Rusland blijft neutraal.
ramma
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
CREDIET VAN f 5.000.000 VOOR EVACUATIE.
ZATERDAG 30 MAART 1940
54c JAARGANG - No. 151
Genoopt tot dankbaarheid.
Zeeslag aan de Noorsche kust verwacht
Ook blokkade in de Zwarte Zee? Roose
velt ziet weinig kans op vrede. Finland
economisch afhankelijk van Rusland?
Rede van Moiotof.
Verhooging van de begrooting van binnen-
landsche zaken voor 1939.
Zeeslag verwacht aan de
Noorsche kust.
Vlootreserves in Duitschland
opgeroepen?
Roosevelt ziet weinig kans op vrede
Belangrijkste Nieuws
Uit de Provincie
nog uitgekeken
poot of zoo
wel, maar gezien
[dat uw schip ge
neer den indruk
|onschot was.
spraak doen.
p.art 1940.
B75 en 414.4 M
1.20 v.m. en 7.30
10.00 Morgenw.
ontinubedr. 12.00
per. ANP., gram.
J Viool en piano,
ram. 4.00 VARA-
F'50 Vragenbus.
Jtr. Sted. orkest
Filmland. 5.50
le jeugdbew. 6.45
IV,AR A-Kalender
It. radiojournaal.'
imen", toespraalc.
13 Ber. ANP. 8.15
fi-ork. 9.10 Toe-
eel. 9.30 VARA-
lRA-Varia. 10.00
[Ber. ANP. 11.20
[.5 M. KRO-Uitz.
-9.15 en 10.00
llfuur. 12.00 Ber.
12.45 Ber. ANP.,
b en gram. 2.00
2.30 Gram. 2.45
£RO-orkest. 4.45
|30 Gram. 5,45
1.15 Gram. 6.20
Iht. 6.45 Gram.
Jiuserie. 7.35 Act.
|P„ meded. 8.15
fmlijsting. 8.35
In de pauze:
IP. 10.40—12.00
irt 1940.
en 414.4 M.
tO. 12.00 AVRO.
IA. 8.00—12.00
9.05 Tuinbouw-
orgel. 9.40 Cau-
lij." 9.59 Ber.
J).30 Kerkd. 12.00
fht". 12.25 Viool
\NP, gram. 1.00
|n soliste. 1.30
mailbrief". 1.50
1.55 Declam.
2.30 Eerste acte
bera (opn.). 3.20
ÏRO-orkest. 4.15
IP. 5.00 Gesprek-
130 Voor de kin-
In Charme. 6.30
iNP., gram. 7.00
[Schuldig of 011-
rkest. 8.00 Ber.
tO-Amusements-
boliste en gram.
ndblad. 9.40 Om-
met verbinden-
iNP. 11.10 „Les
list (opn.). 11.40
(.5 M. 8.30 KRO.
5.00 NCRV.
ang. Luth. Zang-
w. muz. (gram.)
"erkd. Hierna:
5 Causerie „Het
gaat herleven".
ANP. 1.00 Let-
1.20 KRO-orkest
.g en antwoord,
[cello. 3.45 Gram,
Ziekeahaifuur.
5 Gew. muz.
v. Kerkd. 7.45
sr. ANP., meded.
Gram. 9.40 Ra-
0.30 Ber. ANP.
L1.15 Espera nto-
■ERBERICHT.
"genavond:
5 Z.W. tot N.W.
bewolkt, droog
Oosten plaatse-
later toenemen-
op eenige regen
.tuur.
iddag 3 u.:
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorstitraat 70, Goes
Postrekening 44459 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. FANOY, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs#2.60 per kwarfBal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeeiingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags, Vrijdags en
Zaterdags 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Indien het waar is en het i s waar
dat gedenken moet leiden tot danken,
dan is er in deze dagen zeker alle reden
om Gode dankbaarheid te bewijzen voor
de aan ons volksleven geschonken wel
daden.
In de afgeloopen week mocht de Unie
„Een School met den Bijbel" haar 62ste
jaarvergadering houden. En een dag la
ter mocht de Schoolraad voor de Scho
len met den Bybel zijn 50-jarig bestaan
herdenken.
