Duitsche luchtaanval op
Britsche vloot bij Schotland.
DAMPO
De Rijksmiddelen in September.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
UW
KINDJE
VERKOUDEN
ima.
DINSDAG 17 OCT. 1939
54e JAARGANG - No. 14
Zeegevecht voor de Noorsche kust?
Britsche vliegers boven Duitschland.
Duitsche aanval in het Westen.
Voorbereiding tot een groot offensief?
Zeegevecht voor de Noorsche kust?
Duitsche aanval in het Westen.
Duitsch offensief ieder oogenblik
te verwachten.
Belangrijkste Nieuws.
De stand der
werkloosheid.
Binnenland.
v. d. Berge,
Jid, N. Bos-
chuitvlot 18
Isweg 04; bro-
|tr. 9bood-
anse, Leliestr.
lenstr. 16; vul-
JC. Vinke, St.
met inhoud,
Igel 260; paar
1 Seisweg 189
I J. Kieboom,
pen, J. Mat-
gtouw, M. Le-
llpotlood, J. v.
1 33shawl, T.
I paar kinder-
|is, Gravenstr.
P. de Rijke,
J. Moens, Gra-
feenkappen, J.
E8; blauwe da-
pboer, Heeren-
lelse, Noord-
Bogardstr. 10;
fl, Lange Gist-
Sturm, Ro-
hk t.n.v. Lous,
[g 14; school-
el, Spanjaard-
pmerk in etui,
eshandschoen,
|aat 3vulpot-
1; armbandje,
■59kosteloos
de, Groenten-
groene trui,
pakkerskiel, J.
10vulpot-
[Geere 20; be-
Petiet, Dom-
|r beenpijpen,
■huissleutel, J.
|A. Stofregen,
huissleutel,
kaai 13; be-
iRoost, Hoog-
M. Simonse,
pssleutel, v. d.
leen voorwerp
In dit aan het
1939.
en 414.4 M.
b.15 en 10.00
ttr. 12.00 Ber.
6—1.10 Ber.
enuurtje. 3.00
1.05 Causerie,
[ilisme geeft".
„De opvoed-
Ihroposophie".
Gram. 4.55
[wat daarna",
pn. 5.45—6.05
7.00 Ber. 7.15
tety van Von-
Iportage. 8.00
IRO Sympho-
|e. 10.30 Ber.
nteren en zijn
100 Gram.
AVRO-Uitz.
8.30 Orgel.
10.15 Gew.
ar de vrouw.
Jntor. 11,00
Gram. Ca.
lomancers en
Jiw. 2.10 Om-
In naaicursus.
Kinderkoor,
■mroepork. en
èn. 7.05 Bram
[Cyclus „Onze
[NP., meded.,
[ernaCause-
8.35 Bonte
Jram. 10.30
1NP„ hierna:
I Gram.
BERICHT.
hedenmorgen
er: zwaar be-
-N.W.tem-
hedennacht
ïaal 13.
hedenavond
19 uur:
edeeltelijk be-
e regenbuien,
eratuur, later
at zwakke W.
ag 3 u.:
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststrnat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Jijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededcellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Duitsche bommenwerpers hebben gis
termiddag aanvallen gedaan op de om
geving van Edinburgh. Van groote hoog
te doken de toestellen uit de wolken
neer, doch onmiddellijk kwamen de
luchtdoelkanonnen in actie. Engelsche
jachtvliegtuigen stegen op en het pu
bliek was getuige van een spannend
luchtgevecht.
Het officieele Britsche communiqué
luidt:
„Twaalf Duitsche vliegtuigen hebben
een aanval ondernomen op de schepen in
de Firth of Forth. Geen enkel schip heeft
ernstige schade geleden. Een bom, dié
langs de huid van den kruiser „Sout
hampton" schampte, veroorzaakte ge
ringe schade bij den boeg en bracht de
admiraalssloep en een aehtriemssloep tot
zinken. De Engelsche verliezen bedra
gen: drie man aan boord van de „Sout
hampton" en zeven aan boord van den
kruiser „Edinburgh", die allen door
bomsplinters getroffen werden. Verder
viel een bom bij den torpedobootjager
Mohawk", waardoor 25 man gedood of
gewond werden.
