VALDA PASTILLES
Het O-schip, de schrik der duikbooten
COCKTAIL
VE0NNEH
waaqY
en
voo kr
GRIEP
ECHTE VALDA
Kerknieuws
Engelsche duikbootvallen vernietigden
twaalf Duitsche onderzeeërs.
Hoe de U. C.-71 de Dunraven"
AMMKAKggAlttmS
overwon.
Vastrechitarief bij de
spoorwegen.
Verduisteringsoefeningen
in vroeger eeuwen.
Verkoudheid en Ke#lpl|n
worden krachtig bestreden door
het sterk antiseptische geneesmiddel.
Zorg steeds een doos bij de hand
te hebben. Vraag naar de
Jn Hollandsche doozen^
6 50 cent.
De heer Walhout vroeg of B. en W. al
eens aandacht hadden geschonken aan de
straatgoten in de Weststraat. Weth. Dek
ker had geen bijzonderheden kunnen op
merken. Ge moet eens komen als het
regent, zei dhr Walhout. De heer Walhout
in formeert nog naar den kolentoeslag.
Deze is nog niet uitgekeerd. Dit had toch
al moeten gebeuren.
De voorzitter deelt mede, dat de steun
regeling half December is begonnen. Daar
bij nog een 14 dagen gerekend, wordt
met dien toeslag nu pas een aanvang
gemaakt. Nog wordt op de gladheid der
wegen gewezen. Wanneer de wegen nog
eens ijsvlakten worden, zal het zeer zeker
wenschelijk zijn dat wat vroeger begon
nen wordt met het strooien van zand.
Dhr J. C. Fossen behandelde Nihilis
tische revolutie, waarop een geanimeer
de bespreking volgde.
Borssele. Gemeenteraad. Maan
dag vergaderde de Raad. De voorzitter
sprak zijn beste wenschen uit voor de
Gemeente en den Raad.
Dhr Dekker dankte den voorzitter hier
voor.
Bij bezwaarschriften classificatie water
leiding werden twee reclame's terzijde
gelegd, als zijnde te laat binnengekomen.
Enkele reclamanten wilden teruggeplaatst
worden in de 2e klasse. Hierop wordt
afwijzend beschikt.
Daarna had plaats het benoemen van
leden der commissie tot wering van
schoolverzuim. Alle leden traden at
In de vacature A. v. Overbeeke werd
gekozen dhr C. Hage; vac.-P. Dekker ge
kozen dhr A. W. Duvekot; vac.-M. van
'tHoff gekozen dhr M. van 'tHoff; vac,-
A, J. Busch gekozen dhr A. J. Busch;
vac.- F. Dronkers gekozen de heer F.
Dronkers.
Daarna had benoeming plaats van een
üd van het Burg. Armbestuur (periodiek
aftredend dhr M. de Regt Jz.). Op de
voordracht waren geplaatst M. de Regt
Jz. en M. de Meij. Gekozen A. v. Zweeden
5 tegen 2 st. op M. de Regt Jz.
Verder vindt de raad goed, dat een
nieuwe kasgeldleening zal worden aan
gegaan, groot f8000 tegen 4Vi
Ter sprake kwam een gemeenschappe
lijke regeling met de gemeente Ovezande
inzake de toelating van leerplichtige kin
deren uit die gemeente op de O.L. school
alhier. De voorzitter deelde mede, dat
ook een regeling in dien geest gesloten
is met 's Heerenhoek. Betaald moet wor
den fll per leerling per jaar. Goed
gevonden.
Ter sprake kwam verder de bouw van
een brandvrije archiefbewaarplaats bij het
Gemeentehuis. De voorzitter deelde mede,
dat in die bewaarplaats ook plaats is voor
de bescheiden van den Calamiteuzen
polder Borssele en de Waterkeering. De
kosten voor de archiefbewaarplaats wer
den geraamd op hoogstens f 1500. De Cala-
miteuze polder zal f13,13 en de Water
keering f26,25 per jaar betalen. Een ac-
coord is aangegaan voor 15 jaar.
Dhr van Zweeden informeert of bij
aanbesteding de raming niet zal over
schreden worden. De voorzitter zegt, dat
dit geenszins zal geschieden. De plaats
waar de bewaarplaats zal geplaatst wor
den, zal achter het Gemeentehuis zijn.
