Belangrijke rede van Chamberlain.
De maildienst op Indië.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Belangrijkste Nieuws.
Geen vertrouwen in ijdele woorden der Duit-
sche regeering - Berlijn acht nu strijd tot
het bittere einde onvermijdelijk - Finland
wapent zich - Geen vredesstap van
Italië - De verhuizing der Duitschers.
Chamberlain's antwoord aan
Hitier.
De Indruk van Chamberlain's rede.
Berlijn acht oorlog in scherpsten
vorm onvermijdelijk.
Geen vredesstap van Italië.
De Indië-booten dienstbaar gemaakt aan het
vrachtvervoer Indië-Amsterdam.
Pendeldienst op Amsterdam.
VRIJDAG 13 OCT. 1939
54e JAARGANG - No. 11
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
..Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorttitrnat 70, does
Postrekening 44433 Telefoon 2438
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
DirecteurHoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlün 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentlün Dinsdags en Vrijdags
10.75 bij vooruitbetaling
Advertentlün onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
De voorstellen, in de rijksdagrede ver
vat, waren vaag en onzeker, constateer
de Chamberlain; zij gewaagden niet van
herstel van het onrecht, Tsjecho Slowa
kije en Polen aangedaan. Doch zelfs in
dien een dergelijk herstel in het vooruit
zicht was gesteld, zou Engeland de be-
wtfzen moeten vergen, dat de Duitsche
regeering ditmaal haar beloften wil na
komen. Na de ervaring van het verleden
is het niet langer mogelijk te vertrouwen
op het ijdele woord der tegenwoordige
Duitsche regeering.
Er heerschte een merkbare spanning
in het Engelsche Lagerhuis gistermid
dag, in afwachting van de verklaring
van den minister-president. Alle banken
waren bezet.
Tal van ambassadeurs waren aanwe
zig.
Men zal zich herinneren, aldus Cham
berlain, dat de Duitsche Rijkskanselier
tijdens de briefwisseling in Augustus
zijn wensch te kennen gaf naar verbeter
de betrekkingen tusschen onze beide lan
den, zoodra de Poolsche kwestie geregeld
zou zijn.
Hierop antwoordde de Engelsche re
geering, dezen wensch volkomen te dee-
len, doch dat alles afhing van den aard
en de methode der regeling met Polen.
Wij wezen er op dat 'n oplossing met ge
weld onvermijdelijk er toe zou leiden, dat
wij onze verplichtingen jegens Polen zou
den nakomen, en wij' verzochten den
Duitschen rijkskanselier in directe on
derhandelingen te treden met de Pool
sche regeering, die zich daartoe reeds
bereid verklaard had.
Zooals elkeen weet, bleven onze pogin
gen om een oorlog en wapenstilstand te
vermijden, vruchteloos.
In Augustus j.l. heeft de President der
Vereen. Staten een beroep gedaan op
den heer Hitier, zijn geschillen met Po
len langs vreedzamen weg te regelen,
teneinde een oorlog in Europa te ver
mijden.
Ongeveer te zelfder t\jd hebben de Ko
ning der Belgen, de Koningin der Neder
landen, de Paus en Mussolini allen hun
goede diensten, aangeboden, echter even
eens vruchteloos.
Het is thans duidelijk,
dat de heer Hitier beslo
ten was, met Polen oorlog
te voeren.
Op 1 September heeft de heer Hitier
de Poolsche grens geschonden en is hij
Polen binnengevallen, waarbij hij met
geweld van wapenen en machines, den
weerstand van het Poolsche volk en het
Poolsche leger neersloeg.
Zooals neutrale waarnemers hebben
getuigd, werden de Poolsche steden en
dorpen gebombardeerd en in puin ge
schoten en werden de burgers op groote
schaal omgebracht, met schending van
alle verplichtingen, waarover Hitier
thans met trots spreekt, alsof hij ze had
nagekomen.
Het is, na deze moedwillige agressie, j
dat de rijkskanselier zijn voorstellen
doet.
Indien men verwacht had, dat in deze
voorstellen eenige poging zou te vinden
zijn, om voldoening te geven voor deze
misdaad jegens de menschheid, welke
zoo spoedig gevolgd is op de schending
der rechten van het Tsjecho-Slowaak-
sche volk, dan werd men in die verwach
ting teleurgesteld: De Poolsche staat en
zijn leiders werden met scheldwoorden
beladen.