Bij het lezen van de verslagen van
deze vergaderingen moeten wy wel on
der den indruk komen van de machtige
veranderingen die op het gebied van het
onderwijs hebben plaats gegrepen. En
die indruk wordt sterker, wanneer men
dan tegelijkertijd eens bladert In de ge
schriften van Groen van Prinsterer,
waarin hij spreekt van de vele ontmoe
digende teleurstellingen waaraan hij
blootstond In zijn strijd voor het Chris
telijk onderwijs.
Het Is nu ongeveer een eeuw geleden
dat Groen van Prinsterer moest klagen,
dat het niet mogelijk was voor den
eisch van het recht der Christelijke
volksopvoeding gehoor te vinden.
Elke poging om althans eenige
ruimte te verkrijgen voor het Christelijk
volksonderwijs werd zonder meer afge
wezen.
Tengevolge van de stelselmatige op
positie van de overgroote meerderheid
der Tweede Kamer, tegen hetgeen de
kern onzer geloofsovertuiging op elk
gebied uitmaakt zoo schreef hij in
zijn „Narede van vijfjarigen
s t r ij d" werd op 24 September 1851
met 46 tegen 6 stemmen een amende
ment verworpen waarbij in het belang
der Christelijke Volksop
voeding het tot stand komen van
eenige voorziening in den toestand van
het lager onderwijs wenschelijk gekeurd
werd;
En in Juli 1854 werd met 31 tegen 17
stemmen verworpen een voorstel tot
vrijwaring van gewetensvrijheid tegen
de meermalen in het weigeren van bij
zondere scholen gebleken willekeur der
plaatselijke autoriteiten.
Een voorstel, zoo voegt Groen hier
aan toe, hetgeen naar ik dacht, meer
dan eenig ander, aanspraak op de goed
keuring eener Nederlandsche Vergade
ring had.
En nu, een kleine eeuw later.
De financieele gelijkstelling van open
baar en bijzonder lager onderwijs, is
sinds lang een voldongen feit.
De bijzondere school is nog wel geen
regel het is nog altijd de openbare
school die op financieel gebied den toon
aangeeft, maar toch is reeds dit bereikt,
dat de openbare school nog slechts be
zocht wordt door 32 pet. van de kinde
ren van ons volk.
In vergelijking met vroeger leeft
thans het bijzonder onderwijs in weelde.
En met recht werd er door Prof. Dijk
op gewezen, dat we ons telkens weer
voor onzen God hebben te schamen, dat
wij vaak veel te weinig ons bewust zijn
van de weelde welke Hij ons geeft en
dat wij in dankbaarheid voor Zijn zegen
over ons volk en over ons, dag aan dag
tekort schieten. Wij zijn aan het bezit
van ons vrij Christelijk onderwijs in die
mate gewoon geraakt, dat we het on
verdiende van deze weldaden uit het oog
hebben verloren.
Inderdaad!
Toen den dag daarop de Schoolraad
jubileerde, kwamen daar de eersten in
den lande om hunne gelukwenschen aan
te bieden
Daar was een vertegenwoordiger van
de Regeering, daar waren oud-ministers
en Kamerleden, daar waren vertegen
woordigers van vijf Kamerfracties die
van hun belangstelling blijk gaven. En
in den persoon van den voorzitter die
tot officier in de orde van Oranje-Nas-
sau werd bevorderd, werd de jubilee-
rende organisatie ook door H. M. de Ko
ningin geëerd.
Welk een verandering!
En bij het zien van al deze dingen
is er wel reden om God te danken voor
de verkregen weldaden.
Hij toch was het, die den strijd wi'de
bekronen.
Den s t r ij d. Ook daarop mag in dit
verband wel de aandacht worden geves
tigd.
Immers aan de uiteindelijke overwin
ning ging een lange en bange worste
ling vooraf.
En nu bestaat het gevaar, en het is
plicht daartegen met ernst te waarschu
wen dat we op de verkregen lauweren
zullen gaan rusten.