De Gemeente-opzichter verzoekt wegens
opheffing van zijn ambt (bouw- en wo
ningtoezicht), ingaande 1940, hem op
wachtgeld te zetten. Recht heeft hij, aldus
de voorzitter, het eerste jaar op f 81,25 en
verder tot 1948 ieder jaar op f70. De heer
van Zweeden kan zich met die bedragen
vereenigen. Het ambtenarenreglement
schrijft zulks voor. De heeren de Regt en
Nijsse zijn er tegen. De voorzitter zegt,
dat bedoeld besluit door den Raad is ge
nomen. Is de Raad een andere meening
toegedaan, dan moet het reglement ge
wijzigd worden. Het voorstel van B. en
W. om wachtgeld toe te kennen 'volgens
het ambtenarenreglement, wordt aange
nomen (tegen dhr Nijsse).
Daarna kwam ter sprake de kwestie
Gemeentegeneesheer. Ged, Staten kunnen
met een en ander nog niet accoord gaan.
In een vorige vergadering stelde de heer
Nijsse voor het salaris van den Gemeente
geneesheer, dr Folmer, met f200 te ver
minderen. Dit voorstel werd met 4 st. voor
en 3 st. tegen aangenomen. Dit voorstel
is in deze vergadering wederom inge
trokken. De Raad wilde dr Folmer als
gemeentegeneesheer f250 salaris geven
plus f50 voor medicamenten; dr Kieviet
ook te benoemen tot gemeentegeneesheer
en ook f 250 salaris te geven plus f 50 voor
medicamenten. De toestand is nu echter
zoo: dr Folmer is verminderd in salaris,
maar geniet nog het volle bedrag van
f600. Dr Kieviet, benoemd tot gemeente
geneesheer, geniet f300, maar trekt geen
cent, daar dit alles door Ged. Staten moet
goedgekeurd worden. De Raad houdt zich
mj zijn besluit van de vorige vergade
ring.
De heer van Overbeeke informeert naar
de vergoeding, uit te keeren aan de Chr.
school. De voorzitter zegt, dat dit spoedig
zal gebeuren.
De heer van Zweeden vraagt den voor
zitter hoe het zit met de verbetering van
net Noorderwegje. De menschen hebben
in de kosten moeten bijbetalen. Dat vindt
spr. niet goed; hij zou willen voorstellen
m geld, dat de betrokken personen daar-
voor gestort hebben, terug te geven. De
voorzitter merkt op, dat de heer v. Zwee
den zich geen juiste voorstelling van dit
es heeft gevormd. Indertijd is een be-
ag uitgetrokken voor verbetering Noor-
erweg. Die verbetering, die zou worden
Mffibracht, bleek voor de toekomst niet
rin 'Daar voor af(*oende verbete-
g geen geld aanwezig was, werd den
woners, indien zij de goede verbetering
wenschien, om een vrijwillige bijdrage ge
waagd. Daaraan werd voldaan.
WALCHEREN.
St Laurens. Maandagavond hield de
„Schaak- en damclub St Laurens" in
haar speellokaal voor haar leden en
belangstellenden een gong wedstrijd. De
spelers waren daartoe ingedeeld in groe
pen van vier; zes groepen konden wor
den gevormd. De wedstrijd bestond uit
het spelen van drie partijen; de bedenk
tijd was 15 seconden. Er is met veel am
bitie gespeeld en in het algemeen wer
den door de goede spelers de beste resul
taten behaald. Als eersten in hun groep
eindigden:
bij de schakers dhrn Ton en Roth
bij de dammers dhrn Verburg, Dinge-
manse, Han te Boekhorst en I. Walra
ven.
Westkapelle. Dinsdagavond vergaderde
alhier onder voorzitterschap van Jhr Mr
de Gasembroot de ijsclub „Nova Zembla".
In het jaarverslag 1939 memoreerde de
secretaris o.m. het voortreffelijk slagen
van de georganiseerde ijsfeesbsn. Ofschoon
de kosten daarvan tamelijk hoog waren
voor een nog zoo'n jonge vereeniging,
gingen zij 'het budget niet te boven. Mo
menteel bedraagt het aantal leden 369.
Uit het financieel verslag van den pen
ningmeester bleek, dat de inkomsten be
droegen met het goed slot van '38 ad
'f 101.06, f209,57. De uitgaven bedroegen
f 114.59. alzoo een batig slot van f94.98.
Daarna werd een reglement vastge
steld.
Herkozen als bestuurleden werden, de
heeren P. Verhage Lz., dr Huygens en J.