10 u.: 740.
sers-.
Minstens vier van de 12 tot 14 aan
vallende toestellen werden neergehaald,
waarvan drie door de Britsche lucht
macht.
Het eerste contact tusschen de Brit
sche en Duitsche vliegtuigen vond plaats
ter hoogte van het eiland May bij den
mond van de Firth of Forth. Twee vijan
delijke vliegtuigen werden daar gedwon
gen tot enkele meters boven het water te
dalen en werden naar zee teruggejaagd.
Een ander Duitsch toestel werd tien mi
nuten later boven Dalkeith aangevallen
en is brandend in zee gestort. Binnen een
kwartier volgde een hevig gevecht ter
hoogte van Crail, met het gevolg, dat
een tweede Duitsch vliegtuig in zee
stortte; een derde Duitsche machine
werd bij de achtervolging vernield.
Onder de burgerbevolking werd nie
mand getroffen, de Britsche luchtmacht
leed geen verliezen.
Twee Duitsche vliegers zyn gered door
een torpedobootjager, doch een van hen
is inmiddels overleden."
Ooggetuigen hebben gezien, hoe de
Duitsche bommenwerpers verscheidene
pogingen deden om een bepaald object
te treffen.
Zij werden door een hevig vuur terug
gedreven, doch keerden herhaaldelijk te
rug. De bommen vielen in het water,
waar geweldige fonteinen opspoten, doch
schade werd niet aangericht.
Andere bommen vielen nabij de brug,
doch deze werd evenmin getroffen, daar
men spoedig daarna de treinen er over
heen kon zien rijden.
Vele menschen zochten geen schuil
plaats op, doch bleven kijken, hoe de
Duitsche vliegtuigen werden teruggedre
ven.
Er werd geen luchtalarm gegeven. De
menschen te Edinburgh wandelden rus
tig op straat en keken r^aar de granaat
ontploffingen. Het werk in de voorsteden
ging gewoon voort. Er was geen enkel
teeken van schrik. Enkele granaatscher
ven vielen in de straten van de stad maar
maakten geen slachtoffers.
In het bijzonder in de nabijheid van
de Firth of Forth was het vuren zeer
hevig.
De overgebleven niet neergehaalde
aanvallers werden door Britsche ge
vechtstoestellen over de Noordzee ver
dreven.
Aangenomen wordt, dat er vijf, moge
lijk zeven Duitsche vliegtuigen neerge
haald zijn tijdens den luchtraid.
Voor zoover bekend, namen aan dezen
luohtaanval twaalf Duitsche vliegtuigen
deel, waaronder Heinkels en Dorniers.
Een Duitscher vloog zoo laag, dat hij
gedwongen was onder de Forth-brug
door te vliegen.
De luchtaanval duurde ongeveer van
2 u. 30 tot 4 u. 10.
Luchtalarm is niet gegeven, daar
Edinburgh ongeveer negen mijl van
Queensferry verwijderd ligt en de Duit-
schers blijkbaar niet van plan waren een
aanval op Edinburgh te ondernemen.
De wolkjes van de ontploffende pro
jectielen waren duidelijk zichtbaar rond
de stad. De burgers waren wat verbas
terd over de afwezigheid van alarmsig
nalen, maar het gezicht van Duitsche
toestellen, die vinnig achtervolgd wer
den door de Britsche machines boven de
daken van de Edinburgsche huizen, kon
geen twijfel laten bestaan aan wat er
aan de hand was.
De menschen stonden in groepen bui
ten de huizen, het schouwspel gade te
slaan.
Verscheidene menschen klommen op
de daken om den strijd in de lucht beter
te volgen.
DE DUITSCHE LEZING.
Berlijn meldt officieel: „Op 16 Octo
ber hebben tusschen half drie en half
vier Duitsche bommenwerpers een aan
val gedaan op Britsche oorlogsschepen
in de Firth of Forth. Twee Britsche
kruisers werden getroffen door bommen
van zwaar kaliber. De aanval werd uit
gevoerd trots het hevige vuur van het
Britsche afweergeschut. Van de Britsche
vliegtuigen, die opstegen om de Duit
sche bommenwerpers aan te vallen, wer
den er twee neergeschoten. Twee Duit
sche vliegtuigen worden vermist."