De vrees is meermalen geuit, dat onze
jonge menschen, ook in geestelijke weel
de grootgebracht, zullen verslappen, in-
plaats dat ze, genoopt tot dankbaarheid,
verschijnen voor Gods heilige oogen, met
offers aan Hem toegewijd.
Niet zonder reden werd door Prof.
Slotemaker de Bruine de aandacht ge
vestigd op de gevaren van den voor
spoed.
Het zijn nu eenmaal sterke beenen, die
de weelde kunnen dragen.
Daarom moge het gedenken dringen
tot dankbaarheid. Maar dan moet ook
de dankbaarheid prikkelen tot bezielde
belangstelling en getrouwe activiteit,
die, zooal3 de Unie-voorzitter het uit
drukte, noodig is, broodnoodig, voor de
defensie van onze vrijheid tegen alle op
positie welke haar in dezen geweldigen
tyd belaagt.
ag 3 uur: 759.
fietsers:
In de zitting van de opperste Sovjets
te Moskou heeft Moiotof een rede ge
houden waarin hij o.a. verklaarde:
„Wij moeten ontze neutraliteit hand
haven en ons onthouden van deelneming
aan den oorlog tusschen de groote mo
gendheden.
Moiotof wees op de voortgezette Sov-
jet-Duitsche vriendschap, die zoo scherp
contrasteerde met de houding welke En
geland en Frankrijk jegens Rusland aan
namen. „De relaties met laatstgenoemde
landen zyn verslechterd tengevolge van
een reeks vijandelijke handelingen je
gens de Sovjet-Unie, zooals het opbren
gen van Russische handelsschepen in het
Verre Oosten door de Engelschen en den
Franschen politie-inval by de handels
vertegenwoordiging der Sovjets te Pa-
rys".
Engeland en Frankrijk zoeken naar
voorwendsels, om den oorlog tot de unie
der Sovjet-republieken uit te breiden.
Eén van die voorwendsels is blijkbaar
het feit, dat de Sovjets Duitschland te
gen de geallieerden helpen, door met dit
land handel te dry ven. Maar de Roemeen-
sche uitvoer naar Duitschland is veel
belangrijker dan die van Rusland.
De Sovjet-Unie is onafhankelijk. Zij
was, noch wil zyn een instrument van
een of andere buitenlandsche politiek. Zy
wil haar eigen politiek voeren en voort
zetten.
Wat de vrede met Finland betreft,
zeide Moiotof' dat deze gegrondvest was
op de onafhankelijkheid van Finland bin
nenslands en naar buiten!!
Een Scandinavische defensieve alliantie
zou echter on vereenig baar zijn met het
Russisch-Finsch vredespact en nadruk
kelijk waarschuwde Moiotof tegen deze
voorgenomen alliantie.
De Sovjet-Unie zal zich dus tegen het
tot stand komen van dit defensief ver
bond verzetten en Zwedens en Noorwe
gens deelneming aan een dergelijke alli
antie zou zij beschouwen als een prijsge
ven van de neutraliteit door die beide
landen.
De Sovjet-Unie heeft geen enkel con
flict met Zweden en Noorwegen en onze
relaties kunnen zich op vriendschappe-
lijken grondslag verder .ontwikkelen. Met
klem ontkende spr., dat de Sovjets ver
langens zouden hebben naar een of an
dere Scandinavische haven.
DE STRIJD MET FINLAND.
Wy streden in Finland niet slechts te
gen Finsche troepen, doch tegen de ge
combineerde strijdkrachten van de im
perialisten van een aantal landen, met
inbegrip van Groot-Brittannië en Frank
rijk".
Na melding te hebben gemaakt van
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft een wetsontwerp ingediend tot wij
ziging en verhooging van de begrooting
van zijn departement voor 1939.
De minister stelt voor een verhooging
van den gewonen dienst met f879.078,
van den kapitaaldienst met 5 millioen,
zoodat de geheele dienst verhoogd wordt
met f5.879.078.
De 5 millioen wordt aangevraagd voor
een nieuwe af deeling luidende: afvoer
burgerbevolking.
