitsch vlieg
tuig verloren ging, meldt het D.N.B.
NOG MEER LUCHTGEVECHTEN.
Britsche gevechtsvliegtuigen hebben
een Duitsch vliegtuig verdreven, dat de
Shetlandeilanden naderde. Er werden
geen bommen uitgeworpen. Een ander
vliegtuig, waarvan men gelooft, dat het
Duitsch was, is boven de Orkaden ge
zien. Het werd door luchtafweergeschut
verdreven.
Een Britsch gevechtsvliegtuig, dat
gistermiddag ten Oosten van de kust
van Suffolk op patrouille was, heeft een
ontmoeting gehad met een Duitsche ma
chine, welke 300 meter beneden het Brit
sche toestel vloog. De Engelschman ach
tervolgde den Duitscher en scheen de
machine te treffen, want het Duitsche
toestel vloog laag boven het zee-opper
vlak in Oostelijke richting weg, kenne
lijk onklaar geraakt.
Naar verluidt ontwikkelt zich te
Macao, de Portugeesche nederzetting
aan de Konton-rivier, tegenover Hong
kong, een ernstige situatie.
Verklaard wordt, dat de Japanneezen
van de regeering van Macao o.a. het
volgende eischen:
1. Ontruiming door de Portugeezen
van de buiten Macao gelegen eilanden
Lappa en Wantsai.
2. Erkenning door de Portugeezen
van de door Japanneezen ingestelde
schijnregeering in het district Tsjoengs-
jan.
3. Aanvaarding te Macao van de Ja-
pansche militaire yen-biljetten.
4. Het recht, huiszoekingen te ver
richten voor het opsporen van anti-Ja-
pansche elementen.
Naar United Press uit Tokio meldt,
ontkennen zoowel het Japansche minis
terie van Buitenlandsche Zaken als het
Japansche ministerie van Oorlog, iets
te weten van de nieuwe gebeurtenissen
te Macao.
Zjj verklaren slechts, dat daar on
langs anti-Japansche actie werd ge
voerd en dat Japan tracht, deze uit te
roeien en daartoe de autoriteiten te
Macao „hulp heeft aangeboden"!
KARELIë BIJ RUSLAND INGELIJFD.
De Russische Opperste Sovjet heeft
eenstemmig het voorstel aangenomen
om als 12e republiek van de Unie der
Sovjet-republieken, de Kareiiseh-Fin-
sche republiek te stichten. Deze omvat
de oude autonome republiek Karelië en
de by het Finsch-Russische verdrag
verkregen gebieden, behalve een strook,
welke aan Leningrad grenst.
RECORD-BEGROOTING VOOR
DEFENSIE IN RUSLAND.
De Russische minister van Financiën
heeft bij de Opperste Sovjet een oor-
logsbegrooting ingediend, welke met
een bedrag van 57 milliard roebel alle
voorgaande defensie-begrootingen over
treft. De boodschap werd met donde
rend applaus door den Oppersten Sovjet
ontvangen. Rusland moet paraat blijven
zoolang de kapitalistische omsingeling
voortduurt, zeide de minister.
NIEUWE LUCHTAANVALLEN
BOVEN DE NOORDZEE.
Gemeld wordt, dat 8 Duitsche bom
menwerpers Donderdagavond den Brit-
schen treiler „Princess Royal" voor de
Noordkust van Schotland hebben aange
vallen. Drie leden van de bemanning
werden gewond door splinters van een
bom, die den achtersteven van het schip
raakte. Daarna vielen de bommenwer
pers een anderen Britschen treiler aan.
De resultaten van dezen aanval zyn tot
nu toe niet bekend.
De Britsche treiler „Inverneill" is gis
teravond voor de N.O. kust van Schot
land aangevallen door een Duitsch vlieg
tuig, dat drie of vier bommen en een
luchttorpedo liet vallen zonder echter
het schip rechtstreeks te treffen.
Het vliegtuig beschoot het schip ook
met zyn machinegeweer, welk vuur door
de bemanning met het luchtafweerka-
non werd beantwoord. Na twintig minu
ten verdween het toestel.
Volgens berichten uit Moskou duren
de onderhandelingen, die de Finsche
gedelegeerden Paasikivi en Vionmaa
daar voeren, langer dan men verwacht
had. Men zegt, dat de Russen het ter
rein der besprekingen uitbreiden, met
het doel, er ook een grooteren invoer
van Finsche goederen, in het bijzonder
industrieproducten, in te betrekken.
Volgens het Estlandsche blad „Rah-
valeht" zal Finland in economisch op
zicht van de Sowjet-Unie afhankelijk
v/orden.
Bij den Indischen Volksraad is thans
ingediend het ontwerp tot versterking
van de maritieme verdediging van Neder-
landsch-Indië (het z.g. Slagkruiserplan).
Het plan omvat, behalve den aanbouw
van 3 slagkruisers ter grootte van plm.
27.000 tons, de aanschaffing van 1 tank
boot en 12 motorbooten-onderzeeboot ja
gers, elk van ongeveer 100 tons, met een
snelheid van 34 knoopen, de inrichting
van twee aan te bouwen schepen der
gouvernementsmarine tot mijnenlegger,
de aanschaffing van twaalf groote zee
verkenners (vliegbooten), den bouw van
een droogdok van 40.000 tons, de kosten
van aanmaak van mijnen, dieptebom
men, en de kosten voor de versterking
van Soerabaja.