Wij moeten aannemen, dat de voorstel
len, welke de Duitsche rijkskanselier
doet, voor de vestiging van wat hij
noemt „de zekerheid der Europeesche
veiligheid" gebaseerd moeten worden op
de erkenning van zijn veroveringen en op
zijn recht, om met het veroverde gebied
te doen wat hij wil.
Het zou onmogelijk zijn voor Groot-
Brittannië zulk een grondslag te aan
vaarden zonder zijn eer te verbeuren en
zijn eisch prijs te geven, dat internatio
nale geschillen dienen te worden opge
lost door overleg en niet door geweld.
De passages in de redevoering, welke
bestemd zijn, nieuwe verzekeringen te
geven aan de nabuurlanden van Herr
Hitier, ga ik voorbij, aangezien deze lan
den wel zullen weten, welke waarde aan
dergelijke verzekeringen gehecht kan
worden, gezien gelijkluidende beloften, in
het verleden door hem afgelegd.
Het is niet moeilijk, zinnen aan te ha
len uit Hitler's redevoeringen van 1935,
1936 en 1938, waarin hj in definitieve
bewoordingen zjn besluit te kennen
geeft, Oostenrijk niet te annexeeren, den
Anschluss niet te verwezenljken, geen
aanval te ondernemen op Tsjecho-Slo-
wakije en geen verdere territoriale
eischen in Europa te stellen, nadat de
Sudeten-kwestie in September 1938 was
geregeld.
De herhaalde verloochening van zijn
gegeven woord en de plotselinge omme
keer in zijn politiek vormen voor mij de
fundamenteele moeilijkheid, mij bezig te
houden met de voorstellen, welke de
Duitsche rijkskanselier in zijn redevoe
ring gedaan heeft.
De simpele waarheid is, dat, na onze
ervaring in het verleden, het niet langer
mogelijk is, te vertrouwen op het ijdele
woord van de huidige Duitsche regee
ring. (Luide en langdurige toejuichin
gen.)
Wij trokken niet met wraakgierige be
doelingen ten oorlog, maar eenvoudig ter
verdediging van de vrijheid. (Toejuichin
gen.) Niet slechts de vrijheid der kleine
landen staat op het spel, het gaat ook
om het vreedzame bestaan van Groot-
Brittannië, van de dominions, van Indië
en de rest van het Britsche Rijk, van
Frankrijk en van alle vrijheidlievende
landen.
Hoe ook de uitslag zal zijn van den
huidigen strijd en op welke wijze het
einde ook bereikt wordt, de wereld zal
niet gelijk zijn aan die, welke wij voor
heen gekend hebben.
Onze regeering weet maar al te goed,
dat in een modernen oorlog tusschen
groote mogendheden de overwinnaar en
de overwonnene beide wreede verliezen
moeten lijden, maar capituleeren voor
het kwaad zou alle hoop wegnemen en
alle levenswaarden vernietigen, welke
door de eeuwen heen l et I.cumerk en de
bezieling geweest zijn an den mensche-
lijken vooruitgang, (toejuichingen).
De vrede, welken wij Besloten zijn te
verkrijgen, moet een werkelijk gevestig
de vrede zijn, niet een onbehaaglijke wa
penstilstand, welke door voortdurend
herhaalde bedreigingen wordt verstoord.
(Toejuichingen.)
Wat staat zulk een vrede in den weg?
Het is de Duitsche regeering, en de
Duitsche regeering alléén, want zij is
het, die door herhaalde daden van agres
sie aan geheel Europa de rust ontnomen
heeft en in de harten van al haar na
buurlanden het steeds aanwezige gevoel
van onveiligheid en vrees heeft geplant.
HET STANDPUNT DER BRITSCHE
REGEERING.
De houding van Z. M.'s regeering zou
ik als volgt willen kenschetsen:
Hitier verwierp alle vredesvoorstellen
totdat hij Polen overweldigd had, zooals
hij vroeger Tsjecho-Slowakije neerwierp.
Vredesvoorwaarden, welke beginnen
inet een agressie goed te praten, kunnen
niet aanvaard worden.
De voorstellen in de redevoering van
den rijkskanselier zijn vaag en onzeker
en bevatten geen aanduidingen tot het
weder goed maken van het onrecht,
Tsjecho-Slowakije en Polen aangedaan.
