)UW
HET
VAN
De Schelde S 2 gereed.
DVERTENTIES
Vredesverdrag nog niet door Finsche parlement geratificeerd.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
IG
EN AANBOD
Een vliegtuig met een
drieledige bestemming.
EERSTE BLAD,
Belangrijkste Nieuws
DONDERDAG 14 MAART 1940
54c JAARGANG - No. 139
\LLEEN
nieuwigheden aangebracht.
Hei probleem der opleiding van gevorderd©
vliegers opgelost.
De lichting 1924 In September
naar huls.
Finland in rouwstemming. Vreugde bij de
Bolsjewieken, Veel daklossen in Finland»
Chamberlain over de Finsche kwestie*.
Rouwstemming in Finland.
Vier honderd duizend dakloozen
in Finland.
„Vuren staken"
Mannerheims laatste dagorder.
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
WW
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijaf2.60 per kwarfisai
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags, Vrijdags en
Zaterdags f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder Setter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
jk geboeö
iiderwetse
rerbeterde
dan toen
dere was-
werkzame
ïeeft meer
e rubriek
ens 6 regels)
ƒ0,75 contant,
ling. Onder letter oi
mor ƒ0,85.
i van DINSDAG,
en ZATERDAG.
7.45 Gram. 8.00
S-Ber. 8.15 Orgel,
oc. gemeenschap".
Lrs Nova et Anti-
0 Ber. ANP., act.
conc. 11.15 Gram.
ïft.
VEERBERICHT.
orgenavond:
daling van tem-
enkele buien, be-
rolkt, met tijdelijke
tot matige Z.W.
wingsdienst.
vanmorgen 10 uur
ntiesein neer!
imiddag 3 u.:
dag 3 uur:
fietsers',
in.
i
Nadat de N.V. Koninklijke Maatschap
pij „De Schelde" te Vlissingen, daartoe
geïnspireerd door scheepswerven in En
geland, Duitschland en Frankrijk, in
1935 besloten had zich mede op den
bouw van vliegtuigen toe te leggen, heb
ben vele bij de Luchtvaart geïnteres
seerden zich meermalen afgevraagd wat
zich achter de voor buitenstaanders
stevig gesloten deuren van de Zeeuwsche
vliegtuigfabriek zou afspelen.
Men verwachtte iets!
Eerstens omdat aan den heer T. E.
Slot, vooral bekend geworden door zjjn
Pander Post-jager, de leiding van Ne-
derland's jongste vliegtuigfabriek was
toevertrouwd, en verder omdat men
veronderstelde, dat de uitnemend toe
geruste machinefabriek De Schelde bij
het bouwen van vliegtuigen van ver
strekkende beteekenis zou blijken.
Met belangstelling wachtte men af in
hoeverre het constructeur Slot zou ge
lukken in zyn nieuwe omgeving zijn
vleugels verder uit te slaau.
Aanvankelijk is er van hetgeen zooal
in de afdeeling vliegtuigbouw van De
Schelde gebeurde, en van de plannen,
die men er had, maar zeer weinig naar
buiten doorgedrongen. Men hoorde, dat
de Schelde S. 12, een vierpersoons-
sporttoestel, door een Nederlandschen
sportvlieger besteld, was afgeleverd,
dat in Vlissingen reparaties aan sport-
toestellen werden uitgevoerd, en onder
deden op bestelling werden vervaar
digd, en bovendien vernam men ter
loops, dat er „iets in de maak was".
DE SCHELDEMUSCH-ér
Dit laatste was n.l. het geval, toen
alles wat vloog, en iedereen, die hoopte
te vliegen, geïnfecteerd was door het
kleine, goedkoope sporttoestel, welks
victorie in Frankrijk begon, althans
heette te zullen beginnen. Bij De
Schelde had men met belangstelling
waargenomen hoe „wild" het goedkoope
vliegtuigje de vlieg-enthousiasten had
gemaakt, maar tevens geconstateerd,
dat men in Frankrijk, waarop ontelba-
ren de hoop hadden gevestigd, niet in
staat was de verwachtingen in te los
sen.
