SI Rondgang door den Dam-doolhof. a la DE BAKKER VAN HOLSBERG z TO J> TO TO -.-» to TO TO TO TO TO TO TO TO TO fi TO TO Ifi ■sts m De uitvinder van de ctoomboot. O o *3 E K> g CS "O u "O Bi be V •*3 - - O O Z Si. o E 3 w u O S S o C U, VT5 «s ba 3 -w 3 s i 3 O CD O. CS ca -5 Q h O a) M C O •2 (I) c c 3 "<5 O a C N T3 C C a> a) i« +j -C "D S c c p TO TO N TO N Vt <D L. NJ 0> TO "S s o 3* S. «1 - N *c5 <©«-«<© M <D 03 CÜD S* L a a Sag d k .TO to fl bC 3 -S 3 j_r a* u TO jg C* TO CO in Cu TO "Tj TO a> S -o S a N .K fi GJ ftl S a 5 o TO cö TO h u <D 0) |SS O *4-1 o TO "O 5 TO TO rQ »-< .•-« <D 0) p TO bo to id -4-> +-> to m .TO QJ TO* °- M C2 fl) fl TO TO X bo to o •3|° 5 a bo i" a> 3} T3 t! 0) la *E 5 TO TO <U ^4 CM TO 8 C5 X2 TO tO O TO Ti ^2 TO "<y ,ro TO- TO TO 0 J O O I .if TO< PÖ TO O a a TJ TO TO g tC TO C TO c d CD -j-T m. rrt en bf^§ C 5 --=■ .TO '-3 S *3 TO T3 "2 fi TOO-? c3 B, g 8 G) ft +J t. o o> o d 43 o to 43 -a Sue i 5 la TO 3 TO TO X3 C P I.S M ft u S3 U P k -£ <v 8-g tsj 5- -*-> C O CJ co •-■ cd w TO rQ T3 .2 TO TO-2 TO TO TO XJ S TO TO t0 TO W TO TO '■Bom t <U K b> ■s S-Ï g-o u TO TO 73 TO g TO TO CD O tS3 ."TO ITO5 TO X CD ri=3 g cd 3»C a e c O 9> O CD XJ Xi K* r-4 g 4 if 5 "5 S S- &Ë3 <n .2 s N 3J Ü-2 id CO rs (1) ®§t CD TO rg rrt O (D o S"0 Sf S en .2 =a o> 0> - "S-Sf S T3 TO bD "««/lii »«-/»• f«rra ssoiMltT wint€zrj*±£i txit-t Jtouci Krijgen ze vaxj Sinterklaas niks Zijn die jongens dan zoo stout 8) 5) Op deze vraag is het antwoord: Waarom? Ja, waarom? waarom is de taf ei geen stoel? waarom is de deur geen gordijn? Er zijn jongens en meisjes. Jij bent een jongen. Daarom ben je geen meisje. En wanneer het kind er verder op in zou gaan: omdat God ons een jongetje gaf. Als God ons een meisje had gegeven, dan hadden we een zusje. Dus niet op het sexe-verschil ingaan. Dit moet alleen gebeuren als de eene kleu ter het sexe-verschil bij den ander heeft geconstateerd. Dit kan wel eens door toe val gebeuren. Vraagt het kind er dan naar, dan kalm, zonder opwinding, of gêne te laten blijken, als iets onbelangrijks een zakelijk en kort antwoord geven. 6) Antwoord: ja hoor, toen ik zoo klein was als jij. Misschien leuk dit eens met een voorbeeld uit eigen leven toelichten: dat vinden ze prachtig. 7) Deze vraag is weer de consequentie van een verkeerde voorlichting. Als de voorlichting goed is, komen ze niet met zoo'n vraag. Zeer goed heeft de schrijver van deze versjes ingezien, dat het kleine kind meerdere malen terugkomt op dezelfde vraag naar zijn oorsprong. Als direct een goede voorlichting gegeven wordt, zal de herhaling van de vraag naar zijn oorsprong zich minder voordoen. Maar door den on zin van ooievaar en kool, en het geheim zinnig doen der ouderen, komt het kind er nu steeds op terug en fantaseert er zelf op door. 8) „Ja hoor, ze krijgen ook wel wat van Sinterklaas. En die jongens kunnen er niets aan doen, dat ze arm zjjn. Wij moeten ze maar veel helpen, waar we kunnen." Zoo Iets kan het antwoord zijn voor een klenter. Inderdaad is ook hier weer het probleem van standsverschil en klasseverschil een heel moeilijk ding. In een oprecht Christe lijk huisgezin zal hier niet erg de nadruk op worden gelegd: men zal in ieder een mede-menseh ontmoeten. De sfeer thuis zal hier reeds in de vroege jeugd gunstig, of ongunstig werken. Er zijn reeds vóór den lagere-school-leeftijd kinderen