L. Dekker. Voor den tijd van 3 jaar werd
als bode benoemd de heer A. Gabriëlse
Pz.
Bij de rondvraag werd door een der
leden de wenschelijkheid naar voren ge
bracht, zoo mogelijk de 'ijsbaan te 'ver
lengen. De voorzitter merkte daarbij op,
dat het bestuur zelf daartoe niet de vrij
heid had zonder vergunning van het ge-
1 meente'bestuur. Na eenige bespreking
werd besloten aan den Raad vergunning
te vragen tot verlenging van de baan tot
aan de woningen onder den dijk bij den
toren. Toelating van priksleden, op de
ijsbaan werd door de vergadering bijna
unaniem niet wenschelijk geacht. He"t be
stuur zal zorgen, dat op 't ijs steeds èen
verbandkist aanwezig is. Ook zal het
bestuur overgaan tot het aanschaffen
van lampen, om de baan eiken avond te
verlichten. Tot nu toe heeft men een
dankbaar gebruik gemaakt van lampen
beschikbaar gesteld door de muziekver-
eeniging en de militairen.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
0e zes Raadsleden te Sint-Jansteen
wel toegelaten.
D'e Kroon heeft thans een beslissing
genomen in de kwestie der niet-toelating
van zes gekozenen tot lid van den Raad
der gemeente Sint Jansteen.
De betrokkenen, werden niet toegelaten
op grond van een voor hen gevoerde
leugenachtige propaganda. Zij gingen in
beroep bij 'Ged. Staten van Zeeland, welk
college dit beroep afwees.
De Kroon heeft overwogen, dat hoe
wel de wijze, waarop de verkiezingsactie
is gevoerd, in 'hooge mate afkeuring ver
dient, de rechtsgeldigheid der verkiezing
niet is aangetast, zoodat het besluit van
Gedep. Staten als dat van den Gemeen
teraad is vernietigd en de betrokkenen
alsnog dienen te worden toegelaten.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Arnhem, A. Th. Stegenga
te Zuidzande. Te Aartswoud, H. Kreb te
Westzaan.
Bedankt voor Cornjum, L. J. v. d.
Kam te Beetgum. Voor Bourtange, H. T.
A. J. Westrik te Rolde.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen te Werkendam, W. Smit te
Sliedrecht.
Bedankt voor Wildervank, I. de Bruijne
te Sassenheim.
Evang. Luth. Gem.
Aangenomen naar Dordrecht, S. v. d.
Woude te Alkmaar.
Hulpprediker. Ds J. C.
Elenbaas, em.-pred. der Ned. Herv. Kerk
van Borssele, woonachtig te Ginne-
ken, is benoemd tot hulpprediker te
Deurne, ter vervanging van Ds T. G.
Meester, reserve-veldprediker.
Emeritaat. Ds W. G. Plan
ten, Ned. Herv. pred. te Goor, zal we
gens gezondheidsredenen vervroegd eme
ritaat vragen.
Ds K. Kloosterman f. In
den ouderdom van 77 jaar is te Augus-
tinusga (Fr.) overleden ds K. Klooster-
Dezer dagen meldde het oppercom
mando der Duitsche weermacht, dat het
een Duitsche onderzeeër in zijn operatie
gebied gelukt was een Britsche duik-
bootval te vernietigen. In verband daar
mede houdt de Duitsche pers zich bezig
met de ervaringen, welke de Duitsche
duikbooten in den wereldoorlog met dit
Engelsche afweerwapen hebben opge
daan en eenige van deze herinneringen
achten wij interessant genoeg om hier
weer te geven.
De duikbootval is een Britsche uitvin
ding uit den wereldoorlog. In het jaar
1915 dook hij voor de eerste maal op.
Een bijzondere door de admiraliteit ge-
installeerde afdeeling had de taak zich
met de keuze van voor duikbootvallen
geschikte schepen, van de bemanningen
en van de uitrusting, bezig te houden.
Officieel betitelde men deze schepen als
„ships of mystery" (geheimzinnige sche
pen), „Decoy-ships" (lokschepen) of
kortweg „Q-ships". Schepen van den
meest verschillenden aard werden als
duikbootval gebruikt, groote en kleine
vrachtschepen, zeilbooten, en later ook
visschersschepen, die te zamen met
duikbooten opereerden. Terwijl de vis-
schersboot den Duitschen onderzeeër
lokte, gingen de ondergedoken Engel
sche duikbooten tot den aanval over.