Een en ander had tot gevolg, dat in
Vlissingen besloten werd een toestel te
ontwerpen, dat wél zou beantwoorden
aan de eischen, waarop men elders
was gestrand.
In 1936 aanschouwde de Schelde-
fflusch het levenslicht, een éénpersoons-
vliegtuigje, dat 200 kg. woog, een
spanwijdte van 6 m. had, uitgerust met
een Praga-motor van 32 pk., en voor
den was van een driewielig onderstel
niet een bestuurbaar voorwiel.
Handley Page Slots waakten tegen
het bekende gevolg van overtrekken, en
een geheel open staart zorgde voor on
gestoorde hoogtestuur- en wendings-
roerwerking.
De kleine Scheldemusch, die in zoo
nienig opzicht afweek van de regelen,
p voorheen bij het bouwen van vlieg
den als axioma's hadden gegolden,
jel min of meer als een bom in de
vliegwereld.
D.w.z. figuurlijk, want in letterlijken
h vloog ze, en wel zoo goed, dat De
ehelde besloot het nest met vijf mus
enen uit te breiden. Bij den bouw van
serie werden nog verschillende
De musschen fladderden naar Enge
land, België en Frankrijk, en in het
laatste land was men er, na de Ralley
naar Parijs, zoo enthousiast over, dat
de Aero-club de France besloot voor
haar rekening alle proeven te doen ne
men voor een service technique, om li-
centiebouw in Frankrijk, in verband
met de groote plannen, die men daar
te lande met de „aviation populaire"
had, mogelijk te maken. Ook naar En
geland werd de licentie verkocht.
Aangezien zoowel in Engeland als in
Frankrijk spoedig daarop alle vlieg
tuigfabrieken met leger-orders werden
overstelpt, en de sportvliegerij er door
de internationale spanningen geheel op
den achtergrond werd gedrongen, is de
voorgestelde bouw van Scheldemus-
schen op groote schaal niet verwezen
lijkt kunnen worden.
In eigen land kwam de waardeering
voor de bijzondere eigenschappen van
de Musch o.m. tot uitdrukking in het
besluit van de directie der K.L.M. om
haar piloten, met het oog op de aan
schaffing van Douglas-machines, een
jaar door middel van de Musch ver
trouwd te maken met het driewielig on
derstel.
In luchtvaartkringen werd erkend, dat
De Schelde, zij het door middel van een
klein toestel, een bevredigend antwoord
had gegeven op de vraag in welke mate
zij aan de ontwikkeling van den vlieg
tuigbouw in ons land zou bijdragen.
Deze erkenning won nog veld, toen de
Schelde eenigen tijd later een vliegboot
bouwde, de Scheldemeeuw, die tot op
heden de kleinste ter wereld is geble
ven.
NAAR LICHTMETAAL.
Gedurende de eerste jaren van haar
bestaan was de afdeeling vliegtuigbouw
van De Schelde ondergebracht in de
houtbewerkingsfabriek van de werf, het
geen voor de hand lag, omdat zij zich
uitsluitend toelegde op toestellen en pro
jecten in hout.
Een radicale omwenteling ontstond in
het bedrijf toen De Schelde in Januari
1938 opdracht kreeg, in combinatie met
de Aviolanda-fabriek, een aantal Dor-
nier D. O. 24 K zeeverkenners in metaal
voor de Ned.-Indische marine te bou
wen.
Mede op de overweging, dat de ont
wikkeling van den vliegtuigbouw bijna
uitsluitend in de richting van metaal
wees, werd besloten tot den bouw en de
inrichting van een zeer modern geoutil
leerde lichtmetaal bewerkingsfabriek.
De fabriek, die in Mei 1938 werd ge
opend, is toegerust met de modernste
speciaal-machines, met een installatie
voor het veredelen van dur-aluminium,
waartoe een electrisch verhit, zelfrege-
lend zoutbad behoort, en bovendien heeft
zij een aparte afdeeling voor het ano-
disch oxydeeren van lichtmetaal vol
gens het alumilietpatent.