met een af schuwelijk air, een miserabel stands-gevoel, dat èn niet christelijk èn niet beschaafd te. Hier is de funeste invloed van opschep perige papa's en mama's overduidelijk. Pa u zei, dat toen u klein was u nooit stoute dingen deê, Dat u in uw jeugd nooit jokte wanneer begon u er dan mee?9) Pa hoe komt er eiken morgen nieuwe melk weer in zoo'n koe? 10) Pa waar groeien de sigaren 11) Ma, Jan-Jaap moet bedje toe. 9) Deze vraag is een zeer goede, kinder lijke, voor de hand liggende vraag, als ge volg van volkomen verkeerde opvoedings praktijken. De vader zal er zich moeilijk uit kunnen redden. Maar 'tis zijn eigen schuld. Dan moet hg ook maar niet zoo'n nonsens vertellen. 10) Vrij uitvoerig uitleggen: hierbij reke nen met leeftijd en intelligentie. Tegen een kind van drie jaar zegge men gewoon: Dat groeit er vanzelf in. Als het 5 jaar te, zegge men: Uit het voedsel, dat hg eet, en goed fijn kouwt, komt al dat sap. 12) Deze vraag is een flauw grapje van den dichter. Ik geloof niet, dat een kind die vraag zal stellen. Gebeurt het toch, dan een sigaar laten zien: en de blaadjes tabak er van en vertellen hoe zoo'n sigaar wordt gemaakt. Dat vinden ze prachtig! Zoo zien we, dat in antwoord op vele kindervragen de kleuter vóór hg naar de lagere school gaat, in de moeder-school thuis al een schat van eenvoudige zake lijke kennis zal hebben opgedaan. Mits: de ouders hem niet óf met een kluitje in 't riet sturen, óf het zwijgen opleggen, óf door allerlei dwaze voorstellingen bg te bren gen een verkeerden kgk doen krijgen. Rotterdam. P. W. J. S. Wenken op teclmiscn gebied. AARDEWERK. Zooals wij aan het slot van het voorgaan de artikel schreven, kwam de Delftsche aardewerk industrie voornamelijk tot bloei door het zoeken naar het procédé der Oos- tersche porcelein-fabricage. Deze industrie werd echter gestuit door Wedgewood in Engeland, die de scherf ver edelde en ook het Chineesche porcelein wist te evenaren. Het Engelsche graafschap Staffordshire heeft een bijzondere verschei denheid van kleisoorten met bij uitstek gunstige eigenschappen. Daardoor was de omstandigheid er zeer gunstig voor het ont wikkelen eener aardewerk industrie uit de primitiever vormen der pottebakkerij. Als een merkwaardigheid kan b.v. genoemd worden, dat aldaar het maken van witte tabakspijpen tot bloei kwam, welke kunst naar ons land werd overgebracht, en in Gouda 'n groote uitbreiding kreeg. Daaren tegen ontleende de Engelsche aardewerk- fabricage haar eerste technische ontwikke ling aan het Delftsche procédé om porcelein na te bootsen. Dit bedrijf kreeg echter de grootste stoot vooruit door de veelzijdige bemoeiingen van Josuah Wedgewood in het jaar 1760. Hij legde er zich vooral op toe door vermenging van kleisoorten en door toevoeging van andere stoffen een be tere, heldere witte scherf te verkrijgen, zoo als die thans voor de faience algemeen be kend is. Wel is waar was reeds voor hetn gemalen en gebrande vuursteen aan de klei toegevoegd, en waren uit Frankrijk in gevoerd de gipsvormen ter verbetering van het vormen der voorwerpen, doch Wedge wood bracht voor het eerst systeem in de toepass;ng daarvan op de fabricage, en maakte gebruik van wetenschappelijk on derzoek met loslating der eenigszins ge heimzinnige oude werkwijze naar recepten. Hij verbeterde de glazuren en emails, wist het brandproces te beheerschen, door