BOVEN DUITSCHLAND TWEE
VLIEGTUIGEN NEERGESCHOTEN.
Het Britsche ministerie van lucht
vaart deelt mede, dat, ondanks de slech
te weersgesteldheid, de Royal Air Force
Zondagnacht verkenningsvluchten bo
ven Noord- en Midden-Duitschland heeft
uitgevoerd.
Uit Berlijn meldt het D. N. B, dat in
den nacht van Zondag op Maandag in
het gebied MainzFrankfurt een
Britsch bombardementsvliegtuig van het
type Whitley 2 door een batterij lucht
doelartillerie ten Zuidwesten van Gross-
gera is neergeschoten. Een der inzitten
den is omgekomen, drie anderen zijn ge
vangen genomen.
Maandagochtend vroeg werd in het
zelfde district nabij Germersheim een
Fransch verkenningsvliegtuig, een Potez
63, door de luchtdoelartillerie neerge
schoten. Een der inzittenden is gedood,
twee anderen, die gewond werden, zijn
in een hospitaal opgenomen.
In het Noordelijk deel van de Noord
zee, ter hoogte van de Noorsche kust,
heeft zich volgens de bemanningen van
enkele Noorsche visscherssehepen, die
terugkeerden van het Faröer-eilandje
Vaagsö, Zaterdag j.l. een zeegevecht af
gespeeld tusschen drie Britsche en één
Duitsch oorlogsschip, waaraan ook
vliegtuigen deelnamen. Het Duitsche
schip zou hierbij ernstig zijn beschadigd
en veel water maken, in welken toestand
het trachtte de Noorsche territoriale
wateren te bereiken. Het zou evenwel
reeds voordien zijn gezonken.
De drie aanvallende schepen voeren,
terwijl het getroffen schip koers zette
naar de Noorsche kust, met hun vlie-
tuigen in Westelijke richting weg. De
strijd moet in totaal twee uur hebben
geduurd.
EEN TREILERVLOOT VOOR DE
JACHT OP DUIK.BOOTEN.
„De Fransche driekleur en de Britsche
marinevlag waaien hier naast elkaar.
Britsche en Fransche treilers, die ver
bouwd zijn tot duikbootjagers, liggen,
met dieptebommen op de dekken, boord
aan boord", zoo schrijft een speciale
verslaggever van Reuter uit „een Engel
sche haven". De treilers zijn volledig
uitgerust met alles wat voor de jacht
op vijandelijke onderzeeërs noodzake
lijk is.
Een andere verslaggever van het Reu-
terbureau maakte een tocht langs de
Britsche wapenfabrieken en de werven,
waar oorlogsschepen worden gebouwd.
„Kolossaal", zoo schrijft hij, „is het
eenige woord, dat de activiteit van deze
bedrijven vermag te beschrijven". Hij
bracht allereerst een bezoek aan een
groote staalfabriek, waar onder gebruik
making van de allernieuwste machines
staal wordt geproduceerd voor alle soor
ten van bewapening, vliegtuigonderdee-
len, pantserpiaten en ontzaglijke kanon
nen voor slagschepen, granaten, torpe
do's en bommen met een gewicht van een
ton. Er arbeiden negentien duizend man
nen en vrouwen in deze fabriek, die dag
en nacht doorwerkt, zonder een enkele
onderbreking, zelfs niet tijdens het
weekend.
De geest onder hen, die in deze fa
briek werken, is uitstekend.
Een tweede fabriek produceerde staal
voor groote granaten volgens een nieuw
procédé, waarvan men een productiestij
ging met 100 pet. verwacht.
Op de scheepswerven is, aldus Reuter,
vrijwel een heele nieuwe vloot in aan
bouw. Ook worden koopvaardijschepen
uitgerust met kanonnen en andere af-
weermaatregelen tegen onderzeeërs.