Als men voorts de belangrijke om
standigheid in aanmerking neemt, dat
de vliegtuigfabriek van „De Schelde" in
de machinefabriek dezer maatschappij
steeds kan beschikken over een keur
van metaalbewerkingsmachines en over
een selectie uit geschoold personeel, is
het alleszins gewettigd de conclusie te
trekken, dat Nederland's Jongste vlieg
tuigfabriek, groote mogelijkheden biedt.
VAN SCHELDEMUSCH TOT REIS-
VLIEGTUIG.
Toen „De Schelde" haar moderne
vliegtuigfabriek tot in de puntjes voor
elkaar had, veronderstelden belangstel
lenden terecht, dat zij zich niet uitslui
tend zou bepalen tot de omvangrijke
taak,die besloten ligt in het vervaar
digen van de Dornier-vliegbooten.
Men werkte aan nog gansch andere
projecten.
Achter de schermen is sedert den
zomer van 1938 o.a. geteekend en ge
werkt aan een nieuw proto-type, aan de
Schelde S. 20, die dezer dagen gereed is
gekomen, en die thans op het vliegveld
te Vlissingen gereed staat om te bewij
zen, dat zij ook in haar element in staat
is te voldoen aan de eischen, die zij op
papier inlost... Als men onverwacht
tegenover het vier-persoons, gesloten
toestel wordt geplaatst, valt onmiddel
lijk de Schelde-lijn op, die door middel
van de Musch voor het eerst op het waar
nemingsvermogen werd geprojecteerd,
maar die in het nieuwste Schelde-type
tot verdere ontwikkeling werd gebracht.
Er zijn punten van overeenstemming met
de Musch, en er zijn opmerkelijke ver
schillen.
Ook de S. 20 heeft een duwschroef
en een bestuurbaar driewielig onderstel
(dat intrekbaar is)het toestel is ook
weer uitgerust met een open staart, maar
thans met metalen staartdragers, zoodat
het de beschikking heeft over dubbele
roeren.
Vermeldenswaard is, dat' de cabine
van dezen middeldekker geheel gedragen
wordt door een centralen rompligger, dat
het metalen toestel is uitgerust met een
elastischen houten vleugel, voorzien van
slots, die bij overtrekken afglijden voor
komen, benevens met remkleppen.
De S. 20 heeft een 160 pk. luchtgekoel-
den Hirth-motor.
DRIE IN EEN!
Zoodra men in de cabine van de
Schelde S. 20 vertoeft, moet men wel
tot de erkenning komen, dat de con
structeur bij het ontwerpen van dit type
een zeer bijzonder doel voor oogen heeft
gehad.
De stuurhut, die plaats biedt aan vier
personen, is n.l. voorzien van alle instru
menten, noodig om vergevorderde pilo
ten, en andere leden van de bemanning
op te leiden voor hun individueele en
gemeenschappelijke taak in jacht- en
verkeersvliegtuigen.
Omdat in de S. 20 alle ervaringen met
het bestuurbare driewielige onderstel,
en alle moderne opvattingen betreffende
een lestoestel zijn verwerkt, mag men het
beschouwen als de oplossing van het nog
overal klemmende probleem der oplei-
I ding van de bemanning van moderne
I militaire- en verkeerstoestellen, en van
sportvliegers.
In dit toestel, dat door zijn vlieg- en
besturingskwaliteiten gerangschikt dient
te worden in de klasse, die ligt tussehen
het gemakkelijke lestoestel en het over
gevoelige ras- toestel, kan men allen, die
straks in het jongste type jager, in het
nieuwste verkeerstoestel, hun vliegtaak
zullen vinden, in nauw verband met die
taak vertrouwd maken.
De S. 20 is echter meer dan oplei
dingstoestel.