Zelfs indien de voorstellen van den
heer Hitier nauwkeuriger waren geweest
en voorstellen hadden bevat tot herstel
van dat onrecht, zou het nog noodzake
lijk zijn te vragen met welke practische
middelen de Duitsche regeering voorne
mens is de wereld te overtuigen, dat de
agressie zal ophouden en dat beloften
voortaan door haar zullen gehouden
worden, (toejuichingen).
De ervaring in het verleden heeft aan
getoond, dat geen vertrouwen gesteld
kan worden in de beloften van de huidige
Duitsche regeering.
Derhalve moeten er daden en niet al
leen woorden komen, alvorens wij, het
Britsche volk en Frankrijk, onze dappere
en loyale bondgenoot, gerechtigd zouden
zijn op te houden met inspanning van al
onze krachten oorlog te voeren.
Er moet dus aan een primaire voor
waarde voldaan worden. Alléén de Duit
sche regeering kan aan deze voorwaarde
voldoen.
De zaak is dus duidelijk: ófwel de
Duitsche regeering moet een overtuigend
bewijs geven voor de oprechtheid van
haar verlangen naar vrede door defini
tieve daden en door het verschaffen van
doeltreffende waarborgen van haar
voornemen, om haar verplichtingen !na
te komen, ófwel wij moeten in onze taak
tot het einde volharden. D u i t s c h -
land moet zijn keuze doen.
De minister-president deelde mede,
dat hfl de volgende week Woensdag een
nieuwe verklaring over den internatio
nalen toestand zal afleggen.
ZATERDAGAVOND RADIO-REDE
VAN CHAMBERLAIN.
Minister-president Chamberlain zal
zich Zaterdagavond tot het Britsche volk
richten in een radio-toespraak, waarin
hjj de laatste ontwikkeling van den in
ternationalen toestand zal behandelen.
De rede van den Engelschen premier
had geen verrassenden inhoud. De alge-
meene opinie, behalve dan misschien in
Duitschland, was, dat Chamberlain in
deze omstandigheden, zonder het pres
tige van Engeland te verspelen, niet kon
ingaan op wat men van Duitsche zflde
vredesvoorstellen geliefde te noemen.
Opmerkelijk is, dat Chamberlain geen
woord aan Rusland heeft gewijd. Dit
had natuurlijk zijn bedoeling.
Talrijk waren ditmaal de toejuichin
gen van de leden van het Lagerhuis.
Chamberlain sprak dan ook met meer
vuur dan hij gewoon is te doen.
Opmerkelijk is Chamberlains laatste
woord: „De keuze is aan Duitschland".
Sinclair heeft in het debat de woorden
van Chamberlain nog verduidelijkt: het
is niet de bedoeling van Engeland het
Duitsche volk zijn regeering voor te
schrijven. Het moet zelf weten, welke re
geering het wil hebben, al kan het En
gelsche volk het met die keuze niet eens
zijn en zich verbazen over de aanvaar
ding door de Duitschers van de binnen-
landsche politiek dezer regeering. Maar
deze Duitsche regeering bedreigt de vrij
heid en de onafhankelijkheid van andere
volken, op den duur ook van het Britsche
Rijk. En dit kan Engeland niet toestaan.
Het Alg. Handelsblad meldt:
Hitier heeft gisteravond, zoodra de
woordelijke tekst der rede van Cham
berlain in Berlijn ontvangen was, zjjn
voornaamste medewerkers om zich ver-
eenigd.
Ofschoon in de latere avonduren nog
geen officieel commentaar van Duitsche
zijde bekend was geworden, kan toch
reeds worden gezegd, dat in de Wilhelm-
strasse de opvatting heerscht, dat aan
een vredelievende oplossing van het con
flict niet meer mag worden gedacht. Dus
een oplossing door wapengeweld de
eenig denkbare is.
Men neemt aan, dat Berlijn nu met
Moskou en Rome zal confereeren.
Maar afgezien daarvan acht men in
bevoegde Duitsche kringen den oorlog
in den scherpsten vorm onvermijdelijk.
De rede van Chamberlain heeft te
Berlijn een verpletterenden indruk ge
maakt.
Hitier ziet nu nog slechts één moge
lijkheid: strijd tot het bittere einde.
Men is er in Berljjnsche
politieke kringen van over
tuigd, dat de toestand,
zooals deze zich thans
ontwikkeld heeft, voor de
Westelijke neutrale staten
b ij'zonder kritiek is gewor
den.