Wilde een duikbootval met succes kun
nen optreden, dan moest hy natuurlijk
een zoo onschuldig mogelijk uiterlijk
hebben: een vreedzamen tramper, die
met lading, welke in vele gevallen duide
lijk zichtbaar op het dek lag gestuwd,
rustig zijns weegs ging. Van de vlagge-
stok wapperde de vlag van een neutraal
land.
COCKTAIL UNITED CIGARETTE FACTORIES INC
De bemanning moest een zoo ver
waarloosd mogelijken indruk maken, de
officieren en manschappen droegen der
halve geen uniform; verschillende ma
trozen moesten hun rol zefs in vrouwen-
kleeding spelen. Ook het schip bevond
zich uiterlijk in een dienovereenkomsti-
gen toestand, d.w.z. het was slecht ge
verfd en de zeilen waren sterk gelapt,
alsof het reeds een lange zeereis achter
den rug had.
Dikwijls werd 's nachts het uiterlijk
beeld van het schip veranderd, met de
bedoeling langer in hetzelfde operatiege
bied te kunnen blijven.
Waaruit bestond nu echter de werke
lijke „lading" van het schip? Handig
verborgen achter alles, waarachter men
op een schip ook maar .iets verbergen
kan, wachtten de door de marine-artille
risten bediende kanonnen op hun slacht
offer. De schepen waren zoo uitgerust,
dat zij na het snel verwijderen der ca
mouflage onmiddellijk gevechtsklaar
konden zijn. Vele duikbootvallen bezaten
naast de artillerie-bewapening die in de
meeste gevallen een kaliber van 12 tot 15
cm bereikte, ook zich onder water be
vindende torpedo-lanceerbuizen, om zoo
noodig ook een ondergedoken duikboot
te kunnen vernietigen.
Zoo uitstekend echter was dit ware
gezicht van de duikbootval gecamou-
fleerd, dat het zelfs bij een oponthoud in
een haven van de kade af niet mogelijk
was den waren aard van zoo'n schip vast
te stellen. Ieder lid van de bemanning
kreeg bovendien een bepaalde rol te spe
len, welke hij zoo goed instudeerde, dat
iedere manoeuvre, die ten doel had de
duikboot voor het lapje te houden, in de
eerste maanden toen de onderzeeërs
met deze strijdwijze nog onbekend waren
gelukte.
Naderde nu een Duitsche duikboot on
der water het z.g. vrachtschip, om te on
derzoeken of dit contrabande aan boord
had, dan bleef de val onschuldig haar
koers volgen of sloeg op de vlucht, zich
met een klein kanonnetje zoo goed en
zoo kwaad als het ging verdedigend,
waarbij men er echter op lette de duik
boot niet te raken; want het was het
doel van de val de duikboot zoo dicht
mogelijk in de nabijheid te lokken om
haar dan met zijn zwaarder geschut des
te zekerder te kunnen vernietigen. Be
vond de duikboot zich op den gewensch-
ten afstand, dan was voor de val het
oogenblik van de belangrijkste ma
noeuvre gekomen.
De vijand moest den indruk krijgen,
dat er aan boord een paniek was ont
staan. Bepaalde onderdeelen van de be
manning, de z.g. „paniekcommando's"
stortten zich in de reddingsbooten,
waarbij er meestal voor gezorgd werd,
dat zich schrikbarende incidenten voor
deden: booten bleven bij het vieren
klemmen, de bemanning viel in het wa
teralles om de wachtende, zoo mo
gelijk nog hulp biedende duikboot een
natuurgetrouw beeld van angst en ver
twijfeling te geven.
Plotseling op het gunstigste oogenblik
liet dan het Q-schip den mantel der on
schuld vallen, de coulissen verdwenen en
een sterk bewapende tegenstander be
stookte op korten afstand de geheel ver
raste duikboot met een hagel van gra
naten. Uit deze hel te ontkomen was
voor het slachtoffer meestal onmogelijk.
Eén treffer reeds kon het den onder
zeeër onmogelijk maken te duiken en
zijn bewapening boven water was niet
sterk genoeg om zich met succes tegen
den tot de tanden gewapenden tegen
stander te verweren. Zooals al gezegd,
de Engelschen hadden vooral in het be
gin van den oorlog met dit wapen veel
succes.