de ovens te veranderen en de temperaturen te controleeren met een door hem gevonden pyrometer. Bovendien wist hij kunstenaars in zijn bedrijf te betrekken, die door een nauwce- zette studie van oudere vormen, de klas sieke schoonheden, doch naar nieuwere procedé's deden herleven. Ondertusschen was reeds in 1709 door Böttger ontdekt hoe het porcelein der Chi- neezen kon worden nagemaakt. Hij slaagde er in met behulp van de in Saksen ge vonden Kaolin het z.g. hard porcelein te maken en wist het geheim daarvan langen tijd in de fabrieken van Meiszen te bewa ren. Toch werd door omkooping het geheim, zij het slechts langzaam verspreid. In 1765 ontdekte men in Frankrijk kaolin, die reeds spoedig daarna in Sèvres werd toegepast. Vroeger was aldaar door toevoeging van vloeimiddelen aan klei een zacht z.g. frit- ten porcelein vervaardigd, dat bij de fabri catie groote zorg vereischte, en daarom slechts een beperkte toepassing verkreeg. In 't einde van de 18e en in het begin van de 19e eeuw vooral konden de hoogere vormen der aardewerk industrie zich op de grondslagen van Wedgewood, Böttger, Sèvres verder ontwikkelen. Naast de fabrie ken, die bij uitstek de fijnere en smaak volle voorwerpen vervaardigden kwamen andere, die de technische vooruitgang op de massafabricatie toepasten. Door heide kon het bedrijf meer en meer gebracht worden onder de leiding van systematisch en weten schappelijk inzicht. Groote verdiensten hier voor verwierf zich prof. Seger, die door uitgebreide onderzoekingen aantoonde hoe, 'zoowel voor het aardewerk als voor het porcelein door veranderingen in de samen stelling van scherf en glazuur de eigen schappen te wijzigen waren. Van groot be lang bleek de temperatuur bij het bakken, waarvoor hij de practische temperatuur- meting van Wedgewood uitwerkte in het systeem der zoo bekende Seger-kegels, wel ke een kegelvorm hebben en bij bepaalde temperaturen gaan smelten. Op die manier is het dus mogelijk hooge temperaturen te meten. Tegenwoordig meet men deze bij voorkeur langs electrische weg. l «j4 er iiet voorhoeli I van .SoKer nog "ii uitgebreid werk te verrichten, wiuir door de in onzen tijd zeer bloeiende aarde- werk industrie nog belangrijke verbeterin gen kan ondergaan. Vooral de nieuwere techniek der ovens is op dit oogenblik nog bezig aan de wetenschappelijke leiding meer kracht te geven, daar een betere regeling der baktemperaturen er mede verkregen kan worden. Hierdoor toch krijgt de fabri kant de gelegenheid om in de eigenschap pen van scherf of glazuur en daarmede in de eigenschappen zijner producten wijzi ging te brengen. Vragen A. V. te K. Wij zullen de vol gende week uitvoerig op uw vraag ingaan. Wij deelen u nu reeds mede, dat u kunt belasten tot ca. 27 P.K. 46) o— Het was een zware gang. Bijna had hg het liefst gewild, dat hem gezegd was, dat hij in elk geval betalen moest, al deed hij dat verre van graag. Deed hij het niet, dan moest er een aanklacht volgen. Hij Aldert aanklagen? Hij zijn zoon in de gevangenis brengen? Hij zelf den naam Janse in op spraak brengen? Soms overheersehte de gedachte: doe het gerust; Aldert verdient het en zijn naam is toch al weg, al wordt die dan niet in verband gebracht met de gevangenis; wie weet, hoe spoedig hij op andere wijze met de gevangenis kennis maakt. Maar dan was dat toch niet op aanklacht van den vader! Toen hij thuis