Aan de Memorie van toelichting is het
volgende ontleend:
De luchtbescherming.
Het overbrengen van verschillende ge
meenten naar een hoogere gevarenklasse
bleek onvermijdelijk. Enkele gemeenten
konden ln een lagere klasse worden ge
plaatst.
De kosten, welke uit deze herclassifi
catie voor het rijk voortvloeien, zijn ge
raamd op plm. f280.000.
Voorts werd'het, in verband met de
huidige bijzondere omstandigheden, nood-
zakelijk geacht een aantal maatregelen
te nemen in verband met de bescher
ming van de bevolking tegen luchtaan
vallen.
Tot deze maatregelen behoorde in de
eerste plaats de outillage van de
alarmeeringsinrichtingen ln
de gemeenten, gerangschikt in de eerste
en tweede gevarenklasse.
De voorziening met gasmaskers.
Door de regeering is onder de oogen
gezien de noodzakelijkheid om tegemoet
te komen aan de moeilijkheden, welke
worden ondervonden bij het voor
zien aan de burgerbevolking
van gasmaskers. Dit doel wordt
bereikt door tusschenkomst te verleenen
bij den aankoop. Daarvoor is de beschik
baarstelling van een bijzonder crediet
noodzakelijk. De kosten, met inbegrip
van die van distributie, zijn voorloopig
geraamd op plm. f 400.000.
Voorbereiding van evacuatie.
De buitengewone omstandigheden maak
ten het noodig rekening te houden met
de mogelijkheid, dat bepaalde gebieden
van ons land om redenen van militairen
aard door de burgerbevolking zouden
moeten worden ontruimd.
Voornamelijk door inkwartiering
zal ln de behoefte aan huisvesting voor
zien moeten worden. Met huisvesting al
leen zal echter ln den regel niet kunnen
worden volstaan. Ook voor haar dage-
lijksch levensonderhoud zal de bevolking
van de ontruimde gebieden althans in
den eersten tijd goeddeels op den steun
der overheid zijn aangewezen.
Welke bedragen met een en ander
eventueel gemoeid zullen zijn valt zelfs
bij benadering niet op te geven. Ten
einde echter op alle gebeurlijkheden
voorbereid te zijn, acht de minister het
noodzakelijk, dat voorloopig een crediet
van f 5.000.000 voor dit doel te zijner
beschikking wordt gesteld.
de voorbereidingen voor de zending door
de geallieerden van 100.000 man ter
hülpverleening aan de Finnen, betoogde
Moiotof, dat een vyfde deel van de
Zweedsche luchtmacht ter beschikking
van Finland stond.
De militaire hulp voor Finland kwam
overigens niet alleen van de geallieerden,
doch ook van zekere andere imperialis
tische landen, met inbegrip van Italië
en zelfs van de Vereenigde Staten.
„Onze betrekkingen tot Amerika", al
dus vervolgde Moiotof, „zijn den laat-
sten tijd niet beter en niet slechter ge
worden, als we tenminste het moreele
embargo buiten beschouwing laten.
„De laatste vijf maanden hebben we
ook vele voorbeelden gezien van een
Fransch-Britsche vijandigheid jegens de
sovjet-Unie. De verwachtingen der En-
gelsche en Fransche machthebbers, de
sovjet-Unie te gebruiken in den oorlog
tegen Duitschland, zyn niet in vervul
ling gegaan. De door de sovjets ge
volgde politiek is blijkbaar niet aange
naam voor de Britten en de Franschen,
wier zenuwen niet goed in orde zijn."
„Onze betrekkingen met Turkije en
Iran zijn vastgelegd door niet-aanvals-
verdragen en wij zijn vastbesloten, onze
verplichtingen na te komen. Met Roe
menië hebben wij geen niet-aanvalspact.
Dit is te verklaren uit het niet geregel
de geschil over Bessarabië.
De sovjet-unie is evenwel niet van zin,
dit gebied door een oorlog terug te win
nen en er is geen verslechtering in onze
betrekkingen tot Roemenië."