Het totaal-bedrag, dat hiermede is ge
moeid, bedraagt f 283.200.000 (waarvan
f213.000.000 alleen voor den bouw van de
slagkruisers).
De jaarlijksche exploitatie-uitgaven
voor 't geheele vlootplan (dus inclusief
het overige materieel en de vlootbasis)
bedragen f 16.500.000.
Verdeeling der kosten.
De uitgaven voor aanbouw zullen ge
heel ten laste van de rijksbegrooting
worden gebracht, die voor uitbreiding en
verbetering en verdediging van de vloot
basis te Soerabaja zullen, voor zoover
deze in Nederlandsch-Indië moeten wor
den gedaan, op den buitengewonen
dienst van de Indische begrooting wor
den aangevraagd en als kapitaals-ver
strekking ten laste van de begrooting
van defensie aan dit gebiedsdeel worden
gerestitueerd.
Voor het dienstjaar 1940 wordt in ver
band met 't geheele vlootplan f 43.100.000
aangevraagd, zijnde f38.100.000 voor aan
bouw enz. en f5.000.000 voor kapitaals
verstrekking aan Nederlandsch-Indië ten
behoeve van de uitbreiding en verbete
ring en verdediging van de vlootbasis
Soerabaja.
VOORONTWERP LANDBOUW-
ARBEIDSWET.
Naar het „Volksblad" verneemt, zal
zeer binnenkort een voorontwerp Land-
bouwarbeidswet naar den Hoogen Raad
van Arbeid worden gezonden om advies.
Het blad herinnert er aan, dat de mi
nister van Sociale Zaken, dr J. v. d.
Tempel, zyn voornemen om den arbeids
tijd in den landbouw wettelijk te rege
len, reeds by de behandeling der begroo
ting in de Tweede Kamer te kennen
heeft gegeven.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Het slagkruiserplan ingediend.
De Protinus is door een Duitschen vlie
ger met bommen bestookt.
De vierdaagsche te Nijmegen.
Distributie van peulvruchten.
De regeering bestelt meer afweerge
schut.
Buitenland.
Rede van Churchill.
Verschillende luchtgevechten.
voor den aankoop van een
Vraagt inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Tel. 2410 tot 17 uur.
Stationsweg 33, Tel. 2017 na 17 uur.
De New Yorksche correspondent van
de „Maasbode" seinde:
Naar verluidt heeft de Crucible Steei
Co. een order van de Nederlandsche re
geering ontvangen voor levering van 210
stuks afweergeschut voor vliegtuigen ter
waarde van 200.000 dollar.
Uit Den Haag wordt gemeld:
Er zijn den laatster, tijd eenige berich
ten gepubliceerd over stopzetting van
promotie voor rijksambtenaren. Deze
zyn, zoo vernemen wij, wat 1940 betreft
in ieder geval onjuist.
Minister De Geer heeft echter een be
roep gedaan op zijn ambtgenooten om te
bevorderen, dat voor 1941 de promoties,
zooveel als maar eenigszins mogelyk is,
beperkt zullen worden.
VOLGENDE WEEK NADERE
INLICHTINGEN.
Zooals reeds vroeger werd gemeld,
zijn in den loop van de vorige week de
handelsbesprekingen van de commissie
onder leiding van den heer Lamping te
Londen afgesloten door parafeering
van een accoord, waarvan de officieele
tekst tot nog toe niet bekend is ge
maakt.
Nu geruchten dienaangaande de ron
de hebben gedaan, hebben wy, zegt het
„Alg. Hdbl.", ons opnieuw te bevoeg-
der plaatse om inlichtingen omtrent den
inhoud van dit accoord gewend.
Aldaar deelde men mede, de publica
tie prematuur te achten en op het
oogenblik op dit gebied geenerlei in
formatie te kunnen verstrekken, be
halve dan, dat het te verwachten is,
dat de Anic (Algemeen Nederlandsche
Invoer Centrale) binnenkort de haar
toebedachte normale functie zal gaan
vervullen op dit gebied.
De regeering is voornemens dit ge
heele complex van omstandigheden
welke onzen invoer betreffen, in den
loop van de volgende week te doen toe
lichten in een persconferentie.
Naar wy van officieele zyde verne
men, ligt het in de bedoeling aansluitend
aan de thans loopende distributieperiode
voor peulvruchten, welke op 11 April
eindigt, een derde distributieperiode
voor dit artikel te doen volgen.
In het tydvak van 12 April tot en met
9 Mei zal een nader aan te wijzen con
sumentenbon weder recht geven op het
koopen van ^4 kg peulvruchten.
VERPLICHTE ARBITRAGE LAND
BOUWBEDRIJF.
De minister van oeeonomische zaken
heeft aan de landarbeidersbonden mede
gedeeld, dat het in zijn voornemen ligt,
aan de werkgevers in landbouw-, tuin
bouw- en sierteeltbedrijven, aan wie in
1939 verplichte arbitrage werd opgelegd
en met wie voor 1940 inzake de loonen
en arbeidsvoorwaarden geen overeen
stemming wordt bereikt, te berichten,
dat voor hen ook verplichte arbitrage
zal gelden voor de periode 1940'41.
i