Wrijf dan keel, rug en bontje In met
Dampo. Wonderlijk zooalt dit helpt)
Pot 50 ct. Tube 40 ct. Doot 30 cl.
Het Fransche legerbericht van gister
avond luidt:
„Ondersteund door artillerie hebben de
Duitschers hedenmorgen een aanval ont
ketend vlak ten Oosten van de Moezel
over een front van ongeveer 6 K.M. Zij
hebben den Schnesberg bezet, waar wij
lichte bewakings-detachementan, be
schermd door mijnenvelden, hadden lig
gen. Ons vuren had ten gevolge, dat de
vijand zich ten Noorden van Apach bij de
Luxemburgsche grens, waar hij een
oogenblik was doorgedrongen, moest te
rugtrekken.
Op te merken valt, dat de plaats
Apach, waarvan in dit communiqué
sprake is, op Fransch grondgebied ligt,
zoodat de Duitschers gisteren voor het
eerst een oogenblik de Fransch-Duitsche
grens zouden hebben overschreden, ter
wijl tot dusverre de strijd uitsluitend op
Duitsch terrein gevoerd werd.
Het losbarsten van een
Duitsch offensief op het
Westelijk front schijnt
nu ieder oogenblik te ver
wachten. De Duitsche
troepen worden naar de
frontlinie gebracht.' Bere
kend wordt, dat de Duitschers thans
800 a 900 duizend man gereed hebben
staan, om tot den stormloop over te
gaan.
Vermoedelijk, zoo wordt veronder
steld, zullen ze de in Polen geslaagde
tactiek toepassen: de aanval zal met
tanks worden ingezet, daarachter zullen
de troepen volgen, onder dekking van
artillerie en luchtmacht.
De Duitsche aanval van gisteren heeft
de Fransche bevelvoering niet verrast.
De laatste dagen hadden de Duitsche
troepen hier een koortsachtige bedrijvig
heid aan den dag gelegd.
De bezetting van de hoogte van den
Schnesberg door de aanvallers heeft zich
bijna zonder strijd moeten voltrekken,
aangezien de stelling te voren was ont
ruimd. De aanvallers stieten echter op
hun eigen oorlogsmiddelen: de mijnen.
Er zijn nog geen bijzonderheden bekend
over den aard van deze offensieve Duit
sche operatie, zooals de gebruikte troe
pensterkte en de soort troepen, die in
den strijd werd geworpen. Het is meer
dan waarschijnlijk, dat zware aanvals-
wagens er aan hebben deelgenomen.
Over het geheele froht, en in het bij
zonder in den sector bij de Moezel, heeft
de Fransche artillerie gisteravond een
hevig vuur geopend op de Duitsche linies
en achterhoede, waar aanzienlijke troe-
penafdeelingen worden samengetrokken
met het oog op het offensief, dat blijkbaar
op handen is.
Op het oogenblik kan men te Parijs
nog niet voorzien, waar en wanneer het
offensief ontketend zal worden, maar
alle waarnemingen van Fransche zijde
gedaan en alle inlichtingen uit de meest
diverse bronnen stemmen hierin overeen,
dat een aanval thans verwacht moet
worden. In de Fransche linies heeft men
alle voorzorgmaatregelen genomen.
De Zondag was uiterst kalm geweest
en de activiteit van de Duitsche artille
rie was zeer gering. Gelijk steeds vóór
een aanval geschiedt, zwegen de Duitsche
kanonnen ten einde te beletten, dat men
van Fransche zijde de Duitsche stellin
gen zou kunnen identificeeren.
Zoodra het echter donker was gewor
den, viel er in de Duitsche linies een
groote activiteit te bespeuren. Fransche
OPBRENGST RUIM ƒ1 MILLIOEN
BOVEN DE RAMING. IN 9 MAAN-
DEN RUIM ƒ18 MILLIOEN MEER
DAN WAS GERAAMD.
De Rijksmiddelen brachten in Septem
ber f37.82 millioen op tegen f38.18 mil-
lioen in Augustus 1938 en f36.81 millioen
als 1/12 der raming. In de eerste negen
maanden van 1939 bedroegen de totale
ontvangsten f349.2 millioen (v. j. f330.5
millioen), bij f331.2 millioen als 9/12 der
raming.