Doordat de cabine geheel voor den
vleugel is geplaatst, en omdat zij en
haar belasting gedragen worden door
den rompligger, kon bjj haar vormgeving
overvloedig gebruik worden gemaakt
van glas.
Men kan zich geen vliegtuig denken,
dat den passagier een beter uitzicht
geeft dan de S. 20 doet.
De Schelde loste niet slechts het op
leidingsprobleem op; zjj verrijkte de
vliegwereld tevens met een taxi- en een
toer-vliegtuig met zeer aantrekkelijke
en zeer veilige eigenschappen.
Melding is gemaakt van de herkeu
ring van afgekeurden der jongste lich
tingen.
De bedoeling van deze en andere
maatregelen is de oudste lichtingen
naar huis te kunnen zenden.
De lichting 1924, de oudste welke
gemobiliseerd is, zal, voor zoover man
schappen van enkele onderdeelen niet
reeds eerder in het genot van verlof
zijn gesteld, in den a.s. nazomer naar
huis kunnen gaan, wanneer de jongste
lichting, welke thans onder de wapenen
is, voldoende is afgericht.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Scherper optreden tegen het spionnage-
gevaar.
De Kon. M\j. De Schelde te Vlissingen
bouwt nieuw type vliegtuig.
Lichting 1924 in September naar huis,
Generaal-majoor Jhr J. Th. Alting von
Geusau overleden.
Buitenland.
Vredesverdrag nog niet door het Finsche
parlement geratificeerd.
Finland in rouw. Rusland juicht.
Dakloozen in Finland.
Chamberlain over de Finsche kwestie.
Dagorder van generaal Mannerheim.
De Finsche radio deelde gisternamid
dag mede, dat het vredesverdrag nog
niet door Finland is geratificeerd en dat
het ook niet bekend is, wanneer dat zou
geschieden. Voor ratificatie van het vre-
desaccoord met Rusland is een meerder
heid noodig van vijf zesden der stemmen
in het Finsche parlement.
Volgens door de Zweedsche bladen
ontvangen inlichtingen, zou de meerder
heid moeilijk verkregen kunnen worden.
Minister Tanner heeft tegenover een
correspondent van Havas verklaard, dat
de ratificatie van het vredesverdrag door
het Finsche parlement tien tot veertien
dagen zou kunnen vergen.
Naar United Press meldt, werd in
Berlijn in den loop van gisteravond be
kend, dat het vredesverdrag van Mos
kou door het Finsche parlement was
geratificeerd.
Dit bericht is echter vandaag niet be
vestigd.
Tanner heeft den buitenlandschen cor
respondenten verder medegedeeld, dat
het militaire hoofdkwartier was geraad-
'pleegd ten aanzien van den toestand
aan het front, doch geen deel had aan
het vredesbesluit.
In antwoord op verschillende vragen
zeide de minister, dat het vredesverdrag
geen bepalingen omtrent schadeloosstel
ling voor of restitutie van den oorlogs
buit aan de Sovjet-Unie bevat, en da.t
het vraagstuk der krijgsgevangenen nog
bestudeerd wordt.
Op de vraag, of de nieuwe grenzen ver
dedigd zouden moeten worden, ant
woordde Tanner, dat de militaire ex
perts hem hebben gezegd: „alle grenzen
kunnen verdedigd worden."
Tanner verklaarde verder dat de
Westelijke mogendheden gedurende den
oorlog geen pressie op Finland hebben
uitgeoefend. Chamberlain en Daladier
hebben slechts verklaard, dat Finland
zelf moest beslissen.
FINSCHE ONDERHANDELAARS UIT
MOSKOU VERTROKKEN.
Naar van welingelichte zijde verluidt,
zijn de Finsche onderhandelaars met mi
nisterpresident Ryti en staatsminister
Paasikivi aan het hoofd, gistermiddag
om vier uur Moskouschen tijd, uit Mos
kou vertrokken.
Er heerschte gisteren in de Finsche
hoofdstad een zelfde stemming als te
Praag op den 15den Maart van het afge-
loopen jaar.
