Wiborg wordt door de Russen bezet
eerste blad,
ina Ki
ZATERDAG 2 MAART 1940
54e JAARGANG - No. 129
Christelijk-Humanisme.
Amerikaansche leening aan Finland - De oorlog
ter zee en in de lucht - Sumner Welles bij Von
Ribbentrop - Zeeslag bij Zuid-Amerika verwacht
De aanvallen der Rooden bij Wiborg.
Amerikaansche leening aan Finland
Aanvaarding Britsche controle in
strijd met neutraliteit.
Sumner Welles 2'/2 uur bij
Von Ribbentrop.
Belangrijkste Nieuws.
Zeeslag verwacht bij Zuid-Amerika.
I
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 -= Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa, Boekhandel
J. J, F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Dagblad voor de Provincie Zeeland
Abonneraentaprij^f740 pew *1
Weekabennemer.tea voor MlddcSjurg
Goes en VUssSngen t 0,20
Losse nummers 5 cent
Advertsntiën 30 cent per regel
Ingezonden nredT.&f'tagsa 55 cent pcr rjgs*
Kleine Advertentiên Vrijdags *n
Zaterdag* f 0.75 bij vooruitbetaling
Advcrtentiïn onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
i.
Daar is in de laatste dagen in de vak
pers een eigenaardige strijd ontbrand
over het openbaar onderwijs.
Die strijd gaat om een beginsel.
Een tamelijk gerucht makende disser
tatie van een jongen Dr, staande onder
den invloed van het bekende Nutssemi-
narium te Amsterdam, een uitspraak
van den tegenwoordigen Minister van
Onderwas, Kunsten en Wetenschappen,
den heer Bolkestein, en nog enkele an
dere uitspraken meer, hebben de geesten
in beweging gebracht.
Een feit is het, dat de openbare school
terugloopt wat het aantal leerlingen be
treft.
Die voortdurende achteruitgang ver
vult de voorstanders met zorg. Dat is
geen wonder, als we even op de cijfers
letten.
Na de invoering van de wet '20 was
men op een teruggang voorbereid. Maar
men had zich niet gerealiseerd, dat die
teruggang die afmetingen zou aanne
men, die zich op 't oogenblik manifestee
ren.
Schat men erg ruim, dan bezoekt te
genwoordig nog maar 30 pet. van de to
tale schoolbevolking de openbare school.
Dat is geen verhouding voor de school,
die eens den naam had, dat ze het insti
tuut was, „waaraan de natie gehecht
was".
Hier is meer dan de eenvoudige wer
king van de wet '20.
In de kringen van het Nutssemina-
rium heeft men de gedachte, dat het
ligt aan de vervreemding van het open
baar onderwijs van eiken geopenbaarden
godsdienst. Het spreekt dus van zelf,
dat men het daar zoekt in een herstel
van dien band, dien men wil bereiken
door de openbare school meer principieel
te maken. Men spreekt daar van een
Christelijk-humanistische basis. Dr
Nieuwenhuis, de man van de bovenge
noemde brochure, heeft in de bij zijn dis
sertatie gevoegde stellingen gezegd, dat
de openbare school Christelijk-humanis-
tisch moest zijn.
Het is de moeite waard, eens nader na
te gaan, wat men daaronder in de ge
noemde kringen verstaat.
Dat hangt eigenlijk samen met een an
dere kwestie, die over de geheele linie
van het onderwijs aan de orde is gesteld
en die voorloopig wel niet tot oplossing
zal komen.
Daar z\jn menschen, die meenen, dat
verstandelijke ontwikkeling een verhef-
fenden invloed heeft op het zedelijk peil.
Nu wil men door een verandering te
brengen in de didactiek, dat is de alge-
meene onderwijsleer, beter nog de wijze
waarop men het kind in het algemeen
leert, deze verhooging van het zedelijk
peil bereiken.
Als basis daarvoor neemt men dan het
Christelijk-humanisme.
Eigenaardig is, dat men het noodig
acht, dit humanisme vast te koppelen
aan het Christendom.
Wat is eigenlijk in wezen het huma
nisme!
Dat is niet zoo gemakkelijk te zeggen.
Oorspronkelijk was het humanisme een
cultuurbeweging, die opkwam tegen de
scholastiek van de Middeleeuwen. Te
genwoordig brengt men er van alles on
der, maar hoe ook bezien, staat dit ook
nu nog wel vast, dat het grondbegrip
van het humanisme de Gemeenschaps-
mensch is. Wie dat woord noemt, voelt,
dat we te maken hebben met zeer ge
compliceerde verhoudingen.