Wat de kohierbelasting betreft, was
einde September in totaal f 122.37 millioen
op kohier gebracht tegen f 109.54 einde
September 1938.
Ondanks de lasten en de voor den
handel zoo nadeelige gevolgen van den
tegenwoordigen oorlog, hebben de „Ove
rige middelen" voor 's Rijks schatkist in
September de eerste oorlogsmaand
nog ruim één millioen gulden meer op
gebracht dan de raming. Wèl is de op
brengst ruim f368.000 beneden de op
brengst van dezelfde maand van het
vorige jaar gebleven.
Opvallend is dat waarschijnlijk als
gevolg van het mijnengevaar en de con
trabandecontrole de rechten op
den invoer f893.000 minder opbrach
ten dan in de maand Augustus van dit
jaar. Ook de dividend- en tantiè
mebelasting toont een ongunstig
verschil van ruim veertig duizend gulden.
De zucht tot hamsteren zal er wel niet
vreemd aan zijn, dat de cijns op sui
ker in de afgeloopen maand f760.096
meer opbracht dan in Augustus van dit
jaar en het verschil met de raming per
maand is zelfs neg eens een ton grooter.
De opbrengst der loodsgelden daar
entegen bedroeg slechts f20.160 tegen
f70.366 in Augustus, hetgeen verklaard
wordt door den sterken teruggang in de
scheepvaart.
verkennersafdeelingen en verkennings
vliegtuigen constateerden weldra, dat er
in de Duitsche achterhoede een abnor
male drukte heerschte, terwijl er in
de Duitsche voorhoede volkomen rust
heerschte. Op alle wegen, die naar het
front leidden, werd een intens verkeer
waargenomen. In de voorhoede zelf zag
men tegelijkertijd tal van electrische zak-
lampjes als gloeiwormen oplichten.
Zoodra men zich van dit alles vergewist
had, trad de Fransche artillerie in actie
en wel van de Moezel tot aan het punt,
dat den Elzas van Lotharingen scheidt,
een front dus van 100 K.M.
PARIJS VERWACHT EEN
„DIPLOMATIEKE WEEK".
Deze week wordt te Parijs beschouwd
als een diplomatieke week, die van zeer
groot belang zal zijn voor de Noorsche
staten en den Balkan.
De conferentie, die morgen door de
staatshoofden van Noorwegen, Zweden,
Denemarken en Finland te Stockholm
gehouden wordt, alsmede de Turksch—
Russische en RussischFinsche bespre
kingen, trekken de grootste aandacht van
de Fransche pers, die vooral de onder
handelingen tusschen Helsinki en Mos
kou als een kwestie van de hoogste ac
tualiteit beziet.
NIEUWE EISCHEN AAN TURKIJE?
De Turksche minister van Buitenland-
sche Zaken, Saracoglu heeft gisteren een
onderhoud van twee uur met Molotov ge
had. Zoowel in Turksche als in Russi
sche officieele kringen weigerde men com
mentaar te leveren.
Vandaag is de gezant naar de Turk
sche hoofdstad vertrokken.
Volgens United Press zou Rusland ten
eerste verlangen, dat er in geval van een
Duitsche actie op den Balkan geen over
leg tusschen Rusland en Turkije zal
plaats hebben; geen enkele overeenkomst
in zake den Balkan zou tegen Bulgarije
gericht mogen zijn en ten derde moet
Turkije de Dardanellen voor oorlogssche
pen sluiten.
Buitenlandsche diplomaten hebben in
lichtingen gekregen, volgens welke Stalin
nieuwe eischen aan Turkije heeft gesteld,
welke te Ankara in .officiëele kringen
diepe bezorgdheid hebben verwekt.
WORDT BEMIDDELING INGE
ROEPEN VAN ROOSEVELT en
MUSSOLINI?
In welingelichte kringen te Helsinki
zijn berichten in omloop, welke de moge
lijkheid opperen, aan Roosevelt en Mus
solini te vragen, de rol op zich te nemen
van bemiddelaars voor een algemeenen
vrede.