„Japan moet er zich van bewust zijn,
dat de sovjet-Unie geen enkele schen
ding van haar belangen zal dulden.
Slechts indien dat wordt begrepen, kun
nen onze betrekkingen met Japan op
bevredigende'wijze tot ontwikkeling ko
men."
„In Syrië en het naburige Oosten
heerscht wantrouwen over de activiteit
der Oostelijke legers van de Westelijke
mogendheden onder leiding van gene
raal Weygand. Wij moeten waakzaam
zijn.
Henry Bidau schryft in de „Intransi-
geant", dat de torpedeering van de
„Heddernheim" voor Duitschland een
verschrikkelijke verrassing was, aange
zien zy zich voordeed op een weg, dien
de Duitschers veilig waanden en die te
vens de weg is, waarlangs het ijzererts
wordt vervoerd.
Onmiddellijk werd aan alle Duitsche
schepen in die wateren bevel gegeven,
naar de naastbyzynde haven te varen.
Dit bevel was noodlottig. De „Ed
mund Hugo Stinnes" ontmoette door
dit bevel op te volgen een duikboot, die
het schip tot zinken bracht."
Het is zeker, dat een Engelsche vloot
torpedobootjagers zich op het oogenblik
aan de grens van de Scandinavische wa
teren bevindt en een bericht uit Kopen
hagen meldt, dat de Duitsche admirali
teit van haar kant torpedobootjagers ge
zonden heeft.
„Onder die omstandigheden lijkt een
krachtige ontmoeting tusschen deze
vooruitgeschoven vlootelementen op
volle zee onvermijdelijk".
Intusschen gaan officieele kringen in
Duitschland evenals de Duitsche pers
voort met te verklaren, dat Engeland en
Frankrijk vornemens zijn de neutraliteit
van Noorwegen en Denemarken niet lan
ger te eerbiedigen.
Volgens te Bern uit Duitschland ont
vangen berichten zouden daar sinds
eenigen tijd belangrijke militaire voor
bereidingen worden getroffen.
Alle vlooteffectieven zouden onder de
wapenen zijn geroepen evenals de vloot
reserves tot den leeftijd van 48 Jaar.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
Britsche onderzeeër, die het Duitsche
s.s. „Heddernheim" heeft getorpedeerd,
de „Ursula" was, dezelfde duikboot, die
reeds in den mond van de Elbe een Duit-
schen kruiser tot zinken heeft gebracht.
De „Heddernheim" voer onder Est-
landsche vlag.
OOK BLOKKADE IN DE
ZWARTE ZEE?
Een hoofdartikel in het dagblad „Mo
ment", waarin melding werd gemaakt
van plannen der geallieerden, Frankrijk
en Engeland, om ook in de Zwarte Zee
het scheepvaartverkeer met bestemming
naar Duitschland te blokkeeren, heeft in
Boekarest diepen indruk gemaakt.
In het artikel wordt verklaard, dat de
geallieerden belang stellen in de Zwarte
Zee, omdat ook daar de blokkade dient
te worden toegepast. Over de Zwarte
Zee onderhoudt Duitschland scheep
vaartverbindingen met Zuid-Rusland en
kan zich dientengevolge voorzien van
petroleum en mangaan.
Het blad verklaart dan, dat Turkije
door de Dardanellen doorgang zal ver
leenen aan de Engelsch-Fransche vloten,
welke in Trebizonde, Samsoen en Sinope
voldoende bases zouden bezitten, om de
Russische transporten naar Duitschland
te blokkeeren.
Maar wat zal Rusland doen?
DE NOORSCHE VERLIEZEN
TER ZEE.
Tot dusverre zyn tengevolge van den
oorlog 59 Noorsche schepen met een to
talen inhoud van 204.000 ton, verloren
gegaan, terwijl 402 Noorsche zeelieden
zyn omgekomen.
President heeft verklaard, dat er op dit
oogenblik geringe vooruitzichten zijn
Binnenland.
Vertrekken de Duitsche schepen uit Ne-
derlandsch-Indië
Crediet voor evacuatie.
Buitenland.
Rusland blijft neutraal.