Wij vernemen dat de directie van de
Stoomvaart Maatschappij „Nederland"
te Amsterdam een plan in studie heeft
met betrekking tot den maildienst op
Indië. Heeft men tot dusver ten aan
zien van de aankomst der „Marnix van
Sint Aldegonde" en de „Oranje" in
Europa elk geval individueel behandeld
en ter zake maatregelen getroffen, vol
gens dit schema zou meer systematisch
te werk worden gegaan.
Het komt hierop neer, dat de booten,
welke den normalen dienst op Indië
onderhouden worden ingezet op de Java-
New-York-lijn en dus ook dienstbaar
worden gemaakt aan het vrachtvervoer
tusschen Indië en Amerika.
In eerste instantie doen zij dan dienst
als mailschip met als Europeesche thuis
haven Madeira. Daar worden de passa-
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Het vergaan van de „Binnendijk".
De moeilijkheden voor den tuinbouw.
De maildienst op Indië.
De Tweede Kamer over de bedrijfsrege
lingen in den landbouw.
Buitenland.
Chamberlain stelt geen vertrouwen In
de huidige Duitsche regeering.
Scherpe oorlog onvermijdelijk.
Finland stelt zich teweer.
Geen vredesstap van Italië.
De verhuizing der Duitschers.
Volgens een bericht uit Berlijn aan het
dagblad „Tidningen", heeft Hitier gecon
cludeerd, dat de redevoering van Cham
berlain een duidelijk en beslist „neen"
vormt op zijn vredesaanbod en heeft hij
derhalve alle maatregelen genomen om
den oorlog voort te zetten.
Het bericht voegt hieraan toe, dat
bevel is gegeven van evacuatie van alle
groote steden in het Rijnland.
Op een verscherping van den toestand
wijzen ook de geruchten, dat Hitler's
hoofdkwartier naar den Westwall wordt
verplaatst.
Van gezaghebbende zijde te Rome
worden de Britsche berichten, volgens
welke de pas-benoemde Italiaansche am
bassadeur Bastianini een vredesmemo-
randum of een Italiaansch voorstel tot
het bijeenroepen van een internationale
conferentie, zou medebrengen, ontkend.
Er wordt aan herinnerd, dat Italië pas
de vorige week officieel, heeft aangekon
digd onder de huidige omstandigheden
een dergelijk initiatief niet te zullen ne
men.
De berichten, welke, naar men zegt,
uit Berlijn afkomstig zjjn en volgens
welke binnenkort overleg tusschen
Duitschland, Rusland en Italië zou wor
den gepleegd, vinden te Rome geen ge
loof. In gezaghebbende kringen zegt men
dat er tusschen Rusland en Italië geen
verdrag bestaat, dat in overleg voorziet.
Een gedachtenwisseling met de Sov
jet-Unie zou waarschijnlijk langs den ge
wonen diplomatieken weg worden ge
voerd.
WEINIG NIEUWS VAN HET FRONT.
Het Fransche legerbericht van gister
avond luidt:
„Hier en daar werden hinderlagen ge
legd en patrouilles uitgezonden. Activi
teit van onze voorhoede-elementen, o.a.
in het gebied ten zuiden van Saarbrü-
cken.
HET GEVECHT OP DE NOORDZEE.
Opvarenden van een Noorsche vis-
schersboot hebben 'n levendig relaas ge
geven van het gevecht, dat Maandag op
de Noordzee is gevoerd tusschen naar
schatting 150 Duitsche vliegtuigen en 'n
giers afgehaald in een pendel-dienst,
te onderhouden door de reserve-schepen
„Johan de Witt" en „Jan Pieterszoon
Coen". Vervolgens varen de mailschepen
door naar New-York als eindbestem
ming, lossen er hun lading, komen naar
de Azoren terug en nemen passagiers
aan boord, die zich uit Amsterdam naar
Indië zullen begeven.
De „Johan van Oldenbarnevelt" zal
voor de eerste maal de reis Batavia
New York maken (hiervoor had men
oorspronkelijk de „Oranje" op het oog.
Er heeft thans overleg plaats met
den Rotterdamschen Lloyd, die echter
naar verluidt voornemens is, zijn groot
ste mailschepen, de „Dempo" en de
„Baloeran", op te leggen, hetgeen niet
past in het kader van de plannen der
„Nederland".
Zwitserland bewaakt zijn grenzer.. - De natuurlijke gesteldheid van
het landschap vormt een bijna on overkomenlijken hinderpaal voor
iederen aanvaller.