kwam en verslag deed aan allen van zijn bezoek aan den advocaat, was hij nog even ver. Immers op een vraag van Tine antwoordde hij: Ik weet het nog niet. En vanavond moet ik dien jood antwoorden. Mieke keek Berend aan. Hij knikte. We hebben er met elkaar over ge praat, Mieke en ik, zei Berend. En we zijn het geheei met elkaar eens. Ik zal u die vijfduizend gulden geven. Dan doe ik twee dingen tegelijk. Ik toon u mijn dankbaar heid voor wat u al die jaren voor mij ge weest bent en ik bewijs Aldert, die mij toen niet vervolgd wilde hebben een weder dienst. Het geld heb ik. We zouden het ge bruiken, om de zaak te moderniseeren, zoo als u weet. Maar dat kan nog wel even wachten. Ik houd ook nog geld over en we verdienen genoeg, als God wil. Ik aanvaard het niet, zei Harm. Dat verdient Aldert niet. En dankbaarheid heb je al genoeg betoond. Het komt ook niet overeen met mijn plannen. Ik wil het, zoo als ik het heb gezegd. Maar, vader, waagde Mieke op te mer ken, we kunnen het niet altijd krijgen, zoo als wij willen. Een Ander bepaalt, hoe het zijn zal; menschen niet. Berend deed ook nog een duit in het zakje. En ten slotte was Tine in eenen vóór het voorstel. Zij vond het nog niet zoo slecht. Op die wijze had Aldert ook nog een deel van het geld, dat hem toekwam, al had hg het niet op een fraaie manier gekregen... Ten slotte zwichtte Harm, zij het noode. De doorslag gaf het feit. dat hij op die wijze Aldert uit de gevangenis hield en de naam Janse niet weer in opspraak kwam. Het zou toch wat zijn, als in het dorp be kend werd en natuurlijk kwam men op de hoogte dat hij zijn zoon had aange klaagd! Er zouden er vast zijn, die hem een ontaarden vader vonden, hoewel men volstrekt niet met Aldert sympathiseerde. Dus berichtte hij dien avond aan den geldschieter in Amsterdam, dat 'het ge- heele bedrag over enkele dagen zou wor den overgemaakt. Hij zou het persoonlijk brengen en kwitantie in ontvangst nemen. En naar Aldert ging het volgende briefje: Aldert! We zijn hier op de hoogte gekomen van het verschrikkelijke, dat je enkele malen hebt gedaan, namelijk de handteekeniug van je vader plaatsen bij dien Jood in Amsterdam Ik betaal het be- d:ag niet. Dat je niet wordt aangeklaagd wegens vervalschen van je vaders handtee- ki-iiing, In-ti jo ti- :i;m lïerend, die bet geld geeft- Omdat jij hem toen niet hebt aangeklaagd. En ook om je moeder en mij dankbaarheid te toonen voor zijn verzorging al die jaren. Die dankbaarheid was niet noodig. Die heeft hij al lang ge- toond. Beter dan mijn eigen zoon. Je be hoeft een dergelijke, in-gemeene streek niet weer uit te halen, want dan komt je in de gevangenis. Wees gewaarschuwd. Je vader. XX. De mensch wikt, God beschikt. Aan den Noordkant van Holsberg stond een aardige, niet groote woning te koop. Harm hoorde er van, sprak er met Tine over en enkele dagen later was hij de eige naar geworden. Dat was ongeveer een maand vóór de streek van Aldert uitkwam. Het huis, dat leeg stond, was in dien tijd gemeubeld, voor zoover dat kon. Het was geheel gereed voor de ontvangst van de nieuwe bewoners: Harm en Tine, die rentenieren gingen. Op het dorp zeiden ze: Die Janse doet het maar! Enfin, hij verdient het. Hij heeft zijn heele leven hard gewerkt. Hij mag nu wel eens wat rust hebben, vóór hij onder de groene zoden moet. Voor de meeste menschen van Holsberg was dat het ideaal: nog een tijdje rente nieren vóór je dood ging. Dan was immers de pret uit? Zóó dachten nu niet alle menschen meer. De nieuwe geest werkte in Holsberg. Dat was een uitdrukking van den dominé. Niet meer dominé Semplonius. Die was dood. Langen tijd was Holsberg daarna vacant geweest. Och, het kan eigenlijk niet veel schelen, of er een dominé was of niet. Maar op een gegeven tijd was de aenslag betaald want het was een fi- nancieele kwestie en kon er beroepen worden. Er kwam een jonge dominé van het slag van Semplonius. Maar hij werkte har der. Hij sprak voor het „Nut", hij organi seerde avondjes voor de jeugd. Hij bracht leven in de brouwerij. Hij sprak smalend van den nieuwen geest, die in Holsberg gekomen was. Die geest werkte in het lokaal van de Evan gelisatie. Het was een geest uit lang ver- EEN MERKWAARDIG BEGAAFD MAN. Hij overleed 125 jaar geleden. Op 24 Februari a.s. is het 125 jaar ge leden, dat Robert FUlton, de uitvinder van de eerste practische bruikbare stoomboot overleed. Robert Fulton, die in 1765 te Little- Britain in Pennsylvania werd geboren, was een zeer begaafd man. Reeds op zeer jeug digen leeftijd ontwikkelde hij een merk waardig teekentalent. Op 17-jarigen leeftijd vestigde hij zich als portret-schilder te Philadelphia. Maar na eenige jaren zag hij in, dat hij op het terrein van de schilderkunst nooit iets buitengewoons zou bereiken en op raad van den Hertog van Bridgewater besloot hij, zich voortaan geheel aan de mechanica te wijden. Bridgewater, die bekend was wegens de door hem aangelegde kanalen, stelde Ful ton aan bij den bouw van een daarvan te Birmingham, waar Fulton James Watt leer de kennen, die reeds belangrijke vorderin gen had gemaakt in het verbeteren van zijn stoommachine, en wiens voorbeeld hem een aanmoediging tot navolging was. Naar Parijs. Barlow, de latere gezant der Vereenigde Staten, drong er bij hem op aan, naar Pa rijs te komen om daar een panorama te bouwen. Hij studeerde daar Fransch, Italiaansch en Duitsch en verder wiskunde, natuur- en scheikunde. Barlouw bracht hem bovendien in kennis met de meest vooraanstaande Fransche geleerden en ingenieurs. Nadat hij eerst getracht had, een soort vlogen eeuwen, vertelde li ij dan -ami zijn gehoor. I">e menschen van 1 )ordrecht in het jaar 1618 spraken zoo als die lui in het lokaal. Die lui waren hun tijd eeuwen ten achter. Duisterlingen. Zulke lui behoorden eigenlijk niet op het dorp. Onder redactie van Jur. Schroder, Sta dionstraat 29, Amsterdam-Z. Alles deze ru briek betreffende te richten aan dit adres. R. C. KELLER—C. J. LOCHTENBERG. In de vorige rubriek onderbraken wij de partij in dezen stand: Wit. It. C. Keiler 38. 43 -39 39. 3329 40. 4540! Zwivrt. C. 3. 1 Ajchtenberg 914 1319 6 16 26 36 46 ék iü 1É1 lÉl 35 4-r 47 48 49 50 Bij bestudeering daarvan blijkt wel, dat de opstelling van de zwarte troepen on gunstig is. Belangrijke strategische punten zijn door de witten bezet en er is een wig gedreven tuschen de twee flanken. Lukt het Zwart niet verband te brengen tusschen deze vleugels, dan is het eind-resultaat niet moeilijk te voorspellen. Groot dam-strateeg als Keller is, geeft hij door de het op tijd ingrijpen van zijn reserve-troepen aan den aanvoerder der tegenpartij geen schijn van kans en het is een lust voor het dammers oog om te zien op welk een meesterlijke wijze deze onbloedige strijd wordt