Zeeslag aan de Noorsche kust verwacht.
Gaan Engeland en Frankrijk ook de
Zwarte Zee blokkeeren?
Roosevelt ziet weinig kans op vrede.
voor een vasten vrede in Europa, doch
dat de door Sumner Welles verkregen
inlichtingen van waarde zullen zijn, wan
neer de tijd zal komen om vrede te stich
ten.
RUSSEN WENSCHEN
HANDELSVERDRAG MET LONDEN.
Uit vetrouwbare bron wordt verno
men, dat de Sovjet-Russische regeering
officieel aan de Britsche regeering heeft
voorgesteld onderhandelingen te openen
over een Britsch-Russisch handelsver
drag.
KJlJJUJgIJU»LJU--L - VÜ'J..- ■■-JJüagigiB
OUD-PREMIER VAN ZEELAND BIJ
MINISTER VAN KLEFFENS.
Gisterochtend heeft de Belgische oud
premier Van Zeeland een zuiver infor
meel bezoek aan minister Van Klef fens
op het departement van buitenlandsche
zaken gebracht.
REGEERINGSAANKOOPEN VAN
AARDAPPELEN
Naar wy van officieele zijde vernemen
bestaat het voornemen om, zoo noodig,
ook na 1 April door te gaan met het
aankoopen van klei-consumptie-aardap-
pelen door de regeering.
Nauwkeurige gegevens omtrent de
voorwaarden kunnen nog niet worden
verstrekt. In den aard ligt eenige aanwij
zing in de werkwijze, zooals die tot dus
ver werd gevolgd, en in de toezeggingen
welke indertijd zijn gedaan met betrek
king tot de prijzen, welke men in het
voorjaar hoopt te bereiken.
VERVOER VAN ARBEIDERS NAAR
DE WERKVERSCHAFFING.
De directie van den Rijksdienst voor
de Werkverruiming heeft bepaald, dat
met ingang van 26 Maart voor het ver
voer van arbeiders naar en van de
werkverschaffingsobjecten de zoo ge
naamde zomerregeling van kracht is.
Deze regeling geldt tot en met 16 No
vember 1940 en luidt als volgt:
De arbeiders, die dagelijks een af
stand van meer dan 2 maal 20 km heb
ben af te leggen om naar en van de
werkverschaffing te komen, dienen in
den regel geheel voor rekening van de
overheid te worden vervoerd per auto
bus, tram of trein.
De arbeiders, die dagelijks 2 maal
een afstand van 15 tot 20 km naar en
van de werkverschaffing hebben af te
leggen, ontvangen een vergoeding van
f 1 per man en per week.
De arbeiders, die dagelijks 2 maal
een afstand van 10 tot 15 km van en
naar de werkverschaffing hebben af te
leggen, ontvangen f 0.50 per man en per
week.
Voor afstanden van minder dan 2
maal 10 km wordt geen vergoeding ge
geven.
MIDDELBURG.
Afsluiting wegen.
B. en W. deelen aan den gemeenteraad
mede, dat zij besloten hebben op den Mo
lenberg het éénrichtingverkeer in te
voeren en wel zoo, dat het rijverkeer in
de richting BeenhouwerssingelPen-
ninghoeksingel verboden is.
Grond aan den Nadorst.
Van C. Joosse, Nadorst weg 8 is als
nog een adres bij den gemeenteraad in
gekomen, waarin hij opnieuw aandringt
hem in pacht te geven het perceel grond
waarop gestort is de bagger uit de ves
ten, welk perceel is gelegen achter het
sportterrein in den Nadorstweg, groot
ongeveer 9000 M2 en wel tegen den prijs
van rond f 150 voor het eerste jaar in
zijn geheel en f 40 per gemet voor de
daarop volgende jaren. Adressant heeft
gelezen, dat het in de bedoeling der ge
meente ligt om op dat terrein voeder
bieten te verbouwen, doch dat ligt naar
de meening van hem geheel buiten het
terrein der gemeente en zooals waar
schijnlijk ook B. en W. bekend zal zyn,
kan dit toch maar voor één jaar ge-