Daarnaast zouden we de vraag kun
nen stellen, wat we onder dat aan het
humanisme gekoppelde Christendom heb
ben te verstaan.
Het antwoord uit de kringen, waarin
deze samenkoppeling ontstond, is gege
ven. Men denkt zich daarbij de Schrift
gesteld onder critiek. De berichtgeving
in de Evangeliën legt men uit naar eigen
opvatting.
Voor de wezensbepaling zoowel van
dit humanisme als voor die van het
Christendom heeft men dus naar de uit
latingen van de zijde, die deze dingen
propageeren, een zuiver subjectieve in-
sfag, dat wil zeggen, dat men vrij is in
zijn opvatting over dien Gemeenschaps-
menseh zoowel als over de Openbaring
van de Heilige Schrift.
Waar dit op uit moet loopen, ligt voor
de hand.
Ten eerste op een geweldigen strüd
van de meeningen.
Wie niet vast houdt aan een objectie-
jen norm, verliest z*jn basis en wordt
speculatief.
Dat komt, omdat men een koppeltee-
Saat gebruiken, waar het heelemaal
niet noodig is. Want Christendom sluit
Humanisme in. Zoolang men dat in de
aangeduide kringen niet begrijpt, zal de
voorgestelde oplossing de openbare
school niet helpen. Zoolang blijft de
strijd in eigen boezem, die zich in deze
dagen daar op het heftigst openbaart.
Die strijd vertoont een eigenaardig
beeld.
Men heeft het vroeger aan de voor
standers van het Chr. onderwijs wel eens
kwalijk genomen, dat men daar de
openbare school getypeerd heeft, als
„de Secteschool der modernen".
Tegenwoordig hoort men die klanken
juist van de overzijde, als men b.v. in
de kringen van den Bond van Neder-
landsche onderwijzers, met hand en
tand de absolute neutraliteit van het
instituut verdedigt.
Het is geen wonder, dat deze strijd in
alle heftigheid ontbrand is.
Men kan onmogelijk klaarheid van
begrip krijgen, als men niet staat op
een vasten bodem. Zoodra men het sub
jectieve element inschakelt, dus de ba
sis, waarop men staat, laat beïnvloe
den door de eigen particuliere meening,
komt men in het drijfzand terecht.
Dat geldt zoowel voor het Christen
dom als voor het humanisme.
Vastheid van grondslag geeft alleen
een objectieve norm, dus een waarheid,
die onaantastbaar is.
Die is door den mensch zelf niet te
vinden.
Men heeft het duizenden malen ge
probeerd en altijd komt men er weer
bedrogen mee uit.
De beide polen van het Christendom
zijn de begrippen zonde en genade. Wie
deze zet onder de critiek, d.w.z. wie de
wezensbepaling van deze begrippen
naar de Schrift niet aanvaardt, kan er
van alles van maken.
Zonde worden tekortkomingen, fou
ten, en verliezen alle scherpe belijning
en wie de zonde niet meer als zonde ziet
heeft geen genade noodig.
Zoo snijdt meii het hart uit het Chris
tendom weg.
Met het humanisme staat het even
zoo.
„Daarover een volgende maal".
Het Finsche legerbericht luidt: Op de
landengte van Karelië zijn op 29 Febr.
de aanvallen van den vijand op de eilan
den in de baai van Wiborg voortgezet.
De Finsche troepen brachten den vijand
zware verliezen toe en vernielden ver
scheidene tanks.
Op het oostelijk deel van de landengte
werd een aanval bij de Taipale afgesla
gen.
Ten Noord-Oosten van het Ladoga-
meer werd heftig door de artillerie ge
schoten.
De Finsche luchtmacht bombardeerde
een luchtbasis, een verbindingscentrum
en een militairen trein van de Russen.
Er speelden zich talrijke luchtgevech
ten af.
In het Zuid-Westen en het centrum des
lands zyn verschillende plaatsen gebom
bardeerd. Op verscheidene plaatsen ver
oorzaakten de bommen materieele scha
de en branden. Veertien burgers werden
gedood en zestien gewond.
Verscheidene Sovjet-Russische para
chutespringers werden tijdens den
sprong gedood.
Volgens gecontroleerde berichten zijn
veertien vijandelijke vliegtuigen ver
nield.
Uit Russische bron wordt gemeld, dat
Leinjoki en Mannikol en het station Toli
aan de spoorlijn WiborgSerdobol door
de Russen bezet zijn, evenals de zuide
lijke wijken van Wiborg.
Gemeld wordt, dat de Finnen Wiborg
in brand steken.