Bekend is b.v. hoe op 19 Augustus
1915 de Duitsche dlikboot U-27 in de val
liep. Terwijl de duikboot juist bezig was
het Britsche stoomschip Nicosianico te
onderzoeken, naderde onder Amerikaan-
sche vlag de duikbootval Baralong, die
op korten afstand het vuur op de U-27
opende en dit schip tot zinken bracht.
Later echter werden de comman
danten der Duitsche duikbooten, door de
ervaring wijzer geworden, ietwat voor
zichtiger en zoo kon b.v. op 8 Augustus
1917 de Duitsche duikboot U.C. 71 de
Engelsche val Dunraven onschadelijk
maken.
De val die het uiterlijk van een schip
van de Blue-Funnel-Line had, voerde
eerst met een primitief kanonnetje een
schijngevecht. Een treffer was voor de
val aanleiding een ketelschade te enscen-
ceeren. Groote wolken kunstmatig opge
wekte stoom stegen op en een „paniek-
af deeling" verliet het schip.
De duikboot echter was voorzichtig en
kwam niet in de gewenschte nabijheid.
Het vuur der Duitschers raakte toeval
lig het Engelsche achterschip en bracht
een daar liggende stapel munitie tot
ontploffing. Het geheele Q-schip stond
in vlammen. Door de explosie gewaar
schuwd dook de U.G. 71 onder water en
vuurde haar laatste torpedo op den te
genstander af. Door den schok der
nieuwe ontploffing vielen de coulissen
neer en zware kanonnen kwamen te
voorschijn. Nu was voor den Duitschen
commandant elke twijfel aan het ware
karakter van het schip verdwenen. Nog
langen tijd werd de strijd voortgezet,
maar tenslotte moesten de Engelschen,
die den brand op hun schip niet meester
konden worden, zich gewonnen geven.
Zij werden kort daarop door een Engel
schen torpedojager, die te hulp was ge
roepen aan boord genomen.
De Britsche duikbootvallen, die steeds
werden verbeterd, boekten hun grootste
successen in de jaren 1915 tot 1917.
Minstens 12 duikbooten werden door hen
vernietigd. Anderzijds echter werden 31
vallen door Duitsche duikbooten in den
grond geboord. In de laatste jaren van
den wereldoorlog verloren de vallen ten
gevolge van het feit, dat Duitschland
den duikbootoorlog onbeperkt ging voe
ren echter veel van hun beteekenis.
man, em. predikant der Ned. Herv.
Kerk.
De overledene diende de gemeenten te
Gasselternijeveen, Tjerkgaast en Han-
tum, waar hij in 1930 eervol emeritaat
verkreeg.
Ds J. Nierstrasz f. In den
ouderdom van 89 jaar is te 's Graven-
hage overleden ds J. Nierstrasz, em.
predikant der Ned. Herv. Kerk.
Ds Nierstrasz werd op 29 Augustus
1875 te Krabbend ij ke in het ambt
bevestigd. Daarna diende hij vanaf 1879
de gemeenten te Burum, Hijkersmilde,
Goënga en Leiderdorp.
PARTICULIERE SYNODE.
Woensdag 17 Januari vergadert de Par
ticuliere Synode Zuid der Ger. Gemeen
ten in het kerkgebouw der Geref. Ge
meente te Yerseke.
De bidstond voor deze Synode zal ge
houden worden des Dinsdagsavonds door
ds A. Verhagen van Middelburg.
Voorloopig aangenomen Reglementswij
zigingen in de Ned. Herv. Kerk.
Ter adviseering op de a.s. Meivergade-
ringen van de Provinciale Kerkbesturen
en van de a.s. Juni vergaderingen van alle
classes zijn door de Synode der Nederl.
Herv. Kerk toegezonden de, voorloopig
door haar aangenomen, Reglementswijzi
gingen. Ditmaal slechts een drietal.
1. Wijziging van Art. 65 van het Alge
meen Reglement. Hier wordt voorgesteld
al. 2 te laten vervallen. Het betreft hier
de kwestie der regeling van het beheer.
Dc bepaling wordt geacht een belemme
ring te zijn voor de uitoefening der Sy
nodale bevoegdheid. Die schepping wil
echter niet vooruit loopen op de erken
ning, alsof de Synode bevoegd zou zijn
tot regeling van het beheer.
2. Wijziging van en invoeging in Art.
3 van het Regl. o/d Kerkeraden. Tot dus
ver was het predikantsambt niet vereenig-
baar met het lidmaatschap van één der
Kamers der Staten-Generaal en van de
Prov. Staten. Thans wordt ook „de Ge
meenteraad" hierbij gevoegd.