Morgen zal deze aangelegenheid ter
Binnenland.
De Rijksmiddelen in September.
Buitengewoon crediet van 100 miljoen
voor de defensie.
Crediet aan de K.L.M.
Lichte stijging der werkloosheid.
Buitenland.
Duitsche luchtaanval op Britsche vloot.
Zeegevecht voor de Noorsche kust?
Hitier zou den grooten aanval bevolen
hebben.
De Russisch-Turksche besprekingen.
Hitier zendt een koerier naar Stalin.
sprake komen op de conferentie der
Noordsche landen te Stockholm.
HITLER ZENDT KOERIER NAAR
STALIN.
In gewoonlijk goed ingelichte kringen
verluidt, dat Hitier een boodschap heeft
gericht tot Stalin, welke tijdens het
weekend door een koerier naar Moskou
zou zijn overgebracht. Ofschoon er geen
enkele aanwijzing is omtrent den inhoud
dezer boodschap, gelooft men, dat het
antwoord van het grootste belang zal zijn
voor de volgende stappen van Duitsch
land.
EEN LICHTE STIJGING IN
SEPTEMBER.
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeids
bemiddeling deelt de volgende resultaten
mede van de door het centraal bureau
voor de statistiek verzamelde voorloopige
gegevens over de week van 25 t/m 30
September 1939.
In de week van 25 t/m. 30 September
1939 waren bij gesubsidiëerde vereeni-
gingen met werkloozenkas aangesloten
588.350 personen, waaronder 75.744 land
arbeiders. Van de 512.606 verzekerden
buiten de landarbeiders was het werk
loosheidspercentage 18.0 (in de vorige
verslagweek van 4 t/m 9 September 1939
was dit percentage 17.4).
In de overeenkomstige verslagweek van
September was het werkloosheidspercen
tage in de laatste jaren als volgt (in het
tijdvak van Mei tot en met November
worden bij de berekening van de per
centages de landarbeiders buiten beschou
wing gelaten): 1932 26.7; 1933 24.1; 1934
25.6; 1935 30.2; 1936 30.7; 1937 23.5; 1938
21.9; 1939 18.0.
HERSTEL LUCHTVERKEER.
Thans dagelijks briefpost per
vliegmachine naar Engeland.
Door het herstel van den K. L. M.-
dienst tusschen Amsterdam (Schiphol)
en Engeland (Shoreham) wordt thans
weer dagelijks briefpost naar Engeland
gezonden.
Het vliegtuig vertrekt te 1.30 uur des
middags van Schiphol naar Engeland.
De laatste buslichting voor de met dit
vliegtuig mee te geven post geschiedt te
11.35 uur te Amsterdam C. S.
Met deze verzendgelegenheid worden
alle voor Engeland bestemde of via En
geland te verzenden brieven en brief
kaarten medegegeven, alsmede alle an
dere stukken voor deze bestemmingen,
voor zooveel deze voorzien zijn van een
aanwijzing „per luchtpost, par avion" en
voor deze wijze van verzending voldoen
de zjjn gefrankeerd.
STIJGING VAN DEN INDISCHEN
HOUTAFZET?
Uit Batavia wordt geseind:
Indien de oorlog voortduurt, zal de
houtafzet in Indië belangrijk kunnen stij
gen, mede in verband met het tekort aan
ijzer.
De houtexport naar het buitenland on
dervindt eenige stagnatie, doch de hier
door ontstane vermindering wordt ruim
schoots opgevangen door de stijging van
het binnenlandsch verbruik.
DE THEEVOORZIENING VAN
ONS LAND.
Consignatie aan de Regeering.
Aneta verneemt, dat een regeling is
getroffen, waarbij thee-producenten, die
thee naar Nederland willen verschepen,
desgewenscht in de gelegenheid worden
gesteld om deze, tot een bepaalde hoe
veelheid, te consigneeren aan de Neder-
landsche regeering. Deze thee zal dan
in Amsterdam, uitsluitend ten behoeve
van de Nederlandsche consumptie, op
de veiling worden gebracht.