De ontzettende smart, welke dit held
haftige volk gevoelde, verrieden de
oogen der menschen en de spaarzame
woorden die werden gesproken.
De avondbladen verschenen met een
breeden rouwrand om de door Rusland
gedicteerde vredesvoorwaarden.
Om 17 uur plaatselijke tijd zond de
Finsche radio een rouwprogramma uit.
Verscheiden treurmarschen werden ten
gehoore gebracht.
Om 18 uur werden, ten teeken van
rouw, de tramdiensten gestaakt.
Voor de Finsche kringen te Stockholm
was de te Moskou gesloten vrede een
volkomen verrassing en een bittere te
leurstelling, meldt de „Un. Press."
Men verklaarde, op een beteren vrede
te hebben gehoopt na een oorlog, die
zoovelen der beste Finsche mannen als
offer had geëischt en die zulk lijden had
veroorzaakt door de wreede luchtbom
bardementen der Russen. De militaire
positie des lands was immers geen vol
doende verklaring voor het accepteeren
van zóó vérstrekkende voorwaarden,
Het geheeie Finsche volk dacht, even
als het leger, slechts aan een eervolle
nederlaag of een overwinning, maar
nimmer aan zulk een compromis.
Er is geen twijfel mogelijk, dat deze
vredesovereenkomst met alles wat eraan
vast zit, de bittere gevoelens der Finnen
zeer zal versterken.
Naar schatting zijn in Finland tenge
volge van den oorlog thans 400.000 men
schen dakloos en van alles beroofd.
Minstens vierhonderd duizend men
schen zullen, ingevolge de voorwaarden
van Moskou, hun haardsteden hebben te
verlaten. Grootendeels zijn ze echter
reeds uit de gebieden, welke Rusland nu
heeft geannexeerd, geëvacueerd. In de
meeste gevallen zijn overigens hun hui
zen door de bombardementen totaal ver
nield.
Nu het geheeie Ladoga-meer binnen
de Russische grenzen valt, wordt de toe
komstige verdediging van Zuid-Finland
een uitermate moeilijk probleem.
De nieuwe grens loopt gevaarlijk dicht
langs het krachtstation Imatra aan het
meer Saimaa, ten Noorden van Wiborg,
en dit vitale punt zal nu slechts enkele
kilometers van de Russische grens lig
gen. De Russen hebben bovendien een
aantal belangrijke wegen en spoorwegen
gekregen, waardoor de Finsche verbin
dingen in dit Zuidelijk district ten zeer
ste worden bemoeilijkt.
ZAL HET KABINET AFTREDEN?
„Nya Dagligt Allehanda" meldt uit
Helsinki, dat men na aankomst van mi
nister president Ryti uit Moskou een
omvangrijke reorganisatie van het Fin
sche kabinet, mogelijk een aftreden van
het geheeie kabinet verwacht.
De Finsche troepen waren ten zeerste
verbaasd, toen zij gisteren het bevel kre
gen het vuren te staken. De meeste man
schappen hadden zelfs niet vernomen,
dat er een vredes-accoord geteekend was
Toen het huilen dej granaten op de
Karelische landengte na het sein „vuren
staken" ophield, maakte de stilte een
bijna angstwekkenden indruk.
Voor vele Finsche manschappen ech
ter beteekende dit begin van den vrede
maar eén ding: de kans om te slapen. Op
de landengte hebben de soldaten maan
denlang geen normalen slaap meer ge
kend. Zij waren in een toestand, dat zij
bjjna mechanisch vochten of liepen.
De Russen maakten gisteren van het
laatste uur nog gebruik om Rovaniemi
en Kèmijaervi te bombardeeren.
Mannerheim heeft in zijn laatste dag
order aan de Finsche troepen hulde ge
bracht aan de 15000 gesneuvelden. Hij
stelde de Russische verliezen op 200.000
man.
Ondanks den moed en de gevechts
kwaliteiten van het leger, aldus de dag-