Alinea 3 vervalt dan als zijnde door
den tijd achterhaald.
Vroeger stelde het Prov. Kerkbestuur v.
Zuid-Holland een dergelijke toevoeging
voor, en wees de Synode haar af thans
is ze voorloopig reeds aangenomen.
3. Invoeging in Art. 17 Regl. Kerkelijk
Opzicht en Tucht.
Art. 17 luidt: dat wie in eenige zaak
als lid of adviseerend lid van een Kerke
lijk Bestuur gehandeld heeft of mede
werkte tot een besluit, uitspraak of be
slissing, mag in geen hooger bestuur van
dezelfde zaak kennis nemen. Vroeger
stond in het artikel, wie „als lid" mede
werkte. Nu er „adviseerend" is bijgeko
men, is de vroeger noodige toevoeging
voor de secretarissen der Prov. Kerkbestu
ren, die geen lid, doch alleen adviseerend
lid waren, overbodig geworden en wordt
voorgesteld haar, als alinea 2, te laten
vervallen.
DIT JAAR NOG INVOERING?
De president-directeur van de Neder-
landsche Spoorwegen, prof. Goudriaan,
heeft meermalen betoogd, dat een zeer
ingrijpende wijziging van de spoorweg
tarieven noodzakelijk is in verband met
de kostenstructuur van het bedrijf; de
spoorwegen hebben n.l. zeer hooge vaste
kosten en in verhouding geringe varia
bele kosten.
De tarieven-politiek van de Neder-
landsche Spoorwegen zal in de toekomst
bepaald worden op deze basis en de eer
ste belangrijke stap in deze richting zal
zijn de invoering van het vastrechttarief
voor reizigers.
Met de voorbereiding van dit tarief is
men bij de spoorwegen inmiddels reeds
zeer gevorderd en met groote waar
schijnlijkheid mag aangenomen worden,
dat het dit Jaar zal worden ingevoerd.
De uitgewerkte plannen voor het ta
rief zijn thans in studie genomen door
den Spoorwegraad, die in April van dit
jaar zyn advies aan den minister van
Waterstaat hoopt te kunnen geven. De
spoorwegleiding vertrouwt het tarief na
goedkeuring van den minister te kunnen
invoeren in September of October van
dit jaar. Dit zou een gunstig tijdstip zijn,
omdat dan juist de groote zomerdrukte
achter den rug is en men in de minder
drukke maanden de gelegenheid krijgt
om zich in de practische mogelijkheden
van het tarief in te werken. Bij den aan
vang van het zomerseizoen zou men het
nieuwe tarief dan geheel beheerschen.
Omtrent de technische uitwerking van
het vastrecht-systeem voor de reizigers
tarieven wordt nog gemeld, dat door het
nieuwe tarief speciaal aan de behoeften
van groote gezinnen tegemoet zal wor
den gekomen.
NIETS NIEUWS ONDER DE ZON.
De verduistering ter bescherming van
de burgerbevolking, zegt het V a d e r 1.,
is geenszins een maatregel, die pas in den
modernen oorlog is opgekomen. Reeds 400
jaar geleden heeft die bestaan, hetgeen
een oud document uit het jaar 1519 be
wijst, dat bewaard wordt in het stedelijk
archief te Frankfort.
Het was de tijd der reformatie. In 1517
had Luther zijn 95 thesen aan de kerk
te Wittenburg gespijkerd. In 1519 had de
kiesstrijd om de keus van een Keizer zijn
hoogtepunt bereikt. Karei van Spanje
werd overwinnaar. Het lot van de Duit
sche territorium-staten was aan voortdu-
rende schommelingen onderhevig, overal
dreigde het spook van den oorlog.
Het Frankforter stedelijke archief, dat
ook uit dezen tijd alle waardevolle oor-
kenden heeft bewaard, bezit een „burge-
meestersboek" uit het jaar 1519, waarin
de overheid verordent, datdeburgers
de bovenste ramen van hun
huizen wegens hetdreigende
oorlogsgevaar hebben te ver
duisteren.
Natuurlijk behoefde men zich toenter
tijd nog niet tegen vliegergevaar te be
schermen, doch men nam dezen maat
regel om den optrekkenden vijand niet
te laten zien waar de stad zich bevindt.
Wie iets wil verkoopen adverteert.
Dat is loeisch.
Wie adverteeren wil gebruikt daarvooT
..DE ZEEUW".
Dat ia verstandig