Uit Helsinki wordt gemeld, dat de
Russische stoottroepen Wiborg binnen
trekken.
Uit de meest betrouwbare bronnen
wordt bevestigd, dat de Finnen aan het
Petsamo-front zijn teruggetrokken van
Nautsi naar het Zuiden. Dit wordt als
een tactische manoeuvre uitgelegd.
Opnieuw is gisteren te Helsinki ver
scheiden keeren luchtalarm gemaakt.
Finland heeft in een memorandum den
volkenbond gewaarschuwd, dat het land
„op den langen duur bij' zijn verzet tegen
de aanvallen van een vijand, die zooveel
sterker is in materieel en aantal man
schappen, op een zware proef gesteld zou
worden."
Finland wenscht den vrede en hoopt,
dat de leden van den bond het daarom
alle mogelijke hulp zullen geven.
Uit Washington wordt gemeld:
De Bank voor In- en Uitvoer- zal een
leening van 20 millioen dollar verstrek
ken aan Finland. Aan Zweden zal 15 mil
lioen worden geleend en aan Noorwegen
10 millioen.
Vermoedelijk zal ook aan Denemarken
een leening van 10 millioen dollar wor
den verstrekt.
De leeningen kunnen worden gebruikt
voor het koopen van niet-militaire arti
kelen, in de Vereenigde Staten, hierbij
inbegrepen vliegtuigen voor de burger
luchtvaart.
EEN ADVIES VAN HITLER?
Hitler zou Stalin den raad gegeven
hebben, in Finland een eclatant succes te
behalen en dan te verklaren, dat Lenin
grad nu geen invasie meer te duchten
heeft, en vrede sluiten. Die vrede zou ge
baseerd zijn op de bezetting van de land
engte van Karelië door de Russen, zonder
dat daar van Ruasischo zijde veraterkin-
gen zouden worden aangelegd.
Aldua de militaire redacteur van de
„Yorkahire Post".
Hitier wenscht een einde van den Rus-
sisch-Finschen oorlog en wel om twee
redenen.
De eene is, dat Duitschland, indien
Rusland het in den zin zou krijgen, over
de Finsche grens op te rukken, de Duit-
sche strijdkrachten het Balticum zouden
I moeten binnenvallen, om een actie te
voorkomen van de geallieerden.
De andere is de kwestie der ravitail
leering. Inderdaad zou Rusland, indien 't
nog een jaar door den oorlog in Finland
werd vastgehouden, bezwaarlijk de plan
nen tot levering aan Duitschland van
graan, petroleum en hout en andere ma
terialen kunnen ten uitvoer leggen.
DUITSCHE VLIEGERACTIE TEGEN
SCHEPEN.
Ter hoogte van de Yorkshire-kust
hebben Duitsche vliegtuigen weer de
Britsche visschersvloot met bommen en
machinegeweervuur aangevallen. Brit
sche gevechtsvliegtuigen stegen ter
achtervolging op.
De Duitsche vliegtuigen vielen de
schepen aan van af de Yorkshire-kust
tot aan de Theemsmonding.
Van bevoegde zijde wordt gemeld,
dat de Duitsche vliegtuigen er niet in
geslaagd zijn, eenige schade toe te bren
gen aan de in convooi varende, of aan
de begeleidende schepen.
DE OORLOG TEGEN HANDELS
SCHEPEN.
Het Italiaansche s. Mirella, 5340
tons, is op een mijn geloopen en gezon
ken. Elf leden der opvarenden worden
vermist.
Het Eng. s. Pyrrhus, 7418 tons, is
onder de Westkust van Engeland ge
zonken. Acht Chineezen zijn omgeko
men.
Het N o o r s c he s. Brott (1583 br.
tons) is door Duitsche vliegtuigen aan
gevallen en met zware slagzij in een
Oost-Engelsche haven aangekomen. Zes
der opvarenden worden vermist.
Het Letlandsche s. Katvaldis is
door Duitsche vliegtuigen met bommen
bestookt en seinde S.O.S. Een uitgeva
ren reddingsboot heeft vergeefs naar
schip en bemanning gezocht.
Ten aanzien van de kwestie van het
aanvaarden van de Britsche controle
ter zee door neutrale staten wordt er te
Berlijn op gewezen, dat, naar de bevoeg
de autoriteiten te verstaan hebben ge
geven, de aanvaarding daarvan be
schouwd wordt niet in overeenstem
ming te zijn met de neutraliteit en de
souvereiniteit van een staat.
HEDEN BIJ HITLER.