volstre- den en de victorie aan Wit komt. onderzeeboot te bouwen, nam hij in het vroege voorjaar van 1803 op de Seine een proef met een boot, die hij gebouwd had met financieelen steun van Livingston, den Amerikaanschen gezant in Frankrijk. Kort vóór de proef plaats had, was de boot, die te zwak was voor het groote gewicht van de machine, door de kracht van den wind en het water letterlijk in tweeën gebroken. De machine zelf had gelukkig niet gele den. Een nieuwe boot was in Juli gereed; ze was 66 voet lang en 8 voet breed. Begin Augustus had de proefvaart plaats in het bijzijn van de leden van het Fransche Na tionale Instituut en van vele Parij zenaars. 2318 kon niet gespeeld. Immers dan had Zwart weer een van zijn slagzetten van klein kaliber afgevuurd. Deze: 11—17 (22X11), 16X7 (27X16), 7—11 (16x7), 1X43 (38X49) en hij had een schijf gewonnen. 4019—24 Nog blijft Zwart op het zetje spelen. Op 2318 toch zou na den ruil 24 X 33, 38 X 29 weer 1117 enz. volgen met nog grooter nadeel voor Wit. 41. 40—34 24X33 42. 38 X 29 14—19 43. 23X14 20X9 44. 39—33 11—17 45. 22X11 6X17 46. 29—24 1—7 47. 33—29 7—12 48. 29—23 12—18 Er is geen andere meer. 49. 23X12 17X8 50. 42—38 De ex-kroonschijf bewijst nu haar waar de. Zij maakt nu de tempi, noodig om de partij te winnen. 508—12 51. 38—33 4—10 52. 28—22 9—13 53. 33—28 12—18 1014 zou sneller verliezen. Wit 2419! en na 13X24: 2218 enz. 54. 24—19 54 55. 22X13 56. 34X25 57. 13—8 58. 8—3 59. 44—39 60. 37—31 de doorbraak! 13X24 25X30 2429 29—34 3440 40—45 Hier leiden meerdere wegen tot winst. Keiler kiest den veiligste. 6026X37 61. 3X48 10—14 62. 48—26 1419 63. 27—22 19—24 64. 26—42 24r—30 65. 25X34 Fulton vertrok zoo spoedig mogelijk naar de Vereenigde Staten. En Livingston schreef naar invloedrijke vrienden in zijn vader land, tengevolge waarvan voor den tijd van twintig jaar aan de heeren Livingston en Fulton het alleenrecht werd gegeven om op alle wateren van dezen staat te varen met booten, voortgedreven door vuur ol stoom. Onmiddellijk na zijn aankomst te New- York ging Fulton aan het werk en in de lente van 1807 gelukte het hem zijn eerste boot te water te laten. Toen werd de Engel sche stoommachine ingebouwd en in Aug. voer de boot op eigen kracht naar de kust van Jersey. Livingston en Fulton hadden velen hun ner vrienden uitgenoodigd, de proefvaart bij te wonen, en alle aanwezigen waren diep onder den indruk. Binnen enkele mi nuten was ook de meest ongeloovige be keerd. De juichkreten verstomden door de ver bazing, waarmee het publiek geslagen was. Gedurende zijn laatste levensjaren hield Fulton, die op 24 Februari 1815 overleed, zich bezig met de toepassing van de stoom machine bij oorlogsschepen. In 1829 gaf het Congres als erkenning van zijn verdiensten een som van 5000 dol lars met rente sinds 1815 aan zijn kinderen. In 1846 voegde het daarbij nog eens 76.300 dollar. „In al zijn persoonlijke en maatschappe lijke betrekkingen", schrijft een vriend van Robert Fulton, „was hij ijverig, vriendelijk, edelmoedig en gevoelig. Geld gebruikte hij slechts voor liefdadigheid, gastvrijheid en de wetenschappen. Maar wat het meest in zijn karakter opviel was zijn kalme vol harding, zijn standvastigheid en dat onverr moeibare geduld, dat hem steeds in staat stelde moeilijkheden te boven te komen.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1940 | | pagina 8