De conferentie tusschen den Ameri
kaan Sumner Welles en Von Ribbentrop
heeft niet minder dan twee en een half
uur geduurd.
Op verkenning in de nabijheid van de vijandelijke linies. Engelsche bommenwerpers op weg naar het gebied, waar
zich aan beide zijden van den Rijn de stellingen der strijdkrachten aan het Westelijk front bevinden.
Binnenland.
Wettelijke regeling der lijkverbranding.
Herwaardeering goudvoorraad der Ned.
Bank.
Belgisch-Nederlandsche samenwerking.
Buitenland.
Wiborg wordt door de Russen bezet.
Duitsche vliegtuigen vallen weer schepen
aan.
Amerikaansche leening aan Finland.
Welles gisteren bij Von Ribbentrop en
vandaag bij Hitier.
Zeeslag by Zuid-Amerika verwacht.
De ongewoon lange duur van de be
spreking wordt beschouwd als een goed
voorteeken voor Welles' verdere gedach-
tenwisseling te Berlijn.
Welles zal vandaag Hitier ontmoeten.
Naar verwacht wordt, zal Von Ribben
trop bij dat onderhoud tegenwoordig zijn.
In antwoord op een hem gestelde vraag
over zijn verdere besprekingen te Ber
lijn, zeide Welles, dat hij vermoedelijk
slechts één enkele bespreking met Hitler
zou hebben.
Welles beschreef het onderhoud van
twee en een half uur, dat hij met von
Ribbentrop gehad heeft als „buitenge
woon belangwekkend" en voegde hieraan
toe: „Ik heb van de Duitsche regeering
alle mogelijke consideratie en hoffelijk
heid ondervonden."
Het ondei'houd met Hitier zal Zater
dagmorgen om elf uur plaats hebben.
Leidende partijfunctionarissen en gouw
leiders zijn in Berlijn aangekomen voor
besprekingen, die, naar men gelooft, ver
band houden met het bezoek van Sum
ner Wellesi
De „Baltimore Sun" verklaart thans
zeker te weten, dat Roosevelt Sumner
Welles naar Europa heeft gezonden, om
antwoord te krijgen op deze speciale
vraag: „Is er hoop op een vrede
zonder overwinning in de
naaste of verwij derde toe
komst?"
Het blad schrijft: Roosevelt wenscht
te weten, of de oorlog met een gedicteer-
den vrede moet eindigen, of dat er kans
is op een vrede door een schikking.
In dat laatste geval zou hij in overwe
ging kunnen nemen, alléén of samen met
het Vaticaan op vriendschappelijke wijze
tusschen beide te komen.
Men is er te Washington op voorbe
reid, van Londen en Parijs te zullen
hooren, dat de oorlog moet worden voort
gezet, tot het nationaal-socialisme vernie
tigd is. Men hoopt echter, dat Berlijn
minder vastberaden is, omdat de berich
ten, die de laatste weken zijn ontvangen,
de aanwijzing bevatten, dat de Duit-
schers den oorlog gaarne zonder bloe
dige botsing zouden zien eindigen. Daar
om blijft ook het verwachte offensief
uit."
(In Montevideo blijven geruchten de
ronde doen over de mogelijkheid van een
aanstaanden zeeslag in het Zuiden van
den Atlantischen Oceaan.
Het radiostation meldt, dat bepaalde
berichten er op wijzen, dat een Duitsch
vestzakslagschip, een duikboot en een
groot transportschip voor de Braziliaan-
sche kust kruisen.
Twee Fransche en drie Engelsche oor
logsbodems zouden zich eveneens daar in
de buurt bevinden.
DE KWESTIE VAN HET PREMIE-
VRIJ GEZINSPENSIOEN.
Bijeenkomst centrale commissie G. O.
in ambtenaarszaken.
In de vergadering der centrale com
missie voor georganiseerd overleg in
ambtenaarszaken van Donderdag j.l.
deelde, zooals we meldden, de voorzitter
mede, dat de regeering op dit oogenblik
nog geen voldoende aanleiding aanwezig
acht om tot eenigen maatregel op het
punt van de salarissen en loonen over te
gaan.
Bij de regeering bestaat echter het
nader concreet aangeduid voornemen
om by verder stijgende duurte tot een
thans nog niet bereikt peil het laagst
bezoldigde gehuwd rijkspersoneel eeni-
germate tegemoet te komen.
Besloten werd de bespreking dezer
om bij verder stygende duurte tot een
spoedig te houden volgende vergadering
der commissie.
Voorts deelde de voorzitter o.m. nog
mede, dat de aangelegenheid van het
